تذكرة الاءحباب
ملا احمد بن محمد مهدى نراقى
- فهرست مطالب -
درآمد گفتارى درباره ملا احمد نراقى و كتاب تذكره الاءحباب آثار فقهى ملا احمد درباره اثر حاضر زمان نگارش : هدف از تاءليف : زبان و مخاطب كتاب : مقايسه اى ميان مستند الشيعه و تذكره الاءحباب : دستنوشتها: شيوه تصحيح : مقدمه مقصد اول : در بيان مسايل و احكام و آداب روزه مقصد دويم : در بيان زكات و احكام آن مقصد سيم : در بيان احكام خمس و مسايل آن مقصد اول : در مسايل و احكام روزه (و در آن يك مقدمه و سه مطلب و يك خاتمه است .) مقدمه : در بيان فضيلت روزه و ثواب آن مطلب اول در بيان حقيقت روزه - يعنى امورى كه روزه به آنها متحقق مى شود - و وقت روزه و آداب آن و در آن چند فصل است . فصل اول : در بيان نيت روزه و احكام آن مقام اول : در كيفيت نيت مقام دويم : در بيان وقت نيت روزه فصل دويم : در بيان آنچه بر روزه دار واجب است كه اجتناب از آنها بكند قسم اول : يعنى امورى هستند كه روزه را باطل مى كنند و علاوه بر اين ، باعث قضا و كفاره نيز مى شود، هفت چيز است : قسمت دويم : امورى كه روزه را باطل مى كند، اما باعث قضاى تنها مى شود و باعث كفاره نمى شود چهار چيز است : قسم سيم : يعنى امورى كه بر روزه دار واجب است اجتناب از آن ، اما باعث بطلان روزه و وجوب قضا و كفاره نمى شود، دو چيز است : فصل سيم : در بيان آنچه بر روزه دار مكروه است ارتكاب آن و سنت است از براى او كه از اينها اجتناب كند: و آن چهارده چيز است : فصل چهارم : در بعضى آداب مطلق روزه و مستحبات و مكملات آن فصل پنجم : در بيان وقت روزه فصل ششم : در بيان شرايط صحت روزه و بيان آنكه روزه گرفتن از كدام شخص صحيح نيست مطلب دويم در بيان اقسام روزه مبحث اول : در بيان روزه هاى واجب فصل اول در روزه ماه مبارك رمضان فصل دويم در بيان روزه اى كه به نذر يا عهد يا قسم واجب شود فصل سيم در بيان روزه اى كه به اجاره واجب مى شود فصل چهارم در بيان شرايط وجوب روزه مبحث دويم : در بيان روزه هاى سنتى اول :روزه سه روز از هر ماهى ؛ دويم : روزه ايام البيض هر ماهى . سيم : روزه روز عيد بزرگ است ، يعنى عيد غدير خم . چهارم : روزه روز ولادت با سعادت حضرت پيغمبر صلى الله عليه و آله پنجم : روزه روز مبعوث شدن پيغمبر صلى الله عليه و آله بر خلق . ششم : روزه روز ((دحو الارض )) است ؛ يعنى روز پهن شدن زمين از زير خانه كعبه بر روى آب . هفتم : روزه روز مباهله است . هشتم : روزه روز جمعه است . نهم : روزه روز پنج شنبه است . دهم : روزه روز نوروز. يازدهم : روزه روز اول ماه محرم . دوازدهم : روزه اول ماه ذى الحجه است . سيزدهم : روزه روز ((ترويه )) است . چهاردهم : روزه ماه رجب ، همه آن يا بعضى از آن . پانزدهم : روزه ماه شعبان ، همه آن يا بعضى از آن . شانزدهم : روزه ايام البيض ماه رجب هفدهم : روز چهارشنبه و پنج شنبه و جمعه مبحث سيم : در بيان روزه هاى حرام اول : روزه دو روز عيد؛ يعنى : عيد فطر و عيد اضحى . دويم : روزه سه روز ايام تشريق سيم : روزه روزى كه شك شود در آن روز كه آيا آخر شعبان است يا اول رمضان ، به نيت واجب ، يا به نيت اول رمضان . چهارم :روزه صمت . پنجم : روزه وصال . ششم : روزه نذر معصيت . هفتم : روزه زن بدون اذن شوهر. هشتم : روزه سنتى بنده بدون اذن آقا. نهم : روزه مسافر در وقتى كه شرايط سفر در او متحقق باشد؛ خواه روزه واجبى و خواه روزه سنتى ، بنا بر اقوى ، مگر آنچه استثنا شده است ، به تفصيلى كه مذكور خواهد شد(198). دهم : روزه مريض ، هرگاه به (موجب ) روزه متضرر شود. مبحث چهارم : در بيان روزه هايى كه مكروه است اول : روزه روز عرفه دويم : روزه روز عاشورا. سيم : روزه گرفتن ميهمان روزه سنتى را بدون اذن ميزبان . چهارم : روزه گرفتن ميزبان روزه سنتى را بدون اذن ميهمان . پنجم : روزه گرفتن پسر بدون اذن پدر و مادر. ششم : روزه سه روز بعد از عيد فطر. هفتم : روزه ايام تشريق از براى كسى كه در منى نباشد. هشتم : روزه كسى كه نيت روزه سنت كرده باشد و او را تكليف كنند به طعام خوردن مطلب سيم : در بيان احكام مسافر و بيان قضاى روزه و احكام آن و بيان كفاره روزه واحكامى كه متعلق به آن است . فصل اول : در بيان احكام سفر و مسافر و آنچه متعلق به آن است مقام اول : در بيان سفرى كه در آن افطار كردن واجب است مقام دويم : در مسائلى كه متعلق به مسافر است فصل دويم : در بيان روزه قضايى و احكام آن مقام اول : در بيان اينكه كدام روزه هرگاه فوت شود، قضا دارد و كدام قضا ندارد؟ مقام دويم : در بيان مسايل و احكامى كه متعلق به قضاى روزه است فصل سيم : در بيان كفاره افطار روزه و روزه كفاره و بيان احكام و متعلقات آن مبحث اول : در بيان كفاره افطار در روزه و احكام و متعلقات آن مبحث دويم : در بيان روزه هايى كه در كفارات معاصى واجب است فصل چهارم : در بيان بعضى از احكام و مسايل متفرقه كه متعلق به كتاب صوم است خاتمه : در بيان اعتكاف (بر سبيلاختصار) تعريف شرعى اعتكاف : مقام اول : در شروط اعتكاف اول : روزه دويم : مسجد سيم : اينكه از سه روز بيشتر باشد. چهارم : پنجم : نيت كردن . ششم : مقام دويم : در امورى كه بر كسى كه اعتكاف كند حرام است اول : جماع كردن ؛ دويم : سيم : استمناء كردن . چهارم : بوى خوش استعمال كردن و بوييدن . پنجم : ششم : هفتم : آنچه بر روزه دار حرام است ، خواه روزه را باطل كند يا نه . مقام سيم : در بعضى از مسايل متعلقه به اين دو فصل مقصد دويم : در بيان زكات و مسايل و احكام متعلقه به آن و در آن يك مقدمه و چهار مطلب و يك خاتمه است . مقدمه : در بيان ثواب دادن زكات و عقاب تارك آن مطلب اول : در بيان آنچه از اموال كه زكات دارد و بيان شرايط تعلق زكات به آنها و بيان نصاب قدر زكات هر يك از آنها باب اول : در بيان اموالى كه زكات دادن در آنها واجب است مبحث اول : در بيان زكات طلا و نقره مبحث دويم : در بيان زكات جو و گندم و مويز و خرما و بيان احكام آنها مبحث سيم : در بيان زكات گوسفند مبحث چهارم : در بيان زكات شتر و گاو باب دويم : در بيان اموالى كه زكات دادن در آنها مستحب است اول : مال تجارت دوم از چيزهايى كه زكات در آن سنت است ماديان است . سيم از چيزهايى كه زكات در آن سنت است حبوبات است چهارم از چيزهايى كه زكات در آن سنت است : پنجم از چيزهايى كه زكات در آن سنت است : ششم از چيزهايى كه زكات در آن سنت است : مطلب دويم : در بيان اينكه بر چه شخصى واجب است زكات دادن و در بيان وقت دادن زكات و در اين مطلب دو فصل است : فصل اول : در بيان اشخاصى كه زكات دادن بر آنها واجب است و شروطى كه واجب شدن زكات بر آدمى موقوف است بودن آن شروط در آن اول : آنكه بالغ باشد دوم آنكه عاقل باشد سيم : آزاد بودن چهارم : آنكه مالك مال باشد پنجم : اينكه تواند تصرف در آن بكند فصل دويم : در بيان وقت دادن زكات و وقتى كه واجب است بيرون كردن آن و در اين فصل چهار مساءله است : مطلب سيم : در بيان مصرف زكات و كسانى كه مستحق زكات اند و زكات به ايشان مى توان داد بدان كه مستحقين هشت طايفه اند: مبحث اول : در بيان مصرف اول و دويم كه دادن به فقرا و مساكين است و مسايل متعلقه به آنها فصل اول : در بيان اينكه چه شخصى فقير است فصل دويم : در اوصافى كه بايد در فقير باشد تا توان زكات به او داد فصل سيم : در بيان بعضى از مسايل كه متعلق به اين مبحث است مبحث دويم : در بيان طايفه سيم از مستحقين زكات كه عاملين اند مبحث سيم : در بيان طايفه چهارم و پنجم است كه عبارت است از مؤ لفه قلوبهم وصرف در آزادى بندگان مبحث چهارم : در بيان طايفه ششم از مستحقين زكات كه قرض دارانند مبحث پنجم : در بيان مصرف هفتم از مصارف زكات كه عبارت است از فى سبيل الله يعنى صرف در راه هاى خدا مبحث ششم : در بيان مصرف هشتم از مصارف زكات كه عبارت است از دادن ابن السبيل مطلب چهارم در بيان احكام دادن زكات و بعضى مسايل متعلقه به زكات خاتمه : در زكات فطره و بيان احكام آن فصل اول : در شروط وجوب زكات فطره شرط اول : بالغ بودن شرط دويم : عاقل بودن شرط سيم : آزاد بودن شرط چهارم : غنى بودن فصل دويم : در بيان اينكه بر هر كسى واجب است كه زكات فطره چه شخص را بدهد؟ فصل سيم : در وقت واجب شدن بيرون كردن فطره و جدا كردن آن فصل چهارم : در جنس زكات فطره و مقدار آن اما جنس فطره و اما مقدار فطره : فصل پنجم : در بيان مصرف زكات فطره و دادن آن مقصد سيم : در بيان خمس و احكام و مسايل آن فصل اول : در بيان چيزهايى كه خمس در آنها واجب است اول : مالى كه از كفار حربى مى گيرند دويم : معدنيات سيم : گنجى كه كسى پيدا كند چهارم : چيزى كه به غوص از دريا بيرون آورند؛ مانند مرواريد و مرجان . پنجم : زمينى كه يهودى يا نصرانى يا مجوسى از مسلمانى بخرد، بايد خمس آن زمين را يا خمس قيمت آن را بدهند. و در اينكه آيا اين مخصوص زمينى است كه زمين زراعت باشد يا مطلق زمين - حتى زمين خانه و باغ - محل اشكال است ، اگر چه اظهر آن است كه مطلق زمين چنين باشد. ششم : مال حرامى كه با مال حلال كسى مخلوط شده باشد، پس بايد خمس آن مال را داد. هفتم از چيزهايى كه خمس در آن واجب است : نفعى است كه به آدمى عايد مى شود از تجارت و زراعت و ساير كسب ها فصل دويم : در بيان مستحق خمس و طريق قسمت كردن آن و آداب دادن آن
