مقدمه
اصول حيات طيبه در كلام امام رضا (عليه السلام )
1 - برخوردارى از سلامت عقل
نقش عقل در رساندن آدمى به حيات طيبه
موارد مهم جهل
اسباب جهل و نادانى
آثار جهل در قرآن
تفسير ((جهل )) از زبان امام صادق (عليه السلام )
علامات جهل
راههاى شناخت جهل و مبارزه با آن
راه سلامت عقل
2 - داشتن روح تعبد و بندگى خداوند
3 - داشتن اسوه و الگوى تمام عيار هدايت (قبول ولايت )
الگوپذيرى
لزوم نياز به اولوالامر (زمامدار)
حقيقت سعادت در دنيا
حقيقت نجات در آخرت
ضرورى ترين مساءله حياتى در جهان و انسان ((اصل زوجيت ))
حاكميت اصل زوجيت در نظام آفرينش
چشم اندازى از حيات طيبه در انتخاب همسر و تشكيل خانواده ((شيوه صحيح همسريابى ))
1 - شناخت زمان ازدواج (شكوفايى خواهشهاى طبيعى ((فرا رسيدن بلوغ جسمى )))
شناخت زمان ازدواج بهترين دوره ازدواج
2 - آشنايى كافى به فلسفه و هدف ازدواج
نظريه فقهاى بزرگ شيعى در مورد ((احكام ازدواج ))
3 - آگاهى و آزادى در انتخاب همسر (بلوغ روانى )
4 - بررسى همه جانبه از طريق مشورت با افراد مجرب و كار آزموده
با چه كسى مشورت كنيم ؟
ثمرات مشورت
5 - استخاره
انواع استخاره
6 - تعيين مهريه به عنوان نشانه و رمز صداقت در خواستگارى و پشتوانه اى جهت بقاى زندگى
خاطره اى از شهيد محراب آيت الله مدنى
قرار دادن مهر السنه :
حكم شيربها
7 - كفويت ((تناسب فكرى و روحى )) زن و مرد
انواع كفويت :
8 - ايمان
9 - اخلاق
راههاى كشف اخلاق :
معرفى مبتلايان به آلودگى هاى اخلاقى :
الف : ميگساران
ب : گرفتاران به آفت جهل
نشانه هاى جاهل در روايات ⁽¹¹²⁾
10 - جمال و زيبايى
11 - خطر زيبايى بدون جهات دينى و اخلاقى
همسر زيباى نازا
12 - بهترين زمان براى بردن دختر (عروس ) به خانه بخت
13 - استحباب وليمه و اطعام طعام
14 - خواندن دعاى مخصوص (در هنگام ملاقات مرد با همسر آينده اش )
15 - دور بودن برنامه جشن همسرى از ((لهو)) و ((لعب ))
ثواب پرهيز از غنا
چشم اندازى از حيات طيبه در مورد تكاليف والدين نسبت به فرزندان ((اخلاق خانواده ))
1 - تقاضاى فرزند سالم از خداوند: روز ولادت ((آغاز تحولات بشر))
نقش و جايگاه فرزند در زندگى
2 - گفتن اذان و اقامه در گوش كودك
3 - اجراى سنتهاى اسلامى ((ختنه ، عقيقه ، تراشيدن موهاى سر، بهداشت ، خواب و استراحت كودك ))
4 - اولويت دادن به شير مادر
5 - دقت در شير دادن به فرزند و انتخاب دايه (زن شيرده ) مناسب براى او
6 - دقت در امر تغذيه براى زنان باردار
7 - مراقبتهاى ويژه مادر در ايام بارداى از فرزند
8 - انتخاب نام نيك براى فرزندان
انگيزه هاى انتخاب نامهاى زشت و نامناسب براى فرزندان
سنت عرب در نامگذارى
9 - احترام نام فرزند
10 - آموزش (ترغيب فرزندان به سوى علم آموزى )
11 - تقويت حسن دينى كودكان
12 - اجتناب از آموزشهاى تحميلى
13 - احترام به شخصيت كودكان
14 - اجراى امنيت و عدالت در محيط خانواده
راههاى امنيت روانى (يا مبارزه با ترس ) براى فرزندان
15 - توجه به تفاوتهاى فردى فرزندان
16 - تشويق فرزندان بر اساس لياقتها و شايستگى هاى خاص خود
هشدار مهم تربيتى يا زنگ خطر!
17 - جديت و سخت گيرى در آموزش تعاليم مذهبى جوانان
18 - آموزش قرآن و احكام به فرزندان
19 - آشنا كردن فرزندان با مكتب اهل بيت
20 - ادب آموزى به فرزند
21 - اصالت دادن به تربيت
(ترجيح روابط معنوى بر پيوندهاى مادى ):
22 - پرورش مكارم اخلاق (روحيه بزرگوارى ) در فرزندان
23 - جلوه دادن ارزشهاى پايدار معنوى ، به اميد باروركردن خصيصه هاىكمال جويى
جهاد با نفس
زهد يا هنر وارستگى از خود
رمز سبكبارى در زندگى
توكل يا رمز پيروزى و شكست ناپذيرى
تفسير توكل در كلام امام هشتم (عليه السلام )
آثار توكل :
24 - دادن صدقه براى سلامتى فرزندان
صدقه چيست ؟
وسعت دايره صدقه :
ادب انفاق
25 - تنظيم خانواده
26 - عمل به تعهدها و پيمانها
27 - صبر و تحمل در برابر از دست دادن عزيزان
چشم اندازى از حيات طيبه در مورد تكاليف مرد نسبت و همسرش
1 - حسن خلق ((خوش رفتارى ))
2 - تكريم و ارج گذارى زن
3 - پرهيز از تكروى و خودكامگى (احترام به سلايق و نظرات شخص اعضاى خانواه )
4 - حفظ آبرو و شخصيت خانواده
پرارزش ترين مال در زندگى
مسئوليت انسان در برابر ((مال و ثروت ))
5 - حاكميت سيستم اقتصادى سالم (سلامت و پاكى غذا)
جنايت هولناكى كه در اثر ((حرامخورى )) در زمان امام هشتم (عليه السلام ) واقع شد
6 - تامين رفاه و آسايش خانواده
7 - زندگى به اقتضادى زمان (پرهيز از سنتهاى نادرست و احمقانه )
8 - اتخاذ شيوه اقتصاد و صرفه جويى (و پرهيز از اسراف و ولخرجى )
آثار مطلوب اتخاذ شيوه اقتصاد و صرفه جويى (در خانواده )
الف - كاهش ميزان توقعات بى جاى اعضاى خانواده و تقويت بنيه دفاعى آنها در برابر مشكلات :
ب - باقى ماندن تمكن مالى براى انفاقهاى ديگر:
معيار شناخت اسراف از ديدگاه امام رضا (عليه السلام )
معيار شناخت صرفه جويى
آثار قناعت
9 - اتخاذ شيوه عفو و گذشت
10. پاسدار حريم عفت زن بودن از طريق : آراستگى ظاهر و پرهيز از ژوليدگى ،استعمال بوى خوش ، غيرت ورزى ، پاسخگويى مناسب به خواسته هاى مشروع همسر، ادا كردن حق مشروع نياز غريزى همسر.
آراستگى ظاهر و پرهيز از (ژوليدگى )
استعمال بوى خوش
غيرت ورزى و نگهدارى ناموس از آفات
اعمال شيوه صحيح (پاسخگويى ) به خواسته هاى مشروع همسر
ادا كردن حق مشروع نياز غريزى همسر
ضرورت وقت شناسى
چشم اندازى از حيات طيبه در مورد تكاليف زن نسبت به شوهرش ((آيين شوهر دارى ))
1 - تمكين ، پشتيبانى و دلجويى از شوهر
2 - حفظ هويت زنانه
توصيه امام خمينى (رحمة الله عليه ) به زنان
3 - انتظار از شوهر در حد توان او
4 - واقع گرايى و دورى از خرافه پرستى
علل خرافه پرستى
5 - خوش بينى (پرهيز از منفى بافى )
6 - احترام به خانواده شوهر
سخنى با خانمهاى حساس و زود رنج !
7 - وفادارى در زندگى
خوشبختى خانواده :
چشم اندازى از حيات طيبه در مورد تكاليف فرزندان نسبت به والدين ((حقوق والدين ))
1 - احسان به والدين ((در قرآن ))
2 - مصاديق احساس به والدين ((در روايات ))
تكاليف فرزندان نسبت به والدين در كلام امام هشتم (عليه السلام )
1 - نيكى به والدين و اطاعت از آنها جز در موارد گناه ، ايثار و فداكارى در راه آنها
2 - قدردانى و تشكر از زحمات پدر و مادر
3 - پرهيز از موجبات عقوق (هرگونه رنجش و آزردگى خاطر پدر و مادر)
تفسير كلمه ((اف ))
حقوق والدين در فقه شعيه
4 - دعا براى پدر و مادر، صدقه دادن براى آنها، رفق و مدارا در هر حال
5 - دامنه احسان به والدين (و گستردگى آن )
عوارض و آثار بدرفتارى با والدين
داستانى در مورد نتيجه و اثر دنيوى نيكى به والدين
آثار نيكى به والدين
چشم اندازى از حايت طيبه در مورد تكاليف مشترك خانواده ((خانواده معتدل ))
1 - پيروى از اصول ديانت
2 - صداقت و يكرنگى بين اعضاى خانواده و مبارزه همه جانبه آنان با آفت خانمان برانداز دروغ
راههاى ريشه كن نمودن صفت رذيله دروغ در خانواده
كيفر ((نيرنگ )) و ((دروغ ))
ايمان و دروغ هرگز باهم سازگار نيست !
عواقب نكبت بار دروغ
3 - آراستگى در محيط خانواده
4 - قدرشناسى و تمجيد
5 - ارزش شادى و تفريح براى آرامش روانى خانواده
6 - كنترل خواسته ها(ى نامشروع ) و تعديل آنها
7 - شناخت گردنه هاى زندگى و طريق عبور از آنها
8 - عوامل سست شدن بنيان محكم نظام خانواده در كلام امام رضا (عليه السلام )
1 - گناه
2 - بخل و سخت گيرى
3 - آلودگى هاى اخلاقى
4 - ژوليدگى و عدم آراستگى
5 - دروغ
6 - خيانت
7 - بى اعتنايى به كمبودها و نقايص روحى
8 - بد خلقى و ناسازگارى
9 - عدم نظارت بر رفتار يكديگر (بى تفاوتى )
10 - آشكار كردن زشتى ها
11 - حس خودباختگى
چشم اندازى از حيات طيبه در مورد تكاليف خانواده نسبت به ارحام و خويشاوندان ((آيين خويشاوندى ))
صله رحم چيست ؟
مراتب خويشاوندى
مراتب و شيوه هاى صله رحم
اهميت صله رحم
رحم تا چهل پشت شكايت مى كند!
آثار دنيوى و اخروى صله رحم در كلام امام رضا (عليه السلام )
طول عمر
وسعت در رزق ، محبوبيت در دلها
جلب رحمت الهى
مباهات خدا و فرشتگان
ورود به بهشت
تكاليف خانواده نسبت به ارحام و خويشاوندان
1 - تواضع ، پرهيز از خودبينى و خودمحورى
2 - احترام به ارزشهاى انسانى
3 - ادخال سرور در جمع بستگان (از طريق بذله گويى )
4 - كارگشايى و سعى در رفع گرفتاريهاى آنها
شرايط كارگشايى
شرايط كمال كارگشايى
5 - ايجاد تسهيلات لازم جهت گشايش بخشيدن به زندگى ديگران
كيفر ترك دادرسى نيازمندان
6 - پرداخت ، قرض الحسنه و امهال (مهلت دادن ) در گرفتن آن
7 - رفق و مدارا با بدهكار
8 - همزيستى مسالمت آميز
9 - عدم حضور در جلسات گناه
10 - همدردى و غمخوارى
11 - برقرارى پيوند با خويشاوندان (در هر سال ) از طريق كمك مالى
12 - تقديم هديه و پيشكش
13 - در اولويت قرار دادن زيارت سادات
14 - تشكيل انجمنهاى مذهبى جهت احياء و بزرگداشت ياد پيشوايان دين
آفات صله رحم
الف ) تكلف
ب ) تفاخر و مباهات
موجبات قطع رحم در كلام امام هشتم (عليه سلام )
1 - مال اندوزى
2 - اصالت دادن به مزاياى ظاهرى (همچون مال ، شهرت ، مقام )
3 - مستى مقام
4 - حسد
5 - توقعات و انتظارات بيجا
6 - دنائت نفس (پستى )
7 - بى پروايى (تن پرورى و آسايش طلبى )
8 - كفران وناسپاسى (ادانكردن حقوق مخصوص خويشاوندى )
9 - رياست طلبى
10 - بخل
11 - عدم برنامه ريزى صحيح در زندگى
همسايه كيست ؟
حقوق همسايه
تكاليف خانواده نسبت به همسايگان
چشم اندازى از حيات طيبه در مورد تكاليف و وظايف انسان نسبت به دوستان و آشنايان ((آيين معاشرت و دوست يابى ))
اهميت معاشرت در زندگى انسان
نهى شديد امام رضا (عليه سلام ) از همنشينى با افراد منحرف
اهميت معاشرت در كلام امام هشتم (عليه سلام )
حدود همنشينى
لزوم نياز به دوستى (در زندگى )
شرايط همنشينى
شدت ارتباط اهل ايمان در حالات روحى يكديگر (شركت در غم و شادى هم )
خطر معاشرت با اشرار
دوستى نسنجيده
آداب معاشرت
آيين بهزيستى
هنر مردم دارى
شرايط كمال همنشينى
هزار دوست كم و يك دشمن بسيار است
دوستى هاى ناپايدار
عامل جلب دوستى و دشمنى
ارزش دوستى در راه خدا
راهنمايى هاى امام هشتم (عليه سلام ) در موضوع آيين معاشرت
الف - امور اثباتى (عوامل تحكيم و استوارى پيوند دوستانه )
1 - ادب و تربيت اسلامى :
2 - آراستگى ظاهر:
3 - اتخاذ شيوه مناسب در امر معاشرت :
4 - اعتدال و ميانه روى در معاشرت :
5 - احتياط و هوشيارى :
6 - امر به معروف و نهى از منكر:
7 - احسان و نيكوكارى :
8 - اجابت دعوت دوستان :
9 - احترام به شخصيت ديگران
10 - ادخال سرور در قلب دوستان :
11 - بزرگوارى و گذشت :
12 - پناهگاه مادى و معنوى دوستان بودن :
13 - پاى بندى جدى به حقوق مادى و معنوى دوستان :
14 - پرداختن به بحثهاى علمى :
15 - تواضع و فروتنى :
16 - تذكرات و انتقادهاى بجا و معقول :
17 - حفظ عزت و آبرو:
18 - حسن خلق :
19 - قرض دادن به دوستان و امهال در پرداخت آن :
20 - مدارا و نرمش در رفتار:
21 - مروت و جوانمردى :
22 - وقت شناسى :
الف - ضرورت شناخت زمان جهت ديدار دوستان :
ب - ضرورت مصلحت انديشى :
23 - متعادلبودن حالات روانى :
ب - امور سلبى (عوامل تضعيف كننده پيوند دوستى )
1 - آراسته نبودن ظاهر (ژوليدگى و عدم آراستگى ظاهر):
2 - اصالت دادن به عناوين و اعتبارات ظاهرى :
3 - اظهار حاجت نزد نااهل :
4 - بحث و جدل بى فايده :
5 - بخل :
6 - پيشداورى و قطع سخنان دوستان :
7 - تحكم و استبداد:
8 - خوش باورى :
9 - خصوممت :
10 - خيانت :
11 - دروغ :
12 - رياست طلبى و شهرت خواهى :
13 - رفتارهاى جلف و كودكانه :
14 - رد احسان :
15 - سخت گيرى و اشكال تراشى :
16 - سوءنيت :
17 - كفران و ناسپاسى :
18 - مناظره بدون در نظرگرفتن استعداد ذهنى دوستان :
19 - محجوب بودن از دوستان (در وقت نياز آنها):
20 - مال پرستى :
21 - مكرو نيرنگ :
22 - مدح و طرح دوستى با دشمن :
23 - ميگسارى :
24 - ياد اشخاص با عناوين تحقيرآميز:
آفات حيات طيبه يا موانع رشد و كمال در كلام امام رضا (عليه سلام )
1 - شكمبارگى (برخورى )
2 - عدم استفاده صحيح از فرصتهاى طلايى
3 - ترس
4 - بى تفاوتى
5 - دشمنى وكينه توزى
6 - بحث و جدل بى فايده
7 - افراط و تفريط در موضوع معاشرت
8 و 9 - حرص و حسد
10 - سوء خلق
11 - دروغ
12 - پرخاشگرى
13 - توجه به كميت نعمت نه كيفيت نعمت
14 - خوش باورى
15 - بخل
16، 17، 18 - مشاجره ، اسراف ، پرجانگى (پرسش زياد در امور بى فايده )
19 - مال اندوزى
20 - استخفاف (كوچك شمردن ) گناه و اصرار بر آن
21 - هدايتخواهى از غيرقرآن
22 - ريا و تظاهر
23 - كفران و ناسپاسى
24 - مراء
25 - مناظره با مردم ، بدون در نظرگرفتن استعدادهاى ذهنى و سطح فهم آنها
26 - شايع كردن گناهان
مفاسد آشكاركردن گناه
27 - سستى در طلب رزق
28 - همنشينى با جاهل
29 - غفلت
30 - ياءس و نااميدى
31 - پيروز از هواى نفس
32 - سوال تكلف آميز
33 - خشم و غضب
34 - بى توجهى به مقتضيات زمان (شرايط زندگى را بر خود سخت و ناگوار نمودن )
35 - عدم تحمل براى پذيرش حقايق
36 - استبداد راءى
37 - دنياپرستى
38 - رياست طلبى و شهرت خواهى
39 - اتكاى به خود و ناديده گرفتن اراده الهى
40 - علم آموزى بدون تعهد (سكوت در برابر ستمگران و همگارى با آنها)
41 - عجب
42 - همنشينى با افراد لجوج
43 - اعتماد به روزگار
44 - شكوه و شكايت از اوضاع و احوال
45 - اظهار حاجت نزد نااهلان
46 و 47 - تلقين به فقر و طول عمر
48 - سؤ ال كردن و تقاضاى از مردم
1 - سوال واجب :
2 - سوال حرام :
3 - سوال مستحب :
4 - سوال مكروه :
5 - سوالمباح :
سوالى كه فعل و تركش مساوى است و در آن نه كيفر باشد، نه پاداش . مانند اينكه مرد از همسر يا فرزند خود آب طلبد كه غالبا از سنخ مباح است.