درآمدى بر عرف
پيشگفتار
گفتار نخست: تعريف عرف و عادت
معناى لغوى عرف
معناى اصطلاحى عرف
الف) تعريف عرف در دانش حقوق
ب) تعريف عرف در فقه و اصول
ج) تعريف عرف در جامعهشناسى
تاملى در تعاريف عرف
اركان و عناصر عرف
الف) ركن مادى
ب) ركن معنوى
منشا عرف
چند نكته
تعريف عادت
الف) تعريف لغوى عادت
ج) تعريف عادت در جامعه شناسى
منشا عادت
فرق عرف و عادت
ديدگاه نخست
ديدگاه دوم
ديدگاه سوم
ديدگاه چهارم
گفتار دوم: عرف، مبنا، منبع
عرف، مبنا، منبع
قاعدهى حقوقى
تعريف قاعدهى حقوقى
مبنا
تعريف مبنا
ويژگىهاى مبانى حقوق
رويكردهاى مبانى حقوق
مبنا در نظام حقوقى اسلام
منبع
تعريف منبع
ويژگى منبع حقوق
فرق بين منبع و دليل (مدرك)
رويكردهاى منابع حقوق
منابع در فقه و حقوق اسلام
جدا انگارى مبنا و منبع
ديدگاههاى موجود دربارهى منبع يا مبنا بودن عرف
عرف منبع متحرك فقه و حقوق اسلام
گفتار سوم: عرف و عرفى شدن
عرف و عرفى شدن
آغازينه
الف) دين و اجتماع
ب) دوگانگى دين و دنيا
ج) جايگاه دنيا در شريعت اسلام
تعريف عرفى شدن
فقه اسلام و روند عرفى شدن
پذيرش عرف به معناى عرفى شدن دستگاه فقه و حقوق اسلام نيست
گفتار چهارم: مكتب عرف، حقوق عرفى
مكتب عرف، حقوق عرفى
مكتب عرف
مكتب عرف اهل سنت
تاريخچهى عرف در نزد اهل سنت
ويژگىهاى مكتب عرف در فقه اهل سنت
مكتب عرف شيعه
تاريخچهى عرف در فقه شيعه
ويژگىهاى مكتب عرف شيعه
حقوق عرفى
تعريف حقوق عرفى
كامنلاو
تاريخچهى پيدايش كامنلاو
حقوق عرفى در اروپا
حقوق عرفى در آسيا
حقوق عرفى در آفريقا
ويژگىهاى حقوق عرفى
گفتار پنجم: گونههاى عرف و عادت
گونههاى عرف و عادت
عرف لفظى، عرف عملى
الف) عرف لفظى
ب) عرف عملى
عرف خاص، عرف عام
عرف عام و خاص از ديدگاه حقوق
تفاوت دو ديدگاه
گونههاى عرف عام و خاص
تنبيه
عرف مسلم، عرف قراردادى
عرف مسلم
عرف قراردادى
عرف مطرد، عرف غالب
عرف سابق، عرف مقارن، عرف متاخر
عرف حادث
عرف موضوعى، عرف حكمى
عرف صحيح، عرف فاسد
عرف ممضا، عرف مردوع، عرف مرسل
عرف ممضا
عرف مردوع
عرف مرسل
بناى عقلا
تعريف بناى عقلا
عناصر بناى عقلا
فرق عرف و بناى عقلا
فرق بناى عقلا و دليل عقل
سيرهى متشرعه
تعريف سيرهى متشرعه
پيشينهى كاربرد سيرهى متشرعه
عرف و سيرهى متشرعه
فرق سيرهى متشرعه و بناى عقلا
ارتكاز عقلا و متشرعه
تعريف ارتكاز عقلا و متشرعه
فرق ارتكاز عقلا و متشرعه با سيرهى عقلا و متشرعه
عرف و اجماع
فرق عرف و اجماع
گونههاى عادت
گفتار ششم: جايگاه و كاربرد عرف
دقت عرفى،تسامح عرفى
جايگاه و اهميت عرف
1) عرف در دانش حقوق
2) عرف در فقه و حقوق اسلام
3) عرف و امارات حقوقى
4) عرف و اجتهاد
كاربرد عرف در فقه و حقوق
1) كشف حكم
2) تكميل قانون
3) تشخيص، تعريف و تنقيح موضوع حكم
4) تشخيص مفاهيم و معانى الفاظ و كشف مقصود گوينده
5) تعيين مصاديق و تطبيق موضوعات و مفاهيم بر مصاديق
6) تنقيح ظهور دليل و تفسير نصوص و احكام
7) شرط ضمنى و شاهد حال
8) كشف مناطهاى احكام
تغيير عرف
احراز و اثبات عرف
عيوب عرف
گفتار هفتم: حجيت عرف
آغازينه
الف) معناى حجيت
ب) شرع و عرفهاى موجود در سرزمينهاى مسلمين
ج) عرف لفظى
مكتبهاى حجيت عرف
الف) مكتب حجيت ذاتى
ب) مكتب عقل
ج) مكتب امضا
گرايشها و روشهاى كشف امضا
1) گرايش عدم ردع
2) گرايش عدم ثبوت ردع
3) گرايش سكوت
تفسيرهاى ارايه شده دربارهى امضا
ادلهى حجيت عرف
1) كتاب
2) سنت
3) اجماع
14) عدم اعتباراسلام
15) استدلال به پارهاى از قواعد
چند نكته
سيرهى متشرعه
اقسام سيرهى متشرعه
حجيتسيرهى متشرعه
طرق كشف معاصر بودن سيره با زمان معصومعليه السلام
مقدار دلالتسيرهى متشرعه
خاتمه
الف) عرف و قانون
ب) عرف و نص
ج) ناهمگونى عرفها
فهرست منابع