امام حسين (عليه السلام) شهيد فرهنگ پيشرو انسانيت

علامه محمدتقى جعفرى

- پى‏نوشت‏ها -
- ۳ -


401- سوره اسراء، آيه 70.
402- مقدمه ابن خلدون . ص 216.
403- شب نهم محرم ، 17/3/1374 1- سوره بقره ، آيه 156.
404- الكامل فى التاريخ ، ابن اثير، ج 3، ص 282 - مقاتل الطالبيين ، ابوالفرج اصفهانى ، ص 74.
405- همان ماءخذ.
406- همان ماءخذ.
407- مقدمه تئورى كلى و فلسفه حقوق . كلوددوپاكيه ، ترجمه ذوالمجد، ص 352.
408- ر.ك : تفسير و نقد و تحليل مثنوى ، محمدتقى جعفرى ، ج 6، ص 499.
409- سن امام حسين (عليه السلام) به هنگام شهادت ، پنجاه و هفت سال بوده است .
410- المجموعه الكامله ، جبران خليل جبران ، ص 598.
411- ذرات بسيار كوچك در اتم ، كه عمر آن ها، يك ده ميلياردم ثانيه است .
412- ر.ك : تفسير و نقد و تحليل مثنوى ، محمدتقى جعفرى ، ج 12، ص 93.
413- شب دهم محرم ، 18/3/1374. 1- بحارالانوار، علامه مجلسى . ج 44، ص 365، چاپ بيروت .
عبارت فامهلهم الله فاخذهم ... در بحارالانوار، بدين صورت ذكر شده است : فلم يعجل الله عليهم بل اخذهم ...
414- همان ماءخذ.
415- ر.ك : تفسير و نقد و تحليل مثنوى ، محمدتقى جعفرى ، ج 1، ص 125.
416- سوره مدثر، آيه 38.
417- گوينده واقعه ، مرحوم احمد اولى از اهالى مراغه است ، و داستان مربوط به سال هاى دهه 50 مى باشد.
418- برخى = قربانى .
419- ر.ك تكاپوى انديشه ها، مجموعه مصاحبه ها، محمدتقى جعفرى ، ج 1، ص 85، چاپ دفتر نشر فرهنگ اسلامى .
420- ر.ك : تفسير و نقد و تحليل مثنوى ، محمدتقى جعفرى ، ج 10 / ص 16.
421- سوره بقره ، آيه 255.
422- سوره رحمن ، آيه 29.
423- ر.ك : تفسير و نقد و تحليل مثنوى ، محمدتقى جعفرى ، ج 2، ص 429.
424- سوره نجم ، آيه 39.
425- سوره واقعه ، آيات 10 و 11.
426- سوره انشقاق ، آيه 6.
427- سوره فاتحه ، آيه 5.
428- همان سوره ، آيه 2.
429- همان سوره ، آيه 3.
430- شب دوازدهم محرم ، 20/3/1374
ر.ك : تفسير و نقد تحليل مثنوى ، محمدتقى جعفرى ، ج 1، ص 145.
431- ر.ك : بررسى و نقد نظريات ديويد هيوم ، محمدتقى جعفرى ، چاپ سال 1379، ص 14 - 16.
432- تفسير و نقد و تحليل مثنوى ، محمدتقى جعفرى ، ج 3، ص 81.
433- ر.ك : همين كتاب ، ص 130.
434- سوره جن ، آيه 27.
435- بحارالانوار، علامه مجلسى ، ج 44، ص 365، چاپ بيروت .
436- قز = ابريشم .
437- بحارالانوار، علامه مجلسى ، ج 44، ص 139، چاپ بيروت .
438- نهج البلاغه ، نامه شماره 47.
439- جزو مصطلحات عرفانى قرار گرفته است .
440-
441- ر.ك : تفسير و نقد و تحليل مثنوى . محمدتقى جعفرى ، ج 11، ص 284.
442- همان ماءخذ، ج 1، ص 505.
443- سوره اسراء، آيه 36.
444- ر.ك .تفسير و نقد و تحليل مثنوى . محمدتقى جعفرى ، ج 4، ص 307.
445- يا نفس لولا مطمعى ... ((اى من ، اگر اميدى براى ابديت نداشتم ...)) ر.ك : همين كتاب ، ص 397.
446- سوره حشر، آيه 19.
447- حيات ، طبيعت ، منشاء و تكامل آن ، اپارين ، ترجمه هاشم بنى طرفى ، ص 183.
448- نفس المهموم ، محدث قمى ، ص 149 - شرح نهج البلاغه ، ابن ابى الحديد، ج 1، ص 302.
449- يعنى ادبيات جاهليت ، ادبيات مخزرم ، ادبيات مولد، كه از نظر معنا مهم نيست و فقط الفاظ زيبايى پشت سر هم قرار گرفته و به عنوان سبعه معلقه ، خودش را ارائه كرده است .
450- سوره رعد، آيه 11.
451- البته حيات در زندان ها و زندگى در بدبختى ها هم زندگى است ، ولى شايسته زندگى نيست .
452- السياسه ، ارسطو، ترجمه سانتهيلر از يونانى به فراسنه ، و از فرانسه به عربى به وسيله احمد لطفى سيد، ص 20.
453- همان ماخذ.
454- همان ماخذ.
455- همان ماءخذ.
456- همان ماءخذ.
457- همان ماءخذ.
458- با اساتيد يكى از بزرگ ترين كشورهاى دنيا كه بحث مى كرديم ، به اين جانب گفتند كه علوم انسانى پشت صحنه است .
459- السياسه ، ارسطو، ترجمه سانتهيلر از يونانى به فراسنه ، و از فرانسه به عربى به وسيله احمد لطفى سيد، ص 20.
460- سوره حشر، آيه 19.
461- سوره طه ، آيه 124.
462- الامام على ، صوت العداله الانسانيه ، جورج جرداق ، چاپ اول ، ص 19.
463- سوره مؤمن ، آيه 39.
464- سوره انعام ، آيه 162.
465- وقتى جملات ياران حسين بن على (عليه السلام) را به خاطر مى آورم ، از شناخت خودم درباره زندگى شرمنده مى شوم ، كه خدايا! آيا اين زندگى است كه ما شناختيم ؟ آيا اين زندگى است كه ما درباره خودمان سراغ داريم ؟
466- سوره مائده ، آيه 32.
467- فم = دهان .
468- ر.ك : تفسير و نقد و تحليل مثنوى . محمدتقى جعفرى ، ج 1، 698.
469- همان ماءخذ.
470- همان ماءخذ. ج 1، ص 483.
471- همان ماءخذ. ج 6، ص 636.
472- سوره بقره ، آيه 7.
473- ر.ك : تفسير و نقد و تحليل مثنوى . محمدتقى جعفرى ، ج 6، ص 637.
474- سوره نحل ، آيه 120.
475- السياسه ، ارسطو، ترجمه سانتهيلر از يونانى به فرانسه ، و از فرانسه به عربى به وسيله احمد لطفى سيد، ص 20.
476- ر.ك : تفسير و نقد و تحليل مثنوى . محمدتقى جعفرى ، ج 14، ص 265.
477- اخلاق و مذهب ، محمدتقى جعفرى ، ص 13، چاپ سال 1379.
478- روبرت هوگوت جاكسون .
479- حقوق در اسلام ، هربرت ج . ليسبنى ، ترجمه مجيد خدورى ، ص ب - ج .
480- السياسه ، ارسطو، ترجمه سانتهيلر از يونانى به فرانسه ، و از فرانسه به عربى به وسيله احمد لطفى ، سيد، ص 20.
481- سوره بقره ، آيه 156.
482- Behaviourism
483- ر.ك : تفسير و نقد و تحليل مثنوى ، محمدتقى جعفرى ، ج 8، ص 95.
484- تحقيق ماللهند، ترجمه منوچهر صدوقى سها، چاپ پژوهشگاه علوم انسانى سال 1363.
485- ر.ك : تفسير و نقد و تحليل مثنوى . محمدتقى جعفرى ، ج 1، ص 100.
486- همان ماءخذ.ج 1، ص 736.
487- همان ماءخذ. ج 3، ص 635.
488- اين عبارت از توماس هابز است .
489- ر.ك ترجمه و تفسير نهج البلاغه ، محمدتقى جعفرى ، ج 12، ص 125.
490- سوره اسراء، آيه 70.
491- سوره حجرات ، آيه 13.
492- اشارات ، ابن سينا، مقامات العارفين .
493- سوره مائده ، آيه 8.
494- اصول كافى ، محمدبن يعقوب كلينى ، ج 2، ص 166. ترجمه و شرح سيد جواد مصطفوى ، ج 3، ص 242.
495- شب دهم محرم ، 7/3/1375
سوره بقره ، آيه 156.
496- اين كلمه به دو صورت خوانده مى شود: آل بويه يا آل بويه .
497- احتمالا اين مطالب در سيره ابن هشام هم نقل شده است .
498- فتوح البلدان ، ابوالعباس احمدبن جابرى (بلاذرى )، ص 187.
499- تمدن اسلام و عرب ، گوستاولوبون ، ترجمه فخر داعى گيلانى ، صص 156 - 159.
500- ((با وقايع اجتماعى ، مانند شى ء بايد رفتار كرد)).
{قواعد روش جامعه شناسى ، دوركيم ، ترجمه على محمد كاردان ، ص 38}
501- سوره نجم ، آيات 3 و 4.
502- سوره مائده ، آيه 67.
503- ر.ك : تفسير و نقد و تحليل مثنوى . محمدتقى جعفرى ، ج 13، ص 141.
504- ر.ك : نيايش امام حسين (عليه السلام) در صحراى عرفات (شرح دعاى عرفه )، محمدتقى جعفرى . ص 142.
505- قدرت ، برتراند راسل ، به نقل از موسولينى ، صص 70 و 71 - ترجمه و تفسير نهج البلاغه ، محمدتقى جعفرى ، ج 6، صص 69 و 70.
506- الامام و السياسه الخلفاء الراشدون ، ابن قتيبه دينورى ، ج 1، صص 195 و 196.
ارتكاب يزيد به فسق و فجور و لاابالى گرى هايش ، در تمامى منابع معتبر اسلامى در ماخذ مذكور و هم چنين در تاريخ يعقوبى ج 2، ص 220 ثبت شده است .
507- ر.ك : تفسير و نقد و تحليل مثنوى ، محمدتقى جعفرى ، ج 1، ص 274.
508- الامام على - صوت العداله الانسانيه ، جورج جرداق ، ص 19 - چاپ اول .
509- سوره عصر، آيه 3.
510- شب هفتم محرم ، 23/2/1376. 1- ر.ك : همين كتاب ، ص 27.
511- سوره ابراهيم ، آيه 120.
512- روزنامه اطلاعات ، شنبه 26 آذر ماه 1345 شماره 12159، به نقل از مجله تايم چاپ آمريكا.
513- سوره كهف ، آيه 23 و 24.
514- سوره رعد، آيه 39.
515- راويه در زبان اهل حجاز، نام شترى است كه مشك آب را بر روى آن بار مى كنند. در زبان عراق ، به مشكى مى گويند كه در آن آب باشد. لذا، به همين علت ، وى منظور امام را از ((انخ الراويه )) (شتر را بخوابان ) نمى فهمد تا اين كه امام حسين (عليه السلام) به او مى گويد: انخ الجمل ((شتر را بخوابان )).
516- سوره اسراء، آيه 70.
517- شب هشتم محرم ، 24/2/1376. 1- سوره كهف ، آيه 59.
518- ر.ك : همين كتاب ، ص 404.
519- سوره اسراء، آيه 33.
520- ر.ك : تفسير و نقد و تحليل مثنوى . محمدتقى جعفرى ، ج 10، ص 425.
521- ر.ك : تفسير و نقد و تحليل مثنوى ، محمدتقى جعفرى ، ج 13، ص 60.
522- حنفه = پيمانه .
523- همان ماخذ، ج 14، ص 540.
524- منظور استاد، سيدمحمد حسين طباطبايى ، كودك حافظ كل قرآن است .
525- نهج البلاغه ، نامه شماره 53 (فرمان مبارك اميرالمؤمنين (عليه السلام) به مالك اشتر).
526- سوره بقره ، آيه 194.
527- همان سوره ، آيه 179.
528- ر.ك : تفسير و نقد و تحليل مثنوى . محمدتقى جعفرى ، ج 12، ص 449.
529- همان ماءخذ، ج 9، ص 445.
530- الارشاد، شيخ مفيد، ج 2، ص 99 - نفس المهموم ، قمى ، صص 238 و 239 - تاريخ طبرى ، ج 5، ص 423.
531- سوره ابراهيم ، آيه 27.
532- سوره اسراء، آيه 70.
533- Dignity
534- ر.ك : نيايش امام حسين (عليه السلام) در صحراى عرفات (شرح دعاى عرفه )، محمدتقى جعفرى ، ص 94.
535- سوره رعد، آيه 39.
536- سوره حديد، آيه 23.
537- اپيكتت .
538- ر.ك : نيايش امام حسين (عليه السلام) در صحراى عرفات (شرح دعاى عرفه )، محمدتقى جعفرى ، ص 94.
539- همان ماءخذ. ص 98.
540- سوره مؤمن ، آيه 60.
541- سوره بقره ، آيه 186.
542- ر.ك : نيايش امام حسين (عليه السلام) در صحراى عرفات (شرح دعاى عرفه )، محمدتقى جعفرى ، ص 101.
543- سوره فاتحه ، آيه 5.
544- نهج البلاغه ، خطبه 179.
545- ر.ك : نيايش امام حسين (عليه السلام) در صحراى عرفات (شرح دعاى عرفه )، محمدتقى جعفرى ، ص 103.
546- ر.ك : تفسير و نقد و تحليل مثنوى ، محمدتقى جعفرى ، ج 1، ص 325.
547- تهليل = لا اله الا الله .
548- امام حسين (عليه السلام) و حماسه كربلا، ترجمه كتاب ((لواعج الاشجان ))، علامه سيد محسن امين ، ص 424.
549- شب دهم محرم ، 26/2/1376 1- سوره عصر، آيه 3.
550- نفس المهموم ، قمى ، ص 227 - بحارالانوار، مجلسى ، ج 44، صص 392 و 393.
551- تاريخ طبرى ، ج 5، ص 418، - نفس المهموم ، ص 227 - الكامل ، ابن اثير، چاپ 1387 هجرى قمرى بيروت ، ج 3، ص ‍ 285.
552- درباره اين داستان دو روايت گفته شده است .
553- توحيد، شيخ صدوق ، ص 41.
554- تاريخ طبرى ، ج 5، ص 418 - نفس المهموم ، ص 227 - الكامل ، ابن اثير، چاپ 1387 هجرى قمرى ، بيروت ، ج 3، ص ‍ 285.
555- همان ماءخذ.
556- بينوايان ، ويكتورهوگو، چاپ نهم ، ص 672.
557- لهوف ، سيدبن طاووس ، ترجمه فهرى ، ص 110 و 111 - نفس المهموم ، قمى ، ص 275 - تاريخ طبرى ، ج 5، ص 441.
558- نهج البلاغه ، خطبه 119.
559- همان ماءخذ، خطبه 5.
560- سوره بقره ، آيه 156.
561- ر.ك : تفسير و نقد و تحليل مثنوى ، محمدتقى جعفرى ، ج 2، ص 231.
562- ر.ك : همين كتاب ص 139.
563- ر.ك : تفسير و نقد و تحليل مثنوى ، محمدتقى جعفرى ، ج 4، ص 428.
564- تانستمى = توانستمى .
565- ر.ك : تفسير و نقد و تحليل مثنوى . محمدتقى جعفرى ، ج 4، ص 428.
566- همان ماءخذ، ص 429.
567- شب هفتم محرم ، 13/2/1377
568- سوره جمعه ، آيه 6.
569- ر.ك : نيايش امام حسين (عليه السلام) در صحراى عرفات (شرح دعاى عرفه ) محمدتقى جعفرى ، ص 147.
570- الوافى ، فيض كاشانى ، ج 3، ص 7 - حقايق ، فيض كاشانى ، ص 103.
571- ر.ك : نيايش امام حسين (عليه السلام) در صحراى عرفات (شرح دعاى عرفه )، محمدتقى جعفرى ، ص 121.
572- الامامه والسياسه (الخلفاء الراشدون )، ابن قتيبه دينورى ، ج 1، صص 195 و 196.
573- سوره اعراف ، آيه 85 - سوره هود، آيه 85 - سوره شعرا، آيه 183.
574- قز = ابريشم .
575- سوره فاتحه ، آيه 5.
576- همان سوره ، آيه 6.
577- مولع = حريص ، مشتاق
578- ر.ك : تفسير و نقد و تحليل مثنوى . محمدتقى جعفرى ، ج 5، ص 349.
579- سوره قصص ، آيه 7.
580- همان ماءخذ.
581- شب هشتم محرم ، 14/2/1377.
582- سوره فجر، آيات 27 و 28.
583- سوره بقره ، آيات 155 و 156.
584- سوره رعد، آيه 24.
585- بنا به نقل صدرالمتاءلهين در اسفار از افلاطون .
586- ر.ك : تفسير و نقد و تحليل مثنوى ، محمدتقى جعفرى ، ج 8، ص 445.
587- شرح بحرالعلوم ، دفتر سوم ، ص 234 - شرح انقروى ، دفتر سوم در تفسير.
588- مقتل خوارزمى ، ج 2، ص 5 - لهوف ، ص 26 - سموالمعنى فى سموالذات ، عبدالله العلايلى ، ص 115.
589- ر.ك : تفسير و نقد و تحليل مثنوى . محمدتقى جعفرى ، ج 1، ص 275.
590- همان ماءخذ، ص 82.
591- همان ماءخذ، ص 504.
592- ر.ك : تفسير و نقد و تحليل مثنوى ، محمدتقى جعفرى ، صص 189 - 229.
593- شب نهم محرم ، 25/2/1377.
594- ر.ك : تفسير و نقد و تحليل مثنوى . محمدتقى جعفرى ، ج 1، ص 325.
595- مفاتيح الجنان ، شيخ عباس قمى (ره )، زيارت حضرت عباس (عليه السلام).
596- همان ماءخذ.
597- نهج البلاغه ، نامه شماره 53.
598- مفاتيح الجنان ، دعاى حضرت عباس (عليه السلام).
599- همان ماءخذ.
600- كش = نافذ، زيبا.
601- سوره بقره ، آيه 286.
602- سوره انعام ، آيه 115.
603- سوره انفال ، آيه 29.
604- شب دهم محرم ، 16/2/1377.
605- سوره رعد، آيه 17.
606- الاتحاف ، ص 25 - حليه الاولياء. ج 2، ص 39 - قمقام ، ص 353.
607- روزنامه اطلاعات ، شنبه 26 آذر ماه 1345 شماره 12159، به نقل از مجله تايم چاپ آمريكا.
608- سوره بقره ، آيه 156.
609- موقعى كه وليدبن عتبه ، امام حسين و آن دو نفر را براى بيعت با يزيد احضار كرد، امام حسين (عليه السلام) گفت : ((من گمان نمى كنم تو به بيعت پنهانى من با يزيد قناعت كنى . و تو مى خواهى بيعت من آشكارا باشد تا مردم بدانند. وليد گفت : بلى امام حسين (عليه السلام) فرمود: پس وقتى كه صبح شد، نظر مرا در اين باره مى بينى )). {نفس المهموم ، محدث قمى ، صص 41 و 42}.
610- سوره نساء، آيه 29.
611- همان سوره ، آيه 93.
612- سوره اسراء، آيه 70.
613- سوره منافقون ، آيه 8.
614- سوره ابراهيم ، آيه 14.
615- ر.ك : فيلسوف شرق ، صص 211 و 212، چاپ اول ، دفتر نشر فرهنگ اسلامى .