ارزشها و ضد ارزشها در قرآن
آیت الله حاج شیخ ابو طالب تجلیل تبریزى
- فهرست مطالب -
مقدمه اسلام ايمان ايمان منفك از عمل نبوده بلكه عمل جزء آن است فضيلت ايمان علائم ايمان ذكر شده در قرآن اقسام غير مؤمن اثر كفر اقسام كافر مضار كفر اثر نفاق اخلاص استقلال احسان شاخه هاى احسان و خدمت به خلق 1 - احسان و نيكى به پدر و مادر 2 - احسان و خوبى كردن و دلسوزى نمودن مرد به همسر خود 3 - احسان و خوبى و احترام كردن زن به همسر خود 4 - احسان و نيكى به فرزندان و تربيت آنها 5 - صله رحم و نيكى به خويشاوندان 6 - احسان با سير كردن گرسنگان 7 - سيراب كردن تشنه 8 - احسان با رسيدن به فرياد بيچارگان 9 - هدايت و ارشاد مردم 10 - كمك به مستمندان 11 - احسان با يارى كردن به ناتوانان 12 - احسان با كوشش در تاءمين نيازمنديهاى انسانها 13 - احسان با دادن وام 14 - سختگيرى نكردن در مطالبه دين 15 - به سهولت پرداختن دين 16 - حفظ مسلمانان از خطر طغيان آب و آتش سوزى و مانند آنها 17 - احسان و نيكى كردن به همسايگان 18 - احسان با احترام به سالمندان 19 - احسان با شاد كردن بردران ايمانى 20 - احسان با گشاده روئى كردن به برادران ايمانى 21 - احسان با پاك كردن دل با مسلمانان 22 - خيرخواهى در مقام مشورت 23 - احسان با تواضع و فروتنى به افراد با ايمان 24 - احسان با رعايت احترام در سخن گفتن به ويژه با مستمندان 25 - احسان با اظهار دوستى و محبت به برادران ايمانى 26 - احسان با ايجاد اتحاد ميان مسلمانان و دورى از تفرقه و اختلاف 27 - احسان با تعاون و هميارى در خير و تقوا احترام به والدين ادب و خوشرفتارى اداء امانت آرام سخن گفتن آرام راه رفتن استيذان و اجازه خواستن هنگام ورود اكرام يتيمان اطعام يتيمان و مسكينان و اسيران انفاق در راه خدا پاداش انفاق و صرف مال در راه خدا توصيف بندگان خدا به انفاق (در راه او) امر به انفاق در راه خدا و توبيخ بر ترك آن 1 - براى رضاى خدا و در راه حب و مهرورزى به او باشد 2 - رياء نباشد 3 - با كراهت نباشد. 4 - براى خدا باشد نه براى بازداشتن از راه خدا 5 - از مال پاكيزه و حلال باشد 6 - حد وسط رعايت شود 7 - موجب ضيق معاش عائله نشود 8 - از چيزى انفاق كند كه دوست دارد 9 - منت ننهد و آزار ننمايد اتحاد و دورى از تفرقه ايثار يا در حال نيازمندى ديگران را بر خود مقدم داشتن انابه استغفار اصلاح ميان مردم استقامت در ديندارى اميدوارى به رحمت خدا استعاذه اطاعت اولى الامر استثناء (ان شاء الله گفتن ) آباد كردن مساجد امر به معروف و نهى از منكر بهره بردارى از مال دنيا براى آخرت بهره مند ساختن خويشاوندان فقير از ارث برخورد بزرگوارانه با بيهوده گويان برادرى و اخوت با مؤمنان پاسخ به سلام و تحيت پاسخ به جاهلان با زبان خوش تسبيح تسبيح چيست ؟ تسبيح انشائى ، و تسبيح حقيقى معناى لطيف تر براى تسبيح بالاتر از فهم ما تسبيح همه موجودات به خدا امر و ترغيب به تسبيح خدا تسبيح صادقانه تنزيه از شرك تهليل تكبير تاسى به پيغمبر اكرم (ص ) تزكيه نفس تفكر تهجد توبه تحريص بر توبه و تحذير از ترك آن خدا سيئات توبه كنندگان را به حسنات تبديل مى كند توسل به پيغمبر اكرم (ص ) براى طلب آمرزش گناه از خدا همه گناهان قابل آمرزش هستند توبه در هنگام مرگ قبول نمى شود اميد است كه توبه كننده رستگار شود وعده مغفرت به كسانى كه استغفار (طلب آمرزش ) كنند شرائط مرتبه كامله توبه رد مظلمه (اداء حق مردم ) تضرع به خدا تقوا معنى تقوا منشاء پيدايش تقوا: آثار تقوا در قرآن ارزش عمل با تقوا تعاون و هميارى در خير و تقوا توكل ساير آيات توكل موقعيت توكل در تصميم گيريها ترويج و متاءهل كردن مردان و زنان مجرد تواضع به مؤمنان تفسح و جا باز كردن در مجالس ذكر خدا جهاد فضيلت جهاد فضيلت شهادت امداد خدا به مسلمانان در جنگ با كفار عشق به جهاد وعده پيروزى به مؤمنان نيروى ايمان در جنگ مرزبانى و تحكيم مرزهاى اسلام دستور تهيه سلاح و لوازم جنگى روياروئى با دشمن شايعه پراكنى ميان مسلمانان افشاء اسرار جنگى سخن با اسيران نهى از تكذيب بدون تحقيق كسى كه در معركه جنگ اظهار سلام كند پذيرفتن پناهندگى كافران صدقه و مساعده مالى به افراد كافر براى تاءليف قلوب و جلب محبت آنان كمك به رزمندگان اذن قتال براى گروهى كه مورد تجاوز قرار گيرند وظيفه مسلمانان هنگام قتال دو گروه از آنان توصيف رفتار ياران پيامبر در رابطه با دشمنان اسلام نهى از دوستى با دشمنان اسلام كيفر محاربه با خدا و رسول فى و غنائم بدست آمده از كفار بدون جنگ جهاد با نفس حب الله چه كسانى را خدا دوست دارد؟ گروههائى كه به شهادت قرآن كريم خدا آنها را دوست نمى دارد حجاب حج نخستين عمل حج احرام است فوائد حج حمد حمل امانت الهيه حكمت خوف الهى منشاء خوف برخى از آيات خوف ياءس از رحمت خدا خشيت خشوع خمس خوش سخنى با مردم بويژه با سائلان و مسكينان درستى در كيل و وزن كردن دعا استجابت دعا دعا با اسماى مختلف خدا دعا با حالت تضرع در پنهانى ملازمت با كسانى كه خدا را صبح و شام دعا مى كنند اخلاص در دعا دعاهاى قرآن كريم دعاى آدم و حوا(ع ) ادعيه نوح (عليه السلام ) ادعيه ابراهيم (عليه السلام ) ادعيه موسى (عليه السلام ) دعاى طالوت ، و انصارش دعاى سليمان (ع ) دعاى لوط (ع ) دعاى اصحاب كهف دعاى حواريون دعاى ربيون دوستى با كافران عدم رضايت يهود و نصارا از مسلمين ، مگر به متابعت از آنها دفع بدى با نيكى كردن ذكر برخى ديگر از آيات ذكر 1 - ترغيب به ذكر خدا و تعريف ذكر كنندگان 2 - امر به زياد ياد كردن خدا (كثرت ذكرالله ) 3 - ذكر خدا در مواقع گوناگون 4 - ياد خدا در مواقف حج 4 - توبيخ بر ترك ذكر خدا 5 - نهى از قساوت دل به ترك ياد خدا 6 - ذكر: (ياد آورى ) نعمتهاى خدا 7 - ذكر نام خدا رو به سوى خدا كردن (يا توجه خود را ويژه خدا ساختن ) ركوع راه رفتن بدون تكبر زكات سجده سجود تمام موجودات به خدا سخن نيكو گفتن سعى و كوشش در اعمال صالح سرعت و شتاب در كارهاى خير سبقت بر ديگران در كارى خير سلام گفتن هنگام ورود شكر برخى از آيات شكر فائده شكر به خود شكرگزار بر مى گردد اعطاء نعمت براى شكر نكوهش كمى شكر الف - مراحل شكر ب - شكر موجب زيادى نعمت ج - منشاء نعمتها خداست د - كفران نعمت مبغوض خداوند است شفاعت خواستن استشفاع صبر صبر مطلق انواع صبر نوع اول : صبر بر اجتناب و دورى گزيدن از معاصى و محرماتى است كه نفس ،تمايل به آنها دارد. نوع دوم : صبر بر رنج و تلخى عمل به وظائف و اداى واجبات ، آنجا كه بر خلاف ميل نفس بوده و نفس گريز پا و راحت طلب ، از آن احساس تلخى كند نوع سوم : صبر بر مصائب توصيه همديگر به صبر صلح صوم (روزه ) فلسفه روزه صدقه فائده اخفاء صدقه صدق و راستگوئى صله رحم طلب مغفرت براى مؤمنين و مؤمنات عبادت عدالت عدالت در وزن كردن عدالت در حكم عدالت در شهادت عدالت در سخن گفتن عدالت در اصطلاح ميان متخاصمين عدل الهى علم و دانش اندوزى عفت عفو عفو در مورد همسر و فرزندان عفو در مورد خويشاوندان و غير آنها عفو در مورد سائلان عفو بدون عتاب عفو در مورد كافران عفو هنگام خشم عقل عمل به عهد خدا عتق ، يا بنده آزاد كردن برده در اسلام فداكارى براى خدا قنوت گريه از ترس خدا گوش دادن به سخن و متابعت از بهترين آن مسالمت ميانه روى در صداى نماز مشورت در كارها مراحل تصميم گيرى مرابطه يا مرزبانى مواظبت از مال يتيم نماز اينك برخى از آيات نماز: نمازهاى پنجگانه نماز شب نيكى كردن به والدين نرمى و سخت دل نبودن وصيت هنگام مرگ به سود پدر و مادر و خويشان وفا به نذر وفاى به عهد ولايت ولايت خدا بر بندگان ولايت بندگان نسبت به خدا ولايت پيامبر و امام ولايت بندگان نسبت به همديگر ولايت فقيه هجرت در راه خدا يقين به خدا و روز جزا افتراء به خدا التقاطى بودن در دين ايذاء والدين ايذاء و آزار دادن به مردم استكبار و تكبر ارجاف يا شايعه پراكنى استهزاء و تمسخر اتكا و ميل به ستمگران استعانت و يارى طلبيدن از غير خدا اسراف اسراف در خوردن و نوشيدن اسراف در انفاق اصرار بر گناه انتحار و خودكشى آميزش با زنان در حال حيض انحراف جنسى ازدواج با زنان مشرك اخراج زنان از خانه هاى خود اتراف و يا زياده روى در تنعم ، و دلبخواهى بودن در زندگى باز داشتن از ياد خدا باز داشتن از راه خدا بهتان و افترا بدگمانى بخل امر به بخل كردن ديگران پيمان شكنى و نقض عهد تغيير حال از طاعت به معصيت تجاوز به حقوق ديگران تعدى بر يتيمان تجاوز به مال يتيم تحريم حلال خدا تعاون بر گناه و دشمنى ترك نهى از منكر تفرقه افكنى تبذير تكبر در راه رفتن تجسس در عيوب مردم ترك عمل به قسم عمل به سوگند نكردن تشويق نكردن همديگر به اطعام مسكينان تصديق خبر فاسق ترس از مردم جمع مال به خيال هميشه زنده بودن جبارى و زورگوئى حكم بغير ما انزل الله حب و دوست داشتن دنيا حسد خوردن مال حرام خوردن خون خوردن مال يتيم خوردن ميته ميته خوردن گوشت خوك خوردن خبائث (خوراكيهاى پليد) خيانت خواندن همديگر به لقب زشت دروغ گفتن دوست گزيدن كافران درشتى كردن در دعوت به دين ربا خوارى رشوه خوارى رياء رخ تافتن از مردم به تكبر راه رفتن به تكبر سرقت و دزدى اجراى حد سرقت 31 شرط دارد: سوگند به خدا خوردن سخن چينى سب و دشنام به كافران سوء ظن و بدگمانى شرك به خدا انواع شرك شرابخوارى صيحه بر سائل زدن طعنه زدن طمع و چشم به مال مردم داشتن ظلم عقوبت ظالمان در دنيا كيفر ظالمان در آخرت اثر معنوى ظلم كه پاگير ظالم مى گردد آنچه بر مظلومان جائز است عبادت متزلزل عمل نكردن شخص به آنچه مى گويد علوطلبى و برترى جوئى غفلت از ياد خدا و آيات او و آخرت غفلت از نماز غفلت از خدا هنگام فرا رسيدن نعمت غلفت از آخرت غلو و ديگران را به حد خدائى رساندن غيبت كردن فحشاء فجور فسق و نافرمانى خداوند متعال فتنه انگيزى فساد كردن در زمين فخر فروشى فريب و گول دنيا را خوردن فرح و شادمانى به تعلقات دنيا قطع رحم قتل نفس قساوت و سخت دل بودن قمار بازى كفران نعمت كم فروشى كتمان بينات و دلائل الهيه كينه جوئى كتمان شهادت گنج نمودن طلا و نقره مرجوحيت بذل و بخشش همه دارائى گوش دادن به دروغ گمان بد به كسى بردن گردن نهادن به حكم طاغوت لهو لغو متابعت پدر و مادر در دين ناحق متابعت غير علم منازعه منع زكات و قرض مكر و نيرنگ نسيان آيات خدا نژادپرستى نسبت ناپاكى دادن به زنان عفيف نگاه به نامحرم نجوى و سخن گناه و دشمنى برانگيز در گوش هم گفتن همنشينى با انكار كنندگان آيات خدا ماءيوس و نااميد نشدن از رحمت خدا