سرآغاز
سخنى درباره روش كار در اين كتاب
باب يازدهم : مدخلى بر تحقيق در اقتصاد اسلامى (خطوط كلى )
فصل نخست : مال در تصور اسلامى (1)
اء - چارچوب كلى
ب - مال ، از آن خداى متعال
ج - اموال ، امانت و عاريه
د - اموال ، پشتوانه و مايه زندگى (موضع الاهى مال )
ه . اموال ، انفال و بخشيدن
نگاهى به سراسر فصل
1 - چارچوب كلى :
(1) - كسب مال بدون معصيت (كسب معتدل و مشروع ):
(2) - انفاق (هزينه گذارى ) بدون معصيت
(3) - قرار دادن مال در دسترس تيره بختان و مستمندان :
(4) - خودپسندى ، گردنكشى و نازيدن به مال :
(5) - بدعت گذارى برخلاف ((سنت )) و رفتار بر ضد سيره نبوى :
2 - مال ، از آن خداى متعال :
3 - اموال ، امانت و عاريه :
4 - اموال ، پشتوانه و مايه زندگى (مواضع الاهى مال ):
فصل دوم : مال در تصرف اسلامى (2)
اء - محدوديت تصرف در اموال
ب - برخى از عوامل بر پايى و نابودى اجتماع
1. بر پايى اجتماع و مال (اگر در دست كسانى افتد كه حق مال را بدانند و ادا كنند)
2. نابودى اجتماع و مال (اگر در دست كسانى افتد كه حق مال را ندانند و ادا نكنند)
3. تباهى اجتماع به دست انحصارطلبان
4. تباهى اجتماع به دست شاد خواران
ج - خوردن مال مردم به باطل (مال مردم خورى ) و طرد آن
1. مال مردم خورى به طور عام
2. مال مردم خورى به طور خاص
د - اموال يتيمان و تاءكيد بر نگاهدارى آنها
ه‍- به مال يتيم ، جز به بهترين وجه مصلحت يتيم ، نزديك شويد
و - رسيدن به كار يتيمان بر پايه عدالت
ز- طرد سلطه هاى مالى (ديكتاتورى مال ) و برده سازى اقتصادى ، فردى و اجتماعى
ح - نه زيان ديدن ، نه زيان رساندن (لا ضرر و لاضرار)
تذليل ⁽²⁷⁸⁾: وام و اهميت پرداخت آن
نگاهى به سراسر فصل
1. محدوديت تصرف در اموال :
1. محور و مركز بودن انسان :
2. خوردن و مصرف كردن در دو مكتب :
3. زمينه ها و انگيزه هاى محدوديت :
4. حقوق اجتماع در مالكيتهاى شخصى :
5. محدوديت تكوينى انسان و ارتباط آن با مصرف :
6. تاكيد بر موضع مال :
2. مال و بر پايى جامعه :
3 - مال و نابودى جامعه :
4 - تباهى اجتماع به دست انحصارطلبان :
5 - تباهى اجتماع به دست شاد خواران :
(1) - فراوانى امكانات مادى :
(2) - لذت پرستى و كامرانى :
(3) - شيوع افت اخلاقى :
(4) - زندگى انگلى و لوازم تحميلى آن بر جامعه :
(5) - تسلطيابى تكاثرى ... بر توده ها:
6 - خوردن اموال مردم به باطل(مال مردم خورى ) و طرد آن :
7 - طرد سلطه هاى مالى (ديكتاتورىمال ) و برده سازى اقتصادى ، فردى و اجتماعى :
فصل سوم : مال در تصور اسلامى (3)
اء- حرمت مال و تاءكيد بر آن (امنيت اقتصادى )
ب - جلوگيرى از تسلط انحصارى ثروتمندان بر اموال
ج - برحذر دارى از سپردن اموال (و امور مالى و برنامه ريزى اقتصادى ) به سفيهان و نامتعهدان (و غير متخصصان )
د - هدفهاى صحيح كسب مال
ه - منع از ترك تلاش اقتصادى و تاءكيد بر اهميت كسب و كار و حفظ مال
و - برخى از آثار مثبت مال
1 - آثار فردى
2 - آثار اجتماعى
ز - برخى از آثار منفى مال
1 - آثار فردى
2 - آثار اجتماعى
ح - كار و تاءكيد بر آن بعنوان منشاء مالك شدن
ط. حفظ اموال عمومى و بيت المال و تاءكيد قاطع بر آن
ى - اعتدال در طلب مال و انگيختن بر آن
يا - از راه ((حلال ))، ((مال بسيار)) جمع نمى شود.
يب - تعريف مال
دو تذييل مهم
1. منحرف كردن مال از مواضع حقيقى آن
2. حرمت اموال اقليتها
نگاهى به سراسر فصل
1. حرمت مال و تاءكيد بر آن :
تذبيل : احتياط در جمع آورى اموال و مصرف آنها
2 - جلوگيرى از تسلط ثروتمندان بر اموال :
3 - برخى از مظاهر منفى مال :
(1) - كميت مالكيت :
(2) - كيفيت مالكيت :
(3) - كميت مصرف :
(4) - كيفيت مصرف :
4 - از راه حلال ، مال بسيار به دست نمى آيد و جمع نمى شود:
5 - منحرف كردن مال از جايگاههاى آن و دور ساختن مال از اوضاع حقيقى (چگونگيهاى درست ) آن :
چند اشاره و آگاهى
نتيجه گيرى مهم
فصل چهارم : چار چوبهاى جهت بخش (1)
اء - كمكهاى الاهى بوسيله اموال (منابع طبيعى ، معادن ، كشاورزى ، بازرگانى ، صنعت...))
ب - تاءكيد بر جستجوى نياز زندگى و رسيدن به خود بسندگى
ج - ميانه روى در معيشت (زندگى و مصرفهاى آن ) و تاءكيد قطعى بر آن
د- اندازه نگاهدارى در معيشت و اهميت آن
ه - حدود مصرف
نگاهى به سراسر فصل
1 - كمكهاى الاهى بوسيله اموال و مواهب :
2 - اندازه نگاهدارى در معيشت و اهميت آن :
آگاهيى مهم
فصل پنجم : چهارچوبهاى جهت شناسى (2)
اء-نقش امكانات مادى در حيات معنوى و اداى واجبات و تعظيم شعاير
1 - بقاى دين در امت و مال
2 - مال ياورى براى به دست آوردن آخرت
3 - خدايا ميان ما و نان جدايى ميفكن
4 - نماز جز با نان گزارده نمى شود
5 - روزه جز با نان نيست
6 - واجبات جز با نان ادا نمى شود
7 - سرچشمه زندگى نان است
8 - ساختمان بدن و نان
9 - بزرگداشت نان و محترم داشتن آن
10 - مزه نان
ب - حق تن هر انسان
ج - حق تن هر زنده ، انسان يا حيوان
د - نقش مال در حفظ حيثيت و آبرو
نگاهى به سراسر فصل
1 - بقاى دين در امت و مال :
آگاهى
2. نماز جز با نان گزارده نمى شود:
3 - بناشدن تن بر نان
4 - مزه نان :
توضيح (1)
توضيح (2)
تذييل
هشدار
فصل ششم : كار در تصور اسلامى
نگاهى به سراسر فصل
فصل هفتم : طاغوت اقتصادى و اقتصاد طاغوتى
دو تذييل
1- تعميم مبارزه بر ضد طاغوت ، خواه سياسى ، خواه اقتصادى
2 - لزوم تعجيل در برانداختن بيعدالتيهاى مالى (در انقلاب مهلت نيست )
(1)- اموال عمومى
(2)- اموال فردى
نگاهى به سراسر فصل
1 - طاغوت اقتصادى و اقتصاد طاغوتى :
(1) - اضطراب اجتماعى :
(2) - گمراهى اجتماعى :
(3) - استبداد و ديكتاتورى :
2 - مبارزه اسلام با شكلهاى گوناگون طاغوتيگرى :
3 - روح دين توحيدى :
4 - سقوط بزرگ و پيشگيرى از آن :
فصل هشتم : اسلام و نظام تكاثرى اترافى ، مبارزه اى فراگستر(1)
- ضربه هايى كوبنده بر پيكر نظام
اء- نفى و طرد تكاثر
ب - افشاگرى توانگران و متكاثران و پندارهاى فاسد ايشان
ج - توانگران و امت
آگاهيى مهم
د- توانگران و خوردن ناتوانان و تيره روزان
ه - ثروتمندان و بازرگانان فاجرانند مگر اينكه پرهيزگار باشند
و - حرص و درنده خويى ، رسوايى و حسرت
ز- كوشش بيهوده
ح - اوصاف توانگران ⁽⁷²⁰⁾
1- مستكبران
2- منافقان
3- به آزمون گرفتاران
4- فريب خوردگان
5 - بازى دوستان و سرگرمى جويان
6- طغيانگران
7 - ستمكاران
(1) - به خود
(2)- به ديگران
8 - غاصبان
آگاهى
9 - دزدان
10- شادخواران
آگاهى
11 - غافلگير شوندگان
12 - هلاك شدگان
13 - مردگان
14 - فقيران
15- وارثان و پيروان فرعونان
16 - سست باوران
نگاهى به سراسر فصل
1 - نفى و طرد تكاثر:
(1) - برنامه ها و راههاى مشخص مبارزه بر ضد تكاثر:
(2) - حاكميت و توده ها در پهنه هاى مبارزه :
(3)- انگيزه ها و هدفهاى عالى اين مبارزه :
2 - توانگرى و امت :
3- ستمگران :
4 - هلاكت شدگان :
5 - مردگان :
فصل نهم : اسلام و نظام تكاثرى اترافى ، مبارزه اى فراگستر(2)
- برانداختن زراندوزى و گنجسازى
نگاهى به سراسر فصل
فصل دهم : اسلام و نظام تكاثرى اترافى ، مبارزه اى فراگستر(3)
- پيريزى ارزشهاى نمونه و مقياسهاى عالى و براندازى ارزشهاى تكاثرى و عرفيات اترافى ، براى مبازره با تكاثر و ثروت اندوزى
الف - بى نياز گشتن با توجه به خداى متعال ، نه با مال
ب - بى نياز گشتن با آنچه نزد خداى متعال است
ج - بى نياز گشتن با قرآن كريم
د - بى نياز گشتن با پرهيزگارى و يقين
ه - بى نياز گشتن با عقل و دانش
و- بى نياز گشتن با قناعت
ز- بى نيازى ، بى نيازى روحى است
ح - گرانمايه ترين بى نيازى ترك آرزوهاست
ط - بزرگترين بى نيازى
ى - مال را در پيدايش بى نيازى واقعى نقشى نيست
چند تذييل
1- بازداشتن از استكبار (بزرگى فروشى )
2 - تحقير معيشت توانگران
3- در برابر توانگران فروتنى نكنيد
4- ثروتمندان را فضيلتى نيست
5 - فضيلت جويى به مال نيست
6 - ارزش مال در مقياس نهايى
چند تكميل
1 - بى اعتنايى به ثروتمندان و اظهار بى نيازى از ايشان
2 - ياد نيك (ذكر خير) بهتر از مال است
3 - داشتن و نداشتن پس از عرضه بزرگ (در روزقيامت ) معلوم مى شود
4 - هيچ فقرى شديدتر از نادانى نيست
5 - ويرانگريى سازنده
نگاهى به سراسر فصل
1 - پيريزى ارزشهاى نمونه ...:
(1) - بى نيازگشتن با توجه به خداى متعال :
(2) - بى نيازگشتن با قرآن كريم :
(3) - بى نياز گشتن با يقين :
(4) - بى نياز گشتن با عقل و دانش :
(5) - بى نياز گشتن با قناعت :
(6) - غناى روحى و اصالت آن :
2 - براندازى ارزشهاى تكاثرى ...:
فصل يازدهم : اسلام و نظام تكاثرى اترافى ، مبارزه اى فراگستر(4)
- تصوير دو زندگى : تكاثرى و اسلامى
اء- نشانه هايى از زندگى تكاثرى
ب - نشانه هايى از زندگى اسلامى
تذييل : توانگران و شاد خواران در امان نيستند
1- از ديدگاه تكوينى
آگاهى
2 - از ديدگاه تشريعى
نگاهى به سراسر فصل
1 - نشانه هايى از زندگى تكاثرى :
2. نشانه هايى از زندگى اسلامى :
3 - دو مضمونى بودن احكام اسلامى :
4 - ثروتمندان و شادخواران درامان نيستند:
آگاهيى مهم
فصل دوازدهم : اسلام و نظام تكاثرى اترافى ، مبارزه اى فراگستر (5)
- تضاد ميان دو زندگى : تكاثرى و اسلامى
نگاهى به سراسر فصل
فصلسيزدهم : اسلام و نظام تكاثرى اترافى ، مبارزه اى فراگستر (6)
- تكاثر و بهره كشى از ديگران (استثمار)
اء- مردمان را به بيگارى گرفتن
ب - كاستن از بهاى كالا و كار مردم
ج - آكل و ماءكول اقتصادى
د - حيله گرى در خريد و فروش
ه - كم فروشى با پيمانه يا ترازو
و - سوء استفاده از بيت المال
ز- غصب امكانات عمومى
ح - ستم به مزدوران و كشاورزان
دريافتى توحيدى و مهم
ط - فروشندگان شهرى و كالاهاى روستايى (و سلطه گرى )
ى - منع از رفتن به پيشباز كالاداران روستايى (به منظور واسطه گرى و اجحاف درآن )
يا- زياد كردن اجاره نخستين به هنگام واگذاردن به ديگرى
يب - زياد كردن حقوق اراضى
نگاهى به سراسر فصل
دو تذييل
1- درباره آكل و ماكول اقتصادى
2- درباره بهره كشى از مردم و كاستن حقوق و بهاى كالاى ايشان
فصل چهاردهم : اسلام و نظام تكاثرى اترافى ، مبارزه اى فراگستر(7)
- تكاثر و استضعاف
اء- استضعاف اقتصادى
ب - استضعاف فرهنگى
نگاهى به سراسر فصل
فصل پانزدهم : اسلام و نظام تكاثرى اترافى ، مبارزه اى فراگستر(8)
- تكاثر، تصاعدى نامتناهى
نگاهى به سراسر فصل
تذييل و تفضيل
آگاهى و تفاوت
ياد آورى