راهنمای آماده سازی کتاب (قسمت
ششم)
بازگشت به قسمت پنجم
در این بخش از راهنمای تهیه کتاب نگاهی به کتابخانه بزرگ تبیان می اندازیم و روش
تهیه کتاب برای ما را از این کتابخانه آموزش می دهیم. کتابخانه تبیان یک از
بزرگترین کتابخانه های معارف اسلامی می باشد که به خصوص کتابخانه فارسی و انگلیسی
آن حاوی چندین هزار جلد کتاب می باشد. البته خود سایت تبیان دات نت پایگاه بسیار
بزگی است که که حاوی حجم عظیمی از منابع خوب و قابل استفاده می باشد ولیکن در اینجا
نگاه ما تنها معطوف به کتابخانه فارسی آن می باشد.
تهیه کتاب از کتابخانه سایت تبیان
کتابخانه این سایت از صفحه اصلی آن
تبیان دات نت قابل دسترسی می باشد. فورمت به کار گرفته شده در این سایت
مخصوص به این سایت می باشد ولی متن کتاب ها با فلم ساده و بدون زوائد رنگی و برنامه
ها و اسکریپت های جانبی (به عیر از شعر ها) ساخته شده است و چون پاراگراف بندی کتاب
ها شبیه به فورمت ما می باشد پس از کپی کردن متن کتاب و قرار دان آن در صفحه تمپلت
ها نیاز کمتری به تغییرات نهایی دارد. . در تهیه کتاب از این کتابخانه سه موضوع را
می بایستی در نظر داشت. اول چگونگی یافتن کتاب مورد نظر در این کتابخانه می باشد.
دوم آنکه کتاب در چند صفحه ارئه شده است و سوم اینکه حجم صفحات ارائه شده چه میزان
است. لازم به ذکر است که مسائل عمده دیگری نظیر نحوه تبدیل شعر هایی که در متن بعضی
کتاب ها هست و یا سرفصل سازی برای بخش های مختلف کتاب و ارتباط دادن آنها به صفحه
فهرست و تعین تکلیف پی نوشت ها و تجمیع صفحات و کارهایی از این قبیل همچنان باقی می
ماند هرچند که این موارد مربوط به بخش پایانی کار است و عزیزانی که می خواهند برای
تهیه کتاب به ما کمک کنند نیازی به آموزش در این زمینه ها را ندارند.
پس از کلیک بر روی لینک کتابخانه فارسی در این سایت، صفحه اصلی
کتابخانه نمایش داده می شود که کتاب ها را در گروه بندی های مجزا ارائه
می کند.
همچنین علاوه بر لینک های گوناگون در حاشیه همین صفحه لینکی به نسخه قبلی
کتابخانه تبیان موجود است که برای بسیار آسان تر می باشد.
تصویر زیر نمایی از صفحه اصلی نسخه قبلی کتابخانه تبیان را نشان می دهد.
اگر بر روی هرکدام از بخش ها کلیک کنید زیر بخش های مختلف آنرا خواهید دید. در
این صفحه می خواهیم آموزش ساخت کتاب را بر روی یک کتاب تفسیر قران انجام دهیم تا
ضمن آن موارد گوناگون مورد لزوم را هم ذکر نمائیم. نمای زیر پس از کلیک بر روی لینک
قرآن در تصویر بالاست.
نمای زیر پس از کلیک بر روی لینک
تفسیر قرآن در تصویر بالاست.
نمای زیر پس از کلیک بر روی لینک تفاسیر در تصویر بالاست.
نمای زیر پس از کلیک بر روی لینک تفسیر ترتیبی در تصویر بالاست.
در تصویر بالا چندین نکته وجود دارد که آشنایی با آنها برای تهیه کتاب ضروری
است:
اول) همانطور که ملاحظه می فرمائید در سمت راست نام کتاب دو آیکان
مختلف نمایش داده شده است . گرچه این تقسیم بندی دقیق نیست و در موارد
متعددی به خلاف آن برخورد خواهید کرد اما در بیشترین موارد یکی نشان
دهنده مقاله و دیگری نشان دهنده کتاب است.
دوم) در قسمت بالای صفحه چندین مستطیل کوچک می بینید که امکان
انتخاب مورد نظر را برای شما فراهم می آورد. به عنوان مثال در حالت
عادی فقط 10 کتاب لیست شده اند. شما می توانید آنرا تغییر دهید و لیست
با تعداد بیشتری کتاب را ببینید. البته پس از انتخاب جدید صفحه خود به
خود تازه نمی شود و می بایستی حتما یادتان باشد که پس از هر انتخاب
جدید روی انتخاب جستجو کلیک کنید.
اکنون صفحه جدید 50 کتاب را در لیست خود نمایش می دهد.
سوم) در قسمت پائین صفحه نیز مستطیلی را که حاوی تعدای شماره است ملاحظه می نمائید.
آشنایی با این شیوه کتابخانه تبیان که لینک به دیگر صفحات برای دسترسی به صفحات مختلف کتاب ها
می باشد ضروری
است و لذا توضیح بیشتری پیرامون آن داده می شود.
در این مستطیل چند نکته وجود دارد. اول اینکه در هر صفحه کتاب که
باشید می توانید به صفحات فبلی، بعدی، اول یا آخر کتاب با یک کلیک
دسترسی پیدا کنید. دوم اینکه شماره صفحه ای را که در آن هستید می
توانید ببینید که پررنگ تر و به رنگ دیگر به غیر از رنگ سیاه معمولی آن
است. سوم اینکه صفحه شماره 1 همان صفحه فهرست می باشد و نکته چهارم که
بسیار حائز اهمیت است و اگر با آن دقت نشود کتاب ناقص از آب در می آید
این است که آخرین شماره ای برای یک کتاب ده صفحه ای و بیشتر می بینید
آخرین صفحه کتاب نیست و هنوز یک صفحه دیگر از کتاب باقیمانده است.
توضییح بیشتر این قضییه و چرایی آن خارج از این بحث است ولی آنچه برای
ما ضرورت دارد این است که بدانیم آخرین صفحه کتاب کدام است. ولی جالب
است که ما از همین شماره برای تخمین تمپلت مورد نیاز خود برای سلخت کتاب استفاده می
کنیم. به عنوان نمونه جلد 21 تفسیر مجمع البیان علامه طبرسی (ره) که در دنباله همین
صفحه نحوه تهیه آن توضیح داده شده است شماره 37 که آخرین شماره موجود در لیست است
به واقع آخرین صفحه کتاب را نشان نمی دهد و برای دیدن صفحه آخر یا باید روی علائم
سمت راست آن کلیک نمود.
حال که به اندازه کافی با شیوه ارائه کتاب در کتابخانه تبیان آشنا
شدیم دنباله کار را با ساخت یک کتاب ادامه می دهیم. همانگونه که ذکر شد
جلد 21 تفسیر مجمع البیان علامه طبرسی (ره) برای آموزش ساخت کتاب انتخاب گردیده است.
1. پس از کلیک روی لینک کتاب صفحه فهرست کتاب نمایش داده
می شود. برای انتخاب تمپلت مناسب برای کار صفحه آخر کتاب را پیدا کنید.
سایت تبیان این کتاب را در 37 صفحه به اضافه صفخه فهرست ارائه نموده است . اگرچه
همانگونه که خواهیم دید ما در بیشتر موارد کمتر از نیمی از این تعداد
صفحه را لازم داریم ولی انتخاب تمپلت 40 تایی هم مساله مهمی نیست و می
توانیم صفحات استفاده نشده را پس از اتمام کار حذف کنیم. مطابق شیوه ای
که قبلا ذکر گردید، تمپلت مناسب را کپی کرده و نسبت به تغییر نام فایل ها اقدام
نمائید. در نمای زیر ملاحظه می فرمائید که نام کتاب (و نام نویسنده) هم علاوه بر
نام فایل عوض شده اند.
2. مجددا نظیر آنچه که در صفحات پیشین راهنما ذکر شده است نسبت به کپی کردن کتاب برای
صفحات تمپلت از صفحه فهرست آغاز می کنیم. ابتدا از اول تا آخر فهرستها را کپی کنید.
و سپس آنها را در صفحه فهرست تمپلتی که از قبل آماده کرده اید قرار دهید. توجه
فرمایید که شبیه آنچه در مورد سایت غدیر و الشیعه انجام دادیم اینجا هم پس از پیست کردن فهرست پیست شده
را تبدیل به تکست نمی کنیم و همانطور دست
نخورده به همان نحو که پیست شده است نگاه می داریم.
3. اکنون توجه خود را به بدنه اصلی متن معطوف می کنیم . در اینجا دو روش می
توانید انتخاب کنید. روش اول آنست که که اگر تمپلتی انتخاب کرده اید که برای تمام
صفحات از کتابخانه تبیان کافیست شما هم صفحه به صفحه کپی و در
صفحه مربوط تمپلت قرار می دهید و تجمیع و دوباره سازی صفحات را به خادم سایت واگذار
نمایید. این کار دو اشکال دارد. اول آنکه وقتی میزان کاری که خادم کتابخانه می
بایستی روی یک کتاب نیمه انجام شده صرف کند زیاد باشد کتاب دیرتر به کتابخانه اضافه
خواهد شد و دیگر آنکه در بیشتر موارد کتاب ها نیاز تمپلت های بیشتری از آنچه برای
دانلود قرار داده شده دارند و این کار عملی نیست. روش دوم روش مناسب تری است ولی
نیاز به دقت بیشتری دارد. این روش در ادامه مطلب توضیح داده شده است.
ابتدا نظیر قبل از صفحه اول مطالب کتاب (که بعد از صفحه فهرست آمده
و در کتابخانه تبیان شماره 2 میباشد) شروع می کنیم و پس از کپی کردن
آن، آنرا در صفحه اول تمپلت پیست می کنیم.
این صفحه را ذخیره (سیو) می کنیم سپس حجم فایل را نگاه می کنیم که چه اندازه
است. این صفحه اکنون 32 کیلو بایت است و هنوز در حد معمول صفحات کتابخانه ما که بین
40 تا 60 کیلو بایت است نیست. لذا صفحه بعدی کتاب را از سایت تبیا ن (صفحه 3) پس از
کپی کردن در ادامه صفحه 1 تمپلت فرار می دهیم.
دوباره این صفحه را ذخیره (سیو) می کنیم و مجددا حجم فایل را بررسی می کنیم. این
صفحه اکنون 47 کیلو بایت است و در حد معمول صفحات کتابخانه ما که بین 40 تا 60 کیلو
بایت است می باشد. برای بقیه صفحات هم به همین نحو عمل می کنیم.
پس از تکمیل صفحات کتاب آماده برای ارسال است که با همان روشی که قبلا توضیح داده
شده است می توان کتاب را ارسال نمود.
قبل از پایان و جمع بندی این بخش ذکر چند نکته مفید است که در بیشتر موارد و در
رابطه با دیگر کتابخانه ها به کار می آید.
اول) حجم صفحات کتاب ها لزوما نزدیک به هم و یکسان نیستند. لذا ممکن است صفحه ای
حاوی مطالب زیاد و صفحه ای حاوی مطالب کم باشد و در عمل نتوانیم حجم صفحات را در
محدوده هایی که می خواهیم نگاه داریم. این مهم نیست و شما نگران آن نباشید.
همانگونه که ذکر شد تجمیع و تنظیم نهایی صفحات کتابی را که شما ارسال می کنید خادم
کتابخانه بر عهده دارد. لذا ممکن است در نهایت بعضی تغییرات صورت گیرد که شکل صفحات
را تغییر دهد و لذا تلاش بیش از اندازه برای یکسان سازی صفحات مناسب نباشد. به
عنوان نمونه به حاصل کتاب سازی جلد 21 مجمع البین نگاهی بیاندازید. اگرچه بیشتر
فایل ها در محدوده مورد نظر ما ساخته شده اندولی فایل صفر هشت خود حجمش 75 کیلو
بایت است و نمی توانست به فایل صفر هفت اضافه شود لذا هردو به همان صورت باقی
ماندند تا خادم سایت خودش در هنگام آماده سازی نهایی کتاب آنها را تنظیم کند. دیگر
آنکه فایل 13 خود به تنهایی 101 کیلو بایت است. شما لزومی ندارد این کار را انجام
دهید لکن چون حجم فایل بسیار زیاد است امکان تقسیم آن توسط خادم کتابخانه در هنگام
آماده سازی نهایی صد در صد است. لذا یک صفح بعدی آن را استفاده نشده نگاه داشتیم
بعدا توسط خادم کتابخانه استفاده شود.
دوم) تعداد صفحات کتاب از 37 به 17 کاهش یافته است که همانگونه که ذکر شد می
توان از ابتدا حدس زد که یک تمپلت بیست تایی کافی بوده است.
سوم) چه کنیم اگر مثلا یک تمپلت 20 تایی انتخاب کردیم و در عمل
احتیاج به 21 صفحه یا بیشتر داشتیم؟ بسیار ساده است و کافیست تمام
صفحات باقیمانده را در همان صفحه آخر تمپلت خود قرار دهید. البته حجم
نهایی صفحه آخر بیش از حد متعارف خواهد شد ولیکن درست نظیر آنچه در
بالا توضیح داده شد تجمیع و تنظیم نهایی صفحات کتابی را که شما ارسال
می کنید خادم کتابخانه بر عهده دارد و در هر صورت تغییرات صورت خواهند
گرفت.
چهارم) مساله پی نوشت ها در کتابخانه تبیان به صورت یکسان عمل
نگردیده است. البته پاورقی های بین صفحه ای یافت نمی شوند و در بعضی
مواقع پاورقی ها در انتهای کتاب آورده شده اند ولی در بعضی کتاب ها این
پاورقی ها در درون پرانتز بلافاصله در جائی که به آنها رجوع شده آمده
اند و در هرصورت این مساله ای است که در تنظیم نهایی به طور موردی توسط
خادم سایت انجام خواهد شد و یاوران کتاب ساز نبایستی نگران آن باشند.
جمع بندی
کتابخانه تبیان منبع بزرگ و قابل اطمینانی است برای کسانی است که علاقه دارند
برای کتابخانه ما کتاب تهیه کنند. ولی همچون دیگر موارد بسیار از کتاب های این
کتابخانه در سایت ما موجود می باشد. لذا ضروری است که قبل از اقدام به ساختن کتاب و
ارسال آن برای ما از اینکه کتاب دلخواهتان در کتابخانه ما موجود نیست یا در دست
تهیه نیست اطمینان حاصل کنید. در مجموع فورمت این کتابخانه ساده و تهیه کتاب از آن
دشوار نیست. در این صفحه راهنما ما ضمن آشنایی با کتابخانه تبیان و روش تهیه کتاب
از آن برای کتابخانه ما یک تکنیک تازه را هم برای تجمیع صفحات معرفی کردیم. در راهنماهای بعدی انشاءالله راجع به
سه سایت دیگر صحبت خواهیم نمود (حج، آیت الله العظمی مکارم شیرازی، مرحوم علامه
حسینی تهرانی) که برداشت کتاب در هر مورد روش خاص خود را دارد.
. . .
. . .
. . .
. . .
