497 - ساءلت ربى اءن لا يظهر على اءمتى اءهل دين غيرهم ، فاءعطانى ، و ساءلت ربى اءن لايهلكهم جوعا، و فاءعطانى و ساءلته اءن لا يجمعهم على ضلال ، فاءعطانى و ساءلته اءن لا يلبسهم شيعا، فمنعنى .⁽⁴⁹⁸⁾
- از پروردگار خود خواستم كه صاحبان اديان ديگر را بر امت من چيره و غالب نگرداند، به من عطا فرمود. و از پروردگارم خواستم كه آنها را با گرسنگى نميراند به من عطا فرمود و از او خواستم كه آنها را بر گمراهى گرد نياورد، به من عطا فرمود، و از او خواستم كه آنان را فرقه فرقه نكند، مرا منع فرمود.
تعليق :
قال رسول الله (صلى الله عليه و آله ): ساءلت ربى لاءمتى ثلاث خلال ، فاءعطانى اثنتين و منعنى واحدة ، ساءلته : اءلا يكفر امتى صفقة واحدة ، فاءعطانيها و ساءلته اءلا يعذبهم بما عذب به الاءمم قبلهم فاءعطانيها، و ساءلته : اءلا يجعل باءسهم بينهم فمنعنيها.⁽⁴⁹⁹⁾
فرمود از پروردگار خود. براى امتم سه خصلت درخواست كردم ، دو تا را به من عطا فرمود، و از يكى مرا منع نمود. از او تعالى خواستم كه امت من يكدست كافر نشوند، آن را به من عطا فرمود، و از او خواستم كه آنها را به عذابى كه امتهاى پيشين را عذاب كرده معذب نكند آن را هم به من عطا فرمود. و از او خواستم كه بين آنها جنگ و سختى قرار ندهد مرا از آن منع فرمود.
498 - ساعة من عالم متكئى على فراشه ينظر فى علم ، خير من عبادة العابد سبعين عاما.
- ساعتى از (اوقات ) عالم كه در بستر خود تكيه داده و در علمى نظر مى كند؛ بهتر است از هفتاد سال عبادت عابد.
499 - سباق الاءمم ثلثة لم يكفروا بالله طرفة عين : اولهم على ، و مومن آل فرعون ، و صاحب آل يس . و على افضلهم .
- پيشى گيرندگان امتها (برترين آنها در فضائل و ايمان ) سه نفر بودند كه يك چشم بهم زدن به خدايتعالى كفر نورزيدند: اول آنها على است و مومن آل فرعون و صاحب آل يس . و على افضل آنهاست .
500 - سبعة يظلهم الله فى ظله يوم لا ظل الا ظله : اءلامام العادل ، و شاب نشاء فى عبادة الله ، و رجل قلبه معلق ⁽⁵⁰⁰⁾ بالمسجد و رجلان تحابا فى الله و اجتمعا عليه ، و تفرقا عليه ، و رجل دعته امراءة ذات جمال و شباب و مال ، و قال :⁽⁵⁰¹⁾ انى اءخاف الله ، و رجل تصدق بصدقة فاءخفاها، حتى لم يعلم شماله ما اءنفق ⁽⁵⁰²⁾ يمينه ، و رجل ذكر الله خاليا ففاضت عيناه .
- خداى تعالى هفت كس را در زير سايه خود مى گيرد، در روزى كه به جز سايه او سايه اى نيست (يعنى روز قيامت ): پيشواى عادل ، و جوانى كه دوره جوانى خود را در اطاعت و بندگى خدا گذرانيده ، و مردى كه دل دربند مسجد دارد، و دو كس كه با همديگر براى خدا دوست گشته و گرد هم آيند، و براى خدا از هم جدا شوند، و مردى كه زن خوبروى جوان و ثروتمند او را به خود خواند، و او بگويد: من از خدا مى ترسم و مردى كه صدقه اى بدهد و آن را پنهان دارد كه حتى دست چپ او نفهمد كه دست راست او چه چيز انفاق كرده (تاكيد است در مخفى دادن صدقه ) و مردى كه در خلوت تنهائى ذكر خدا كند و چشم او پر از اشك شود.
501 - سافروا تغنموا.
- مسافرت كنيد و سود ببريد.
502 - ساحر المسلمين يقتل و ساحر الكفار لا يقتل ، فان الشرك اءعظم .
- ساحر و جادوگر مسلمان كشته مى شود، و ساحر كافر كشته نمى شود، زيرا شرك بزرگتر است .
503 - سوء الخلق شؤ م .
- بدخلقى شوم و نامبارك است .
تعليق :
عن ابا عبدالله (عليه السلام ) قال : من اءساء خلقه عذب نفسه .⁽⁵⁰³⁾
هر كس بدخلقى كند، خودش را آزار و شكنجه داده است .
يا على ؛ لكل ذنب توبة ، الا سوء الخلق ، فان صاحبه كلما خرج من ذنب ، دخل فى ذنب .⁽⁵⁰⁴⁾
در وصاياى پيامبر اسلام (صلى الله عليه و آله ) است : اى على ؛ براى هر گناهى توبه اى است ، بجز خلق بد، زيرا، آدم بدخلق هرگاه از گناهى بيرون رود، به گناه ديگرى وارد مى شود.
قال على (عليه السلام ): ما من ذنب الا، و له توبة ، و ما من تائب الا و قد تسلم له توبته ، ما خلا السيى ء الخلق ، لا يكاد يتوب من ذنب ، الا وقع فى غيره اءشد منه .⁽⁵⁰⁵⁾
على (عليه السلام ) فرمود: هيچ گناهى نيست مگر اينكه براى آن توبه اى است ، و توبه كننده اى نيست ، مگر اينكه توبه اش او را پاك و بى عيب مى كند، مگر شخص بداخلاق ، طولى نمى كشد تا از گناهى توبه كرده ، به گناهى بدتر از گناه اولى گرفتار مى شود.
عن ابى عبدالله (عليه السلام ) قال : اءبى الله عزوجل لصاحب الخلق السيى ء بالتوبة . قيل : و كيف ذاك ؟
قال : لانه لا يخرج من ذنب حتى يقع فيما هو اءعظم منه .⁽⁵⁰⁶⁾
فرمود: خداوند متعالى ، امتناع مى كند از (پذيرفتن ) توبه شخص بداخلاق . از علت آن پرسيدند، فرمود: زيرا او از گناهى رها نشده به گناه بزرگتر از آن مى افتد.
رفتار و كردار آدم بدخلق مانند دودى است كه از كانون آتش بلند مى شود و فضاى اطراف را تيره و تار مى كند، و خود انسان در آن آتش مى سوزد و شكنجه مى بيند، و اطرافيانش را آزار مى دهد، و انسان هر چه در بيرون راندن آن دود تلاش و كوشش كند، بى درنگ جاى آن پر مى شود. يگانه چاره آن خاموش كردن كانون آتش است . (يعنى بايد آدمى پيوسته در اصلاح باطن و ضمير خود كوشش كرده و خلق خود را تغيير دهد.)
قال اميرالمومنين (عليه السلام ): من اصلح سريرته اءصلح الله علانيته .⁽⁵⁰⁷⁾
هر كس نيت و سرائر باطن خود را اصلاح كند خدايتعالى ظاهر او را اصلاح مى كند.
بنابراين ، كسى كه باطن دل خود را از كبر، و خود بزرگ بينى ، و حسد، و كينه و انتقام جوئى ، و تحقير و كوچك شمردن ديگران و ساير سريره هاى مذموم پاك كند، مانند اينست كه كانون آتش را خاموش كرده ، قهرا رفتارش با ديگران دگرگون مى شود. البته سخت است ولى ممكن است . فقط اراده قاطعانه مى خواهد.
نيات و سرائر باطنى ما، انگيزه اعمال ظاهرى ما است ، انسان خوش باطن و خوش نيت هرگز بدخلق نمى شود.
انسان ، حتى قادر است عادات و خصلتهاى مادرزادى خود را عوض كند. در اين باره در تعليق حديث 22 مفصلا احاديثى نقل شده حتما مراجعه شود.
504 - سوداء ولود، خير من حسناء عقيم .
- زن سياهپوست زاينده بهتر است از زن خوبروى نازا.
505 - سنوابهم (اى بالمجوس ) سنة اءهل الكتاب .
- با مجوس همان گونه رفتار كنيد كه با اهل كتاب رفتار مى كنيد.
506 - سيد القوم خادمهم .
- بزرگ و سالار قوم كسى است كه خدمتگذار آنها باشد.
507 - ساقى القوم آخرهم شربا.
- كسى كه سقايت و آب رسانى گروهى را به عهده دارد بعد از همه خودش ‍ آب مى خورد.
ش : باب ش : باب الشّين
508 - شارب الخمر، كعابد الوثن .
- شرابخوار همانند بت پرست است .
509 - شيبتنى هود و اءخواتها.
- سوره هود و امثال آن سوره ، مرا پير كرد.
تعليق :
قال رجل ، يا رسول الله ، اسرع اليك الشيب ؟
قال : شيبتنى هود و الواقعة و المرسلات و عم يتسائلون .⁽⁵⁰⁸⁾
مردى عرض كرد: يا رسول الله ؛ چه زود پير شدى ؟ فرمود: سوره هود و واقعه و المرسلات و عم يتسائلون پيرم كرد.
510 - شغلونا عن الصلوة الوسطى ، صلوة العصر، ملاء الله اءجوافهم نارا.
- آنها ما را از خواندن نماز وسطى - نماز عصر - (در وقت فضيلت آن ) مشغول ساختند، خدايتعالى شكمشان را پر از آتش كند.
ضمير، در شغلونا و اجوافهم بر مى گردد به كفار مكه كه مسلمانان را با جنگ خودشان از (وقت فضيلت ) نماز عصر بازداشتند، و آن در جنگ خندق بود.⁽⁵⁰⁹⁾
511 - شوبوا اءموالكم بالصدقة ، يكفر عنكم ذنوبكم و اءيمانكم التى تحلفون بها، و يطيب لكم تجارتكم .
- اموال خود را با صدقه بياميزيد، تا گناهان شما و سوگندهايتان را كه (روى عادت ) مى خوريد، آمرزيده و پاك گرداند. و كسب و تجارتتان را براى شما پاكيزه و گوارا سازد.
512 - شر بقاع الاءرض ، الاءسواق ، و هى ميدان ابليس .
- بدترين مناطق روى زمين بازارها (فروشگاهها و مراكز داد و ستد) هستند و آن مناطق جولانگاه ابليس است .
513 - شمو النرجس و لو فى اليوم مرة ، و لو فى الشهر مرة و لو فى السنة مرة و لو فى العمر مرة ، فان فى القلب حبة من الجنون و الجذام و البرص و لا يقطعها الا النرجس .
- (گُل ) نرجس را بو كنيد اگر چه روزى يكبار باشد و اگر چه در هر ماه يكبار باشد و اگر چه در سال يكبار باشد و اگر چه در عمر يكبار باشد، زيرا، در دل (آدمى ) تخم و دانه اى از جنون و جذام و برص قرار دارد كه آن را قطع نمى كند مگر نرجس .
514 - شقرها خيارها و كميتها صلابها و دهمها ملوكها لعن الله من جز اءعرافها⁽⁵¹⁰⁾ و اءذنابها، اءللهم بارك فى الاءشقر ثلثا.
- اسب (اشقر) سرخ رنگ ، سود رسانترين اسبها است و سرخ تيره مايل به سياهى آنان پر زورترين آنها است و سياه مايل به خاكسترى آنان ملوك آنها است . خدا لعنت كند كسى را كه يال و دم آنان را قطع كند. سه بار گفت : خدايا به اشقر بركت بده .
515 - شيعة على هم الفائزون يوم القيامة .
- پيروان على رستگاران روز قيامت اند.
516 - شر المكاسب كسب الربوا.
- زشت ترين كسب و پيشه ها، رباخوارى است .
517 - شفاء اءمتى فى ثلث : آية من كتاب الله ، او لعقة من عسل ، او شرطة حجام .
- شفا و درمان امت من در سه چيز است : آيه اى از قرآن ، يا اندكى از عسل ، يا نشتر زدن حجام (حجامت .)
- شعبان ماه من است ، و رمضان ماه خدا است ، خدا بيامرزد كسى را كه مرا در شهر خودم يارى دهد.
تعليق :
قال رسول الله (صلى الله عليه و آله ): شعبان شهرى ، و رمضان شهرالله عزوجل من صام شهرى يوما كنت شفيعه يوم القيامة ، و من صام شهر رمضان اعتق من النار.⁽⁵¹¹⁾
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله ) فرمود: شعبان ماه من است ، و رمضان ماه خدا است ، هر كس يك روز از ماه من روزه بگيرد، روز قيامت او را شفاعت مى كنم ، و هر كس ماه رمضان روزه بگيرد، از آتش جهنم آزاد مى شود.
519 - شر الماكل اءكل مال اليتيم ظلما.
- بدترين خوردنى ها خوردن مال يتيم است به ناحق .
520 - شر الناس من باع آخرته بدنياه ، و شر من ذلك من باع آخرته بدنياه غيره .⁽⁵¹²⁾
- بدترين مردم كسى است كه آخرت خود را به دنياى خود بفروشد و بدتر از آن كسى است كه آخرت خود را به دنياى كس ديگر بفروشد.
521 - شرف المومن قيامه بالليل .
- شرف و سرافرازى مومن در بيدارى (و مناجات ) شبانه او است .
ص : باب ص : باب الصاد
522 - صلوا كما راءيتمونى اصلى .
- نماز بخوانيد همانگونه كه نماز خواندن مرا مى بينيد.
523 - صدقة السر تطفى غضب الرب .⁽⁵¹³⁾
- صدقه دادن در پنهانى ، خشم پروردگار را فرو نشاند.
524 - صلوا اءرحامكم ، ولو بالسلام عليهم .
- خويشان و ارحام خودتان را صله كنيد، اگر چه با سلام دادن به آنها باشد.
525 - صوم العيد حرام .
- روزه گرفتن در روز عيد (فطر و اضحى ) حرام است .
526 - صوم الوصام حرام .
- روزه وصال (دو روز پشت سر هم روزه بودن و چيزى نخوردن ) حرام است .
527 - صغروا، رغفانكم ، فان فى كل رغيف بركة .
- لقمه هاى خود را كوچك بگيريد، كه در هر لقمه اى بركتى است .
528 - صلوتنا هذه لا يصلح فيها شيى ء من كلام الادميين .
- سخن گفتن با اشخاص در حين نماز صحت آن را از بين مى برد و باطل مى شود.
529 - صلة الاءرحام و حسن الخلق زيادة فى الايمان .
- صله رحم و خوشخوئى ايمان را زياد مى كند.
530 - صلة الاءرحام و حسن الجوار زيادة فى الاءموال .
- صله رحم و خوش رفتارى با همسايگان ثروت را زياد مى كند.
531 - صاحب الرحل يشرب اول القوم و يتوضا آخرهم .⁽⁵¹⁴⁾
- صاحب منزل قبل از ديگران شروع به خوردن و آشاميدن مى كند و بعد از همه دست از غذا مى كشد.
532 - صلوة فريضة خير من عشرين حجة .
- يك نماز واجب بهتر است از بيست بار حج رفتن .
تعليق :
باءسانيدهم عن الصادق (عليه السلام ) قال : صلوة فريضة خير من عشرين حجة ، و حجة خير من بيت مملوء ذهبا يتصدق منه حتى يفنى .⁽⁵¹⁵⁾
از امام صادق (عليه السلام ) نقل شده كه فرمود: نماز فريضه واجب بهتر است از بيست بار حج رفتن ، و يك بار حج رفتن بهتر است از يك خانه پر از طلا، كه از آن تصدق داده شود، تا تمام شود.
533 - صلوا على من قال لا اله الا الله .
- هر كس كلمه شهادت گفت بر (جنازه ) او نماز بخواند.
534 - صلوة النهار عجماء.
- نماز روز (ظهر و عصر) بايد آهسته خوانده شود.
535 - صلوا على كلى بر و فاجر.
- بر (جنازه ) هر نيكوكار و بدكارى نماز بگذاريد.
تعليق :
قال رسول الله (صلى الله عليه و آله ): صلوا على المرجوم من اءمتى و على القاتل نفسه من اءمتى و لا تدعوا اءخدا من اءمتى بلا صلاة .⁽⁵¹⁶⁾
بر (جنازه ) كسى از امت من كه سنگسار شده نماز (ميت ) بخوانيد. و بر كسى از امت من كه خودكشى كرده نماز بخوانيد و (جنازه ) احدى از امت مرا بدون نماز نگذاريد.