مقاله دهم
قوه و فعل امكان و فعليت
دو نظريه در باره «قوه و استعداد»
نظريه عدمى بودن قوه و استعداد
نظريه اعتبارى بودن قوه و استعداد
دو نظريه در باره چگونگى صورت پيشين پس از آمدن صورت پسين
اشكال
سه نظريه در باره حقيقت جسم
الف: نظريه جمهور حكما
ب: نظريه ذيمقراطيس
نظريه متكلمين اسلامى
نقد و بررسى نظريات فوق
نظريه «لاوازيه‏» در باره ثبات اجرام عالم
حقيقت مكان (جايگاه)
حركت كمال اول است نه كمال ثانى
دو نظريه در باره تحولات طبيعت
نسبت مكان و زمان با حركت
دو تفسير در باره حركت
حركت تدرج وجود است
توسعه مفهوم حركت
حركت و تكامل
هدفدارى تكامل
شش ركن حركت از نظر حكما
بحث در باره هدفدارى تكامل از جنبه علمى
بحث در باره هدفدارى تكامل از جنبه فلسفى
آزمايش در تكامل جهان
تكامل اجتماع انسانى
نظريه هربرت اسپنسر در باره تكامل
قانون تكاپوى ديالكتيكى طبيعت
مقدمه
سه ركن ديالكتيك هگل
ديالكتيك ماركس
اصول قابل توجه در ديالكتيك هگل
آيا شدن تركيبى از هستى و نيستى است
اصل تضاد
قانون تكاپوى ديالكتيكى طبيعت
خرده‏گيرى
توضيح مفهوم حركت عمومى
مساله «صور نوعيه‏»
اكنون ما حركت عمومى را چگونه بايد توضيح دهيم
كشش امتداد در حركت
زمان و حركت
خاتمه مقاله
نظر فلسفه در باره جهش
مسائلى كه در اين مقاله به ثبوت رسيد
مقاله يازدهم - قدم و حدوث
تقدم و تاخر و معيت (پيشى و پسى و با همى)
حدوث و قدم
توسعه مفهوم حدوث و قدم
آيا نسبت‏به مجموعه عالم چه مى‏توان گفت
مسائلى كه در اين مقاله بيان شده
يادداشتهاى مقاله يازدهم
مقاله دوازدهم - وحدت و كثرت
انقسامات وحدت و كثرت
احكام وحدت و كثرت
تقابل و اقسام آن
مقاله سيزدهم - ماهيت، جوهر، عرض
ماهيت
اقسام ماهيت
جوهر و عرض
آزمايش علمى چه مى‏گويد
پاسخ
اقسام جوهر
اقسام عرض
مسائلى كه در اين مقاله به ثبوت رسيد