713- ((مستدرك نهج البلاغه
)) /185.
714- ((نهج البلاغه ))
/ 330 - 331؛ ((عبده )) 1
/ 211.
715- ((سوره ليل ))
(94): 4.
716- ((مجمع البيان ))
10 / 501.
717- ((نهج البلاغه ))
/ 925؛ ((عبده )) 1/ 54.
718- نهج البلاغه 9 / 353؛ ((عبده
)) 1 / 223.
719- ((تحف العقول ))
/ 294.
720- اوصافى كه در اين بخش ذكر شده است ، همه از آيات و احاديث
گرفته شده است ، حتى برخى از عنوانها از الفاظ آيات و احاديث است -
چنانكه خود ملاحظه مى كنيد - و نظر به اشخاص خاصى نيست . توانگرانى كه
داراى اين اوصاف نيستند، يا آنها را از خود دور ساخته و خويشتن را
تصفيه روحى و عملى كرده اند، يا پس از تاءمل در اين آيات و احاديث (و
تدبر و تفكر درباره اهميت تكليف و حرمت بندگان خدا و لذت خدمت به آنان
و ناچيزى جهان و مال و مكنت جهان و فناى روزگار، و پاداش جاودان خدايى
) خود را تصفيه كنند و بسازند، بطبع ، مشمول اين اوصاف نخواهند بود.
721- ((سوره غافر))
(40): 47؛ نيز - سوره ابراهيم (14): 21.
722- ((بحار)) 73 /
191.
723- ((نهج البلاغه ))
/ 785 - 786؛((عبده )) 2/
166.
724- ((كافى )) 8/
128.
725- ((سوره فتح ))
(48): 11.
726- ((سوره بقره ))
(2): 264.
727- ((مكارم الاخلاق ))
/ 525 - 526.
728- ((كافى )) 2 /
393 - 394.
729- ((سوره تغابن ))
(64): 15.
730- ((سوره طاها))
(20):131.
731- ((مجمع البيان ))
7 / 37.
732- ((نهج البلاغه ))
/ 491؛ ((عبده )) 2 / 65.
733- ((غرر الحكم ))
101.
734- ((خصال )) 1 /
113.
735- ((صحيفه سجاديه ))
/ 181 (دعاى 27).
736- ((كافى )) 2 /
135.
737- ((سوره حديد))
(57):20.
738- ((سوره انعام ))
(6):70.
739- ((نهج البلاغه ))
/ 414؛ ((عبده )) 2 /23 -
24.
740- ((نهج البلاغه ))
/ 409؛ ((عبده )) 2/21.
741- ((سوره حديد))
(57):20.
742- ((مكارم الاخلاق ))
/ 525.
743- ((كافى )) 2 /
394.
744- ((سوره علق ))
(96) 6- 7.
745- ((سوره نازعات ))
(79): 37-38
746- ((نهج البلاغه ))
/1136؛ ((عبده )) 3/175
747- ((مستدرك نهج البلاغه
)) /51
748- و چه بسا به بازارى (و هر فروشگاهى ) نيز درآيد، از آنچه
بيند، همانان بگريند و همانسان بگويد. و از ستمهايى كه بر خريداران -
بويژه ضعيفان - مى رود فرياد برآورد... و ((گوش
شنوا كو؟))
749- ((بحار)) 90/12
(دعاى روز جمعه )
750- ((سوره كهف ))
(18): 35
751- ((سوره يونس ))
(10): 44
752- ((سوره نحل ))
(16): 33 و 118
753- ((سوره نحل ))
(16): 33 و 118
754- ((نهج البلاغه ))
/1242؛ ((عبده )) 3/231
755- ((دعائم الاسلام ))
1/250
756- ((سوره بقره ))
(2): 188
757- ((وسائل )) 6/4
758- ((جلد ششم ))
759- ((مستدرك الوسائل ))
2/322
760- ((سوره سبا))
(34): 34-35
761- ((مجمع البيان ))
8/392
762- ((نهج البلاغه /799؛ ((عبده
)) 2/175
763- اشاره در صفحه 556 آمده است ، ملاحظه شود.
764- ((سوره اعراف ))
(7): 182
765- سوره مومنون (23): 55-56
766- ((سوره انعام ))
(6): 44
767- ((نهج البلاغه ))
/1253؛ ((عبده ))
3/237-238
768- ((نهج البلاغه ))
/1141
769- ((نهج البلاغه ))
/1220
770- ((تحف العقول ))
/177
771- ((تفسير صافى ))
2/256
772- اقتضاى رسيدن نعمت پس از گناه ، تنبه و ترك گناه است ، پس اگر
باز در غفلت بماند خويش را به مرحله ((استدراج
)) (غافلگير شدن ، گول خوردن ) نزديك ساخته است
.
773- ((سوره انعام ))
(6): 47
774- ((سوره ليل ))
(92): 11
775- ((سوره قصص ))
(28): 58
776- ((مجموعه ورام ))
/3.
777- ((مجموعه ورام ))
/132.
778- ((وسائل )) 6/26
779- ((نهج البلاغه /1156؛ عبده 3/187
780- ((سوره نمل ))
(27): 80
781- ((سوره فاطر))
(35): 22
782- ((خصال )) 1/228
783- ((تحف العقول ))
/42
784- ((سوره محمد ((صلى
الله عليه و آله و سلم )) (47): 38
785- ((تحف العقل ))
46
786- ((بحار)) 87/10
و 22، از كتاب ((مطالب السوول )).
787- ((بحار)) 87/10
و 22، از كتاب ((مطالب السوول )).
788- ((خصال )) 1/64
789- ((سوره يونس ))
(10) 83
790- ((منية المريد))
/19، چاپ قم ، موسسه انتشارات اسلامى
791- نهج البلاغه /835
792- ((سوره سبا))
(34): 34
793- ((غرر الحكم ))
/352
794- ((غرر الحكم ))
/168
795- ((نهج البلاغه ))
/1157
796- ((سوره حديد))
(57): 25
797- (نهج البلاغه ) /66-67؛ (عبده ) 1/43.
798- (سوره يونس ) (10):44.
799- به تعبير امام باقر (عليه السلام )- (كافى ) 6/286، نيز -فصل
5، از اين باب .
800- به تعبير امام صادق (عليه السلام ) - (كافى ) 6/286، نيز -فصل
5.
801- (جلد چهارم ).
802- 39، از اين باب (جلد چهارم ).
803- (كافى ) 1/406، نيز - فصل 32 از باب (جلد چهارم ).
804- مصلحانى كه به منظور اصلاح اقتصادى جامعه و سامانيابى
زندگيهاى مردمان گام پيش مى نهند، و اينگونه مسائل را مى پژوهند، يا
درباره آنها مطلب مى نويسند يا تبليغ مى كنند، تا با متكاثران و
طاغوتان اقتصادى و ديكتاتورهاى مالى برزمند، و از محرومان و له شدگان و
بيچارگان پشتيبانى كنند، و راه پيامبران و اوصيا - عليهم السلام - را
ادامه دهند، بايد آگاه باشند كه توانگران و طاغوتان اقتصادى در برابر
آنان خاموش نمى نشينند، بلكه به سخنان آنان ايرادهايى خواهند گرفت ،و
درباره آنان اتهاماتى خواهند پراكند، همه براى گمراه ساختن فهم عمومى و
دورنگاه داشتن افكار از درك عدالت و جلوگيرى از اقدام براى زنده كردن
آن ، تا با اين دستاويزها پايگاههاى سياسى و اجتماعى آنان ويران نگردد،
و سرچشمه هاى سرشار درآمدى آنان خشك نشود، و درك و بيدارى عمومى و
عمومى شدن درك و بيدارى ، به زندگى انگلى آنان پايان ندهد، و منابع
بهره كشى را از چنگشان در نياورد. بنابراين ، مصلحان انقلابى و
انقلابيون اقتصادى و معيشتى و عدالتخواهان مؤ من بايد در برابر اين
برخورد بيدار باشند، و بر خداوند بزرگ توكل كنند، و مانند پيامبران و
امامان (عليه السلام ) درد مردمان را درد خود بدانند، و محروميت مادى و
فرهنگى فرزندان جامعه را محروميت مادى و فرهنگى فرزندان خويش حس كنند،
و از آغاز كار خطر اين موضعگيرى را بدانند، و در اين باره قاطع باشند،
و خود را آماده سازند، تا با همه مشكلها و مانعها در آويزند، با توكل
بر خدا و اخلاص در عمل .
805- (سوره نمل ) (27): 80.
806- (سوره فاطر) (35): 22.
807- (سوره توبه ) (9): 34.
808- (مجمع البيان ) 5/26.
809- (مكارم الاخلاق ) /529-530. دو آيه مذكور از (سوره آل عمران )
است ؛ آيه 14و15.
810- ((مكارم الاخلاق ))
/ 529 - 530. دو آيه مذكور از ((سوره آل عمران
)) است ؛ آيه 14 و 15.
811- ((سوره توبه ))
(9):35.
812- (((تفسير قمى ))) 1 / 289.
813- از همين باب (جلد چهارم )
814- يعنى : دو منبع تشخيص آنچه كه خداوند متعال دوست دارد و روا
شمرده است ، و آنچه دوست نداردو روا نشمرده است . منبع نخست شرع است .
815- - ((امالى ))
شيخ طوسى 2 / 133 - 134 ملاحظه شود.
816- ((جامع السعادات ))
3 / 195 - 197، چاپ چهارم ، نجف اشرف ، دارالنشعمان .
817- ((سوره فاطر))
(35): 15.
818- ((مكارم الاخلاق ))
/ 553.
819- ((غرر الحكم ))
/42.
820- ((سوره جمعه ))
(62): 11.
821- ((سوره شورى ))
(42): 36.
822- ((تحف العقول ))
/26.
823- ((سوره مزمل ))
(73):20.
824- ((كافى )) 2 /
605.
825- ((نهج البلاغه ))
/ 567؛ ((عبده )) 2/111.
826- ((كافى )) 2/
605.
827- ((سوره نسا))
(4):77.
828- ((تحت العقول ))
/30.
829- ((بحار)) 78/9.
830- ((كافى )) 2/85.
831- ((تحف العقول ))
/ 208.
832- ((وسائل )) 11/
191.
833- ((سوره زمر))
(39):9.
834- ((سوره بقره ))
(2): 269.
835- ((نهج البلاغه ))
/1104؛ ((عبده )) 3/160.
836- ((تحف العقول ))
/ 142.
837- ((غرر الحكم ))
/ 223.
838- ((نهج البلاغه ))
/ 1155؛ ((عبده )) 3/
187.
839- ((تحف العقول ))
/ 286.
840- ((سوره نحل ))
(16): 97.
841- ((مجمع البيان ))6/
384.
842- ((غرر الحكم ))/28.
843- ((نهج البلاغه ))
/1260؛ ((عبده )) 3/242.
844- ((سفينه البحار))2/87.
845- ((علل الشرائع ))
/468.
846- ((تحف العقول ))
/286.
847- ((بحار))
78/368.
848- ((سوره بقره ))
(2):273.
849- ((تحف العقول ))
/ 46.
850- ((بحار)) 72/68،
از كتاب ((الامامه و التبصره ))
851- ((تحف العقول ))
/208.
852- ((كافى )) 8/23.
853- ((نهج البلاغه ))
/ 1244؛((عبده )) 3/ 234.
854- ((سوره طاها))
(20): 131.
855- ((غرر الحكم ))
/219.
856- ((نهج البلاغه ))
/1128؛ ((عبده )) 3/171.
857- ((كافى ))
2/262.
858- (مكارم الاخلاق ) /556.
859- (نهج البلاغه ) 1176و1175؛ (عبده ) 3/197و196.
860- (نهج البلاغه ) 1176و1175؛ (عبده ) 3/197و196.
861- (كافى ) 2/131.
862- (كافى ) 2/131.
863- (نهج البلاغه ) /1150؛ (عبده ) 3/183
ان لله ملكا ينادى فى كل يوم : لدوا للموت ،واجمعواللفناء،و ابنوا
للخراب ).
864- (تحف العقول ) /301.
865- (ثواب الاعمال ) /331.
866- (تحف العقول ) /14.
867- (نهج البلاغه ) /1187؛ (عبده ) 3/203.
868- (اختصاص ) شيخ مفيد /221.
869- (صحيفه سجاديه ) /239 (دعاى 35).
870- (تفسير عياشى ) 2/13.
871- (غرر الحكم ) /361.
872- (كافى ) 8/150.
873- (غرر الحكم ) /47.
در (نهج البلاغه ) (390؛ (عبده ) 2/10) اينچنين آمده است :
الا و ان اعطاء المال فى غير حقه تبذير و اسراف
، و هو يرفع صاحبه فى الدنيا، و يضعه فى الاخرة ، و يكرمه فى الناس ، و
يهينه عندالله ... - بدانيد، بخشيدن مال و هزينه كردن آن در هر
جاى نادرست تبذير و اسراف است . و اينگونه بخشش و هزينه گذارى ، صاحب
مال را در دنيا بالا مى برد، و در آخرت پايين مى آورد، در نزد مردم
گرايش مى دارد، و در نزد خداوند خوارش مى سازد...).
874- (نهج البلاغه ) /929؛ (عبده ) 3/57.
875- (نهج البلاغه ) /1277؛ (عبده ) 3/250.
876- (بحار) 72/206.
877- (نهج البلاغه ) /371؛ (عبده ) 1/233. در (شرح نهج البلاغه )
عبده ، همين عبارت با كمى تفاوت آمده است (1/57).
878- (نهج البلاغه ) /1295؛(عبده ) 3/260.
879- (تحف العقول ) /16.
880- (ارشاد القلوب ) /270.
881- (سوره حجرات ) (49): 13.
882- نيز اين سخن امام صادق (عليه السلام ) ملاحظه شود:
... ان الله - عزوجل - و رسوله غنيان عنكم و عن
اعمالكم ، و انتم الفقراء الى الله ؛ و انما اراد الله - عزوجل - بلطفه
سببا يدخلكم الجنة - خداى بزرگ و پيامبر او از شما و اعمال شما
بى نيازند، و شمايان نيازمند درگاه خداونديد. و فقط اين بود كه خداوند
بزرگ (كه پيامبران را فرستاد و دين و احكام دين را به شما رسانيد)،
خواست از راه لطف خود سببى فراهم آورد تا شما را به بهشت ببرد).
((ارشاد القلوب )، باب 46، نيز - آغاز خطبه متقين ، در (نهج البلاغه )،
و نامه حضرت امام حسن عسكرى (عليه السلام ) به اسحاق بن اسماعيل
نيشابورى ، در (تحف العقول ) /360).
883- (غرر الحكم ) /42.
884- زيرا كه چنين فقرى موجب نداشتن (علم ) است و نداشتن (قدرت ).
885- يعنى فقر انسان از جهت (علم ) و سپس (قدرت ).
886- (تحف العقول ) /307.
887- از جمله ((اتعليقات ))-
ابن سينا، ص 137، چاپ افست قم (1404 ق )؛ و ((نقد
النصوص فى شرح نقش الفصوص )) - عبدالرحمن جامى ،
ص 132 (ذيل ((فص نوحى )))،
چاپ تهران ، موسسه مطالعات و تحقيقات فرهنگى (1370 ش ).
888- از جمله ((الشفاء))،
الالهيات (2)، مقاله 9، فصل 7، ص 423، چاپ قاهره (1380 ق )؛ و((النجاه
))، ص 291، چاپ دوم ، و قاهره (1357 ق )؛ و
((تفسير القرآن الكريم ))
- صدر المتالهين شيرازى ، ص 69 - 70 (ذيل آيه 25، از ((سوره
بقره )))، چاپ قم ، انتشارات بيدار (1402 ق )؛ و
((تفسير سوره يس ))، ص
151، چاپ قم (131 ش )؛ و ((بدائع الحكم
))- آقا على مدرس زنوزى ، ص 278، چاپ سنگى (1314
ق ).
889- ((بحار)) 70 /
173.
890- ((بحار))78/9.
891- ((كافى ))2 /
85.
892- ((سوره زمر))
(39):9.
893- ((سوره زمر))
(39):9.
894- ((معانى الاخبار))1/2و
895- ((غرر الحكم ))
/ 333.
896- ((يحف العقول ))/
286.
897- ((غرر الحكم ))
/28.
898- ((علل الشرائع ))
/ 468.
899- ((امالى )) شيخ
طوسى 1/ 145، از سخنان امام على بن ابيطالب (عليه السلام ).
900- ((تحف العقول ))
/208، از سخنان امام باقر (عليه السلام ).
901- همچنين ((مال ))
را ((خير)) (در مقابل شر
(فقر))
نيز ناميده است ، ((سوره بقره ))
(2): 180 ( ((مجمع البيان ))1
/ 267). همچنين نان (و مواد غذايى ) را از اسباب ضرورى اداى فرايض
شمرده است ، كه نمونه اى
از احاديث آن ذكر شد و بتفضيل از اسباب ضرورى اداى فرايض شمرده است ،
كه نمونه اى از احاديث آن ذكر شد و بتفصيل از آن سخن رفت .
902- ((سوره حديد))
(57):20.
903- ((سوره انعام ))
(6):32.
904- ((سوره توبه ))
(9):38.
905- ((سوره توبه ))
(9):69.
906- ((سوره كهف ))
(18): 103 - 104.
907- ((بحار)) 77/
185.
908- ((بحار))73/
122.
909- ((بحار)) 73/
108 - 109.
910- ((بحار)) 78/
21.
911- ((غررالحكم )) /
73 و 34.
912- ((غرر الحكم ))
/73 و 34.
913- ((نهج البلاغه ))/
1115؛ ((عبده )) 3/165.
914- (بحار) 73/105.
علامه مجلسى ، در (بحار الانوار) بابى در نكوهش تكاثر و... (باب عصبيت
و فخر و تكاثر در اموال و اولاد و جز آن ) آورده است (73/281 - 294)،
به آنجا رجوع كنيد.
915- (سوره بقره ) (2): 172.
916- (سوره بقره ) (2):267.
917- (سوره طاها) (20): 81.
918- (سوره قصص ) (28):77.
919- (سوره نسا) (4):135.
920- (سوره نحل ) (16): 30.
921- (مكارم الاخلاق ) /512.
922- (بحار) 73/81.
923- (نهج البلاغه ) /80؛ (عبده ) 1/54.
924- (نهج البلاغه ) /1150؛ (عبده ) 3/183.
925- در (بحار) (73/130)، عبارت چنين است : ... دار ممر الى دار
مقر - دنيا خانه گذركردن است به سوى خانه ماندن .
926- (نهج البلاغه ) /886-887؛ (عبده ) 3/31.
927- (نهج البلاغه ) /922؛(عبده ) 3/52.
928- ((بحار)) 73/69.
929- (معانى الاخبار) /309.
930- (سوره شعرا) (26): 208.
931- (سوره غافر) (40): 82.
932- (سوره اسرا) (17): 16.
933- (مكارم الاخلاق ) /533؛ دو آيه مباركه ، (سوره شعرا) (26): 57
و 148.
934- (مكارم الاخلاق ) /533، آيه مباركه ، ( سوره فرقان ) (25):
38.
935- (نهج البلاغه ) /302؛ (عبده ) 1/197.
936- (سوره توبه ) (9): 93.
937- (سوره هود) (11):85.
938- ((مكارم الاخلاق ))
/ 541.
939- ((سوره حديد))
(57): 20؛ ترجمه آيه را در صفحه 127 - 128 و 171 ببينيد.
940- ((سوره حديد))
(57): 20؛ ترجمه آيه را در صفحه 127 - 128 و 171 ببينيد.
941- ((بحار)) 77/
185.
942- ((نهج البلاغه ))
/ 342؛ ((عبده )) 1/ 217.
943- (((غرر الحكم )) / 279.
944- ((بحار)) 77 /
185.
945- ((بحار))
73/105.
946- ((نهج البلاغه ))
/ 1298؛ ((عبده )) 3/
262. شيخ محمد عبده مصرى در شرح اين سخن مى گويد: ((دنيا
به صورت راهى آفريده شده است به سوى آخرت ، و اگر براى خود آفريده شده
بود (و راه عبور نبود)، بايد جاودان مى بود)).
947- ((خصال )) 1/68.
948- ((نهج البلاغه ))
/ 1148؛ ((عبده 3/ 182.
949- ((نهج البلاغه ))
/ 1139؛ ((عبده )) 3 /
177.
950- ((بحار)) 78/23.
951- ((تحف العقول ))
/ 56؛ از سخنان امام على بن ابيطالب (عليه السلام ).
952- ((تحف العقول ))
/ 28؛ از سخنان پيامبر اكرم ((صلى الله عليه و
آله و سلم )).
953- ((مكارم الاخلاق ))
/ 536؛ از سفارشهاى پيامبر اكرم ((صلى الله عليه
و آله و سلم )) به عبدالله بن مسعود.
954- بايد در استنباط ((احكام دين
))، ((اهداف دين
)) در نظر باشد؛ منظور دين كه ايجاد
((نظام عامل بالعدل )) و
((جامعه قائم بالقسط))
است ، هدف اصلى و راستين قرار گيرد، و بويژه واپسگرايان و توانگران و
نفوذيان هيچ نقشى نداشته باشند تا بتوان دين اسلام را به صورت يك
((نظام جامع )) فهميد و
فهمانيد، و نظر اسلام را درباره انسان بگونه اى روشن عرضه داشت (يعنى
بگونه اى كه در خود تعاليم اسلام است ، و شايسته عرضه اى پيشرو، در
جهان معاصر.
955- ((سوره زلزال ))
(99):7 - 8.
956- از اينرو از امام صادق (عليه السلام ) حديث رسيده است كه :
((پيامبر خدا)) فرموده :
الفقر خير للمؤ من من الغنى العاجل ، الا من حمل كلا و اءعطى فى نائبة
- فقر و نادارى براى مومن (انسان باوردار متعهد) از غنا و داريى
زودگذر بهتر است (و به سود او است ) مگر در مورد كسى كه خرج زندگى
كسانى را بدهد و براى رفع مشكلات ديگران هزينه گذارى كند))
(((سفينه البحار))326) پس
چنانكه ملاحضه مى كنيد، كار نكوهيده بودن جمع آورى مال و ثروت بيش از
اندازه نياز متعارف و نگاه داشتن و هزينه نكردن آن ))
به جايى مى رسد كه فقر زشت و نكوهيده - كه ممكن است به كفر بينجامد -
از آن بهتر به شمار مى آيد.
957- (بحار) 73/112؛ نيز بنگريد به (سوره يونس ) (10)، آيه 45، و
(سوره احقاف ) (46)، آيه 35.
958- (سوره آل عمران ) (3): 30.
959- (سوره نحل ) (16):111.
960- (سوره انعام ) (6): 132.
961- (سوره زلزال ) (99): 6.
962- چنانكه (قرآن كريم ) مى فرمايد: كى لا
تكون دوله بين الاغنيا منكم -... تا غنائم در ميان اغنيا دست به
دست نگردد(و در انحصار آنان درنيايد))) - (سوره
حشر-59 -:7). و امام صادق (عليه السلام ) مى فرمايد:
المال اربعه الف . و اثنا عشر الف در هم كنز.
ولم يجتمع عشرون الفا من حلال . و صاحب الثلاثين الفا هالك . و ليس من
شيعتنا من يملك مئه الف درهم - مال (درست وحلال ) 4000 درهم است
. 12000 درهم داشتن كنز (گنجسازى ) است (كه ممنوع است ). از حلال 20000
درهم گرد نمى آيد. مالك 30000 درهم هلاك گشته است . كسى كه 100000 درهم
داشته باشد از شيعيان ما نيست )) - ((تحف العقول
) /279). البته اين مبلغها در هر زمانى و در هر شهرى و عرفى به ميزان
مالى همان زمان و شهر و عرف محاسبه مى شود؛ ليكن توجه به اين ارقام
بسيار مهم است ؛ نيز - فصل 23و24، از اين باب (جلد چهارم ).
963- چنانكه (قرآن كريم ) مى فرمايد: كلوا
من طيبات ما رزقناكم و لاتطغوا فيه - از روزيهاى پاكيزه (و حلال
) كه به شما داده ايم بخورد، و از حد مگذريد)) -
((سوره طاها) - 20 -: 81). و امام صادق (عليه السلام ) مى فرمايد:
... و امرهم ان ياءكلوا منه قصدا، و يشربوا منه
قصدا... - خداوند مردمان را امر كرده است كه با ميانه روى
بخورند و با ميانه روى بياشامند... و...))-
((مستدرك الوسائل ) 2/423)؛ نيز - فصل 26، از اين باب (جلد چهارم ).
964- (وسائل ) 6/159؛ نيز - فصل 47، از باب (جلد پنجم )، و فصلهاى
27 تا 31، از باب 12 (جلد ششم ).
965- نيز - فصلهاى 27 تا 31، از باب 12 (جلد ششم ).
966- و چه داد و ستد سودمندى ، كه چيزى فانى و ناماندگار (مال ) را
به چيزى ماندگار و جاودان تبديل مى كند، چنانكه مولاى ما، امير المؤ
منين (عليه السلام )، در نامه خويش به حارث همدانى ، چنين مى نويسد:
فانك ما تقدم من خير يبق لك ذخره - هر
خيرى (و كار نيكى و انفاقى و كمك هزينه اى به ديگران ) كه پيش فرستى ،
براى تو ذخيره و پس انداز خواهد شد))- ((نهج
البلاغه ) /1069؛ ((عبده ))
3/142).
967- نيز - فصل 43، از اين باب (جلد پنجم ).
968- (سوره بقره ) (2): 200.
969- (سوره هود) (11): 15-16.
970- (سوره شورى ) (42): 20.
971- (مجمع البيان ) 5/148.
972- (نهج البلاغه ) /1133؛ (عبده ) 3/173.
973- (نهج البلاغه ) /1196؛ (عبده ) 3/208.
974- (بحار) 73/92.
975- (بحار) 73/127، از كتاب (امالى ) شيخ طوسى .
976- (سوره مؤ منون ) (23): 110.
977- (مجمع البيان ) 7/120.
978- (كافى ) 5/284.
979- (بحار) 103/172.
980- (نهج البلاغه ) /1050؛ (عبده ) 3/131 - 132.
981- (سوره اعراف ) (7): 85.
982- (سوره شعرا) (26): 183.
983- (كافى ) 8/293. در به كاربردن واژه (اغتيال ) (كشتن
غافلگيرانه ، فريب دادن )، در اين حديث شريف صادقى ، نكته حياتى و
اقتصادى مهمى وجود دارد، كه در فصل 32 (نگاهى به سراسر فصل )، از اين
باب ، از اين باب ، درباره آن توضيحى آمده است ، ملاحظه شود (جلد چهارم
).
984- (سوره بقره ) (2): 188.
985- (كافى ) 1/406.
986- (كافى ) 1/406.
987- (تحف العقول ) /57.
988- (بحار) 70/10 -11؛ (خصال ) 1/339.
989- (سوره مطففين ) (83): 2-3.
990- (نهج البلاغه ) 1017؛ (عبده ) 3/110.
991- (بحار) 67/225؛ (خصال ) 1/339.
992- (كافى ) 1/406.
993- نيز - فصل 8، از اين باب ، بند (د).
994- ((سوره مطففين ))
(83): 1.
995- ((سوره شعرا))
(26): 181 - 182.
996- ((نوادر راوندى ))
/ 16.
997- ((بحار)) 103 /
107، از كتاب ((امالى ))
شيخ طوسى .
998- ((تفسير نور الثقلين ))
5/ 527، آيه مباركه ، ((سوره مريم
)) (19): 37.
999- ((سوره نسا))
(4): 161.
1000- ((تحف العقول ))
/ 25.
1001- ((نهج البلاغه ))
/51؛ ((عبده )) 1/30.
1002- ((نهج البلاغه ))
/ 957؛ ((عبده ))3/74.
1003- ((سوره دخان ))
(44): 25 - 27.
1004- ((سوره واقعه ))
(56):45.
1005- ((بحار))
3/126.
1006- ((سوره نحل ))
(16):118.
1007- ((ثواب الاعمال ))
/ 331.
1008- ((كافى ))
5/284.
1009- ((وسائل ))
12/327.
1010- ((وسائل ))12 /
326 - 328.
1011- ((وسائل )) 12/
326 - 328.
1012- ((وسائل )) 12/
326 - 328.
1013- ((وسائل )) 12/
326.
1014- ((كافى )) 5/
273.
1015- ((كافى ))
5/284.
1016- ((سوره نحل ))
(16):71.
1017- و اين موضوع لازمه شايعه سازيها و تبليغهاى نادرست آنان است
، زيرا كه اين گروه چنين اعلام مى دارند كه اسلام آزادى در مالكيت را
مى پذيرد. و آزادى در مالكيت اگر محدود نگردد( هم از نظر كمى و مقدارى
و هم كيفى و چگونگى و هم اجرايى )، زمينه را براى ((تكاثر))
و افزونخواهى و افزوندارى آماده مى سازد. و تكاثر و آزادى آن در اجتماع
، از مهمترين عوامل پديد آورند فقر و محروميت است ، چنانكه احاديثى را
ملاحضه كرديد كه اين واقعيت را صريح اعلام مى داشت .
1018- ((نهج البلاغه ))
/ 929؛ ((عبده )) 3/ 57.
1019- ((تفسير عياشى ))
2/13.
1020- ((وسائل ))
6/150.
1021- ستمهايى كه مردمان در زندگى به يكديگر روا مى دارند، از
مقوله ((تقدير الاهى اولى ))
نيست مانند قتل - و فقر از اين جهت نيز نظير قتل است ، چنانكه در حديث
آمده بود و در پيش بدان اشاره رفت - از اينرو در مورد ظلم و قتل ، علت
اصلى اولى ، همان اختيار (اقدام اختيارى ) ظالم و قاتل است نسبت به ظلم
و قتل . چون اين جهان جهان اختيار است ؛ و انسان مختار آفريده شده است
، و چون خداوند متعال از نخست مى داند كه ظالم و قاتل - به اختيار خويش
- مرتكب ظلم و قتل مى شوند، هر يك را مقدر مى كند (به اصطلاح ، به
((تقدير ثانوى ))). و
تقدير در اينگونه موارد به معناى حائل نشدن ميان فاعل و فعل است نه
وادار كردن . پس در پس در هيچ مرحله آن ، ((جبر))
نيست . با اين حساب ، امر به اقامه عدل و مبارزه با ظلم ، از باب از
ميان بردن علت است ، كه چون علت از ميان رفت معلول نيز از ميان خواهد
رفت . در همه آنچه گفته شد بخوبى تامل كنيد.
1022- ((نهج البلاغه ))
/52؛ ((عبده )) 1/32.
1023- ((مستدرك نهج البلاغه
))/31.
1024- به بند((ج ))،
در همين فصل و احاديث آن ، دوباره بنگريد، صفحه هاى 520 - 522.
1025- ((كافى ))
2/164.
1026- ((كافى ))2/
668.
1027- ((سوره هود))
(11): 84 - 85.
1028- ((سوره هود))
(11):84 - 85.
1029- ((سوره اعراف ))
(7):85.
1030- ((نهج البلاغه ))
/ 66؛ ((عبده )) 1/42.
1031- ((سوره هود))
(11):27 و 31، ((مجمع البيان ))
5/155.
1032- ((سوره هود))
(11): 27 و 31، ((مجمع البيان ))
5/155.
1033- ((نهج البلاغه ))
/871؛ ((عبده ))3/23.
1034- ((نهج البلاغه ))
/790؛ ((عبده )) 2/168 -
169.
1035- ((نهج البلاغه ))
/799؛ ((عبده ))2/175.
1036- ((سوره هود))
(11):91.
1037- (سوره اعراف ) (7): 75.
1038- (سوره شعرا) (26): 111.
1039- (سوره سبا) (34): 31.
1040- (نهج البلاغه ) 785-786؛ (عبده ) 2/166 -167.
1041- يعنى علامه ، سيد محمد حسين فضل الله لبنانى .
1042- روشن است كه نظر علامه فضل الله ، از اين تعبيرها، به حاكمان
قرآنى عامل بالعدل نيست .
1043- به دليل اهميت اين سخنان بسيار بسيار بيدارگر و فراخوانى
متعالى و بيدارگرى اين برداشت ، وهماهنگى كامل آن با موضعگيرى قرآنى در
اين باره ، اكنون بخش پايانى آنها را باز مى آوريم :
(اكنون بر ما لازم است كه از سيره پيامبران بهره مند گرديم ، كه آنان
چگونه حركت خود را از موضع دفاع از مستضعفان و به دور از همه موقعيتها
و امكانات مترفان (سرمايه داران ) آغاز كردند، و توانستند رسالتهاى
خويش را از نيروى دفاعى بزرگى بهره مند سازند كه در برابر يورشهاى
اشرافى از پاى در نيايد، بلكه - همراه با نور شناور در فضاهاى زندگى و
برخاسته از سرچشمه هاى فطرت سالم مؤ منان - هماره اوج گيرد...).
و پر روشن است كه حركت از موضع دفاع از مستضعفان ، بدور از همه
موقعيتها و امكانات مترفان ، امرى است كه تنها با شعار تحقق نمى يابد،
بويژه اگر به گروه دوم گرايشى وجود داشته باشد، و درباره گروه نخست
اهمالى صورت گيرد.
1044- (غايه المرام )، سيد هاشم بحرانى /779 (قطع بزرگ )؛ نيز -
جلد ششم ، بخش پايانى ، تنبيهات پنجاهگانه ، تنبيه 4.
1045- فصل 22، از اين باب (جلد چهارم ).
1046- (ارشاد القلوب ) /223 - 224؛ نيز - فصل 22، از باب (جلد
چهارم )، و فصل 50، از اين باب (جلد پنجم ).
1047- در همه 15 فصلى كه درباره مبارزه فراگستر با (نظام تكاثرى
اترافى ) آورده ايم (8 فصل در نيمه دوم اين جلد و 7 فصل ديگر در آغاز
جلد چهارم )، درباره تشريح كالبد نظام يادشده سخنانى گفته ايم ، اگرچه
پس از خود آيات و احاديث ذكر شده در اين فصلها، و تعدد آنها، و صراحت و
قاطعيت آنها، و تاكيد و تاييد مضامين آنها بوسيله يكديگر، و دقت
خوانندگان در فهم آنها، ديگرى نيازى به هيچ سخنى نيست . و آنچه ما گفته
ايم نيز بر گرفته است از قرآن كريم و احاديث شريف ، چنانكه روش كتاب
(الحياه ) همين است ، و جوهر و لب آن جز همين تعاليم با دريافتى جامع و
مرتبط و محوريافته چيزى نيست .
1048- (جلد چهارم ).
1049- ((سوره قصص ))
(28):79.
1050- ((غرر الحكم ))/280.
1051- ((غرر الحكم ))
/16.
1052- ((كافى ))
2/240.
1053- ((خصال ))1/64.
1054- ((كافى ))
2/134.
1055- ((كافى ))2/139.
1056- ((كافى ))
2/136.
1057- ((مكارم الاخلاق ))
/528.
1058- ((مكارم الاخلاق ))
/528.
1059- ((سوره محمد ((صلى
الله عليه و آله و سلم )) (47):38.
1060- ((كافى ))
2/139؛ از سخنان امام صادق (عليه السلام ).
1061- ((سوره همزه ))
(104):3.
1062- ((كافى ))2/136.
1063- ((سوره نسا))
(4):29.
1064- نيز - فصل 2، از باب (در همين جلد)، بند((ب
))، عنوان 2.
1065- ((كافى ))
2/138 - 139؛ از سخنان امام على بن ابيطالب (عليه السلام ).
1066- ((سوره انبيا))
(21):11.
1067- ((سوره اعراف ))
(7):165.
1068- ((سوره مؤ منون ))
(23): 64.
1069- البته دين اسلام چنان نيست كه براى حركت در اين نقطه حياتى
مهم ، به پند دادن و موعظه كردن و شعار پراكندن بسنده كند، يا به اين
قانع گردد كه از اينهمه اموال سرسام آور و در آمدهاى استثنايى ، كسانى
مقدارى محدود بپردازند، بلكه هدف عملى اسلام تعديل مالكيت و تعديل مصرف
است ، هر دو، و بيرون آوردن اموال از انحصار شمارى چند. و اينهمه بايد
به بركت احكام اولى و ثانوى و حكومتى اسلامى انجام پذيرد، با توجه به
اينكه اسلام (((آهن فرود آمده ))) (و اءنزلنا الحديد) را نيز فراموش
نمى كند، و هرگاه در انقلابهاى دگرگونساز (كه انقلاب جز دگرگونسازى
نيست )، به اعمال نيروى سركوبگر، درباره متكاثران و مستكبران نياز
افتد، به كارگيرى آن را لازم مى شمارد؛ و اين نياز هماره حس مى شود، و
حس مى شود...
1070- ((عيون اخبار الرضا (عليه السلام
))) 1/620 (چاپ استاد على اكبر غفارى ، با ترجمه
فارسى ، تهران 1372 ش ).
1071- در تعبير ((علومنا علوم ما))،
نكته هايى است ، از جمله اينكه ، ((علوم ايشان
)) را بياموزد و بياموزاند، سره و ناب ، بدون
درهم آميزى با اصطلاحات و مفاهيم التقاطى قديم يا جديد، كه در صورت
اخير، چنانچه روشن است ((علوم ايشان
)) نيست .
