آيين قرائت و كتابت قرآن كريم در سيره نبوى
محسن رجبى
- فهرست مطالب -
نشانههاى اختصارى مقدمه تعريف مفاهيم پايه 1. تعريف بنيانگذارى 2. تعريف قرائت 3. تعريف تلاوت فرق تلاوت با قرائت 4. تعريف كتابت بخش اول: نزول قرآن فصل اول: نزول دفعى و يكپارچه قرآن زمان نزول نزول قرآن با همه اوصاف قرآن قبل و بعد از نزول تفصيل كتاب مبين به قرآن عربى مبين در شب قدر كتاب مبين مجموعهاى منظم و مدون از آيات و سورهها فصل دوم: تنزيل و ابلاغ تدريجى قرآن حكمتهاى تنزيل تدريجى قرآن 1. انتقال تدريجى از فرهنگ غير قرآنى به فرهنگ قرآنى (تربيت و تزكيه قدم به قدم): 2. تقويت و تثبيت موقعيت پيامبراكرم (صلى الله عليه و آله و سلم) و مؤمنان: 3. آسان سازى امر تعليم و تعلم قرآن: 4. بيان و تبيين نظام آموزش قرآن: بخش دوم: بنيانگذارى قرائت قرآن فصل اول: آموزش قرآن 1. كيفيت اقراى خداوند بر پيامبراكرم (صلى الله عليه و آله و سلم) 2. اقرا؛ روش آموزش 3. ترتيل؛ شيوه اقرا و قرائت پيامبراكرم (صلى الله عليه و آله و سلم) در آموزش الف. بيان و اظهار كامل آواهاى زبان قرآن به صورتى روشن و واضح ب. رعايت وقف در پايان هر آيه و ديگر مواضع درون آيهاى اهميت و جايگاه صدا در قرائت قرآن پيوند تدبر با ترتيل 4. حزب مفصل، باب و لباب قرآن 5. آموزش انفرادى 6. آموزشى تدريجى در قالب دستههاى پنج آيهاى و واحدهاى موضوعى (ركوعات) 7. عقد انامل و يادگيرى شماره آيات فصل دوم: ترويج قرآن مبانى ترويج قرآن 1. ترغيب به جاى تحميل 2. قرائت ساده و آسان 3. اصلاح غير مستقيم اشتباهات 4. تكرار و استمرار اقرا و قرائت در حضور مسلمانان 5. تعليم و تعلم همزمان فصل سوم: تثبيت قرآن و مبانى فراگيرى كامل آن 1. سازمان دهى و تقسيم قرآن الف. تقسيم به 6236 آيه ب. تقسيم به 114 سوره ج. تقسيم به 555 واحد موضوعى (ركوع) د. تقسيم به هفت حزب 2. عنوان بندى و نام گذارى نام گذارى سورهها: نظام گروهى سورهها: نظام زوجى سورهها: 3. آسان سازى آموزش 4. تكرار و مداومت (به كارگيرى آموختهها): الف: در نماز ب. آموزش به ديگران ج. مدارسه قرآن 5. عرضه قرائت 6. تشويق به كتابت قرآن و خواندن مصحف 7. عرضه مصحف فصل چهارم: زبان قرآن 1. نزول قرآن به لهجه قريش 2. نزول قرآن به زبان عربى فصيح (شمالى) 3. نزول قرآن به زبان عربى مبين اعتراف به تمايز زبان قرآن از زبان عربى فرآيندهاى آوايى لهجههاى عربى و تأثير بر زبان قرآن هماهنگى آوايى زمينههاى صدور روايات احرف سبعه چند نمونه از روايات احرف سبعه معناى حرف هفت حرف اصلى زبان قرآن اجزاى متن روايات احرف سبعه اسباب صدور 4. گسترش تصريف كلمات، آيات و سورهها (فراگيرى زبان قرآن) سبك تصريفى زبان قرآن آموزش زبان بر پايه فرضيه ساختسازى يا قاعدهسازى زايا واكنش صحابه زمينههاى پيدايش اختلاف در قرائت نزول واحد و قرائت واحد پيامبراكرم (صلى الله عليه و آله و سلم) بخش سوم: آيين كتابت قرآن در سيره نبوى (صلى الله عليه و آله و سلم) فصل اول: جمع و تدوين كامل متن قرآن كريم رواج خط و ابزار كتابت در عصر نزول الف. براساس گزارشهاى تاريخى ب. گزارش قرآن: بررسى واژگان مربوط به خط و كتابت كتابت همزمان با قرائت قرآن كاتبان وحى پيامبر امى كيفيت تنزيل تدريجى سورهها 1. سورههاى يكپارچه: 2. سورههايى كه واحدهاى موضوعى آنها در پى هم نازل مىشد؛ بدون آن كه آياتى از سورههاى ديگر در بينشان نازل شود: 3. سورههاى تأليفى: شيوه تدوين سورههاى تأليفى اختلاف ترتيب سورهها در مصاحف برخى از صحابه خلفاى راشدين و جمع قرآن فصل دوم: رسم الخط قرآن (رسم المصحف) پيدايش خط و سير تحول آن خط عربى و ديگر خطوط سامى 1. براساس روايات عربى: 2. بر پايه كتيبههاى موجود: خانواده خطوط سامى خط كوفى، خط قرآن تناسب و هماهنگى خط كوفى با زبان قرآن آواهاى زبان قرآن 1. صامتها: 2. مصوتها (صائتها): علم رسمالمصحف رابطه قرائت قرآن با رسمالخط آن آيين نگارش 1. همزه 2. مصوت كشيده (بلند) 3. نگارش الف بعد از واو در آخر برخى كلمات 4. تنوين 5. تاى تأنيث 6. مصوتهاى كوتاه ديدگاه علما درباره ضبط المصحف الف. علامت گذارى همه حروف: ب. علامت گذارى حروف ديرياب: ويژگىهاى رسمالخط قرآن از منظر دانشمندان اسلامى الف. ويژگىهاى رسمالخط قرآن ب. اختلاف و تنوع در رسمالخط قرآن ناشى از اشتباه كاتبان وحى است؛ ج. علت و حكمت ويژگىهاى رسمالخط قرآن به دست ما نرسيده است؛ د. اختلاف رسم به جهت اختلاف معنا بوده است؛ ه. اختلاف به دليل كم سوادى كاتبان وحى و ضعف خط و ابتدايى بودن آن بوده است؛ و. رسمالخط قرآن مجيد توقيفى است؛ نگرش علما درباره تغيير رسمالخط قرآن الف. ممنوعيت تغيير رسمالخط؛ ب. جواز تغيير رسمالخط؛ فصل سوم: آداب كتابت قرآن و تهيه مصحف 1. نوشتن با رنگ سياه بر روى صفحه سفيد 2. تبيين كامل حروف و كلمات 3. رعايت فاصله لازم ميان كلمات و سطرها 4. درشتنويسى (بزرگسازى مصحف) 5. تجريد قرآن از غير قرآن نتايج و پيشنهادها الف. نتايج: ب. پيشنهادها: