تعليق :
در بحارالانوار، درباره پيدا كردن چيزى كه صاحبش معلوم نيست ، شرح مفصلى از فقه الرضا آورده كه در ضمن آن درباره پيدا كردن گوسفند و شتر بشرح زير آمده : فان وجدت شاة فى فلاة من الاءرض فخذها، فانما هى لك ، اءو لاخيك ، اءو للذئب يعنى : اگر گوسفندى را در بيابان بى صاحب يافتى آن را بگير، زيرا آن مال تو، و يا مال برادرت و يا مال گرگ است . (اگر رها كنى ، گرگ آن را خواهد خورد، و اگر بگيرى ، صاحبش را پيدا مى كنى و به او رد مى كنى و اگر صاحبش پيدا نشد، خودت استفاده كن كه تلف نشود.)
و درباره شتر مسئله غير از اينست ، مى فرمايد: فان وجدت بعيرا فى فلاة فدعه فلا تاءخذه ، فان بطنه وعاؤ ه و كرشه سقاؤ ه و خفه حذاؤ ه ... حتى يجى ء ربها فياءخذها.⁽⁴⁰⁴⁾
اگر در بيابان شترى پيدا كردى ، او را نگير و بحال خود رها كن ، زيرا شكم او ظرف غذاى اوست ، و شكنبه او مشك آب اوست ، و كف پاى او بجاى سم و نعل اوست . تا اينكه صاحبش آمده او را بگيرد. (شتر مى تواند راه زياد برود و آب چند روز در شكم او ذخيره است براى او خطر تلف شدن نيست .)
408 - خيرالامور عوارمها.
- بهترين كارها، عمل كردن به واجبات آن است .
تعليق :
و خيرالامور عزائمها، و شرالامور محدثاتها.⁽⁴⁰⁵⁾
بهترين كارها واجبات و بدترين كارها، كارهاى نو پديد است .
و قال فى النهاية فيه : خيرالامور عوازمها، اى : فرائضها التى عزم الله تعالى عليك بفعلها.⁽⁴⁰⁶⁾
عوازمها: يعنى : تكاليفى كه خدايتعالى بر تو عمل به آن را واجب كرده است .
409 - خيرالمال سكة مابورة .⁽⁴⁰⁷⁾
- بهترين مال و دارايى نخل (درختان خرماء) تلقيح شده است .
410 - خير صفوف الرجال اولها، و شرها اءواخرها.
- بهترين صفهاى مردان (در نماز جماعت ) صف اول و بدترين آن صفهاى آخر است .
411 - خير صفوف النساء آخرها و شرها اءولها.
- نيكوترين صفهاى زنان در نماز جماعت صف آخر و بدترين آن صف اول آن است .
412 - خير عبادالله التقى الخفى .
- بهترين بندگان خدا كسى است كه پرهيزگار و ناشناخته باشد.
413 - خير الدعاء الخفى .
- بهترين دعاها آن است كه در خلوت و خفا خوانده شود.
414 - خير خلكم خل خمركم .
- بهترين سركه هاى شما، سركه اى است كه از شيره انگور بعمل آيد.
415 - خير نسائكم ، الولود الودود، العزيزة عند اءهلها، الذليلة عند بعلها.
- نيكوترين زنان شما آن است كه زياد بچه آورد و بسيار با محبت باشد و پيش اهل خانه عزيز و ارجمند و بر آنها فرمانروا و توانا باشد، و در پيش ‍ شوهرش فروتن و فرمان بردار باشد.
416 - خير نسائكم العفيفة الغلمة .
- نيكوترين زنان شما زنى است كه پاكدامن و با عفت بوده و به شوهر خود تيز شهوت باشد.
تعليق :
قال رسول الله (صلى الله عليه و آله ): خير نسائكم العفيفة الغلمة : العفيفة فى فرجها، الغلمة على زوجها.⁽⁴⁰⁸⁾
بهترين زنان شما، پاكدامن و تيزشهوت است : از شهوت حرام احتراز نموده و بر شوهر خود تيز شهوت است .
فقال رسول الله (صلى الله عليه و آله ): ان خير نسائكم الولود الودود الستيرة العفيفة العزيزة فى اءهلها، الذليلة مع بعلها، المتبرجة مع ذوجها، الحصان عن غيره ، اءلتى تسمع قوله و تطيع اءمره ، و اذا خلابها بذلت له ما يريد منها، و لم تبذل كتبذل الرجل .⁽⁴⁰⁹⁾
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله ) فرمود: نيكوترين زنان شما آن است كه زاينده باشد (عقيم نباشد) با محبت و با پوشش و پاكدامن و با عفت بوده و در ميان اهل خانه اش ارجمند و توانا و با نفوذ باشد، و با شوهرش فروتن و نرم و رام باشد، پيش شوهرش خود را آرايش دهد، از ديگران پرهيزگار و پارسا باشد، زنى كه به سخنان شوهرش گوش فرا دارد، و دستور او را اطاعت كند و هرگاه با او خلوت كرد، آنچه او خواهد با طيب نفس در اختيارش گذارد و مانند مرد با لباس مبتذل و بدون زينت نباشد.
قال النبى (صلى الله عليه و آله ): من صبر على سوء خلق امراته ، اعطاه (الله ) من الاءجر ما اعطاه داود (عليه السلام ) على بلائه . و من صبر على سوء خلق زوجها، اعطاها مثل (ثواب ) آسية بنت مزاحم .⁽⁴¹⁰⁾
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله ) فرمود: هر كس بر بدخلقى زن خود صبر و شكيبايى كند خداى تعالى او را پاداش عطا فرمايد همانند پاداشى كه به داود (عليه السلام ) بخاطر بلاى او داد. و هر كس بر بدخلقى شوهرش صبر كند، به او مانند ثواب آسيه (زن فرعون ) پاداش مى دهد.
قال (صلى الله عليه و آله ): اءيما امراءة اءعانت زوجها على الحج و الجهاد، اءو طلب العلم ، اعطاها الله من الثواب ما يعطى امراة اءيوب (عليه السلام ).⁽⁴¹¹⁾
هر زنى كه شوهرش را بر حج و جهاد و يا براى تحصيل دانش كمك و يارى كند، خداوند ثوابى به او بدهد كه به زن ايوب (عليه السلام ) عطا فرمايد.
قال (صلى الله عليه و آله ): اءيما امراءة اءدخلت على زوجها فى اءمر النفقة و كلفته ما لا يطيق ، لا يقبل الله منها صرفا و لا عدلا، الا اءن تتوب و ترجع و تطلب منه طاقته .⁽⁴¹²⁾
هر زنى كه در امر نفقه بر شوهرش عيب بگيرد و او را بيش از توانايى به زحمت اندازد، خداوند از او نه عمل مستحبى و نه فديه و عوضى قبول مى كند، مگر اينكه توبه كرده برگردد و از او به قدر توانايى او بخواهد.
عن الصادق (عليه السلام ) قال : اذا تزوج الرجل المراءة لمالها، اءو جمالها، لم يرزق ذلك ، فان تزوجها لدينها رزقه الله عزوجل مالها و جمالها.⁽⁴¹³⁾
هرگاه مرد زنى را بخاطر مالش يا جمالش به همسرى انتخاب كند، به آن دست نمى يابد، اما اگر بخاطر ديانتش با او ازدواج كند خداى تعالى هم مال و هم جمال زنش را به او روزى مى كند.
عن اميرالمومنين (عليه السلام ) يقول : يظهر فى آخر الزمان و اقتراب الساعة و هو شر الاءزمنة نسوة كاشفات عاريات متبرجات من الدين خارجات ، فى الفتن داخلات ، مائلات الى الشهوات ، مسرعات الى اللذات ، مستحلات المحرمات فى جهنم خالدات .⁽⁴¹⁴⁾
مى فرمود: در آخر زمان و نزديكى قيامت كه بدترين زمانها است زنانى بيرون مى آيند در حالى كه پرده و حجاب ندارند و فسادكارند و خود را آرايش ‍ مى دهند، از دين خارج شده و در فتنه و آزمايش و فساد وارد گشته ، به شهوت رانى ها رغبت و گرايش دارند. و به طرف لذتهاى نفسانى مى شتابند، حرامها را حلال مى شمارند (و آنها) در آتش جهنم جاويدانند.⁽⁴¹⁵⁾
417 - خلتان لا اءحب ان يشاركنى فيهما اءحد: وضوئى ، فانه من صلوتى ، و صدقتى فانها تقع فى يد الرب سبحانه .
- دو خصلت است كه من دوست ندارم كسى در آنها با من شركت كند، (يكى ) وضوى من است ، زيرا آن جزيى از نماز من است ، (ديگرى ) صدقه من است ، كه آن در دست بپروردگار سبحان قرار مى گيرد.
418 - خير الرزق ما يكفى .
- بهترين روزى آن است كه بقدر كفايت باشد.
419 - خالفوا اءهل الكتاب .
- با اهل كتاب مخالفت كنيد.
تعليق :
قال رسول الله (صلى الله عليه و آله ): اتبعوا الجنازة و لا تتبعكم ، خالفوا اءهل الكتاب ...⁽⁴¹⁶⁾
(در تشييع ) پشت سر جنازه حركت كنيد و آن پشت سر شما قرار نگيرد، پيرو يهود و نصارى نباشيد.
420 - خيركم ، خيركم لاءهله ، و انا خيركم لاءهلى .
- نيكوترين شما كسى است كه به خانواده اش نيكى كند، و من نسبت به خانواده خود بيش از شما نيكى روا مى دارم .
تعليق :
قال رسول الله (صلى الله عليه و آله ): اءقربكم منى مجلسا يوم القيامة ، اءحسنكم خلقا، و خيركم لاءهله .⁽⁴¹⁷⁾
در روز قيامت نزديكترين همنشين من از شماها كسى است كه خلق و خوى او بهتر باشد و براى اهل خانه خود سودمندتر باشد.
خياركم ، خياركم لنسائهم .⁽⁴¹⁸⁾
بهترين شما كسانى هستند كه براى زنان خود بهتر باشند.
... ما اءكرم النساء الا كريم ، و لا اءهانهن الا لئيم .⁽⁴¹⁹⁾
زنان را گرامى نمى دارد مگر جوانمرد، و آنها را خوار نمى شمرد مگر فرومايه .
خيركم خيركم لنسائه و لبناته .⁽⁴²⁰⁾
بهترين شما كسى است كه براى زنان و دختران خود بهتر باشد.
قال رسول الله (صلى الله عليه و آله ): اءحسن الناس ايمانا اءحسنهم خلقا و الطفهم باءهله ، و انا الطفكم باءهلى .⁽⁴²¹⁾
نيكوترين مردم از لحاظ ايمان كسانى هستند كه خلق و خوى آنها نيكوتر و به اهل خانه خود نرمتر و مهربانتر باشند. و من مهربانترين شما نسبت به اهل خانه خود هستم .
421 - خيركم قرنى ، ثم الذين يلونه .⁽⁴²²⁾
- بهترين شما نزديكان منند، سپس كسانى كه از آنان پيروى كنند.
تعليق :
عن النبى (صلى الله عليه و آله ) انه قال : خير القرون الذى اءنا فيه ، ثم الذين يلونه .⁽⁴²³⁾
بهترين زمان دوره اى است كه من در آن هستم ، سپس دوره آنهايى كه پيرو آن باشند.
422 - خلقت اءنا و على من نور واحد.
- من و على از يك نور آفريده شده ايم .
423 - خلف الوعد، ثلث النفاق .
- بدقولى (خلف وعده نمودن ) يك سوم دورويى و نفاق است .
424 - خمس فواسق يقتلن فى الحل و الحرم .⁽⁴²⁴⁾
- پنج (حيوان ) موذى و فاسق در حال احرام و غيره كشتن آنها جايز است .
تعليق :
و روى عنه (صلى الله عليه و آله ) قال : خمس فواسق تقتل فى الحل و الحرم : الغراب و الحداءة والكلب و الحية و الفارة .⁽⁴²⁵⁾
پنج (حيوان ) فاسق در حال احرام و خارج از احرام كشتن آنها جايز است : كلاغ سياه ، زغن ، سگ گزنده ، مار و كژدم ، و موش .
425 - خلق الله الماء طهورا، لا ينجسه ⁽⁴²⁶⁾ الا ما غير لونه ، اءو طعمه ، اءو ريحه .
- خداى تعالى آب را پاك و پاك كننده آفريد نجاست نمى گيرد، مگر رنگ ، يا طعم ، و يا بوى آن تغيير يابد.
426 - خير القول ، لا اله الا الله .
- نيكوترين گفتار و كلام ، كلمه لا اله الا الله است .
427 - خرجت من نكاح ، و لم اخرج من سفاح لم ينجسنى الجاهلية بانجاسها.⁽⁴²⁷⁾
- من از حلال ، زاده شده ام و از حرام ، زاده نشده ام (از زمان آدم ) و دوره جاهليت (قبل از اسلام ) مرا به نجاستهاى خود آلوده نكرده است .
تعليق :
عن النبى (صلى الله عليه و آله ) اءنه قال : لم يزل ينقلنى الله من اءصلاب الطاهرين الى اءرحام المطهرات حتى اءخرجنى فى عالمكم هذا، لم يدنسنى بدنس الجاهلية .⁽⁴²⁸⁾
خداى تعالى مرا از صلب هاى پاك به رحم هاى پاكيزه منتقل مى ساخت تا اينكه در اين جهان شما مرا بيرون آورد. هرگز با دنس و ناپاكى جاهلية مرا آلوده نساخت .
در تفسير الميزان با ذكر سند از قول امام جعفر صادق و از ابى عبدالله (عليهما السلام )، در تفسير: و تقلبك فى الساجدين آورده كه فرمودند: او را (پيامبر اسلام (صلى الله عليه و آله )) را كه از صلب اين پيامبر به صلب آن پيامبر منتقل مى شد (خدا) مى ديد، تا اينكه او را از زمان آدم تا زمان پدرش از صلب پدرش از راه نكاح نه زنا بيرون آورد.⁽⁴²⁹⁾
428 - خير العبادة الاءستغفار.
- بهترين عبادتها، استغفار و طلب آمرزش از خدا است .
تعليق :
قال رسول الله (صلى الله عليه و آله ): اءلا اءخبركم بدائكم من دوائكم ؟ قلنا: بلى يا رسول الله ، قال : داؤ كم الذنوب و دوائكم الاستغفار و قال : توبوا الى الله ، فانى اءتوب فى اليوم ماة مره .
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله ) فرمود: آيا شما را از درمانتان براى مرضتان خبر ندهم ؟ گفتيم : بلى اى رسول خدا، فرمود: مرض شما گناهان است ، و داروى شما استغفار و آمرزش طلبيدن . و فرمود: به سوى خدا برگرديد و توبه كنيد، من در هر روز صد بار توبه مى كنم .
و قال : انه ليغان على قلبى ، حتى اءستغفر فى اليوم ماة مرة .⁽⁴³⁰⁾
و فرمود: دلم گرفته و پريشان مى شود تا اينكه هر روز صد بار استغفار مى كنم .
قال النبى (صلى الله عليه و آله ): عودوا اءلسنتكم الاستغفار، فان الله تعالى لم يعلمكم الاستغفار الا و هو يريد اءن يغفرلكم .⁽⁴³¹⁾
فرمود: زبانهاى خود را به استغفار عادت دهيد، زيرا خدايتعالى استغفار را بشما نياموخت مگر اينكه مى خواهد شما را بيامرزد.
و قال النبى (صلى الله عليه و آله ): من لزم الاستغفار، جعل الله له من كل هم فرجا، و من كل ضيق مخرجا، و يرزقه من حيث لا يحتسب .⁽⁴³²⁾
يعنى : هر كس پيوسته استغفار كند خداوند براى او از هر غم و اندوه گشايش ‍ و از هر تنگى و فشار، راه خروجى قرار مى دهد، و او را از جاييكه گمان نمى برد روزى عطا فرمايد.
429 - خير صلوة المرء فى بيته ، الا مكتوبة .
- بهترين نماز مرد، نمازى است كه در خانه خود بخواند، بجز نمازهاى فريضه .
تعليق :
قال (صلى الله عليه و آله ): يا اءباذر؛ صلوة فى مسجدى هذا، تعدل ماءة اءلف صلوة فى غيره من المساجد، الا المسجد الحرام ، و صلوة فى المسجد الحرام تعدل ماءة اءلف صلوة فى غيره ، و اءفضل من هذا كله صلوة يصليها الرجل فى بيته ، حيث لا يراه الا الله عزوجل يطلب بها وجه الله تعالى .
يا اءباذر؛ لا تجعل بيتك قبرا، واجعل فيه صلوتك ، تضى ء بها قبرك .⁽⁴³³⁾
اى اباذر نمازى در اين مسجد من معادل هزار نماز در مساجد ديگر است به جز مسجدالحرام . و يك نماز در مسجدالحرام معادل با هزار نماز است در غير آن ، و بهتر از همه اينها نمازى است كه مرد در خانه اش بخواند، به گونه اى كه جز خداى تعالى آن را نبيند، و بدينوسيله وجه خدا را طلب كند.
اى اباذر خانه خود را گور قرار نده ، و نمازت را در آن بجا آر كه با آن قبرت را روشن مى كنى .
430 - خير عبادالله من اذا سافر قصر.
- بهترين بندگان خدا كسى است كه هرگاه مسافرت كرد (نمازش را) قصر بخواند.
تعليق :
در بحار چنين آمده : خيار اءمتى الذين اذا سافروا قصروا و اءفطروا.⁽⁴³⁴⁾
يعنى : نيكان امت من كسانى هستند كه اگر سفر كردند، نماز را قصر مى خوانند و روزه نمى گيرند.
431 - خيار اءمتى حدادها، اءلذين اذا غضبوا رجعوا.⁽⁴³⁵⁾
- نيكان امت من دلاوران زود خشمى اند كه هرگاه خشمناك شوند (زود بحال اول ) برمى گردند و آرام مى گيرند.
تعليق :
سئل النبى (صلى الله عليه و آله ) عن خيار العباد؟ فقال : اءلذين اذا اءحسنوا استبشروا، و اذا اءساؤ ا، استغفروا، و اذا اءعطوا شكروا، و اذا ابتلوا صبروا، و اذا غضبوا، غفروا.⁽⁴³⁶⁾
از پيامبر اسلام (صلى الله عليه و آله ) درباره بندگان خوب و برگزيده سوال شد؟ فرمود: كسانى هستند كه هرگاه كار نيك انجام دادند خوشحال مى شوند، و اگر كار زشتى از آنها سر زد، طلب آمرزش و استغفار مى كنند، و هرگاه نعمتى به آنها داده شود شكرگزار مى شوند، و هرگاه به بلايى گرفتار آيند، صبر و شكيبايى مى كنند، و هرگاه خشمناك شوند، عفو و گذشت مى كنند.
432 - خذى ما يكفيك ، و ولدك بالمعروف .
- اى زن ، بقدرى كه در عرف ، تو و فرزندانت را كفايت مى كند بردار.
تعليق :
روايت كرده اند كه هند همسر ابو سفيان به پيامبر اسلام (صلى الله عليه و آله ) عرض كرد كه : ابو سفيان مرد حريص و بخيل است ، بقدر كفايت من و فرزندانم خرجى نمى دهد، آيا بدون اطلاع وى چيزى از مال او براى كسر خرجى بردارم ؟ فرمود: آن مقدار كه براى تو و فرزندانت كفايت مى كند بردار.⁽⁴³⁷⁾
433 - خصاء امتى الصوم .
- اخته كردن امت من روزه گرفتن است . (كه شهوت را كم مى كند)
د: باب د: باب الدال
434 - داووا مرضاكم بالصدقة .
- بيماران خود را با صدقه دادن درمان كنيد.
435 - درهم ربوا عندالله اءعظم من سبعين زنية بذات محرم .⁽⁴³⁸⁾
- (گناه ) يك درهم ربا خوردن در پيشگاه خدايتعالى بزرگتر از هفتاد بار زنا كردن است با محرم خود (با كسى كه ازدواج با او حرام گشته .)
تعليق :
على بن ابراهيم عن ابيه ... عن ابى عبدالله (عليه السلام )، قال : الربا رباء ان ربا يؤ كل و ربا لا يؤ كل فاما الذى يوكل فهديتك الى الرجل تطلب منه الثواب اءفضل مها...
و اما الذى لا يؤ كل (فهو اءن يدفع الرجل عشرة دراهم على اءن يرد عليه اءكثر منها) فهو الربا الذى نهى الله عنه و اوعد عليه النار.⁽⁴³⁹⁾
فرمود: ربا دو قسم است . ربايى كه خوردن آن جايز است ، و ربايى كه حرام است و جايز نيست .
و آنكه جايز و حلال است . آنست كه (از كسى پولى گرفتى و هنگام بازپس ‍ دادن آن به ميل خودت بعنوان استحباب ) هديه اى به كسى مى دهى و از آن ثوابى مى خواهى كه بهتر از آن است .
و اما آنكه حرام است ، كسى ده درهم به ديگرى بدهد و شرط نمايد كه بيشتر از آن بر او برگرداند، پس آن ربايى است كه خداوند از آن نهى و منع فرموده ، و بر آن وعده عذاب جهنم داده است .
عن زراره عن ابى جعفر (عليه السلام ) قال : ليس بين الرجل و ولده و بينه و بين عبده ، و لا بينه و بين اءهله ربا...⁽⁴⁴⁰⁾
فرمود: بين پدر و فرزندش و بين او و بنده اش ، (و هكذا) بين زن و شوهر ربا نيست (يعنى : جايز است .)
436 - دباغ الاءديم ذكاته .⁽⁴⁴¹⁾
- دباغى چرم و پوست ميتة ، آن را پاك مى كند.
تعليق :
(مسئله اختلافى است : بعضى از فقها پوست ميته حيوان حلال گوشت را پس از دباغى كردن پاك مى دانند ولى نماز خواندن با آن را جايز نمى دانند) به فقيه مراجعه شود.
437 - دماؤ كم و اءموالكم عليكم حرام .
- خون و اموال شما بر همديگر حرام است .
438 - دعوة الصائم لاترد.
- دعاى شخص روزه دار رد نمى شود.
439 - درهم الصدقة بعشرة ، درهم القرض بثمانية عشر.
- يك درهم صدقه دادن ده برابر، و يك درهم قرض دادن هجده برابر ثواب دارد.
440 - دعى الصلوة اءيام اءقرائك .
- (اى زن ) روزهاى حيض خود، نماز را ترك كن .
441 - درهم (فى )⁽⁴⁴²⁾ الخضاب اءفضل من اءلف درهم فى غيره فى سبيل الله .
- يك درهم در خضاب خرج كردن بهتر است از هزار درهم در غير آن كه در راه خدا خرج شود.
442 - دع ما يريبك الى ما لا يريبك .
- در هر چه شك دارى آن را رها كن و پيروى كن آنچه را كه يقين دارى .
تعليق :
قال رسول الله (صلى الله عليه و آله ): دع ما يريبك الى ما لا يريبك فانك لن تجد فقد شيى ء تركته لله عزوجل .⁽⁴⁴³⁾
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله ) فرمود: رها كن و واگذار آنچه تو را به شك و ترديد مى اندازد، با انتخاب آنچه در آن شك و ترديد ندارى ، زيرا، تو با ترك كردن امرى براى خاطر خدا، چيزى را از دست نمى دهى و زيان نمى بينى .
و منه الحديث : دع ما يريبك الى ما لا يريبك ، فان الكذب ريبة ، والصدق طماءنينة .
اى : ما يشكك و يحصل فيك الريبة ، و هى فى الاصل قلق النفس و اضطرابها، الاترى كيف قابلها بالطماءنينة ، و هى السكون ، و ذلك ان النفس لا تستقر متى شكت فى امر، و اذا ايقنته سكنت و اطماءنت .⁽⁴⁴⁴⁾
رها كن آنچه را كه تو را به شك و شبهه مى اندازد با انتخاب آنچه تو را دچار شك و شبهه نمى كند زيرا از دروغ شك و شبهه آيد، و راستى آرامش خاطر آورد.
يعنى : آنچه شبهه ناك است و تو را به شك و ريب وامى دارد، آن در اصل ناآرامى و پريشانى و اضطراب دل است .
آيا نمى بينى كه در مقابل آن آرامش خاطر موجب سكون مى شود، و اين بدان جهت است كه نفس انسان هرگاه در امرى شك مى كند آرامش و استقرار نمى يابد، و آنگاه كه يقين پيدا كرد تسكين يابد و آرام مى گيرد.
عن ابى جعفر، او عن ابى عبدالله (عليهما السلام ) قال : اءلوقوف عند الشبهة خير من الاقتحام فى التهلكة ، و تركك حديثا لم تروه ، خير من روايتك حديث لم تحصيه .⁽⁴⁴⁵⁾
مى فرمايد: توقف و خوددارى كردن در امر شبهه ناك (و مبهم كه در آن ، حكم به صواب و خطا نمى شود كرد) بهتر است از آنكه انسان خود را به خطر و هلاكت اندازد.
اگر از روايت كردن حديثى خوددارى كنى بهتر از آن است كه حديثى را روايت كنى كه حقيقت آن براى تو مكشوف و روشن نيست .
قال اميرالمومنين (عليه السلام ) فى نهج البلاغه : لا ورع كالوقوف عندالشبهة .⁽⁴⁴⁶⁾
يعنى : هيچ ورع و پرهيزگارى مانند توقف كردن در هنگام شبهه نيست .
از حكيمى پرسيدند علم از كه آموختى ؟ گفت : از نابينايان ، گفتند چگونه ؟ گفت : تا يقين نكنند و علم نرسانند قدم از قدم بر نمى دارند و دست بكارى نمى زنند.
حكمت :

كورى كه به ديد چشم باطن		عمرى به سر آورد سلامت
بهتر ز دو چشم مرد نادان		بر چاه بيفتد از جهالت

443 - دعاء الرجل لاءخيه بظهر الغيب مستجاب .
- دعاى مرد درباره برادرش در غياب او پذيرفته مى شود.
444 - دعواالناس فى غفلاتهم يرزق الله بعضهم من بعض .
- مردم بى خبر را بحال خود واگذاريد، خدايتعالى روزى آنها را بدست همديگر مى رساند.
445 - درهم يرده ⁽⁴⁴⁷⁾ العبد الى الخصماء خير من عبادة اءلف سنة .
- يك درهم كه بنده براى (اصلاح ما بين ) خصومت كنندگان هزينه كند بهتر است از هزار سال عبادت .
446 - داؤ كم الذنوب و دوائكم الاستغفار.
- گناهان مرض شما است و داروى شما استغفار است .
447 - دم الحيض اءسود محتدم .
- خون حيض به رنگ سرخ تند است كه به سياهى مى زند.
448 - دعاء اءطفال اءمتى مستجاب ، ما لم يقارفوا الذنوب .
- دعاى كودكان امت من مستجاب است ، اگر با گناهان آلوده نشوند.
449 - دعوا عبادالله ياءكل ⁽⁴⁴⁸⁾ بعضهم من بعض .
- بندگان خدا را آزاد بگذاريد، آنها از يكديگر روزى مى خورند.
تعليق :
قيل للنبى (صلى الله عليه و آله ): لو سعرت لنا سعرا، فان الاءسعار تزيد و تفقص ، فقال (صلى الله عليه و آله ): ما كنت لاءلقى الله ببدعة لم يحدث الى فيها شيئا، فدعوا عبادالله ياءكل بعضهم من بعض ، و اذا استنصحتم فانصحوا.⁽⁴⁴⁹⁾
به پيامبر اسلام (صلى الله عليه و آله ) گفتند: اگر براى ما نرخ و قيمت گذارى مى كرديد (بهتر بود) زيرا قيمت ها، كم و زياد مى شود.
فرمود: من حاضر نيستم خدا را با بدعتى ملاقات كنم كه درباره آن چيزى براى من دستور نيامده است ، مردم را آزاد بگذاريد تا از همديگر روزى بخورند، و اگر پندپذير باشند آنها را نصيحت كنيد.
عن جابر قال ، قال رسول الله (صلى الله عليه و آله ): لا يبيع حاضر لباد، دعواالناس يرزق الله بعضهم من بعض .⁽⁴⁵⁰⁾
يعنى : شهرى براى روستايى فروشندگى نكند، مردم را آزاد بگذاريد از همديگر روزى بخورند.