مقدمه ناشر
پيشگفتار
فصل اول : تفسير
تعريف تفسير
معناى لغوى ؛
معناى اصطلاحى ؛
دليل نياز به تفسير
تفسير در نگاه بدرالدين زركشى
تفاوت تفسير و تاءويل
تاءويل در لغت
معانى تاءويل
نمونه آياتى كه متضمن مفاهيم عام است
ضابطه و ملاك تاءويل
ديدگاه هايى درباره تاءويل
آيا علم به تاءويل تنها از آن خداست ؟
آيا تفسير توقيفى است ؟
شرايط مفسر
انواع تفسير
تفسير به راءى
چكيده بحث تفسير به راءى
ديدگاه آيت الله خويى درباره تفسير به راءى
ديدگاه علامه طباطبايى درباره تفسير به راءى
نظر ذهبى درباره تفسير به راءى
حجيت ظواهر قرآن
نسبتى ناروا به فقهاى اخبارى
فصل دوم : شيوه بيان قرآنى
سهل و ممتنع
جمع بين معانى متعدد
زبان خاص قرآن
جمع ميان ايجاز و ايفاء
رعايت فهم عامه در كنار اقناع خاصه
كاربرد استعاره ، مجاز و كنايه
فصل سوم : ترجمه قرآن
تعريف ترجمه
شيوه ترجمه
1. ترجمه تحت اللفظى ؛
2. ترجمه آزاد؛
3. ترجمه تفسيرى ؛
سه ويژگى اساسى قرآن
اهميت ترجمه
دلايل مخالفان ترجمه قرآن
فتاوى علما
فتواى كاشف الغطاء
نظر آيت الله خويى
فتواى علماى ازهر
احكام فقهى متن ترجمه قرآن
ترجمه قرآن يك رسالت است
سابقه ترجمه در اسلام
چگونگى ترجمه قرآن
شرايط مترجم ؛
شرط رسميت يافتن ترجمه ؛
نمونه هايى از ترجمه هاى غلط
آمار اجمالى ترجمه هاى قرآن
فصل چهارم : پيدايش تفسير
عصر رسالت
آيا پيامبر تمامى قرآن را تفسير كرده است ؟
حجم تفاسير بر جاى مانده از پيامبر
شيوه پيامبر در بيان مفاهيم قرآن
نمونه هاى تفسير ماءثور از پيامبر
فصل پنجم : تفسير در دوران صحابه
آنان در پيشگاه خدا درجات متفاوتى دارند
صحابه مفسر
امير مؤ منان على عليه السلام ، داناترين صحابه به معانى قرآن
عبدالله بن مسعود
نكته قابل توجه ؛
ابى بن كعب
عبدالله بن عباس
گستره تفسير ابن عباس
روش ابن عباس در تفسير
مسائل ابن ازرق
آگاهى هاى تاريخى و جغرافيايى ابن عباس
ابن عباس در اوج دانش
مراجعه به اهل كتاب
مبالغه خاورشناسان
نقد و بررسى ؛
هشدار نسبت به رجوع به اهل كتاب
اِعمال راءى و اجتهاد
سندهاى تفسير از ابن عباس
نخستين طريق
طريق دوم ؛
طريق سوم ؛
طريق چهارم ؛
طريق پنجم ؛
طريق ششم ؛
طريق هفتم ؛
طريق هشتم ؛
طريق نهم ؛
نگاهى به تفسير ابن عباس
ارزش تفسير صحابى
آيا حديث منقول از صحابه ، سخن پيامبر به شمار مى رود؟
ويژگى تفاسير صحابه
فصل ششم : تفسير در عصر تابعان
مدارس تفسير
1. مدرسه مكه
2. مدرسه مدينه
3. مدرسه كوفه
4. مدرسه بصره
5. مدرسه شام
چهره هاى بارز تابعان
1. سعيد بن جبير
جايگاه علمى سعيد
2. سعيد بن مسيب
نمونه هايى از تفسير سعيد بن مسيب
حكمت هايى ناب از گفتار سعيد بن مسيب
3. مجاهد بن جَبْر
جايگاه مجاهد در تفسير
آزاد انديشى مجاهد در تفسير عقلى
تفسير مجاهد به روايت ابن ابى نجيح
4. طاووس بن كيسان
5. عكرمه
شيوه عكرمه در تفسير
6. عطاء بن ابى رباح
7. عطاء بن سائب
8. ابان بن تغلب بن رباح
9. حسن بصرى
10. علقمة بن قيس
11. محمد بن كعب قرظى
يك نكته ؛
12. ابو عبدالرحمان سُلَمى
13. مسروق بن اءجدع
14. اسود بن يزيد
15. مره هَمْدانى
16. عامر شعبى
17. عمرو بن شرحبيل
18. زيد بن وهب
19. ابو شعثاء كوفى
20. ابو شعثاء ازدى
21. اصبغ بن نباته
22. زر بن حُبَيْش
23. ابن ابى ليلى
24. عبيدة بن قيس بن عمرو سلمانى
25. ربيع بن انس بكرى
26. حارث بن قيس جعفى كوفى
27. قتادة بن دعامه
28. زيد بن اسلم
29. ابو العاليه
30. جابر جعفى
ارزش تفاسير تابعان
ويژگى تفسير تابعان
1. گستردگى
2. شكل يافتن ، ثبت و تدوين تفسير
3. اجتهاد و اعمال نظر
4. رواج اسرائيليات
منابع تفسير در عصر تابعان
1. قرآن ؛
2. احاديث پيامبر و اقوال صحابه ؛
3. در نظر گرفتن اسباب النزول ؛
4. لغت اصيل عربى فصيح ؛
فصل هفتم : مفسران نامى پس از تابعان
1. ضحاك
2. شهر بن حوشب
3. سدى كبير
4. ابن ابى نجيح
5. واصل بن عطاء
6. عطاء خراسانى
7. ابو نضر كلبى
8. ابو حمزه ثمالى
9. شبل بن عباد
10. ابن جُرَيج
11. يحيى بن كثير
12. مقاتل بن حيان
13. مقاتل بن سليمان
14. مَعمَر
15. ابو جارود
16. شعبه
17. ورقاء بن عمرو
18. سفيان ثورى
19. ابن عُيَينه
20. ابن زيد
21. ابو معاويه
22. سدى صغير
23. وكيع
24. ابن كيسان اصم
25. فراء
26. ابو منذر كلبى
27. روح بن عباده
28. يزيد بن هارون
29. صنعانى
30. فِريابى
31. قبيصة بن عامر
32. ابو حذيفه
33. جبّائى
34. عياشى
35. ابو مسلم
36. قمى
37. رمانى
فصل هشتم : نقش اهل بيت در تفسير
عترت كنار قرآن
نكات حديث ثقلين
نخست ؛
دوم ؛
سوم ؛
نقش اهل بيت در تفسير
درهم آميختگى تفاسير نقلى
جعل حديث از زبان ائمه
نمونه هايى از تفاسير معتبر منقول از اهل بيت
1. آيه وضو
مسح سر؛
مسح پاها؛
2. آيه قصر در سفر
3. آيه خمس
4. آيه قطع يد
5. تحريم خمر
6. قتل عمدى مومن
7. سه طلاقه
8. تشريع متعه
الف ) متعة النساء
ب ) متعة الحج
9.رجعت
10. بدا