شرح خطبه متقین در نهج البلاغه

سید مجتبی علوی تراکمه ای

- فهرست مطالب -


شرح خطبه متقين
اهميت نهج البلاغه
همام كيست؟
چگونگى القاء خطبه
علت خوددارى امام
تقوا از نظر امام
اشتياق همام
تقوا
تفسير واژه 'تقوا'
معنا و حقيقت تقوا
تقوا در نهج البلاغه
تقوا و آزادى
حراست از تقوا
تقوا از نظر عارفان
حمد، شكر و مدح
تفاوت حمد و شكر
تفاوت حمد و مدح
مفهوم الله
توصيف پيامبر
شيوه درود بر پيامبر
بى نياز مطلق
فعل الهى
خدا از نافرمانى بندگان زيان نمى بيند
تقسيم و تقدير ارزاق بين بندگان
تقسيم معيشت در قرآن
عوالم قبل از عالم خلقت
كتاب تشريع و تكوين
صفات متقين
فضائل 'فالمتقون هم فيها اهل الفضائل'
منطق درست 'منطقهم الصواب'
صواب چيست؟
آفت سخن
آفات كلام و خاموشى
ميانه روى در زندگى 'و ملبسهم الاقتصاد'
سفيان ثورى و امام صادق
امام صادق و مرد صوفى
بيهوده گويى صوفيان
فروتنى 'و مشيهم التواضع'
اجتناب از حرام 'غضوا ابصارهم عما حرم الله عليهم'
چشم چرانى و نگاه هوس آلود
شنوايى متقين و علم نافع 'و وقفوا اسماعهم على العلم النافع لهم'
پيروزى در آزمايشهاى الهى 'نزلت انفسهم منهم فى البلاء كالذى نزلت فى الرخاء'
مراحل تكامل روح
عمار ياسر و رضاى الهى
اشتياق به ديدار محبوب
شوق
قال فاقتفيته فاذا هو زين العابدين
عظمت خداوند نزد اهل تقوا
گستره ى ديد اهل تقوا
مراحل يقين
قلب حزين
خشيت چيست؟
ايمنى مردم از اهل تقوا
شر از ديدگاه فلاسفه
داستان مامون و سر بريده برادرش
اهل تقوا لاغر اندامند
بلال در سنگر مقاومت
سبكبارى اهل تقوا
صفات مومنين از ديدگاه امام صادق
داستان عمر بن عبدالله جمحى و پيامبر
سبكبارى سلمان فارسى
پاكدامنى اهل تقوا
داستان جابر و معاويه
شكيبايى اهل تقوا
درجات صبر و صابرين
پاداش صبر و صابران
داستان محمد بن ابى عمير
اهل تقوا و معامله با خداوند
خباب بن ارت
خباب و تحمل شكنجه هاى طاقت فرسا
اهل تقوا و دورى از دنيا
دارايى عثمان و نزديكانش
اسلام و جهان بينى
پس مذمت دنيا متوجه چيست؟
كلام على درباره دنيا
عطار و مذمت دنيا
اهل تقوا اسير دنيا نمى شوند
سخن على با دنيا
شعر بلخى درباره دنيا
ابوذر مرد تقوى و فضيلت
شب زنده دارى اهل تقوا
قرآن و شب زنده دارى
ترتيل قرآن
تلاوت قرآن در خانه
قرآن مايه ى حزن اهل تقواست
قرآن داروى بيمارى اهل تقواست
اهل تقوا و قرائت قرآن
ترس اهل تقوا از عذاب الهى
وصيت لقمان به فرزندش
كيفيت عبادت اهل تقوا
عبادت در اسلام و اقسام آن
عبادت پرواپيشگان
فضيل بن عياض
كارنامه روزانه ى اهل تقوا
حكمت چيست؟
داستانى از حلم احنف بن قيس
برترى فضيلت علم
گفتار مولا درباره تبهكاران و عبادت كاران نادان
مراد و مفهوم ابرار
عدل از نظر سبزوارى
گوهرى از حكمت لقمان
كلام مولا در دشمنى سه گروه با سه گروه ديگر
داستانى در مروت و جوانمردى
سيماى شيعيان از ديدگاه على
داستانى در محبت و عشق
علت آشفتگى اهل تقوا
امر عظيم چيست؟
داستان خوف يكى از صحابه
نگرش اهل تقوا به اعمالشان
عبادت رسول خدا
على بن الحسين و عبادت
ترس اهل تقوا از كردار خويش
ترس اهل تقوا از تعريف ديگران
دعبل خزاعى و مدح اهل البيت
سرزنش چاپلوسان
اويس قرن
نيرومندى و هوشيارى اهل تقوا
صفات مومن از نظر امام صادق
مناظرات هشام بن حكم
ايمان يقينى اهل تقوا
معناى ايمان در قرآن و درجات آن
دو حديث ديگر درجات ايمان
آزمندى اهل تقوا در علم
آزمندى ابن عباس در فراگيرى علم
سخن دانشمندان در رابطه با علم
اهل تقوا عالمانى بردبارند
زبير در جنگ جمل
ميانه روى اهل تقوا در اقتصاد
اهل تقوا و خشوع در عبادت
در عين تهيدستى آراسته اند
اصحاب صفه و تجمل
شكيبايى در برابر سختيها
عبدالله بن رواحه و شكيبايى در جنگ
اهل تقوا خواهان حلال اند
تاثير لقمه حرام
اهل تقوا در هدايت مردم با نشاطاند
رهنمود رسول خدا
مفهوم هدايت در قرآن
مناظره هشام با عمرو بن عبيد
پرواپيشگان و پرهيز از آز
صالح بن على و آزمندى
پرواپيشگان و ترس از اعمالشان
شكر و ذكر اهل تقوا
پرواپيشگان شبانگاه خائف و بامداد خرسندند
داستان سعد بن ربيع به هنگام شهادت
پرواپيشگان تسليم هواى نفس نيستند
چشم روشنى پرواپيشگان
سعيد بن عامر بن خذيم و نگرش او به عقبى
پرهيزگارى پرواپيشگان
مولا رهبر زاهدان
غاربها و لسقيت آخرها بكاس اولها
علم و عمل نزد پرواپيشگان
مالك اشتر نخعى
ابوالعاص بن ربيع
پرواپيشگان آرزويشان كوتاه است
ثروت از نظر پيامبر
لغزش پرواپيشه اندك است
پرواپيشه و قناعت
قناعت داود طائى
پرواپيشه و خشوع قلبى
سيد محمد باقر قزوينى و خشوع قلبى
در كار پرواپيشه دشوارى نيست
پرواپيشگان و كم خورى
فوايد ده گانه گرسنگى
ترسيمى از زندگانى پيامبر
سخن هارون بن عنتره درباره مولا
پرواپيشه و ديندارى
سفارش امام كاظم به صفوان جمال
موعظه امام هادى به ابوهاشم جعفرى
پرواپيشه و خواهشهاى نفسانى
پرواپيشه و فروخوردن خشم
كظم غيظ و رضاى پروردگار
خشم على براى جلب رضاى خدا
از پرواپيشه انتظار نيكى مى رود
امنيت مردم از پرواپيشگان
پرواپيشگان و ياد خدا
پرواپيشه و گذشت از خطا
پرواپيشه و بخشندگى
پرواپيشه و صله رحم
ترغيب به پيوند
نكاتى جالب در روايت
دورى پرواپيشه از دشنام
عبدالله بن مقفع و بدزبانى وى
نرمى گفتار پرواپيشه
شيوه برخورد پيامبران
عبدالله زبير و تندخويى
پرواپيشه و منكرات
پرواپيشه و نيكيها
پرواپيشه و نيكوكارى و دورى از شر
پرواپيشه، در برخورد با مشكلات
سخن حجاج با عبدالله بن عمر
شكيبايى پرواپيشه
موسى بن جعفر در زندان
شكرگزارى پرواپيشه
پرواپيشه و دورى از گناه و ستم
دوستى و دشمنى براى خدا
عشق به خدا
پرواپيشه و اعتراف به حق
پرواپيشه و امانتدارى و هوشيارى
استحفاظ چيست؟
على، مالك و براء بن عازب
پرواپيشه و دورى از لقبهاى زشت
پرهيز از همسايه آزارى
حقوق همسايگان
پرهيز از شماتت مصيبت ديده
حق گرايى و پرهيز از باطل
سخن قرآن در ثبات حق
محمد بن ابى حذيفه و سخن حق
پرواپيشه و رعايت سكوت
پرواپيشه و قهقهه زدن
پيامبر و تبسم
مزاح و خوشرويى پيامبر
شكيبايى در برابر ستم
قرآن و بغى
جنايت بسر بن ارطاه
پرواپيشه و آسايش مردم
صدقات على
بردگان آزاد شده مولا
سختى كشيدن در راه آخرت
سير و سلوك عارفان به حق
رياضت نفس از نظر مولا
پارسايى و پاكى و نرمش و بخشش پرواپيشه
سفارش امام صادق
علو همت عماره بن حمزه
سفيان بن عيينه و عيادت فضيل
آداب معاشرت در نظر امام صادق
معن بن زائده و پناه دادن به خارجى
دورى پرواپيشه از مكر و نيرنگ
نكوهش خودبينى
امانت دار خائن
سخنى درباره صعق
پيش بينى مولا درباره همام
كلام مولا در جواب سائل
علت عدم تاثير مواعظ بالغه در موت امام
سخن مولا درباره خط خوارج و ناكثان
مرگ مولا در بستر شهادت بود