ديباچه
مقدمه
فصل يكم : غيبت
مقدمه
تعريف غيبت
فرق غيبت و بهتان
فرق غيبت و تهمت
اقسام غيبت
1: گفتارى
2 - نوشتارى
3 - كردارى
4 - كنايى
5 - اشاره اى
انواع عيب و نقص
1 - نقص روانى - نفسانى :
2 - نقص بدنى :
3 - نقص دينى :
4 - نقص مالى :
5 - نقص نسبى :
نكوهش غيبت از ديد شرع
ابعاد غيبت از ديدگاه روايى
1 - بعد عملى :
2 - بعد درونى (روانى ):
3 - بعد معنوى (الهى ):
بدترين نوع غيبت
حكم غيبت از نظر فقهى
شرايط حرمت غيبت
استماع غيبت
رد غيبت
چگونگى رد غيبت :
كفاره غيبت
استحلال و استغفار:
كفاره غيبت از ديدگاه اخلاقى :
موارد جواز غيبت
الف - متجاهر به فسق :
ب - ستمگر:
ج - بدعت گذار:
موارد مشتبه با موارد جواز غيبت
1 - رضايت كسى كه درباره او غيبت مى شود:
2 - آگاهى قبلى شنونده غيبت از عيب كسى كه از او غيبت شده :
امورى كه به موارد جواز غيبت ملحق مى شوند
1 - نصيحت مستشير
2 - رفع و دفع منكر:
3 - گواهى دادن نزد قاضى :
4 - آگاهى دادن :
ريشه هاى درونى غيبت
1 - فرو نشاندن خشم
2 - همراهى با همنشينان و دوستان
3 - خنثا كردن اثر
4 - توجيه يا رفع اتهام
5 - كبر
6 - حسد
7 - مزاح و شوخى
8 - تمسخر
9 - دلسوزى بدون توجه
10 - خشم در راه حق
(5): پيامدهاى زشت غيبت
الف - پيامدهاى زشت غيبت در دنيا
1 - ريختن آبرو و شكستن حريم :
2 - ايجاد دشمنى :
3 - سلب اعتماد:
4 - تبليغ زشتى ها:
ب - پيامدهاى آخرتى و معنوى غيبت
1 - نابود كننده دين :
2 - مانع پذيرش اعمال نيك :
3 - انتقال نيكى ها
4 - تاءخير پاداش و تقديم مجازات :
5 - عذاب قبر (مجازات عالم برزخ ):
6 - تجسم زشت در روز قيامت :
7 - خروج از ولايت الاهى :
آثار زيباى ترك غيبت
(6): راه هاى درمان غيبت
درمان علمى اجمالى غيبت
درمان علمى تفصيلى غيبت
درمان عملى غيبت
فصل دوم : دروغ
مقدمه
(1): تعريف دروغ
(2): اقسام دروغ
اقسام دروغ از ديد فقيهان
اقسام دروغ از ديد دانشمندان اخلاق
1 - دروغ در گفتار:
2 - دروغ در نيت :
3 - دروغ در تصميم و عزم :
4 - دروغ در وفا به عزم :
5 - دروغ در عمل :
6 - دروغ در مقامات دين و سلوك :
(3): نكوهش دروغ از ديد شرع و عقل
الف : دروغگويى بدون شنونده
ب : خبر دادن از امور غير قطعى
آيا دروغ از گناهان بزرگ است ؟
موارد جواز دروغ
1 - وجود ضرورت :
2 - اصلاح بين مسلمانان :
3 - وعده دادن :
اشكال دروغ
الف - توريه :
ب - مبالغه ، كنايه ، مثل و حكايت :
ج : دروغ به شوخى :
د - دروغ در دعوت ها و تعارف ها:
ه - دروغ در نقل گفتار و رفتار ديگران :
و - سوگند دروغ :
اقسام سوگند در علم فقه :
1 - ((سوگند عقد)) يا ((يمين عقد)):
2 - ((سوگند مناشده يا ((يمين مناشده )):
3 - ((سوگند تاءكيد)) يا ((يمين تاءكيد)):
ز - گواهى دروغ :
ح - كتمان شهادت :
(4): ريشه هاى درونى دروغ
1 - دشمنى
2 - حسد
3 - خشم و عصبانيت
4 - علاقه به مال دنيا (حب مال )
5 - علاقه به مقام و جايگاه دنيايى (حب جاه )
6 - علاقه دنيايى به افراد
(5): پيامدهاى زشت دروغ
1 - نابودى ايمان
2 - محروميت از هدايت الاهى
3 - زمينه سازى كفر و نفاق
4 - ضعيف ساختن مروت و جوانمردى
5 - فراموشى
6 - سلب توفيق از رسيدن به برخى مقام ها و انجام برخى اعمال صالح
7 - كاهش ارزش اجتماعى
8 - موجب لعن خدا و فرشتگان
9 - فقر و تنگدستى
10 - سرزنش و پشيمانى
11 - نابودى شرم و حيا
(6): راه هاى درمان دروغ
راه علمى درمان دروغ
راه عملى درمان دروغ
فصل سوم : بهتان
مقدمه
(1): تعريف بهتان
بهتان در لغت و عرف
حقيقت بهتان در علم اخلاق
(2): اقسام بهتان
بهتان بر دو قسم است
زشت ترين قسم بهتان
((حال و ملكه )) بهتان
3 - نكوهش بهتان از ديد شرع و عقل
(4): ريشه هاى درونى بهتان
1 - دشمنى
2 - حسد
3 - ترس و فرار از مجازات
(5): پيامدهاى زشت بهتان
الف - پيامدهاى زشت بهتان در دنيا
1 - پيامد فردى بهتان :
2 - پيامد اجتماعى بهتان :
ب - پيامدهاى آخرتى بهتان
(6): راه هاى درمان بهتان
فصل چهارم : تهمت
مقدمه
(1): تعريف تهمت
تفاوت سوءظن با تهمت
تفاوت بهتان با تهمت
(2): اقسام تهمت
1 - اظهار حضورى
2 - اظهار غيابى
زشت ترين مصداق تهمت
((حال و ملكه ))زشت تهمت
(3): نكوهش تهمت از ديد شرع
رد تهمت
تاءثير تهمت بر شنونده آن از نظر اخلاقى
شيوه پيش گيرى از تهمت
شيوه برخورد با برداشت ها و اخبار حدسى و حسى
(4): ريشه هاى درونى تهمت
(5): پيامدهاى زشت تهمت
1 - پيامد تهمت بر بعد معنوى انسان
2 - پيامد تهمت بر روابط انسانى
موضع ابليس در برابر تهمت و بهتان
(6): راه هاى درمان تهمت
فصل پنجم : مراء
مقدمه
(1): تعريف مراء
مراء از رفتار تا خصلت
(2): نكوهش مراء از ديد شرع
حكم مراء از ديد شرع
(3): ريشه هاى درونى مراء
1 - دشمنى و كينه جويى
2 - حسد
3 - تكبر
4 - حب مقام يا مال
(4): پيامدهاى زشت مراء
1 - مرگ دل
2 - باقى ماندن در نادانى
3 - آزار ديدن از برخورد نادانان و محروميت از علم دانشمندان
4 - نابودى اعمال نيك
5 - نابودى پيوند دوستى
6 - ايجاد كينه و نفاق
پيامدهاى زيبا و پسنديده ترك مراء
(5): راه هاى درمان مراء
درمان علمى
درمان عملى
فصل ششم : جدال
مقدمه
(1): تعريف جدال
معناى جدال در علم اخلاق
تفاوت جدال و مراء
تفاوت جدال و خصومت
(2): اقسام جدال
مسلمات
مشهورات
مخاطب جدال
موضوع جدال
تقسيم ديگر جدال از جهت موضوع گفت وگو
(3): نكوهش و ستايش جدال از ديد شرع
1 - نكوهش جدل از ديد شرع
2 - ستايش جدل از ديد شرع
حكم اقسام جدال از ديد شرع
الف - جدال با انگيزه غير الاهى :
ب - جدال خشن :
ج - جدال با استفاده از مواد نادرست :
د - جدال با معاند لجوج :
ه - جدال در موضوع بى فايده :
و - جدال در موضوع غير قابل فهم :
ز - جدال احسن :
(4): ريشه هاى درونى جدال
1 - خشم
2 - حب دنيا
3 - تكبر
(5): پيامدهاى زشت جدال
1 - تضعيف حق و تقويت باطل
2 - ايجاد ناراحتى يا ترديد در جدل كننده و شنونده بحث
3 - بازداشتن از ياد خدا
4 - كشيده شدن به نفاق
5 - دشمنى و كينه
6 - نابودى مروت و كرامت
7 - آشكار شدن عيوب و از ميان رفتن عزت
8 - تغيير دين (حلال كردن حرام و حرام كردن حلال )
9 - دروغگويى
(6): راه هاى درمان جدال نكوهيده
الف - شيوه علمى درمان
ب - شيوه عملى درمان
فصل هفتم : خصومت
مقدمه
(1): تعريف خصومت
(2): اقسام خصومت
خصومت ابتدايى
خصومت اعتراضى
اقسام خصومت از جهت حقانيت خصومت كننده
(3): نكوهش خصومت از ديد شرع و عقل
خصومت ستوده شده
خصومت نكوهش شده
(4): ريشه هاى درونى خصومت
1 - دشمنى و كينه جويى
2 - حسد
3 - حب مال يا مقام
(5): پيامدهاى زشت خصومت
1 - تشويش و اضطراب درونى
2 - ايجاد نفاق
3 - پيدايش كينه
4 - نابودى دين
5 - نابودى اعمال نيك
6 - مايه سفاهت
(6): راه هاى درمان خصومت
درمان علمى خصومت
درمان عملى خصومت
فصل هشتم : لعن و نفرين
مقدمه
(1): تعريف لعن و نفرين
(2): اقسام لعن
1 - لعن از راه اخبار
2 - لعن از راه انشا
لعن از جهت معين بودن يا نبودن ملعون به دو صورت انجام مى گيرد:
1 - لعن فرد يا افراد معين
2 - لعن فرد يا افراد نامعين
(3): نكوهش لعن از ديد شرع
حكم لعن از ديد شرع
موارد جواز لعن
لعن حيوانات و جمادات
(4): ريشه هاى درونى لعن و نفرين
1 - خشم
2 - حسد
(5): پيامدهاى زشت لعن و نفرين
1 - ايجاد كينه و دشمنى
2 - بازگشت لعن به لعنت كننده
(6): راه هاى درمان لعن
راه علمى درمان
راه عملى درمان
فصل نهم : شماتت
مقدمه
(1): تعريف شماتت
(2): اقسام شماتت
1 - شماتت درونى
2 - شماتت فعلى (بيرونى )
الف - شماتت در برابر رفتار پسنديده
ب - شماتت در برابر رفتار ناپسند
(3): نكوهش شماتت از ديد شرع و عقل
(4): ريشه هاى درونى شماتت
1 - دشمنى
2 - خشم و عصبانيت
3 - حسد
(5): پيامدهاى زشت شماتت
1 - پيامد شماتت در دنيا
2 - پيامد شماتت در آخرت
(6): راه هاى درمان شماتت
فصل دهم : فحش
مقدمه
(1): تعريف فحش
(2): اقسام فحش
1 - فحش با انگيزه آزار (قصد جدى )
2 - فحش با انگيزه شوخى
(3): نكوهش فحش از ديد شرع
(4): ريشه هاى درونى فحش
1 - خشم و عصبانيت
2 - شوخى
3 - عادت
(5): پيامدهاى زشت فحش
پيامدهاى فحش در دنيا
پيامدهاى فحش در آخرت
(6): راه هاى درمان فحش
فصل يازدهم : فرو رفتن در باطل
مقدمه
(1): تعريف فرو رفتن در باطل
(2): اقسام فرو رفتن در باطل
حكايت گناه انجام شده
حكايت گناهى كه قصد انجام آن شده
(3): نكوهش فرو رفتن در باطل
(4): ريشه هاى درونى فرو رفتن در باطل
(5): پيامدهاى زشت فرو رفتن در باطل
1 - ريختن قبح گناه
2 - تشويق به گناه
3 - اشاعه زشتى ها
(6): راه هاى درمان فرو رفتن در باطل
وظيفه شنونده حكايت گناه
فصل دوازدهم : استهزا و سخريه
مقدمه
(1): تعريف استهزا و سخريه
(2): اقسام استهزا و سخريه
الف - صريح (گفتارى و رفتارى )
ب - غير صحيح (اشاره اى و كنايه اى )
الف - تقليد عيب پنهان
ب - تقليد عيب آشكار
(3): نكوهش استهزا و سخريه از ديد شرع و عقل
(4): ريشه هاى درونى استهزا و سخريه
1 - طمع مال يا مقام
2 - كينه و نفرت
3 - حسد
(5): پيامدهاى زشت استهزا و سخريه
الف - پيامدهاى دنيايى
ب - پيامدهاى آخرتى
(6): راه هاى درمان استهزا و سخريه
فصل سيزدهم : نميمه
مقدمه
(1): تعريف سخن چينى
تعريف سعايت
(2): اقسام سخن چينى
1 - نقل گفتار
2 - نقل رفتار
3 - نقل پندار
(3): نكوهش سخن چينى از ديد شرع
(4): ريشه هاى درونى سخن چينى
1 - نفرت و دشمنى
2 - حسد
3 - طمع و چشمداشت
4 - تفريح و سرگرمى
(5): پيامدهاى زشت سخن چينى
پيامدهاى دنيايى
پيامدهاى آخرتى سخن چينى
1 - عذاب قبر:
2 - مسخ در محشر:
3 - محروم شدن از بهشت :
4 - عذاب آخرت :
(6): راه هاى درمان سخن چينى
شيوه درمان علمى
شيوه درمان عملى
فصل چهاردهم : بيهوده گويى
مقدمه
(1): تعريف بيهوده گويى
(2): اقسام بيهوده گويى
1 - سخن گفتن درباره موضوع بى فايده
2 - سخن اضافى (فضول كلام )
3 - سخن نابجا
(3): نكوهش بيهوده گويى از ديد شرع
(4): ريشه هاى بيهوده گويى
1 - كنجكاوى بيجا
2 - علاقه فراوان و صميميت
3 - وقت گذرانى
4 - حب جاه (جلب توجه )
(5): پيامدهاى زشت بيهوده گويى
1 - تباه شدن عمر
2 - حقارت در اجتماع
3 - درخواست پوزش
4 - زمينه سازى گناهان زبان
5 - دورى از رحمت الاهى
6 - از دست دادن امور مفيد
7 - نابودى خرد
8 - گمراهى
9 - قساوت قلب
10 - خستگى شنونده
(6): راه هاى درمان بيهوده گويى