حاكميت در اسلام
آية اللّه سيّد محمّد مهدى موسوى خلخالى
- فهرست مطالب -
قرآن مجيد: مقدّمه دفتر قرآن كريم : پيشگفتار بخش اوّل : ابعاد و اقسام حكومتها حكومت و ابعاد آن الف حكومت قانونى ب حكومت استبدادى (ديكتاتورى ) اوّل : تقسيم سه گانه مشهور 1- حكومت جمهورى 2- حكومت مشروطه 3- حكومت استبدادى دوم : تقسيم پنجگانه 1- حكومت فردى 2- حكومت گروههاى خاص 3- حكومت ملّى حكومت ملّى به مفهوم سياسى روز (ناسيوناليسم ) اسلام و ناسيوناليسم (ملّى گرايى ) ملّت در مفهوم قرآنى ملّت در لغت ملّيت پيامبران (ملّيت ستوده ) ملّيت كافران (ملّيت ناستوده ) 4- حكومت جمعى يا شعور طبقه توليدى (سوسياليسم ) اسلام و حكومتهاى خودگرا 5- حكومت دموكراسى (اكثريت يا مردم سالارى ) اصول دموكراسى (مردم سالارى ) بررسى و نقد حكومتهاى دموكراسى 1- دموكراسى مستقيم يا مباشرى : 2 -دموكراسى غير مستقيم ، يا نيابى حكومت دموكراسى و پناهگاهى به نام ((اكثريّت )) اسلام و اشكالات فوق خطر دموكراسى قيد اسلامى اسلام و اكثريّت مرحله اوّل : نظرخواهى و مصلحت انديشى نتيجه : الف- شهرت فتوايى ب- شهرت روايى تفاوت شهرت و اكثريت اكثريت مورد نظر اسلام مرحله دوم : منافع و مصالح عمومى بخش دوّم : حكومت اسلامى يا حكومت خدا و مراحلده گانه ولايت معصوم ع ضرورت تشكيل حكومت اسلامى حكومت اسلامى (حكومت خدا) حقّ حاكميّت از آن خداست ، نه خلق شكل حكومت اسلامى سؤال : پاسخ : نتيجه آنكه : نظام حكومت اسلامى 1- قوّه مقنّنه 2- قوّه مجريّه 3- قوّه قضائيّه تفصيل نظام : چهار قوه و دو شور 1- زعامت سياسى رسول اكرم صلّى اللّه عليه و آله 2- حق شور در برابر حق اطاعت 3- حق تصميم نهايى شروط حق اطاعت 4- تنظيم كارها بر اساس توكّل بر خدا تتمه : برنامه حكومت اسلامى 1- رابطه حكومت اسلامى با ولايت 2- ولايت تكوينى ، ولايت تشريعى 3- مراحل (ده گانه ) ولايت تشريعى 4- ولايت در لغت 5- ولايت در منابع اسلامى 6- ولايت در اصطلاح فقهى 7- تفكيك ميان حق و ولايت رابطه حكومت اسلامى با ولايت ولايت تكوينى و تشريعى ولايت امامان معصوم عليهم السّلام ولايت تكوينى زمينه اى براى ولايت تشريعى خلاصه آنكه : مراحل ده گانه ولايت تشريعى پيغمبر و امام عليهما السّلام الف- ولايت در لغت ب- ولايت در منابع اسلامى ج- ولايت در اصطلاح فقهى د- تفكيك ميان حق و ولايت 1- ولايت تبليغ يا بيان احكام 2- آياتى از قرآن كريم 3- ولايت تبليغ داراى دو جنبه است مراحل ده گانه ولايت معصوم (ع ) 2- ولايت تفويض ياسلطه تشريع 1- تعريف قضاء 2- نياز جامعه به قوه قضائيه 3- اختصاص ولايت قضاء به پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله و امامان معصومعليهمالسّلام 4- احاديث و حق اختصاص ، قرآن و حق اختصاص 5- انتقال ولايت قضاء از طريق رسول اكرم ص و امامان ع به فقهاء جامع الشرائط 3- ولايت قضا نياز جامعه به قوه قضائيه آيا ولايت قضا مخصوص پيغمبر و امام است ؟ احاديث و حق اختصاص قرآن كريم و حق اختصاص حكم عقل و حق اختصاص 4- ولايت اجراى حدود و تعزيرات 1- ولايت اطاعت در اوامر شرعى 2- بررسى اين اطاعت 3- آياتى از قرآن كريم 4 -تفكيك ميان ولايت اطاعت و ولايت تصرّف 5- تفكيك ميان ولايت اطاعت و ولايت تبليغ 6- اوامر ولائى (حكومتى ) 5- ولايت اطاعت در اوامر شرعى فرمان خدا فرمان رسول اللّه صلّى اللّه عليه و آله فرمان اولواالا مر اولواالا مر تفكيك ميان ولايت اطاعت و ولايت تبليغ 1- تفكيك ميان ولايت اطاعت در اوامر عرفى و ولايت تصرّف 2- انواع فرمان هاى صادره از معصوم 3- آياتى از قرآن كريم 6- ولايتِ اطاعت در اوامر عرفى تفكيك ميان ولايت اطاعت در اوامر عرفى و ولايت تصرف 7- ولايت تصرف در اموال و نفوس و در امور اجتماعى و سياسى ولايت تصرف در اموال و نفوس دليل اول : قرآن كريم نكته اوّل : آيا ولايت رسول خدا ص اختصاص به نفوس داردياشامل اموال نيز مى باشد؟ نكته دوم : ولايت يا اولويت نكته سوم : محدوديت سلطه به عدم اضرا نكته چهارم : محدوديت سلطه به طريق مشروع نكته پنجم : ولايت محدود يا مطلق نكته ششم : ولايت بر اشخاص يا بر كشور اسلامى دليل سوم : حكم عقل دليل چهارم : اتفاق كل (اجماع ) 8- ولايت اذن يا نظارت در امور اجتماعى احاديثى كه دلالت مى كنند بر اينكه ائمّه ولات امر هستند 9- ولايت امر يا زعامت سياسى مذهبى 1- سيره رسول اكرم (ص ) 2- بيعت غدير 3- جريان سقيفه ، يا تحريفى در نصب غدير 4- آياتى از قرآن كريم گفتارى در شناخت اولواالا مر ولىّ امر در لغت ولىّ امر در نظر مفسّران اسلامى بررسى تفاسير فوق پاسخ چند سؤال گواهى احاديث ضرورت وجود ولىّ امر يا نايب او 10- ولايت امامت يا پيشوايى مذهبى ائمّه ايمان وأ ئمّه كفر تفكيك ميان وظايف امامت و وظايف ولايت امر نتيجه : 1- حكومت اوصياء 2- شرايط رهبرى پيغمبر و امام عليه السّلام 3- سخنى با برادارن اهل سنت 4 -حكومت امام زمان عجّل اللّه تعالى فرجه 5 -ميلاد و غيبت مهدى عليه السّلام 6- چگونگى حكومت امام زمان عليه السّلام پس از ظهور 7- تاريخى از گذشته اسلام ، حكومتهاى نيمه اسلامى 8- نقش ائمه اهل بيت در حكومتهاى گذشته 9- ارزيابى حكومتهاى نيمه اسلامى 10- سخنان اميرالمؤمنين عليه السّلام 11- اشتباه نويسندگان 12- شيعيان معترض و انقلابى حكومت اوصيا يا ولايت ائمه اهل بيت عليهم السّلام شرايط رهبرى پيغمبر و امام عليهما السّلام سخنى با برادران مسلمان اهل سنّت خلاصه حكومت امام زمان آخرين رهبر الهى ميلاد مهدى عليه السّلام غيبت حضرت مهدى عليه السّلام چگونگى حكومت امام زمان در زمان غيبت حكومت امام زمان پس از ظهور تاريخى از گذشته اسلام حكومتهاى نيمه اسلامى نقش امامان شيعه در حكومتهاى گذشته ارزيابى حكومتهاى نيمه اسلامى سخنان على عليه السّلام سخنان ديگرى از على عليه السّلام اشتباه نويسندگان شيعيان معترض و انقلابى بخش سوّم : مراحل ده گانه ولايت فقيه : مقدّمه حكومت يا ولايت فقيه قسمت اوّل شناخت فقيه فقيه كيست ؟ الف- قرآن ب- سنّت ج- اصل عملى توضيح : ارزش معنوى فقيه ، عدالت و تقوا مفاد حديث قسمت دوم شناخت ولايت 1- مفهوم ولايت در لغت و اصطلاح 2- اقسام ولايت استقلال مطلق و استقلال محدود امّا ولايت غير استقلالى : لايت عامّه و خاصّه ، ولايت مطلقه و مقيّده ولايت عامه ولايت خاصه ولايت مطلقه و مقيّده اطلاق نسبت به اعلميت اطلاق يا تقييد ولايت نسبت به احكام اوليه امتياز رهبرى اصل در ولايت خروج از اصل لزوم رسمى بودن حاكم اسلامى از نظر حاكم اصلى تشخيص رسمى بودن حاكم اسلامى احتمالات عقلى در انتقال امامت به مفهوم رهبرى در چه مسائلى بايد به فقيه رجوع كرد؟ توضيح اصولى در زمينه مسائل ضرورى 1- حجيّت فتواى فقيه 2- ولايت فتوى در فقيه جايگزين ولايت تبليغ در امام عليه السّلام 1- ولايت فقيه در فتوا ولايت فتوا حجيّت فتواى فقيه 1- ولايت قضاء 2- فرق ميان فتوى و قضاء 3-اقسام قضاوت 4- قاضى منصوب 5- قاضى تحكيم 6- قاضى امر به معروف 7- نصب قاضى با كيست ؟ نصب خاص ، نصب عام 8- فقاهت و قاضى منصوب 9- استقلال قضائى در غيرفقيه 10- نصب غيرفقيه از طرف فقيه 11- وكالت در قضاء از طرف فقيه 12- گفتارى با صاحب جواهر قدّس سرّه 13- قاضى اضطرارى 2- ولايت قضا فرق ميان فتوا و قضا اقسام قضات الف- قاضى منصوب نصب قاضى با كيست ؟ و چرا قضاوت آزاد نيست ؟ استدلال به قرآن كريم استدلال به حديث نصب قاضى چگونه انجام مى گيرد؟ نصب خاص نصب عام مجتهد عادل . رابطه فقاهت و قاضى منصوب (قاضى رسمى ) فقاهت قاضى منصوب (قاضى رسمى ) از ديدگاهعقل فقاهت قاضى منصوب (قاضى رسمى ) از ديدگاه شرع و فرمان امام ع بهنصبقضات بررسى احاديث 1- توقيع شريف از امام عصر عجّل اللّه فرجه به اسحاق بن يعقوب : راويان حديث چه كسانى هستند؟ 2- گفتار امام صادق عليه السّلام به عمربن حنظله 3- سخن امام صادق عليه السّلام در روايت ابى خديجه نتيجه گفتار نظر مخالف بحث اول : استقلال قضايى غير فقيه بحث دوم : منصوب شدن غير فقيه از طرف فقيه بحث سوم : وكالت در قضاوت از طرف فقيه ضرورت مراجعه به قاضى غير مجتهد مرحله اوّل : احقاق حقوق مرحله دوم : اجراى حدود و تعزيرات (مجازات متخلفين ) آيا غير فقيه مى تواند اجراى حدود كند؟ ب- قاضى تحكيم ج- قاضى امر به معروف (قاضى عمومى ) تربيت قضات و شرايط قاضى فقاهت نسبى (تجزّى در اجتهاد) بحث اوّل : امكان فقاهت نسبى بحث دوم : قضاوت و فقاهت نسبى 3- ولايت فقيه در اجراى حدود و تعزيرات چه كسى مى تواند اجراى حدود كند؟ 4- ولايت فقيه در اطاعت اوامر شرعيّه ، اوليّه و ثانويّه احكام اوّليه و ثانويّه احكام ثانويه مادامى است نه دايمى تشخيص عناوين اوّليه يا ثانويّه تفكيك ميان حكم حاكم و فتوا به عنوان ثانوى 1- ولايت فقيه در موضوعات 8- ثبوت نزد حاكم 16- دليل شرعى 5- ولايت فقيه در موضوعات يا حجيّت حكم حاكم نكته اوّل : فقيه داراى عناوين متعددى است نكته دوم : فرق ميان فتوا، حكم و ثبوت بررسى بيشتر آثار حكم و حرمت نقض فرق ميان فتوا و حكم در ذات و آثار 1- نسبيّت و اطلاق در نفوذ 2- جواز نقض فتوا به فتوا و عدم جواز نقض حكم به حكم يا به فتوا 3- جوازصدورفتواپيش ازاقامه دعواوعدم جوازصدورحكم پيش ازآن 4- جواز انتقال به مشابه در فتوا و عدم جواز آن در حكم نكته سوم : تشخيص موضوعات غير قضايى نوع اول : موضوعات قضايى نوع دوم : موضوعات مستنبطه نوع سوم : موضوعات خارجى يا موضوعات صرفه مقتضاى اصل چيست ؟ اقوال در مساءله دسته اوّل : احاديث خاص دسته دوّم : احاديث عام اشكال اول : اختصاص به مورد قضا اشكال دوم : تمسك به عام در شبهه مصداقيّه عموم تنزيل (جايگزينى ) توجّه به چند نكته نكته اوّل : سخنى پيرامون علم حاكم نكته دوم : نقض حكم 6- ولايت فقيه و تصرف در اموال ، نفوس يا در امور اجتماعى و سياسى گفتار محقق نائينى قدّس سرّه احاديث و ولايت تصرف يا زعامت حديث اوّل : خلفاى رسول اللّه صلّى اللّه عليه و آله چه كسانى هستند الف- امامان معصوم (ع ) ب- ناقلين حديث ج- فقها حدود خلافت فقها خليفه به معناى جانشين خلافت مطلقه مستلزم ولايت مطلقه است احتمال تحديد خلافت به شؤونات علمى اُنس اذهان عمومى در رابطه مفهوم خلافت با زعامت توجيه استدلال وارث كيست و ميراث چيست ؟ دليل اوّل اينكه : حديث سوم توضيح و بررسى امين بر احكام با ولايت فتوا. امين بر امّت با ولايت زعامت . امين در مرافعات و خصومات با ولايت قضا. امين بر موضوعات صرفه با ولايت حكم . ولايت تصرّف در نفوس و اموال شخصى مجموع احتمالات ولايت زعامت يا ولايت تصرّف در امور اجتماعى حديث چهارم مفاد سخنرانى انقلابى سيّد الشّهداء(ع ) ولايت فقيه همزمان با ولايت امام يا حكومت محلّى وابسته به حكومت مركزى مفاد حديث و ولايت زعامت و فتوا حديث پنجم روات حديث چه كسانى هستند؟ مفاد توقيع شريف و مسائل فقهى ، قضايى و امور ضرورى (حسبى ) توقيع شريف و ولايت زعامت يا مرجعيّت عامّه چگونگى تصرّف فقها و نحوه تصميم گيرى ايشان در امور توقيع شريف ، احتمالات و پاسخ 1- احتمال حوادث شخصى 2- احتمالمسائل فقهى گفتارى از فقيه همدانى درباره ولايت فقيه بر سهم امام (ع ) و بررسىتوقيعشريف در اين زمينه حديث ششم حديث مقبوله و ولايت بر شؤون قضاوت حديث مقبوله و ولايت بر تصرّف در امور اجتماعى حديث هفتم گفتارى از فقيه بزرگوار مرحوم نراقى قدّس سرّه 7- ثبوت ولايت اذن براى فقيه 8- وظيفه افراد، وظيفه فقيه 7- ولايت فقيه در اذن (نظارت در امور اجتماعى ) 1- تقسيم كارها 2- تعريف ولايت اذن 3- نسبت ميان ولايت اذن و ولايت تصرّف 4- رتبه ولايت اذن در مقايسه با ولايت تصرّف 5- موضوع ولايت اذن وظيفه افراد حقّ اذن (نظارت ) با فقيه است 1-دليل نقلى 2- دليل عقلى 8- بيان ديگر 13- اصل عملى و وجوب حفظ نظم 8- ولايت فقيه يا زعامت سياسى و مذهبى چه كسى بايد بر جامعه حاكم باشد؟ گفتارى از مرحوم آيت اللّه العظمى نائينى قدّس سرّه انتقال از حكومت مشروطه به حكومت فقيه بررسى و توضيح بيشتر درباره ولايت زعامت حاكميت فقيه و دليل عقل حدود اختيارات فقيه نتيجه گفتار در ولايت زعامت بررسى گفتار فقيه بزرگوار مرحوم نراقى قدّس سرّه مقايسه ولايت فقيه با تقليد اعلم اشكال : كيفيت نظم از شبهات موضوعى است پاسخ : حفظ نظم و نياز به حجت شرعى اشكال : تقابل احتمالات (فقيه ، اكثريت ، سياستمداران ) پاسخ : جمع احتمالات (انتخاب فقيه به وسيله اكثريت وشور باسياستمداران ) ولايت اكثريت ، به معناى سلطه انتخابى است ، نه سلطه حكومت فقيه و ولايت امر گفتار فخر رازى فقيه و ولايت امر نيابى انتخاب افقه در احكام يا در سياست افقه كيست ؟ فقيه و فرماندهى جهاد 9- ولايت فقيه يا امامت عام (رهبرى مكتبى ) 4- فرق ميان ولايت حسبه و ولايت اذن 10- ولايت فقيه در امور حِسبيّه ولايت حسبه و امور حسبيّه چيست ؟ 1- قرآن كريم (كتاب ) 2- سنّت 3- اجماع (اتفاق ) 4- حكم عقل به وجوب حفظ نظم آيا ولايت حسبه منحصر به فقهاست ؟ ثبوت ولايت حسبه براى غير فقيه در صورت اضطرار فرق ميان منصب ولائى و ولايت حسبه بخش چهارم : ولايت فقيه در قانون اساسى ب -رابطه قانون تكوينى و تشريعى ، انسان و تخلف از قانون ج- قانون در اسلام يا احكام الهى 1- تدوين قانون اساسى در جهان و ايران مفهوم قانون رابطه قانون تكوين و تشريع تاريخ قانون اساسى در جهان تاريخ قانون اساسى در ايران 5- مقايسه قوانين اسلامى با قوانين موضوعه ارزيابى قانون اساسى در حكومتهاى اسلامى ورابطه آن باولايت فقيه اصل و ريشه قانون اساسى در جمهورى اسلامى پيدايش قوانين موضوعه بشرى سير و پيشرفت قوانين موضوعه بشرى اعلاميه فرانسه در سال 1789 م در باره حقوق بشر متن اعلاميه اعلاميه جهانى سازمان ملل متّحد درسال 1948 م درباره حقوق بشر متن اعلاميه سازمان ملل متّحد در باره حقوق بشر مقدّمه ولايت فقيه در قانون اساسى جمهورى اسلامى ايران خلاصه گفتار در ولايت فقيه و حدود اختيارات او 1- ولايت فقيه و اصل عدم 7- ولايت فقيه و امتياز اجتماعى و سياسى 8- ولايت يا استبداد فقيه ولايت فقيه در قانون اساسى (انتقاد و پاسخ ) ولايت فقيه در مرحله نيابت از امام ولايت فقيه در مقايسه با ولايت پيغمبر و امامومشكل تعدّد فقها مشكل تعدّد فقها و گفتارى از شيخ انصارى قدّس سرّه مشكل تعدّد در حكم و تصرّفات تزاحم در حكم (قضايى يا ولايى ) نكته قابل توجّه تزاحم در تصرّفات خارجى تصرّفات قطعى تصرّفات غير قطعى دليل اوّل دليل دوّم : (اختلال نظم ) تكليف فقيهى كه سمت رسمى در حكومت اسلامى ندارد ولايت فقيه وحقّ حاكميّت ملّت آيا ولايت فقيه تنها يك اصل مكتبى بوده يانوعى حاكميّت وسرپرستى است ؟ آيا فقها از اداره كشور عاجز هستند؟ بخش پنجم : ولايت فقيه در موضوعات خاص 1- ولايت فقيه بر صغير 2- ولايت فقيه بر مجنون و سفيه 7- ولايت فقيه بر ميّت 8- ولايت فقيه بر مقتول 9- ولايت فقيه بر نصب وصى يا ناظر 10- ولايت فقيه بر نصب امين در رهن ولايت عام ولايت خاص 3- ولايت فقيه بر مُغمى عَلَيه و مست 4- ولايت فقيه بر مُفَلَّس (ورشكسته ) 5- ولايت فقيه بر غايب موارد ولايت فقيه بر غايب الف : ولايت بر اداى ديون غايب ب : ولايت فقيه بر حفظ اموال غايب ج : ولايت فقيه بر استيفاى دين غايب د: ولايت فقيه بر وديعه غايب ه : ولايت فقيه بر تصرّف در اموال غايب و: ولايت فقيه بر طلاق زوجه غايب 6- ولايت فقيه بر ممتنع الف- ولايت فقيه بر ممتنع از پرداخت زكات ب -ولايت فقيه بر ممتنع از گرفتن ثمن در بيع خيارى ج- ولايت فقيه بر ممتنع از گرفتن ثمن يا مثمن در مدّت مقرّر د- ولايت فقيه بر ممتنع از اداى دين شخصى و يا حقوق شرعيّه ، مانند خمس و زكات ه- ولايت فقيه بر ممتنع از تقسيم مال در شركت و -ولايت فقيه بر ممتنع از اداى حقّ مرتهن ز- ولايت فقيه بر ممتنع از رجوع يا طلاق در ظهار ح- ولايت فقيه بر ممتنع از رجوع يا طلاق در ايلاء ط -ولايت فقيه بر ممتنع از تفسير اقرارهاى مبهم ى- ولايت فقيه بر ممتنع از احياى زمين ك- ولايت فقيه بر ممتنع از مصالحه در مال مختلط بخش ششم : مفهوم جمهورى اسلامى 1- دموكراسى حقوق اقليّتها 2- جمهورى 3- حكومت اسلامى اصول جمهوريّت مفهوم انتخاب در جهان امروز مفهوم بيعت در اسلام پذيرش فقهاى منصوب بيعت با امام يا امامت جمهورى بيعت با رسول خدا صلّى اللّه عليه و آلهياتشكيل حكومت اسلامى عهد و ميثاق با خدا يا تشكيل جامعه توحيدى اثر انتخاب و بيعت اسلام و شورا (تبادل نظر) حدود مشورت فلسفه محدوديّت شور تصميم نهايى با كيست ؟ وظيفه مُنتخَب : تصميم يا شور 1- جمهوريّت در مرحله حكّام (قوّه مجريّه ) 2- جمهوريّت درمرحله حكم (قوّه مقننه ) قانون اساسى جمهورى اسلامى ايران (با آخرين اصلاحات و تغييرات ) مقدّمه طليعه نهضت خشم ملّت بهايى كه ملت پرداخت شيوه حكومت در اسلام ولايت فقيه عادل اقتصاد وسيله است نه هدف زن در قانون اساسى ارتش مكتبى قضا در قانون اساسى وسايل ارتباط جمعى نمايندگان قانون اساسى جمهورى اسلامى ايران فصل اوّل اصول كلى اصل اوّل اصل دوم اصلسوم اصل چهارم اصل پنجم اصل ششم اصل هفتم اصل هشتم اصل نهم اصل دهم اصل يازدهم اصل دوازدهم اصل سيزدهم اصل چهاردهم فصل دوم زبان ، خط، تاريخ و پرچم رسمى كشور اصل پانزدهم اصل شانزدهم اصل هفدهم اصل هجدهم فصل سوم حقوق ملّت اصل نوزدهم اصل بيستم اصل بيست ويكم اصل بيست و دوم اصل بيست و سوم اصل بيست و چهارم اصل بيست و پنجم اصل بيست و ششم اصل بيست و هفتم اصل بيست و هشتم اصل بيست و نهم اصل سى ام اصل سى و يكم اصل سى و دوم اصل سى و سوم اصل سى و چهارم اصل سى و پنجم اصل سى و ششم اصل سى و هفتم اصل سى و هشتم اصل سى و نهم اصل چهلم اصل چهل و يكم اصل چهل و دوم فصل چهارم اقتصاد و امور مالى اصل چهل و سوم اصل چهل و چهارم اصل چهل و پنجم اصل چهل و ششم اصل چهل و هفتم اصل چهل و هشتم اصل چهل و نهم اصل پنجاهم اصل پنجاه و يكم اصل پنجاه و دوم اصل پنجاه و سوم اصل پنجاه و چهارم اصل پنجاه و پنجم فصل پنجم حقّ حاكميّت ملّت و قواى ناشى از آن اصل پنجاه و ششم اصل پنجاه و هفتم اصل پنجاه و هشتم اصل پنجاه و نهم اصل شصتم اصل شصت و يكم فصل ششم قوّه مقنّنه مبحث اوّل : مجلس شوراى اسلامى اصل شصت و دوم اصل شصت و سوم اصل شصت و چهارم اصل شصت و پنجم اصل شصت و ششم اصل شصت و هفتم اصل شصت و هشتم اصل شصت و نهم اصل هفتادم مبحث دوم : اختيارات و صلاحيّت مجلس شوراى اسلامى اصل هفتاد و يكم اصل هفتاد و دوم اصل هفتاد و سوم اصل هفتاد و چهارم اصل هفتاد و پنجم اصل هفتاد و ششم اصل هفتاد و هفتم اصل هفتاد و هشتم اصل هفتاد و نهم اصل هشتادم اصل هشتاد و يكم اصل هشتاد و دوم اصل هشتاد و سوم اصل هشتاد و چهارم اصل هشتاد و پنجم اصل هشتاد و ششم اصل هشتاد و هفتم اصل هشتاد و هشتم اصل هشتاد و نهم اصل نودم اصل نود و يكم اصل نود و دوم اصل نود و سوم اصل نود و چهارم اصل نود و پنجم اصل نود و ششم اصل نود و هفتم اصل نود و هشتم اصل نود و نهم فصل هفتم شوراها اصل يكصدم اصل يكصد و يكم اصل يكصد و دوم اصل يكصد و سوم اصل يكصد و چهارم اصل يكصد و پنجم اصل يكصد و ششم فصل هشتم رهبر يا شوراى رهبرى اصل يكصد و هفتم اصل يكصد و هشتم اصل يكصد و نُهم اصل يكصد و دهم اصل يكصد و يازدهم اصل يكصد و دوازدهم فصل نهم: قوه مُجريّه مبحث اول رياست جمهورى و وزراء اصل يكصد و سيزدهم اصل يكصد و چهاردهم اصل يكصد و پانزدهم اصل يكصد و شانزدهم اصل يكصد و هفدهم اصل يكصد و هجدهم اصل يكصد و نوزدهم اصل يكصد و بيستم اصل يكصد و بيست و يكم اصل يكصد و بيست و دوم اصل يكصد و بيست و سوم اصل يكصد و بيست و چهارم اصل يكصد و بيست و پنجم اصل يكصد و بيست و ششم اصل يكصد و بيست و هفتم اصليكصد و بيست و هشتم اصل يكصد و بيست و نهم اصل يكصد و سى ام اصل يكصد و سى و يكم اصل يكصد و سى و دوم اصل يكصد و سى و سوم اصل يكصد و سى و چهارم اصل يكصد و سى و پنجم اصل يكصد و سى و ششم اصل يكصد و سى و هفتم اصل يكصد و سى و هشتم اصل يكصد و سى و نهم اصل يكصد و چهلم اصل يكصد و چهل و يكم اصل يكصد و چهل و دوم مبحث دوم ارتش و سپاه پاسداران انقلاب اصل يكصد و چهل و سوم اصل يكصد و چهل و چهارم اصل يكصد و چهل و پنجم اصل يكصد و چهل و ششم اصل يكصد و چهل و هفتم اصل يكصد و چهل و هشتم اصل يكصد و چهل و نهم اصل يكصد و پنجاهم اصل يكصد و پنجاه و يكم فصل دهم سياست خارجى اصل يكصد و پنجاه و دوم اصل يكصد و پنجاه و سوم اصل يكصد و پنجاه و چهارم اصل يكصد و پنجاه و پنجم فصل يازدهم قوّه قضائيّه اصل يكصد و پنجاه و ششم اصل يكصد و پنجاه و هفتم اصليكصد و پنجاه و هشتم اصل يكصد و پنجاه و نهم اصل يكصد و شصتم اصل يكصد و شصت و يكم اصل يكصد و شصت و دوم اصل يكصد و شصت و سوم اصل يكصد و شصت و چهارم اصل يكصد و شصت و پنجم اصل يكصد و شصت و ششم اصل يكصد و شصت و هفتم اصل يكصد و شصت و هشتم اصل يكصد و شصت و نهم اصل يكصد و هفتادم اصل يكصد و هفتاد و يكم اصل يكصد و هفتاد و دوم اصل يكصد و هفتاد و سوم اصل يكصد و هفتاد و چهارم فصل دوازدهم صدا و سيما اصل يكصد و هفتاد و پنجم فصل سيزدهم شوراى عالى امنيّت ملّى اصل يكصد و هفتاد و ششم فصل چهاردهم بازنگرى در قانون اساسى اصل يكصد و هفتاد و هفتم
