راهنمای آماده سازی کتاب (قسمت چهارم)                                    بازگشت به قسمت سوم

قدم هفتم : تغییر فورمت متن کتاب

1. در این قسمت به تغییر فورمت متن کتاب در صفحات متن می پردازیم و آنرا در سه بخش مختلف انجام می دهیم: بالای صفحه، بدنه اصلی متن و پائین صفحه. ابتدا سعی می کنیم فورمت آغاز تمام صفحات را اصلاح کنیم.

اگر به کد صفحه نظری بیاندازید برای صفحه بالا کدهای فراوانی را در ابتدای صفحه خواهید دید. توجه فرمائید که ابتدای متن اصلی صفحه «سخنی با خواننده» می باشد. 

ما می خواهیم تمام قسمتی که از کد اچ آر شروع می شود تا ابتدای «سخنی با خواننده» را با کد های زیر عوض کنیم

ابتدا آنرا کپی کنید (یا در یکی از صفحات همین کتاب چنین ترکیبی را خواهید دید و یا اگر بر هر تمپلت دیگری مراجعه فرمائید آنرا خواهید دید)

بخشی را که می خواهید عوض کنید را هم انتخاب نمائید (بلاک) و با استفاده از منیو، ادیت پیست بخش کپی شده را جایگزین این بخش کنید.

البته ممکن است راه آسانتری هم باشد (مثل نمونه زیر که فقط با حذف بخش انتخاب شده در تصویر همان نتیجه عاید می گردد) لکن راحت تر خواهید بود که یک روش یکسان را اعمال کنید برای تمام صفحات.

حاصل کار نظیر تصویر زیر خواهد بود.

که در حالت دیزابن چنین نمایش داده می شود.

همین عمل را برای تمام صفحات دیگر تکرار می کنیم.

2. حال توجه خود را به بدنه اصلی متن معطوف می کنیم و به حذف و برداشتن کدهای اضافی می پردازیم و این بار هر  تغییر را همزمان در تمام صفحات اعمال می کنیم. در تصویر زیر، تمام آنچه را که متن انتخاب شده انجام می دهد پایان دادن به یک پاراگراف و آعاز پاراگراف بعدی (البته به همراه جمعی کد های زائد دیگر) می باشد.

همین عمل را با کد ساده ای که در پنجره سمت راست تصویر زیر می بینید می توان بدست آورد. این تغییر را در همه صفحات انجام دهید.

ملاحظه فرمائید که 1000 چنین تغییری در تمام صفحات صورت گرفته است

مجددا به دنبال کد هایی بگردید که می توانید عوض کنید و آنها را هم عوض کنید. یادتان نرود که هر کدی را نمی توان عوض کرد. در اینجا ما جمعی از کدها را نماینده پایان یک پاراگراف هستند با کد ساده نظیرش عوض می کنیم. در زیر دو نمونه آنرا می بینید.

3. تغییر دیگری هم لازم است و آن مربوط است به آخرین صفحه کتاب (در اینجا صفحه 9). چون این صفحه، صفحه بعدی ندارد ما آیکان «بعدی» را حذف می کنیم. ابتدا روی آیکان یک بار کلیک کنید.

به کد انتخاب شده نگاه کنیدکه لینک به صفحه دهم است که این کتاب ندارد. تمامی آنرا حذف کنید.

پس از این ساده سازی ها و حذف کد های اضافی، حجم فایل ها بین یک سوم تا نصف اندازه آنها قبل از این تعویض ها خواهد گردید.

قدم هشتم: ارسال کتاب آماده شده

این قدم در قدم ششم راهنمای 2 توضیح داده شده است.

نگاهی به حاصل کار

در جمع بندی حاصل کاری که انجام شده است می توانیم بگوییم که یک کتاب را برای کتابخانه آماده سازی کرده ایم به نحوی که مولفه اصلی کتابخانه را داراست. یعنی اینکه فورمت مشخص صفحات کتابخانه را داراست و تا حد زیادی فاقد کدهای زائد است. همچنین کتاب برای مراحل آماده سازی نهایی که توسط خادم کتابخانه صورت می گیرد به نحو مناسبی آماده است.

در مراحل آماده سازی نهایی چه تغییراتی صورت می گیرد؟

پنج تغییر و اصلاح در مراحل نهایی آماده سازی کتاب صورت می گیرد تا کتاب به لیست کتاب های جدید کتابخانه اضافه شود.

1. بازبینی و حذف باقیمانده کد های غیر ضروری و اصلاح و مرتب نمودن کتاب دریافت شده .

2. یافتن سرفصل هایی که صفحه فهرست به آنها اشاره می کند و تصحیح لینک ها به صفحات صحیح و همچنین ایجاد لینک های مناسب تا نه فقط با کلیک روی یک لینک در صفحه فهرست به صفحه درست لینک داده شود، بلکه درست از جایی از صفحه که لینک سرفصل مزبور هست نمایش آغاز شود.

3. تجمیع و شماره گذاری پاورقی ها یا به صورت صفحه به صفحه (که پاورقی مرتب شده در پائین هر صفحه ظاهر می گردد و در هر صفحه از شماره یک آغاز می گردد) و یا لینک به صفحه پی نوشت ها (که از یک شروع می گردد و تا پایان کتاب به آن اضافه می گردد).

4. تجمیع پاراگرافهای کتاب که پس از حذف های مربوط به پاورقی های اولیه و شماره صفحه های اصلی کتاب، ممکن است نیاز به اتصال و یا شروع جدید داشته باشند.

5. تنظیم صفحات و انتقال مطالب به صفحات قبلی و بعدی به نحوی که ترتیب منطقی صفحات حفظ گردیده و همزمان حجم صفحات تا حد امکان نزدیک به هم باقی بماند.

چه زمانی کتاب کار شده به کتابخانه اضافه می گردد؟

هر کتابی که بر آن اصلاحات بند های 1 و 2 انجام شده باشد به صفحه «کتاب های در دست تهیه» اضافه می گردد. بسته به اینکه باقیمانده کار تا چه حد باشد (بند های 3 و 4 و 5) به یکی از لیست های اضافه می گردد (گروه نخست : در مراحل نهایی آماده سازی، گروه دوم : بخشی از آماده سازی انجام شده، گروه سوم : میزان کمی از آماده سازی انجام شده).

آیا همه کتاب های کتابخانه به همین ترتیب آماده می شوند؟

آنچه در این چهار صفحه راهنما توضیح داده شده است برای کتاب هایی مناسب است که فایل ورد آنها در دسترس باشد و علاوه بر آن صفحه بندی آن هم مشخص باشد. گاهی فایل ورد موجود است ولی صفحه بندی آن موجود نیست (که در پائین همین صفحه یک روش برای آن پیشنهاد می گردد). در بیشتر مواقع حتی این فایل موجود نیست ولی کتاب در یک سایت اینترنتی با فورمت مخصوص آن سایت قابل دسترسی می باشد که بسیاری از کتاب های این کتابخانه از آن طریق تهیه گردیده است. در صفحات بعدی راهنما که انشاءالله بزودی قابل دسترسی خواهد بود روش های برداشت کتاب از این سایت ها هم توضیح داده شده است.

یک روش پیشنهادی برای کتاب هایی که صفحه بندی اصلی آنها موجود نیست

همان گونه که در بالا ذکر گردید گاهی فایل ورد موجود است ولی صفحه بندی اصلی کتاب موجود نیست. در اینگونه مواقع ما از شماره صفحات فایل ورد (و یا گاهی از اوقات از نمایشگر ها) استفاده می کنیم. در چند تصویر زیر مراحل کار نشان داده شده است.

کتاب مورد نظر در اینجا «بر درگاه دوست» نوشته حضرت آیت الله مصباح یزدی می باشد. فایل این کتاب توسط نمایشگر فایرفاکس باز شده است.

اگر به پائین صفحه نمایشگر نظری بیاندازید مشخصا به شما می گوید که کتاب دارای چند صفحه است (در این مثال 112 صفحه)و شما در کدام صفحه آن هستید(در این مثال صفحه 1). (چه کنیم اگر این شماره بندی موجود نبود؟ راهنمای شماره 7 را ببینید)

همچنین می بایستی حجم فایل را هم بدانیم که چه مقدار است (در این مثال 975 کیلو بایت).

حالا لازم است که کمی حساب ها بررسی کنیم. 112 صفحه و 975 کیلو بایت چه تمپلتی لازم دارد و چند صفحه کتاب برای یک صفحه تمپلت؟ به نظر می رسد یک تمپلت ده تایی مناسب باشد که به طور متوسط هر صفحه تمپلت حدود 97 کیلو بایت می شود که پس از ساده سازی و حذف فورمت های زائد حدود 50 کیلو بایت خواهد شد. لذا هر صفحه تمپلت ما حدود 11 صفحه فایل کتاب (ورد یا نمایشگر خواهد بود.

بر همین اساس حالا ما اقدام به کپی کردن متن مورد نظر می کنیم. از آعاز متن که در صفحه 2 می باشد...

تا پایان صفحه 11.

به نحوی که خودتان راحت تر هستید متن را انتخاب (بلاک) کنید و با استفاده از منیو، ادیت کپی متن را کپی کرده و مثل قبل در صفحه درست تمپلت قرار دهید. چون این عمل قبلا توضیح کامل داده شده است از تکرار آن خودداری می گردد. نظیر همین عمل را برای دیگر صفحات هم انجام دهید تا تمام کتاب در صفحات مختلف تمپلت قرار گیرند. پس از آن می توانید نسبت به ساده سازی فورمت کتاب مطابق آنچه قبلا ذک شد اقدام نمایید.

توجه بفرمایید که در کلیه مراحل مربوط به راهنماهای 1 تا 4 فرض بر این است که خود کتاب فاقد لینک های درون متنی است و ما سعی می کنیم آنها را بسازیم. بسیاری از کتابخانه های موجود در اینترنت کتاب های خود را با لینک درون متنی به صفحه پی نوشت ها و یا لینک از صفحه فهرست به سرفصل ها ارائه می کنند. به عنوان مثال اگر به کتابخانه سایت غدیر (غدیر دات اورگ) مراجعه فرمایید این گونه فورمت را در تقریبا در تمام کتاب های آن خواهیم دید. این قضییه موضوع برداشت کتاب از این چنین سایت هایی را بسیار آسان می نماید. اگرچه همان گونه که خواهیم دید گاهی هر صفحه کتاب اصلی به  یک صفحه اینترنتی تبدیل گردیده است (نظیر کتاب های حضرت آیت الله جوادی آملی در سایت ایشان و لذا یک کتاب 600 صفحه ای در 600 صفحه اینترنتی آورده شده است که هر صفحه شامل فقط چند سطر می باشد. مثال دیگری که شاید نشان دهد تا چه حد خارج از عرف است کتاب تفسير اطيب البيان مرحوم سيد عبد الحسين طيب اصفهاني می باشد که در سایت تبیان در 6485 صفحه جداگانه آمده است. مسائلی از این قبیل در کتابخانه های آنلاین فارسی فراوان است و گرچه روز به روز بهتر می شود ولی مشکل اصلی که اعتماد به رایانه و بعد هر چه را که مثلا یک نرم افزار تولید کرده به عنوان حرف نهایی پذیرفتن مسبب اصلی برخی از این مسائل می باشد.

. . . . . . . . . . . .