 |
|
امام حسين (عليه السلام) شهيد فرهنگ پيشرو انسانيت علامه محمدتقى جعفرى - ۴۹ -
اصلا جا دارد رشته اى براى بحث حسين و حسين شناسى داير شود
كه خدا مى داند چه قدر به اين بشريت خدمت مى شود. آيا مى شود كه در يك روز كه محدود
به ساعت هاى معينى است ، فهرست تمام ارزش هاى انسانى و فهرست تمام ضد ارزش هاى
انسانى ، جنبه عملى پيدا كند؟ بلى ، امكان دارد. آن را تفسير كنيد و ببينيد آيا
امكان دارد يا نه ؟! اين كار، كمى عشق و علاقه و سوز مى خواهد. واقعيت اين است كه
اگر اين حادثه ، جنبه دينى نداشت و يك شخصيت به عنوان يك انسان معمولى براى طرفدارى
از آزادى و عدالت پديد مى آورد، آيا ده ها هزار كتاب درباره اش نمى نوشتند؟ بيچاره
بشر در اين باره حساسيت (آلرژى ) دارد و هنوز هم خودش را فريب مى دهد. حادثه ،
حادثه مذهبى است . نشان مذهب دارد و اين را متوجه نيستند كه اگر براى بشر قدمى
برداشته شود - اى شرق ، اى غرب - فقط از راه مذهب برداشته خواهد شد. چون فقط اين ها
هستند كه براى بشريت حرف دارند. اجازه بدهيد مطلبى را بگويم . شما داستان امام حسين (عليه السلام) را از آن آغاز كه در مسجد براى آنان خبر آوردند كه وليدبن عتبه شما را خواسته است ، در نظر بگيريد. حتى يكى از آن ها، خلاف منطق و قانون و اصل نيست . تمام حركات حضرت ، منظم و صحيح است . با آن سابقه اى كه از نظر نسب داشته است ؛ الاصلاب الشامخه و الارحام المطهره . لم تنجسك الجاهليه بانجاسها و لم تلبسك من مدلهمات ثيابها. با آن نسب و با حسب ، حركت كرده و اين حادثه به وجود آمده است . يك چيزى را ما مى شنويم ، چون زياد هم شنيده ايم ، و در حقيقت ، زياد شنيدن آن ، حالت كنجكاوى را از انسان مى گيرد. على بن محاربى مى گويد: من از سپاهيان حر بودم و آخر از همه رسيدم و خيلى تشنه بودم . چون امام حسين (عليه السلام) تشنگى من و اسبم را ديد فرمود: انخ الراويه (515). راويه به زبان ما، معنى مشك مى دهد. (لذا منظور امام را نفهميدم ). سپس فرمود: يا ابن الاخ انخ الجمل ، ((اى برادر، شتر را بخوابان )). من شتر را خواباندم . حضرت به يك مشك اشاره كرد و فرمود از آن بخور. مى گويد از بس دستپاچه بودم ، هر طور خواستم دهنه مشك را كه از آن آب مى آيد پيدا كنم نمى توانستم . مى گويد: حسين بن على (عليه السلام) كار مرا تماشا مى كرد. چون ديد ناتوانم ، خودش بلند شد آمد و فرمود: اخنث السقاء. (يعنى دهانه مشك را برگردان ، يا با دست فشار بده ). على بن طعان محاربى مى گويد من باز هم نتوانستم و متوجه منظور ايشان نشدم ، تا اين كه امام كمك كرد تا من آب بخورم . در اين كمك حضرت به على بن طعان ، چه چيزى مشاهده مى كنيد؟ حق حيات ! حق حيات ! حق ضرورى و حق عمومى بشرى . حسين مى داند كه الان در مغز او (على بن طعان ) چنين گنجانده و تلقين كرده اند كه اين مرد (حسين ) بايد كشته شود، و اين جاهل هم تلقين را پذيرفته است . با اين حال ، آب را به او داد. اين ها درس هايى است كه در تمام لحظات حادثه حسين وجود دارد و چه حوادث متنوعى ! اگر كسى بگويد فهرست و مجموعه تمام ارزش هاى تاريخ بشرى از يك طرف ، و فهرست ضد ارزش هاى بشرى در طرف ديگر، در آن مدت معين بروز كرده است ، جاى ترديد نيست . منتها، زمان كم است و انسان خيال مى كند كه حادثه ، حادثه يك روز، دو روز است . كمىِ زمان را نگاه نكنيد. لحظات گاهى بوى ابديت مى دهد، ولى متاءسفانه ، اين لقمه هاى حرام ، اين زندگى ماشينى كه بر انسان ها مسلط شده است ، نيز كمى تفكرات و قحطى و خشكسالى انديشه ها، نمى گذارد انسان در اين باره فكر كند كه قضيه چه بوده است . دو سلسله از مهم ترين سلسله هاى حكمرانان جوامع اسلامى يعنى ؛ آل بويه و ديالمه ، براى اين كه مردم را به دين اسلام بياورند، اصلا شمشير نكشيدند. فقط داستان حسين را در مقابل آنان مى گذاشتند و مى گفتند بخوانيد. فقط و فقط اين ها درباره داستان حسين با مردم صحبت داشتند. مردم هم مى خواندند و مى ديدند كه اگر كسى به خدا تكيه نكند، آيا مى تواند اين حركت را انجام دهد؟ آيا كسى كه هوى و هوس خود را زير پا نگذارد، مى تواند اين حركت را انجام دهد؟ آيا كسى كه بر بشريت مشرف نباشد، مى تواند اين كار را انجام دهد؟ آيا كسى كه صبرش فوق صبرها نباشد، مى تواند چنين كارى را انجام دهد؟ و تمام ادعاى او، اين بود: انى خرجت لطلب الاصلاح فى امه جدى رسول الله (صلى الله عليه وآله )، كه تمامش هم اسلام بود. و اين كه انسان ، كرامتى گران دارد، آن را پايمال نكنيد، شعار هيهات مناالذله ، از همان موقع پابرجا ماند. آن مقدارى كه در زير اين آفتاب فروزان براى دفاع از زندگى ، جنازه ها در خون غلتيده است ، تاريخ نشان مى دهد اگر بيش از آن درباره دفاع از كرامت نباشد، كمتر نيست . حيثيت و شخصيت بسيار مهم است . همان گونه كه شما نمى توانيد زندگيتان را خريد و فروش كنيد - آيا مى توانيد خريد و فروش كنيد؟ آيا مى توانيد بگوييد من مى خواهم زندگى امروزم را به فلانى بفروشم - همان طور هم كرامت و شخصيت و حيثيت را نمى توان فروخت يا اسقاط كرد و نقل و انتقال داد. نمى توان گفت من مى خواهم از حيثيت و شخصيتم دست بردارم . مگر حيثيت و شخصيت ، متعلق به توست كه مى خواهى از آن دست بردارى ؟ مگر و لقد كرمنا از آنِ توست ؟ و لقد كرمنا بنى آدم (516) ((ما فرزندان آدم را تكريم كرديم .)) اين فقط يك قدرت تجريد مغز است . مغز، صدها قدرت تجريد دارد، ولى آن را مجانى به دست بشر داده اند. اگر به شما بگويند آيا قضيه عابس را شنيده ايد؟ شما حسينى ها - كه ان شاء الله خداوند همه شما را با حسين محشور كند - چه جوابى مى دهيد؟ فقط از آمدن و رفتن او مى گويند و درون او را فاش نمى كنند. عابس يكى از شجاع ترين مردان عراق و زاهد و عابد بود. او بايد در قيافه ملكوتى حسين چه چيزى احساس كند كه لباس خود را درآورد و برهنه به ميدان بيايد؟ وقتى به او گفتند كه اى عابس ، اجننت ؟ ((آيا ديوانه شدى ؟)) اين سؤ ال از نظر انسان هايى كه از معنا و ملكوت خبر ندارند، سؤ الى منطقى است . به او گفتند: آيا مى دانى در مقابلت چيست ؟ شمشير است ! آيا مى خواهى بدنت را گوشت شمشير كنى ؟ چرا زره نمى پوشى و حتى لباس هايت را كندى و برهنه به ميدان آمدى ؟ عابس فرمود: بلى ، آن عقلى كه شما را وادار كرده است تا در اين موقعيت قرار بگيريد و در مقابل اين مرد، چهره ضد بشرى نشان بدهيد، من آن عقل را ندارم و ضد آن عقل هستم . اين جنون براى من ، بالاتر از هزاران عقل است كه شما را براى چند صباح دنيا، در مقابل اين مرد بزرگ بشريت قرار داده است . اى عابس ، با چه اشخاصى صحبت مى كنى ؟ چرا جواب دادى ؟ خدا رحمتت كند. مگر طرف مقابل تو كه اين سخن را بيان كرد، انسان بود كه گفت : اجننت . اگر انسان بود كه آن طرف (در لشكر يزيد) نبود. خدا روحت را شاد و با حسينت محشور كند. اين چه عاطفه اى بود كه نخواست سؤ الى بى جواب بماند!؟ آيا ناشى از همان جريان شب تاسوعا نبود؟ در شب تاسوعا، شمر براى ابوالفضل العباس (سلام الله عليه ) و برادرانش كه از طرف مادرى در قبيله اى به هم مى رسيدند، امان نامه اى آورده بود، و وقتى آنان را ندا داد، اين ها خواستند جواب او را ندهند، اما حسين (عليه السلام) فرمود: ((جواب او را بدهيد، اگرچه فاسق است )). ما {انسان ها هنوز} در ماقبل دبستان كار مى كنيم . يكى از بزرگان ، سخن خيلى زيبايى دارد. شايد اين سخن مربوط به تولستوى باشد، مى گويد: ((بگويم در اين موقع ، {مثلا} در اوايل قرن بيستم ، به كجا رسيديم ؟ ما آمديم ... بشر اين همه قرون و اعصار آمده ، و درِ دانشگاه زندگى را مى زند، اما معلوم نيست در را درست به روى اين انسان ها باز كنند. تازه مى خواهيم به اين انسان ها بگوييم ، كه زندگى چيست .)) حضرت فرمود: اگرچه فاسق است ، اما سلام او را پاسخ دهيد. سلام چه كسى را؟ سلام شقى ترين مرد تاريخ (شمر)! يا اباعبدالله ، مانند پدرت در روح انسان ها چه مى ديدى ؟ يا اباعبدالله ، اى وارث حقيقى ابراهيم خليل ، اى وارث حقيقى موسى بن عمران ، اى وارث حقيقى عيسى بن مريم ، اى وارث محمد (صلى الله عليه وآله )، آيا اين همان عينك بود كه پدر تو على براى شناخت انسان ها به چشم زده بود؟ خلاصه ، به نظر مى رسد واقعا دو عينك و دو مساءله است كه اين چه مى گويد و آن هم چه مى گويد. اينك ، آن كسانى كه مى خواهند بگويند دين در زندگى دنيوى مردم دخالت نكند، بفرماييد اين را حذف كنيد. به جاى آن چه چيزى مى خواهيد جايگزين كنيد؟ اختيار را به دست شما داديم . اگر اين انسانيت و اين عظمت حذف شود، چه چيزى مى خواهيد به جاى آن بگذاريد؟ كه بگويد حساب فسق و حتى حساب كفر به جاى خود، و يك حساب ديگر هم داريم براى خود شرف انسانى ، كه آن هم به جاى خود. خداوند و لقد كرمنا بنى آدم ، گفته است . خداوند ((و لقد كرمنا العرب ))، ((و لقد كرمنا العجم ))، يا ((و لقد كرمنا بنى هاشم )) نگفته است . قائله ، همين قرآن است . لذا، براى همين قرآن است كه {حسين } مى گويد بايد به قرآن عمل كرد. آيا ديديد من عمل كردم و سلام او را بدون پاسخ نگذاشتم ؟ خدايا! پروردگارا! تو را سوگند مى دهيم به آن عظمتى كه اين سرور شهيدان از خود در تاريخ به يادگار گذاشت ، ما را در درس هاى كلاس اين انسان الهى مردود مفرما. پروردگارا! تو از دل هاى ما باخبرى و ما واقعا مى خواهيم در اين رديف حسينى باشيم و براى اين كه در اين رديف ، نام نويسى ما به حقيقت بپيوندد، خودت ما را يارى و ياورى بفرما. پروردگارا! خداوندا! همان گونه كه گذشتگان ما، نيكان ما، اين مدرسه را به ما معرفى كردند و دامان على و آل على را به دست ما سپردند، ما راموفق بفرما تا دامان على و آل على و حسين را به نسل آينده و به فرزندانمان بسپاريم . ((آمين )) فلسفه حسينى با دقت كامل در سرگذشتى كه داشته ايم ، ظلم ، با كمال شيوعى كه در تاريخ داشته ، نتايج خود را نشان داده است . ولى نيروى فعال زندگى به قدرى قوى است كه بشر به روى خود نمى آورد كه اين آفت و اين نتايج سوء و عواقب وخيم از كجاست . گاهى مى گويد علل محاسبه نشده بود. گاهى مى گويد حوادث كذايى بود و مى خواهد درست كند. در صورتى كه اگر دقت كند، نتايج ظلم و ستم است كه انسان ها در هر برهه اى از تاريخ مرتكب شده اند. تفسير و توجيه ، هميشه حقيقت را نمى پوشاند. آدم خيلى ميل دارد تا حقيقت را بپوشاند. انسان خيلى زيبا فيلسوف مى شود، چهره دانشمند و خيرخواهى به خود مى گيرد، چهره هاى بسيار گوناگون حق به جانب به خود مى گيرد كه حقيقت را بپوشاند، ولى حقيقت خيلى تيزتر و تندتر از آن است كه گوشش بدهكار توجيهات ما شود. اگر دقت كنيد، بشر در تحقيق و تحليل سقوط تمدن ها و فرهنگ ها خيلى سخن مى گويد، كه مثلا آن تمدن چرا ساقط شد و آن جامعه چرا رو به زوال رفت ؟ با اين كه آن تمدن و جامعه ، نيرومند و قوى بود، اقتضا نمى كرد كه رو به زوال برود. {انسان ها} غالبا مسائلى را براى تفسير پيش مى آورند، اما با ظلم كارى ندارند. كمى دقت كنيد: و تلك القرى اهلكناهم لما ظلموا(517) ((و {مردم } آن شهرها چون بيدادگرى كردند، هلاكشان كرديم .)) وقى كه نتايج كار پيش مى آيد، طبل و بوق و كرنا نمى زند كه چون شما ظلم كرديد، من هم نتيجه آن ظلم هستم كه بروز كردم . اگر تفكر كسى اين گونه باشد، خيلى عوام و بينواست . بينواست كسى كه فكر كند، موقعى كه عكس العمل يك ظلم و يك قبح مى خواهد پيش بيايد، به انسان خبر مى دهد كه من نتيجه كار تو هستم . اين اشعار مولوى خيلى معروف است : پير مردى ناگهان فرياد زد. معلوم شد، شخص جوانى يك سنگ بسيار داغ سنگك را روى دست او گذاشته است . پيرمرد فرياد زد، ولى بعدا خودش ساكت شد. سپس برگشت و گفت : چهل سال پيش من در همين مكان ، به پشت دست پيرمردى از اين ريگ هاى داغ گذاشته بودم ! در اين باره خود شما چه مى گوييد؟ مى گوييد؛ ((دير و زود دارد، ولى سوخت و سوز ندارد)).(518)
|
