خاى تبارك و تعالى دوست دارد خنك كردن جگر سوخته را و هر كس جگر سوخته اى را چه از چهارپا و غير آن سيراب كند، خدايتعالى او را در زير سايه عرش خود قرار مى دهد در روزى كه سايه اى بجز سايه او نيست .
562 - عفاالله عن اءمتى ما حدثت به نفسها، ما لم تعمل به .⁽⁵³¹⁾
- خدايتعالى بر امت من آنچه را كه در دلش مى گذرد آن را كه عمل نكرده (يا به زبان نياورده ) بخشيده است .
تعليق :
عن ابى عبدالله (عليه السلام ) قال : ان آدم شكا الى ربه حديث النفس ‍ فقال : اءكثر من قول لا حول و لا قوة الا بالله .⁽⁵³²⁾
آدم (عليه السلام ) به پروردگارش از حديث نفس شكايت كرد. فرمود: كلمه لا حول و لا قوة الا بالله را زياد بگو.
563 - عمار جلده بين عينى .⁽⁵³³⁾
- عمار را جلوى چشم من تازيانه مى زد.
564 - علماء اءمتى كانبياء بنى اسرائيل .
- علماى امت من همانند انبياى بنى اسرائيل اند.
565 - عليك بالاخرة تاءتيك الدنيا صاغرة .
- ملازم آخرت باش دنيا خودش به خوارى و زارى پيش تو خواهد آمد.
566 - عفوت لكم عن صدقة الخيل .
- صدقه (زكات ) اسبهاى سوارى را از شما برداشتم .
567 - على مع الحق ، والحق مع على ، يدور معه حيثما دار.
مى گردد.
568 - على خير من اءخلف بعدى .
على بهترين كسى است كه من بعد از خود باقى مى گذارم .
569 - على خير البشر، من اءبى فقد كفر.
- على بهترين انسانها است هر كس از او سر باز زند محققا كفر ورزيده است .
570 - على منى مثل راءس من بدنى .
- على نسبت به من مانند سر است نسبت به تن من .
571 - على اءخى و وارثى من بعدى .
- على برادر من و وارث من است بعد از من .
572 - عليكم بقصار الخدم ، فانه اءقوى لكم فيما تريدون .
- خدمتكار كوتاه قد بگيريد، زيرا، او براى انجام خواسته هاى شما نيرومندتر است .
573 - علموا اولادكم السباحة و الرمى .
- به فرزندانتان شناگرى و تيراندازى بياموزيد.
574 - علم الايمان الصلوة .
- نشانه و علامت ايمان نماز است .
575 - عدل ساعة خير من عبادة سبعين سنة .
- اندك زمانى عدالت بهتر از هفتاد سال عبادت است .
تعليق :
قال رسول الله (صلى الله عليه و آله ): عدل ساعة خير من عبادة سبعين سنة قيام ليلها و صيام نهارها.
و جور ساعة فى حكم اءشد و اءعظم عندالله من معاصى ستين سنة و قال (صلى الله عليه و آله ): ان اءهون الخلق على الله من ولى اءمر المسلمين فلم يعدل لهم .⁽⁵³⁴⁾
فرمود: اندك زمانى عدالت بهتر از هفتاد سال عبادتى است كه شبهايش به نماز و روزهايش به روزه گذرد.
و اندك زمانى ستم نمودن در قضاوت و داورى نزد خداوند سنگين تر و بزرگتر از گناها شصت سال است .
و فرمود: خوارترين مردم در پيش خدا كسى است كه متولى امر مسلمانان شود، و درباره آنها عدالت نكند.
سلطانى از سلاطين ، روزى در شكارگاهى به سوى شكار تيراندازى مى كرد، ناگهان تير او به يك كودك شيرخوار اصابت كرد، و او ر كشت . مادر بيچاره ، خود را به روى كودك انداخت و ناله و زاريش بلند شد، سلطان شمشير خود را از غلامش گرفت و لباس از تن خود كند و پيش مادر آمد، شمشير را جلوى آن زن گذاشت و گردنش را خم كرد و گفت : اى زن اين شمشير را بردار و گردن مرا بزن اين قصاص حق تست ، زن حيران شد و ساكت ماند ندانست كه چه كند، آنگاه سلطان به غلام خود دستور داد يك طبق پر از سكه طلا آورد، گفت : اى زن ؛ يا با اين شمشير گردن مرا بزن و يا اين يك طبق سكه طلا را بابت ديه كودك خود از من بپذير. زن تا اين جوانمردى و عدالت خواهى را ديد، گفت : نه قصاص و نه ديه ، من تو را بخشيدم و در برابر تقدير الهى صبر و شكيبائى مى كنم و شكر مى كنم كه مانند تو حاكمى دارم .
از حافظ:

شاه را به بود از طاعت صد ساله و زهد

قدر يك ساعت عمرى كه در او داد كند

576 - عليكم لانجاح الحوائج بكتمانها، فان كل ذى نعمة محسود.
- موفقيت و برآورده شدن حاجات خود را مخفى بداريد، زيرا هر صاحب نعمتى مورد حسد قرار مى گيرد.
577 - عذاب القبر من النميمة و الغيبة ، والكذب .
- عذاب قبر از سخن چينى و غيبت كردن و دروغگوئى است .
تعليق :
درباره غيبت روايتى از پيامبر اسلام (صلى الله عليه و آله ) نقل شده كه آنحضرت از اصحابش پرسيد: آيا مى دانيد غيبت چيست ؟ عرض كردند: خدا و رسولش بهتر مى دانند. فرمود: درباره برادرت سخنى بگوئى كه خوشايند او نباشد. يكى عرض كرد: آيا چيزى بگويم كه با چشمان خود ديده ام (آن هم غيبت است ؟) فرمود: آنچه مى گوئى اگر راست باشد غيبت ، و اگر راست نباشد كه بر او تهمت و افترا بستى .⁽⁵³⁵⁾
عن باقر (عليه السلام )، قال : اذا كان يوم القيمة ، اءقبل قوم على الله عزوجل ، فلا يجدون لاءنفسهم حسنات ، فيقولون : الهنا و سيدنا، ما فعلت حسناتنا؟ فيقول الله عزوجل : اءكلتها الغيبة ، فان الغيبة لتاءكل الحسنات كما تاءكل النار الحطب .⁽⁵³⁶⁾
يعنى : در روز قيامت گروهى در پيشگاه خداى تعالى قرار مى گيرند، ثواب و حسناتى را (كه عمل كرده بودند، در نامه اعمال ) براى خودشان مشاهده نمى كنند، آنگاه مى گويند: معبود و سيد ما حسنات و اعمال ما را چه كرده اى ؟
خداى تعالى مى فرمايد: غيبت كردن شما آنها را از بين برد، زيرا غيبت حسنه ها را از بين مى برد همانگونه كه آتش هيزم را از بين مى برد.
ففى الخبر: ان العبد ليحاسب فيبطل اءعماله لدخول الافة فيها، حتى يستوجب النار، ثم ينشر له من الاءعمال الحسنة ما يستوجب به الجنة ، فيتعجب و يقول : يا رب ، هذه اءعمال ما عملتها، فيقال : هى اءعمال الذى اءغتابوك ، و آذوك و ظلموك .⁽⁵³⁷⁾
در خبر است : به حساب بنده رسيدگى مى كنند، و اعمال نيك او بواسطه آفتى كه به آن داخل شده ، باطل و تباه مى گردد، تا جائيكه مستوجب و سزاوار آتش مى شود، سپس صورت اعمال حسنه اى براى او گشوده شود كه بواسطه آن سزاوار بهشت مى شود، آنگاه او شگفت زده شده و مى گويد: پروردگارا؛ اين اعمال نيك را من انجام نداده ام . به او مى گويند: آنها اعمال نيك كسانى است كه غيبت تو را كرده اند، و تو را آزار و اذيت كرده اند، و بتو ستم نموده ام .
روايت است كه حضرت موسى (عليه السلام ) عرض كرد: خدايا؛ زبان مردم را كه از من بدگوئى مى كنند ببند، خداى بزرگ به او وحى فرستاد كه : اى موسى اين كارى است كه من درباره خودم (كه مردم بد مى گويند) انجام ندادم ، آيا تو مى خواهى درباره تو بكنم ؟ عرض كرد: راضى شدم كه به تو اقتدا كنم .⁽⁵³⁸⁾
عن الرسول (صلى الله عليه و آله ) قال : من اغتاب رجلا، ثم استغفر له غفرت له غيبته .⁽⁵³⁹⁾
فرمود: هر كس غيبت كسى را كرد، و سپس براى آن كس استغفار و طلب مغفرت نمود، (گناه ) غيبت كردنش بخشوده مى شود.
قال الصادق (عليه السلام ) انه : فان اغتبت فبلغ المغتاب فاستحل منه و ان لم تبلغه و لم تلحقه فاستغفر الله له .⁽⁵⁴⁰⁾
اگر كسى را غيبت كردى و آن به گوش غيبت شونده رسيد، از او طلب بخشش كن و اگر به گوش او نرسيده ، براى او از خدا طلب آمرزش كن .
و آن در حالى است كه او مرده و يا غايب باشد. و اين بدان جهت است كه اگر به او نرسيده ، طلب بخشش كردن فتنه انگيزد و موجب كينه شود.
قال رسول الله (صلى الله عليه و آله ): يا اءباذر؛ من ذب عن اءخيه المسلم الغيبة كان حقا على الله عزوجل اءن يعتقه من النار.⁽⁵⁴¹⁾
اى اباذر هر كس باز دارد از غيبت برادر مسلمانش و از او دفاعكند بر خداوند حق است كه او را از عذاب آتش جهنم آزاد سازد.
اين شعر را به حضرت اميرالمومنين (عليه السلام ) نسبت داده اند:

قد قيل ان الا له ذو ولد		و قيل ان الرسول قد كهنا
ما نجاالله والرسول معا		من لسان الورى فكيف اءنا

گفتند خدا فرزند دارد، و گفتند پيامبر (صلى الله عليه و آله ) فال گو است خدا و رسول خدا از زبان مردم دور نماندند من چگونه مى توانم .
578 - عليكم بحسن الخلق ، فان حسن الخلق فى الجنة لامحالة و اياكم و سوء الخلق فان سيى ء الخلق فى النار لا محالة .
- خوش خلق باشيد كه آدم خوش اخلاق در هر حال داخل بهشت خواهد شد. و از بدخلقى بپرهيزيد كه آدم بداخلاق بهر حال داخل دوزخ خواهد شد.
579 - عجبت لمن يتكبر، و قد خرج من مخرج البول مرتين .
- در شگفتم درباره كسى كه خودپسند و متكبر است در حالى كه دو بار از مخرج بول بيرون آمده .
580 - عليك بقرائة القرآن ، فان قرائته كفارة الذنوب .
- تو را به خواندن قرآن سفارش مى كنم كه قرائت آن كفاره گناهانست .
581 - عجبت لمن اءيقن بالموت كيف يفرح ؟
- تعجب مى كنم از كسى كه به مرگ يقين دارد چگونه شادمانى مى كند.
582 - عجبت لمن اءيقن بالنار كيف يضحك ؟
- در شگفتم از كسى كه به آتش دوزخ يقين دارد چگونه مى خندد؟
583 - عجبت لمن اءيقن بالجنة كيف لا يعمل الحسنات ؟
- در عجبم بر كسى كه به بهشت يقين دارد، چگونه اعمال خير انجام نمى دهد؟
584 - عجبت لمن اءيقن بالحساب كيف يعمل السيئات ؟
در شگفتم درباره كسى كه به حسابرسى يقين دارد، چگونه اعمال ناپسند انجام مى دهد؟
585 - عجبت لمن يرى الدنيا و تقلبها⁽⁵⁴²⁾ باءهلها كيف يطمئن اليها.
- تعجب مى كنم از كسى كه دنيا و دگرگونيهاى آن را نسبت به اهلش مى بيند چگونه به دنيا اعتماد و اطمينان پيدا مى كند.
586 - عجبت لمن اءيقن بالقدر كيف يحزن ؟
- در شگفتم از كسى كه به تقدير (الهى ) يقين دارد، چگونه اندوهگين مى شود؟
587 - عجبت لمن يحتمى من الطعام مخافة الداء، كيف لا يحتمى من الذنوب مخافة النار.
- تعجب مى كنم از كسى كه از ترس بيمارى ، از خوردن غذائى پرهيز مى كند، چگونه از گناه پرهيز نمى كند؟
588 - عليكم بالدعاء بين الاءذان و الاقامة ، فانه لا يرد.⁽⁵⁴³⁾
- بين اذان و اقامه دعا كنيد، زيرا آن رد نمى شود.
589 - عليكم بالعدس ، فانه مبارك مقدس ، و انه يرق القلب و يكثر الدمعة ، فانه قد⁽⁵⁴⁴⁾ بارك فيه سبعون نبيا، آخرهم عيسى بن مريم .
- عدس بخوريد كه آن بركت يافته و مقدس است ، (خوردن ) آن دل را نازك و نرم ، و اشك چشم را زياد مى كند، در آن هفتاد پيامبر بركت داده اند كه آخرين آنها عيسى بن مريم است .
590 - عليكم بالبرنى ، فانه خير تموركم ، يقرب من الله عزوجل و يباعد من النار.
- (خرماى ) برنى بخوريد كه بهترين نوع خرماى شما است ، بخدا نزديك كرده و از آتش دوزخ دور مى كند.
591 - عليكم بالفرخ فانه يزيد فى الدماغ .
- جوجه مرغ و (گوشت ) بره بخوريد كه مغز را تقويت مى كند.
تعليق :
و قال (صلى الله عليه و آله ): عليكم بالقرع ، فانه يزيد فى الدماغ .⁽⁵⁴⁵⁾
كدو بخوريد، زيرا آن مغز را تقويت مى كند.
ضمن وصاياى اميرالمومنين به امام حسن (عليهما السلام ) آمده : كلوا الدباء، فانه يزيد فى الدماغ .⁽⁵⁴⁶⁾
قرع و دباء نوعى از كدو است كه بيشتر به كدو حلوائى گويند.
592 - عليك بالزيت ، كله ، و اءدهن به ، فان من اءكله و اءدهن به ، لم يقربه الشيطان اءربعين يوما.
- تو را به روغن زيتون سفارش مى كنم ، از آن بخور و (تن خود) را با آن روغن مالى كن ، زيرا هر كس آن را بخورد، و به تنش بمالد، شيطان چهل روز به او نزديك نمى شود.
593 - عليكم بالملح ، فانه شفاء من سبعين داء، منه الجذام ، و البرص ، و الجنون .
- نمك مصرف كنيد، زيرا آن شفاى هفتاد مرض از جمله جذام و برص و ديوانگى است .
594 - عليكم برجل مات اءبوه و اءبوكم حى .
- سفارش مى كنم شما را درباره كسى كه پدر او مرده ، در حالى كه پدر شما زنده است .
595 - عليكم بالكرفس ، فانه طعام الياس ، و اليسع بن الهميسع و يوشع بن نون .⁽⁵⁴⁷⁾
- كرفس بخوريد كه آن غذاى الياس و يسع بن الهميسع و يوشع بن نون است .
596 - عليكم بالاقتصاد، فما افتقر قوم قط اقتصدوا.
- شما را به ميانه روى (و صرفه جوئى و اصراف نكردن در خرج ) سفارش ‍ مى كنم كه هر ملت و قومى كه (در معيشت زندگى ) ميانه رو باشد هرگز فقير و محتاج نمى شود.
تعليق :
كسانى كه از درآمد كم خود نمى توانند پس انداز كنند، از درآمد زياد نيز قادر به پس انداز نخواهند بود.
قال رسول الله (صلى الله عليه و آله ): ما اءخاف على اءمتى الفقر ولكن اءخاف عليها بسوء التدبير.⁽⁵⁴⁸⁾
فرمود: من براى امت خودم از فقر نمى ترسم ولكن از سوء تدبير آنها نگرانم .
قال رسول الله (صلى الله عليه و آله ): و من اقتصد فى معيشته رزقه الله ، و من بذر حرمه الله .⁽⁵⁴⁹⁾
هر كس در (خرج و هزينه ) معيشت خود ميانه روى كند، خداوند او را روزى مى دهد، و هر كس اسراف و پر خرجى كند خداوند محرومش سازد. قال ابو عبدالله (عليه السلام ): اءربعة لا يستجاب لهم ، اءحدهم كان له مال ، فاءفسده ، فيقول : يا رب ارزقنى ، فيقول الله عزوجل : اءلم آمرك بالاقتصاد؟⁽⁵⁵⁰⁾
فرمود: دعاى چهار كس پذيرفته نمى شود، يكى از آنها كسى است كه مالى داشته و آن را (در غير محل ضرورى هزينه كرده ) و از بين برده ، آنگاه مى گويد: پروردگارا مرا روزى بده ، خداى تعالى مى فرمايد: آيا تو را امر نكرده بودم (كه اسراف نكنى ) و در هزينه ميانه روى بكنى ؟
من اقتصد فى الغنى و الفقر استعد لنوائب الدهر.⁽⁵⁵¹⁾
هر كس در توانگرى و در نيازمندى در (هزينه ) ميانه روى كند در برابر بلاها و حوادث روزگار آماده و توانا مى شود.
597 - عفو الملك اءبقى للملك .
- عفو و گذشت سلطان موجب بقاء كشور و حكومت است .
598 - عزالمومن استغناؤ ه عن الناس .
عزت و سرفرازى مومن در بى نيازى و بى توقعى او از مردم است .
تعليق :
اءطلبوا الحوائج بعزة الاءنفس ، فان الامور تجرى بالمقادير.⁽⁵⁵²⁾
حاجت هاى خود را با عزت نفس بجوئيد، زيرا كارهاى جريان مقدار دارد. (خود را كوچك و خوار كردن كمكى به انسان نمى كند، كارها به مقدرات مربوط است .)
عن ابى عبدالله (عليه السلام ) قال : ليس بين الايمان والكفر الا قلة العقل قيل : و كيف ذاك يا ابن رسول اله ؟ قال : ان العبد يرفع رغبته الى مخلوق ، فلو اءخلص نيته لله ، لاءتاه الذى يريد فى اءسرع من ذلك .^{(553 )}
فرمود: بين ايمان و كفر جز كمى عقل چيزى نيست ، پرسيدند كه : آن چگونه است ؟ فرمود: بنده خواهش خود را پيش مخلوق مى برد، در حالى كه اگر نيت خود را براى خدايتعالى خالص گرداند خواسته او را سريع تر و زودتر از آن عطا فرمايد:
اعلم اءن الخلائق لو اجتمعوا على اءن يعطوك شيئا، و لم يردالله اءن يعطيك ، لم يقدروا عليه اءو يصرفوا عنك شيئا اءراد الله اءن يصيبك به لم يقدروا على ذلك فاذا سئلت ، فاسئل الله ، و اذا استعنت فاستعن بالله .⁽⁵⁵⁴⁾
فرمود: بدان كه اگر جهانيان جمع شده و بخواهند چيزى به تو بدهند و خداوند متعال نخواهد، نمى تواند. و اگر بخواهند چيزى را كه خدايتعالى براى تو خواسته از تو منع كنند نمى توانند، وقتى چيزى مى خواهى از خدا بخواه ، و وقتى كمك مى خواهى از خدا طلب يارى كن .
حضرت صادق (عليه السلام ) مى فرمايد: ما اءحسن تواضع الاءغنياء للفقراء طلبا لما عندالله ، و اءحسن منه تيه الفقراء على الاءغنياء اتكالا على الله .⁽⁵⁵⁵⁾
چه نيكو است فروتنى توانگران بر مستمندان ، با خواستن آنچه پيش ‍ خداست و نيكوتر از آن بزرگ منشى فقر است نسبت به توانگران ، با توكل و اعتماد به خداوند.
599 - عد لمن لا يعودك ، و اءهد لمن لم يهد اليك .⁽⁵⁵⁶⁾
- عيادت و ديدار كن كسى را كه از تو عيادت نمى كند، هديه و تحفه بده به كسى كه به تو هديه نمى دهد.
600 - عجلوا برد ظروف الهدايا، فانه اءسرع لتواترها.⁽⁵⁵⁷⁾
- ظرفهاى هديه ها را هر چه زودتر (به صاحبش ) برگردانيد، كه آن به تكرار هدايا سرعت مى بخشد.
601 - علامة رضى الله فى خلقه ، عدل سلطانهم ، و رخص ‍ اءسعارهم .⁽⁵⁵⁸⁾
- نشانه خشنودى خداوند از مردم ، عدالت حكومتشان و ارزانى قيمتهاشان است .
602 - علامة غضب الله على خلقه ، جور سلطانهم ، و غلاء اءسعارهم .
- نشانه غضب خدا بر مردم ، جور و ستم زمامدارشان و گرانى قيمت هاشان است .
تعليق :
از رسول خدا (صلى الله عليه و آله ): عمالكم اءعمالكم ، كما تكونون يولى عليكم .⁽⁵⁵⁹⁾
كارگزاران شما، اعمال شما هستند، همانگونه كه هستيد براى شما حكومت كنند (اگر مطيع خدا بوده منصف باشيد، خدايتعالى زمامداران كشورتان را منصف قرار مى دهد، و اگر سركش و ستمكار باشيد، حكومت بر شما مسلط بوده و ستمكار خواهد بود.)
از حضرت على (عليه السلام ): ((هر قوم ، حكومتى را دارا است كه شايسته آن است .))⁽⁵⁶⁰⁾
قال رسول الله (صلى الله عليه و آله ): اذا كان اءمراؤ كم خياركم ، و اءغنياؤ كم سمحاءكم ، و اءمركم شورى بينكم ، فظهر الاءرض خير لكم من بطنها، و اذا كان اءمراؤ كم شراركم و اءغنياؤ كم بخلاءكم و اءموركم الى نسائكم ، فبطن الاءرض خير لكم من ظهرها.⁽⁵⁶¹⁾
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله ) فرمود: هرگاه فرمانروايان شما برگزيدگان و نيكانتان و ثروتمندان شما، جوانمردان و سخاوتمندان و امورتان با شور و مشورت باشد، پس روى زمين براى شما بهتر از زير خاك است . و هرگاه زمامداران شما، بدكارانتان و توانگران شما بخيلانتان و امور شما بر عهده زنانتان باشد، پس شكم زمين براى شما بهتر از روى زمين است .
عن المفضل ، قال الصادق (عليه السلام ): اذا اءرادالله عزوجل برعية خيرا جعل لها سلطانا رحيما، و قيض له وزيرا عادلا.⁽⁵⁶²⁾
فرمودند: هرگاه خداى عزوجل به قوى خيرى بخواهد براى او سلطانى مهربان قرار مى دهد، و براى او وزيرى دادگستر مقدر مى كند.
فى رواية اءبى حمزة عن ابى جعفر (عليه السلام )، قال الله عزوجل : اءى قوم عصونى جعلت الملوك عليهم نقمة ، اءلا لا تولعوا بسب الملوك ، توبوا الى الله عزوجل ، يعطف بقلوبهم عليكم .⁽⁵⁶³⁾
خداى عزوجل فرمود: هر گروهى كه مرا نافرمانى كرد، زمامداران را براى آنها (مايه ) مواخذه و عقوبت قرار دادم ، آگاه باشيد و به دشنام دادن حكومت حرص نورزيد بسوى خدا باز گرديد و توبه كنيد، (تا) دل آنها را بر شما برگرداند و مهربان سازد.
... عن الصادق جعفر بن محمد عن ابيه عن آبائه عن على بن ابيطالب عليهم السلام قال : قال رسول الله (صلى الله عليه و آله ): قال الله جل جلاله : انا الله لا اله الا انا خلقت الملوك و قلوبهم بيدى فاءيما قوم اءطاعونى جعلت قلوب الملوك عليهم رحمة ، و اءيما قوم عصونى جعلت قلوب الملوك عليهم سخطة ، اءلا لا تشغلوا اءنفسكم بسب الملوك ، توبوا الى اءعطف قلوبهم عليكم .⁽⁵⁶⁴⁾
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله ) فرمودند: خداى عزوجل فرمود: من خدا هستم ، بجز من معبودى نيست ، فرمانروايان را من آفريدم و دلهاى آنها در دست من است پس هر گروه و ملتى كه مطيع من شد و از من فرمانبردارى كرد دل حكمرانان را بر آنها مهربان ساختم ، و هر قوم و ملتى كه عصيان نمود و بمن نافرمانى كرد دلهاى حكمرانان را بر آنها خشمناك كردم ، آگاه باشيد خودتان را به دشنام دادن فرمانروايان مشغول نسازيد، بسوى من باز گرديد و توبه كنيد دلهاى آنها را بر شما معطوف دارم .
603 - عيال الرجل اءسراؤ ه ، و اءحب العباد الى الله اءحسنهم صنعا الى اسرائه .
- عيال و افراد خانواده مرد (كه تحت تكفل اويند بمنزله ) اسيران او هستند و محبوبترين بندگان پيش خدا نيكوكارترينشان نسبت به آنان است .
تعليق :
... عن موسى بن جعفر (عليهما السلام ) قال : ان عيال الرجل اسراؤ ه ، فمن اءنعم الله عليه نعمة ، فليوسع على اءسرائه ، فان لم يفعل ، اوشك اءن تزول النعمة .⁽⁵⁶⁵⁾
اهل و عيال مرد (بمنزله ) اسيران او هستند، پس كسى كه خدايتعالى براى او نعمتى (از امكانات ) عطا فرموده ، بايد بر زن و بچه خود وسعت و گشايش ‍ بدهد، پس اگر اين كار نكرد، ممكن است كه نعمت از دستش ‍ برود.
قال النبى (صلى الله عليه و آله ):... والخلق كلهم عيال الله ، و ان اءحبهم اليه ، اءنفغهم لخلقه ، و اءحسنهم صنيعا الى عياله ، و ان الخير كثير، و قليل فاعله .⁽⁵⁶⁶⁾
فرمود: مردم همگى عيال خدا هستند، و محبوبترين كس پيش خدايتعالى سودمندترينشان نسبت به مخلوق خدا و نيكوكارترينشان نسبت به عيال خدا است .
براستى كارهاى نيك بسيارند و نيكوكاران كم اند.
غ : باب غ : باب الغين
604 - غم الموت كفارة الذنوب .
- غم و اندوه مرگ (موجب ) آمرزش گناهان است .
605 - غم العيال ، ستر من النار.
- غم و اندوه (در امور) زن و فرزند، پوششى است از آتش جهنم .⁽⁵⁶⁷⁾
تعليق :
عن النبى (صلى الله عليه و آله ): ان من الذنوب ذنوبا، لا يكفرها صلاة و لا صدقة . قيل : يا رسول الله ؛ فما يكفرها؟ قال : الهموم فى طلب المعيشة .⁽⁵⁶⁸⁾
از سخنان نبى اكرم (صلى الله عليه و آله ) است كه فرمود: از جمله گناهان گناهانى است كه نه نماز و نه صدقه آن را از بين نمى برد، پرسيدند اى رسول خدا پس چه چيز آن را مى پوشاند. فرمود: غم و اندوه ها در راه كسب معيشت .
قال رسول الله (صلى الله عليه و آله ): انه لياءتى على الرجل منكم زمان ، لا يكتب عليه سيئة ، و ذلك اءنه مبتلى بالمعاش .⁽⁵⁶⁹⁾
فرمود: براى مردى از شما زمانى پيش مى آيد كه گناهى براى او نوشته نمى شود و آن وقتى است كه او گرفتار معاش باشد.
606 - غسل يوم الجمعة طهور.
- غسل كردن روز جمعه پاك كننده (جسم و روح ) است .
607 - غيرة الرجل ايمان (و) غيرة المراءة كفر.⁽⁵⁷⁰⁾
- غيرت مرد ايمان و غيرت زن كفر است .
ف : باب ف : باب الفاء
608 - فاتحة الكتاب شفاء من كل داء.
- (سوره ) فاتحة الكتاب شفاى همه دردها و بيماريها است .
تعليق :
قال رسول الله (صلى الله عليه و آله ): فاتحة الكتاب شفاء من كل سم .⁽⁵⁷¹⁾
فاتحة الكتاب شفا دهنده از همه سم ها است .
عن الصادق (عليه السلام ): من نالته علة ، فليقراء فى جيبه الحمد، سبع مرات ، فان ذهبت العلة ، و الا فليقرءها سبعين مرة ، و انا الضامن له العافية .⁽⁵⁷²⁾
از امام صادق (عليه السلام ) روايت است : هر كس بيمار شود هفت بار (سوره ) حمد را به سينه و گريبان پيراهن خود بخواند، پس اگر بيمارى برطرف شد (كه شد)، وگرنه آن را هفتاد بار بخواند، و من عافيت و بهبودى او را ضمانت مى كنم .
روى عن رسول الله (صلى الله عليه و آله ) اءنه قال : علمنى جبرئيل دواء لايحتاج معه الى دواء... الخ .⁽⁵⁷³⁾
پيامبر گرامى فرمود: جبرئيل بر من داروئى آموخت ، كه با آن به داروئى ديگر احتياج نيست .
پرسيدند كه يا رسول الله ؛ آن دوا چيست ؟ فرمود: (آب باران را قبل از اينكه به زمين برسد گرفته ، سپس آن را در ظرف پاكيزه اى قرار داده ، سوره حمد را تا آخر آن هفتاد مرتبه بر آن خوانده ، آنگاه يك پيمانه (قدح ) از آن صبح و پيمانه ديگر شب بخورند.)
پيامبر اسلام (صلى الله عليه و آله ) فرمود: قسم به كسى كه مرا بحق مبعوث كرده ، خداوند بوسيله آن درد و مرض را از تن و استخوان و مغز و رگها و ريشه هاى او بيرون مى كشد.⁽⁵⁷⁴⁾
در بحار اين حديث از مكارم الاخلاق نقل شده ، ولى در خود مكارم الاخلاق چاپ آخوندى در صفحه 446 قل هو الله احد و معوذتين نيز هفتاد مرتبه به آن اضافه است كه در بحار آن را نيافتم .