اگر معارف پاك و زلال اهل بيت و جمال دل رباى فرهنگ و فقه شيعه، بدون پيرايه به ارواح، قلوب و فطرت مردم دنيا برسد چنانكه خود فرموده اند:
«فإنَّ الناس لو علموا محاسن كلامنا لاتّبعونا»
مردم دنيا فوج فوج به مكتب اهل بيت روى خواهند كرد .

اگر چنانچه نگاهی به کد صفحه 01 بیاندازید خواهید دید که در بخشی از صفحه این سرفصل با همان نام 4 موجود می باشد.

که البته این شماره در صفحه ای که کاربر می بیند نمایش داده نمی شود و کاربر تنها سرفصل معنای دین را در صفحه 01 می بیند.

شکل های مختلف پاورقی و پی نوشت

قریب به اتفاق کتاب های موجود در کتابخانه دارای پاورقی های می باشند. برخی تعداد کمی پاورقی دارند ولی برخی کتب دیگر نظیر گروهی که رجوع به آیات و احادیث و روایات دارند گاهی دارای صدها پاورقی می باشند. برای کتابخانه هایی که هر صفحه کتاب را در یک صفحه وب سایت نشان می دهند این مشکلی را ایجاد نمی کند زیرا پاورقی ها در پائین هر صفحه قرار می گیرند. اما وقتی تعداد صفحات کتاب زیاد و متن هر صفحه مختصر است حاصل کار صدها صفحه اینترنتی است که کاربر می بایستی یک به یک بازدید کند. (از صفحه «دیگر کتابخانه های آنلاین» نگاهی بیاندازید به کتابخانه حضرت آیت الله العظمی جوادی آملی مد ظله و یا كتابخانه دیجیتال اهل البیت (ع)). گروه دیگری از کتابخانه ها نظیر کتابخانه ما عمل می کنند یعنی چندین صفحه کتاب را در یک صفحه وب سایت نمایش می دهند با این تفاوت که پاورقی ها را به همان صورت نگاه می دارند. یعنی کاربر پس از مطالعه چند سطر پاورقی ها را می بیند و دوباره چند سطر جدید و یک پاورقی جدید و همینطور تا آخر کتاب. (از صفحه «دیگر کتابخانه های آنلاین» نگاهی بیاندازید به کتابخانه کتابخانه تخصصی حج و یا كتابخانه شهید مطهری). این گونه نمایش پاورقی نه تنها سبب استحکام کار نمی گردد بلکه برعکس حالت مستمر خواندن را دچار وقفه می کند و دنبال کردن متن را وقتی جمله ناقص می ماند و قسمتی قبل از پاورقی و قسمتی بعد از پاورقی است غیر طبیعی می نماید. البته در کتاب کاغذی هم همین طور است با این تفاوت که خواننده با ورق زدن صفحه بدون وقفه چندانی دنباله متن را ادامه می دهد و پاورقی را نمی خواند.

مشکل اصلی هردو روش این است که از توان و امکانات وب در آنها استفاده نمی شود. یعنی اینکه احتیاجی نیست که ما پاورقی را در میان صفحه قرار دهیم در حالیکه با یک لینک ساده آن گروهی که علاقه مند هستند تا پاورقی خاصی را ببینند می توانند روی لینک کلیک کرده و در صفحه جداگانه ای آنرا ملاحظه کنند. و یا اینکه برای یک کتاب 600 صفحه ای کسی بخواهد 600 صفحه وب را بخواند تصور صحیحی نیست. لازم به یادآوری است که تمام این مسائل باز می گردد به مساله ای که می بایستی قبل از تاسیس و طراحی یک پایگاه کتابخانه آنلاین مد نظر قرار گیرد. پیرامون برخی از این اصول در صفحه «یادداشت های خادم سایت» بحث شده است و انشاءالله در حد توان ادامه خواهد یافت.

در کتابخانه ما پی نوشت ها به چند صورت مختلف آمده اند. یک نوع آن قرار دادن شماره پی نوشت ها در پرانتز و لینک کردن آن به صفحه پی نوشت ها می باشد که مناسب ترین شیوه است. در چهار تصویر زیر یک لینک، کد آن،  پاورقی مربوطه و کد آنرا می توانید ملاحظه فرمائید.

البته در برخی کتاب ها این لینک به صورت سوپر اسکریپت در آمده است که آنرا کمی بالاتر از متن اصلی و در اندازه کوچکتر نمایش می دهد. این بستگی به منبع اصلی کتاب دارد. مثلا کتاب هایی که از کتابخانه غدیر تهیه شده اند عموما دارای چنین فورمتی هستند و ما آنها را به همان نحو نگاه داشتیم.

گروه دیگر پاورقی ها انهایی هستند که از میانه صفحه ها به پائین صفحه منتقل شده اند و شماره گذاری مسلسل می گیرند. تصویر زیر نمونه ای از این روش را نشان می دهد.

برای اینکه این روش را توضیح بیشتری داده باشیم یک نمونه را در مورد کتابی که از سایت حج تهیه کرده ایم در اینجا می آوریم. این کتاب «سرمه سعادت، جوان و بايد و نبايدهای اخلاقی» تالیف فاضل محترم دکتر سيد حسين اسحاقی می باشد. پس از کپی کردن کتاب در تمپلت مناسب (لطفا صفحات راهنما را ملاحظه فرمائید) از صفحه اول شروع می کنیم. ملاحظه می فرمائید که اولین گروه میان صفحه ای پاورقی ها شامل دو پاورقی 1 و 2 می باشد.

چندین سطر پائین تر دومین گروه پاورقی ، این بار هم دو تا به شماره های 1 و 2 وجود دارند.

ما ابتدا دو پاورقی اول را در قسمت بالای پاورقی دوم قرار می دهیم.

سپس شماره ها را تغییر می دهیم تا به صورت مسلسل درآیند.

پس از انجام تمام تغییرات در صفحه اول ، تمام پاورقی ها با شماره مسلسل هم در پاورقی و هم در متن اصلی حضور خواهند داشت. مثلا در اینجا 12 پاورقی در پایان صفحه گرد آمده اند.

البته تغییرات دیگری هم در صفحه صورت می گیرد تا کتاب نهایتا به کتابخانه اضافه شود. (برای بحث گسترده پیرامون این تغییرات و نحوه آن لطفا صفحات راهنما را ملاحظه فرمائید).

البته می توانستیم این پاورقی ها در صفحه پی نوشت ها بیاوریم که چیزی نظیر تصویر زیر خواهد بود.

نکته دیگری که می بایستی به آن توجه داشت این است که گرچه صفحه نخست این کتاب به نظر تمام شده می آید اما در حقیقت ای گونه نیست. پس از ساده سازی و حذف فورمت های غیر ضروری حجم صفحات در زیر دیده می شود. همان گونه که دیده می شود صفحه 01 تنها 18 کیلو بایت است و اندازه آن از صفحات مطلوب ما (بین 40 تا 60 کیلو بایت)بسیار کمتر است .لذا در قدم های بعدی بخشی از مطالب صفحه 02 می بایستی به صفحه 01 انتقال پیدا کند که نتیجه آن تغییر در پی نوشت ها و شماره آنها خواهد بود.

تصویر زیر همین صفحه را پس از اضافه کردن بخشی از مطالب صفحه 02 به صفحه 01 نشان می دهد.

جمع بندی

در این صفحه کوشش کردیم تا برخی از شیوه های طراحی این کتابخانه را معرفی کنیم.

نکته