193 - ان النفس اذا اءحرزت رزقها استقرت .
- هنگامى كه نفس انسان روزى خود را به دست آورد آرام مى گيرد.
تعليق :
قال رسول الله (صلى الله عليه و آله ): ان النفس اذا اءحرزت قوتها استقرت .⁽²³⁶⁾
عن جعفر بن محمد (عليهما السلام ) فى حديث طويل ، قال :... فاءما سلمان ، فكان اذا اءخذ عطاه ، رفع منه قوته لسنة ، حتى يحضر عطاؤ ه من قابل ، فقيل له : يا ابا عبدالله اءنت فى زهدك تصنع هذا؟ و اءنت لا تدرى ، لعلك تموت اليوم ، اءوغدا، فكان جوابه اءن قال : ما لكم ، لا ترجون لى البقاء، كما خفتم على الفناء؟ اءما علمتم يا جهلة ، اءن النفس قد تلتات على صاحبها، اذا لم يكن لها من العيش ، ما يعتمد عليه ، فاذا هى اءحرزت معيشتها اطمانت .⁽²³⁷⁾
فرمود: هرگاه چيزى به دست سلمان مى رسيد، از آن بمقدار احتياج و هزينه يك سال زندگى ذخيره مى كرد تا سال آينده .
به او گفتند: اى سلمان ، تو با اين زهدى كه دارى ، چگونه اين كار را مى كنى ، در حالى كه نمى دانى ، شايد امروز يا فردا مرگ به سراغ تو آيد؟
سلمان در پاسخ گفت : چه شده كه شما از مرگ و فناى من مى ترسيد، ولى از زنده ماندن من نا اميد هستيد؟ اى نادانان آيا نمى دانيد كه نفس انسان قوى و استوار نمى شود هرگاه كه از وسايل زندگى به مقدار قابل اعتماد نداشته باشد. هرگاه معاش زندگى خود را احراز كرد (و بدست آورد) دل او آرام مى گيرد.
194 -اتبعوا الجنازة و لا تتبعكم .
- پشت سر جنازه حركت كنيد، جلوتر از آن نرويد.
195 - ان الله احتج على الناس بما آتيهم من النعم .
- خداى تعالى از نعمت هايى كه بر مردم داده بازخواست خواهد كرد.
196 - اءتركوا ما، لاباءس به حذرا مما به باءس .
- چيزى را كه (ضرورت ندارد) و نبودنش به شما ضرر نمى رساند رها كنيد از ترس اينكه مبادا در آن ضررى نهفته باشد.
197 - اءشراف اءمتى ، حملة القرآن .
- بزرگان و محترمين امت من حافظين و عاملين قرآن اند.
198 - اذا اتاكم عنى حديث ، فاءعرضوه على كتاب الله ، فما وافقه فاقبلوه ، و ما خالفه فاضربوه به الحائط.
- اگر از من حديثى به شما رسيد، آن را بر كتاب خدايتعالى (قرآن ) عرضه كنيد، پس آنچه با آن موافق بود بپذيريد، و آنچه مخالف قرآن بود، آن را به ديوار بزنيد.
تعليق :
قال رسول الله (صلى الله عليه و آله ) فى حجة الوداع : قد كثرت على الكذابة ، و ستكثر، فمن كذب على متعمدا، فليتبوء مقعده من النار، فاذا اءتاكم الحديث ، فاعرضوه على كتاب الله و سنتى ، فما وافق كتاب الله و سنتى ، فخذوا به ، و ما خالف كتاب الله و سنتى ، فلا تاءخذوا به .⁽²³⁸⁾
رسول اكرم (صلى الله عليه و آله ) در حجة الوداع فرمود: بر من زياد دروغ بسته اند، و در آينده (نيز) زيادتر خواهند بست ، پس هر كس عمدا، و دانسته ، بر من دروغ ببندد، در آتش دوزخ نشانده خواهد شد.
پس هرگاه براى شما حديثى نقل شد، آن را بر كتاب خدايتعالى و سنت و روش من عرضه و مقابله كنيد، آنچه با كتاب خدا و سنت من مطالق بود آن را بپذيريد، و آنچه مخالف قرآن و سنت بود آن را رها كنيد.⁽²³⁹⁾
199 - اءقضاكم على .⁽²⁴⁰⁾
- بهترين قاضى و داور شما (بهترين حاكم شما، يعنى : داناترين شما) على است .
200 - انما سمى المتقون لتركهم ما لا باءس به حذرا من الوقوع مما به باءس .
- پرهيزكاران بدان جهت به اين اسم ناميده شدند كه واگذاشتند و ترك كردند آنچه را كه نبودن آن ضررى نداشت به احتياط و ترس آنكه ، مبادا در آن به ضرر و زيان بيافتند.
201 - اذا وصلت عليكم اءطراف النعم ، فلا تنفروا اءقصاها بالنكر.⁽²⁴¹⁾
- هرگاه انواع نعمت ها به شما رو آورد، آن را با ناشكرى و قدرنشناسى از خود دور نسازيد.
202 - ادخرت ⁽²⁴²⁾ شفاعتى لاءهل الكبائر من اءمتى .
- من شفاعت خود را براى اهل كبائر (صاحبان گناه كبيره ) امتم نگهداشته ام .
203 - احرام الرجل فى راءسه ، و احرام المراءة فى وجهها.
- احرام مرد (در مراسم حج ) در سَرِ او، و احرام زن در صورت اوست .
تعليق :
جعفر عن ابيه (عليهما السلام )، قال : المحرمة لا تتنقب لاءن احرام المراءة فى وجهها، و احرام الرجل فى راءسه .⁽²⁴³⁾
فرمود: زن در حال احرام نبايد (به صورت خود) نقاب بياندازد، زيرا احرام زن در صورت اوست . و مرد (نيز نبايد سرش را بپوشاند) احرام مرد در سرش مى باشد.
204 - اثنان ⁽²⁴⁴⁾ منهومان ، لا يشبعان ، طالب علم ، و طالب دنيا.
- دو گروه حريصند و سير نمى شوند: طالب علم و طالب دنيا.
تعليق :
قال (صلى الله عليه و آله ): منهومان لا يشبعان ، طالب دنيا، و طالب علم ، فمن اقتصر من الدنيا على ما اءحل الله له سلم ، و من تناولها من غير حلها هلك الا اءن يتوب او يراجع ، و من اءخذ العلم من اءهله و عمل بعلمه نجا، و من اءراد به الدنيا فهى حظه .⁽²⁴⁵⁾
دو گروه سير نمى شوند، طالب دنيا و طالب علم ، پس هر كس از دنيا به مقدار كمى از آنچه خداوند حلال كرده كفايت كند، سالم مى ماند، و هر كس ‍ از غير حلال آن فرا گيرد به هلاكت مى افتد. مگر اينكه توبه كند، يا باز گردد. و هر كس علم و دانش را از اهل آن فرا گيرد و آن را بكار برد و عمل كند رستگار مى گردد. و هر كس با آن علم دنيا طلبد، همان دنيا نسيب و بهره اوست (از آخرت نسيبى ندارد.)
قال النبى (صلى الله عليه و آله ): منهومان لا يشبعان ، طالب علم و طالب دنيا. فاءما طالب العلم فيزداد رضا الرحمن . و اءما طالب الدنيا فيتمادى فى الطغيان .⁽²⁴⁶⁾
دو گروه سير نمى شوند، طالب علم و طالب دنيا. اما طالب علم خشنودى خداى رحمان را زياد مى كند، و اما طالب دنيا به طغيان و نافرمانى كشيده مى شود.
205 - ان اءخوف ما اءخاف على اءمتى ، اتباع الهوى و طول الامل .
- بيشترين بيمى كه بر امت خود دارم ، پيروى كردن از هواى نفس و درازى آرزو است .
206 - اذا ظهرت البدعة ⁽²⁴⁷⁾ فى امتى ، فليظهر العالم علمه فمن لم يفعله ، فعليه لعنة الله .
- هرگاه بدعت : (نوآورى و احداث رسم جديد خلاف كتاب و سنت ) در ميان امت من رواج يافت ، عالم بايد علم خود را اظهار كند، كسى كه اين كار را نكند لعنت خدا بر اوست .
207 - انما الماء من الماء.
- آب فقط از آب است .
تعليق :
درباره اين حديث ، فقهاى فرق مختلف آن را به طهارت و غسل و جنابت مربوط دانسته و بحث متفاوت و مفصل نموده اند كه شرح آن طولانى است و نيازى هم به آن نيست .⁽²⁴⁸⁾
208 - ان ابراهيم حرم مكة ، و انى حرمت المدينة .
- ابراهيم ، مكه را حرام قرار داد، و من مدينه را حرم قرار دادم .
209 - ان اءحب الاديان الى الله الحنيفية ⁽²⁴⁹⁾ السمحة .
- محبوبترين دين ها پيش خداى متعالى دين صحيح و آسان (اسلام ) است .
210 - اذا بلغ الماء كرا، لم يحمل خبثا.
- وقتى كه آب به اندازه كُرّ رسيد، پليدى (و نجاست ) نمى پذيرد.
211 - ان اءفضل الصيام ، صيام اءخى داود.⁽²⁵⁰⁾
- بهترين روزه ها، روزه برادرم داود است .
تعليق :
و كان رسول الله (صلى الله عليه و آله ): ربما صام يوما، و افطر يوما، و يقول : هو اءشد الصيام ، و هو صيام داود.⁽²⁵¹⁾
رسول خدا (صلى الله عليه و آله )اى بسا (در غير ماه رمضان ) يك روز روزه مى گرفت و روز ديگر افطار مى كرد، و مى فرمود: آن سخت ترين روزه ها است ، و آن روزه برادرم داود است .
212 - اءكثروا، من ذكر هادم اللذات .
- بسيار به ياد آوريد از بين برنده خوشى و لذت ها يعنى مرگ را.
تعليق :
قال النبى (صلى الله عليه و آله ): افضل الزهد فى الدنيا ذكر الموت ، و افضل العبادة ذكر الموت ، و افضل التفكر ذكر الموت .
فمن اءثقله ذكر الموت وجد قبره من رياض الجنة .⁽²⁵²⁾
بهترين زهد در دنيا ياد مرگ است ، و بهترين عبادت ياد مرگ است ، و بهترين تفكر و انديشه ياد كردن مرگ است . پس هر كس ياد مرگ او را گرانبار كند، قبر خود را از باغهاى بهشت مى يابد.
و لما قيل لرسول (صلى الله عليه و آله ): من اكرم الناس ؟ من اءكيس ‍ الناس ؟ قال : اءكثرهم للموت ذكرا و اءشدهم له استعدادا.⁽²⁵³⁾
پرسيدند: چه كسى گرامى ترين مردم و چه كسى زيرك و خردمندترين مردم است فرمود: آنهايى كه زياد ياد مرگ مى كند، و بيشترين آمادگى را براى مرگ دارند.
قال النبى (صلى الله عليه و آله ): الكيس من دان نفسه و عمل لما بعدالموت و العاجز من اتبع نفسه و هواها، و تمنى على الله عزوجل الاءمانى .⁽²⁵⁴⁾
هوشيار كسى است كه بر نفس خويش مسلط باشد و براى پس از مرگ عمل كند، و ناتوان آنست كه دنبال هواى نفس برود، و از خدا آرزوهاى بسيار دارد.
و قال رسول الله (صلى الله عليه و آله ):... والذى نفسى بيده ، ما طرفت عيناى الا ظننت اءن شفراى لا يلتقيان حتى يقبض الله روحى و لا رفعت طرفى فظننت انى واضعه حتى اءقبض و لا لقمت الا ظننت انى لا اسيغها حتى اغص بها.
ثم قال : يا بنى آدم ؛ ان كنتم تعقلون فعدوا اءنفسكم من الموتى ، فوالذى نفسى بيده انما توعدون لات و ما اءنتم بمعجزين .⁽²⁵⁵⁾
و فرمود: سوگند به كسى كه جانم بدست اوست چشمانم را بر هم ننهادم مگر اينكه گمان كردم كه قبل از گشودن روحم را خداوند قبض خواهد كرد و چشمانم را نگشودم در حالى كه گمان داشتم كه قبل از برهم گذاشتن آن قبض روح مى شوم و لقمه اى به دهان نگذاشتم مگر گمان بردم آن را فرو نمى برم تا اينكه آن گلوگيرم شده و خفه ام مى سازد.
سپس فرمود: اى فرزند آدم ؛ اگر عقل داريد، خودتان را در شمار مردگان به حساب آريد سوگند به آنكه جانم بدست اوست ، آنچه وعده داده شده ايد (مرگ ) خواهد آمد و شما نمى توانيد از آن جلوگيرى كنيد.
قال رجل : يا رسول الله ؛ مالى لا احب الموت ؟ فقال : هل معك مال ؟ فقال : نعم ، قال : فقدم مالك باءن قلب المرء مع ماله ، فان قدمه احب ان يلحقه ، و ان خلفه احب اءن يتخلف معه .⁽²⁵⁶⁾
مردى گفت : يا رسول الله ؛ چرا من مرگ را دوست ندارم ؟ فرمود: آيا مالى در پيش تو است ؟ گفت : بلى ، فرمود: مال خود را پيش از خود بفرست زيرا دل مرد همراه مال اوست پس اگر آن را پيش از خود بفرستد دوست دارد كه به مالش برسد و اگر باقى گذارد دوست دارد كه پيش مالش بماند.
عن النبى (صلى الله عليه و آله ) قال : كن كانك عابر سبيل ، وعد نفسك فى اصحاب القبور، عش ما شئت فانك ميت ، و احبب من احببت فانك مفارقه ، عجبت لمؤ مل دنيا و الموت يطلبه .⁽²⁵⁷⁾
فرمود: چنان باش كه گويى رهگذرى ، و خودت را در شمار اهل قبول به حساب آور، هر طور كه خواستى زندگى كن كه (در آخرت ) خواهى مرد، هر كس را كه بخواهى دوست بدار كه سرانجام از او جدا خواهى شد در شگفتم از آرزومند دنيا (در حاليكه ) مرگ او را دنبال مى كند.
قال (صلى الله عليه و آله ): اعمل لدنياك كانك تعيش ابدا، و اعمل لاخرتك كانك تموت غدا.⁽²⁵⁸⁾
براى دنياى خود چنان كار كن كه گويا هميشه زنده خواهى ماند و براى آخرت خود چنان كار كن كه گويا فردا خواهى مرد.
عن على (عليه السلام ) فى قول الله : و لا تنس نصيبك من الدنيا قال : لا تنس صحتك و قوتك و فراغك و شبابك و نشاطك ان تطلب بها الاخرة .⁽²⁵⁹⁾
على (عليه السلام ) درباره كلام خدا كه به رسول خود مى فرمايد: نصيب خود را از دنيا فراموش مكن ، چنين گويد: صحت و سلامتى ، قوت و معاش ‍ و فراغت (استراحت ) خود را، و جوانى و سر زندگى خود را فراوش مكن ، تا بوسيله آنها (نيرو و توانايى پيدا كنى و) آخرت طلب كنى .
213 - اءعط الاءجير اءجره قبل اءن يجف عرقه .
- مزد و اجرت كارگر مزد بگير را قبل از خشك شدن عرق او بپرداز.
214 - اءيما امراءة سئلت الطلاق ، فعليها حرام رائحة الجنة .
- هر زنى كه درخواست طلاق كند، بوى بهشت براى او حرام است .
215 - انما بعثت لاءتمم ⁽²⁶⁰⁾ مكارم الاءخلاق .
- من براى كامل كردن ارزشهاى اخلاقى مبعوث شده ام .
216 - اءحبكم الى الله ، اءحسنكم اءخلاقا.
- محبوبترين شما پيش خدايتعالى ، خوش خلق ترين شما است .
217 - ابغضكم الى الله ، المشاؤ ن بالنميمة .
- منفورترين و مبغوض ترين شما پيش خدايتعالى سخن چينانند.
218 - افضل الاعمال احمزها.
- بهترين و ارزشمندترين كارها سخت ترين و دشوارترين آنها است .
تعليق :
من اءحب دنياه اءضر بآخرته ، و من اءحب آخرته اءضر بدنياه ، فآثروا ما يبقى على يفنى .⁽²⁶¹⁾
هر كه دنياى خويش را دوست دارد آخرت خود را ضرر مى رساند، و هر كه آخرت خويش را دوست دارد به دنياى خويش زيان زند. پس آنچه را كه باقى است بر آنچه فانى است ترجيح دهيد.
و قال (عليه السلام ): افضل الاعمال ما اكرهت عليه نفسك .⁽²⁶²⁾
بهترين كارها آنست كه خود را به انجام آن وادار كنى .
219 - اطفئوا سرجكم عند نومكم .
- هنگام خواب ، چراغهايتان را خاموش كنيد.
تعليق :
در آن زمان كه اثرى از چراغ برق و امثال آن نبود، معمولا چراغ آنها عبارت بود از ظرفى پر از روغن زيتون و غيره كه نخى داخل آن قرار داده و سر آن نخ را روشن مى كردند، و خانه ها بدون حفاظ و بدون وسايل ايمنى بود، موش ها در شب هنگام سبب افتادن چراغها مى شدند كه موجب آتش ‍ سوزى مى شد، چنانكه حديث ديگرى در عيون الاخبار الرضا آمده :
قال رسول الله (صلى الله عليه و آله ): اطفئوا المصابيح بالليل ، لاتجرها الفو يسقة فتحرق البيت و ما فيه .⁽²⁶³⁾
فرمود: چراغها را هنگام شب خاموش كنيد، تا موشها آنها را نيندازند كه موجب آتش سوزى خانه و اثاث آنها مى شود.
220 - اءحرث لدنياك كانك تعيش اءبدا، و اعمل لاخرتك كاءنك تموت غدا.
- چنان به كسب و كار دنياى خود بپرداز كه گويا هميشه زنده خواهى بود، و چنان براى امر آخرت خود كار كن گويا فرد خواهى مرد.⁽²⁶⁴⁾
221 - اتقوا السبع الموبقات .
- از هفت محل هلاكت پرهيز كنيد.
تعليق :
و فى الخصال ... ان رسول الله (صلى الله عليه و آله ) قال : اجتنبوا السبع الموبقات قيل : و ما هن ؟ قال : الشرك بالله ، و السحر، و قتل النفس التى حرم الله الا بالحق ، و اءكل الرباء و اءكل ما اليتيم ، يوم الرجف ، و قذف المحصنات الغافلات المومنات .⁽²⁶⁵⁾
در خصال صدوق از رسول اكرم (صلى الله عليه و آله ) روايت شده كه فرمود: از هفت محل هلاكت دورى كنيد، گفتند: آنها كدامند؟ فرمود: شرك به خدا، و سحر و جادو كردن و كشتن كسى را كه خدا حرام كرده ، مگر در جايى كه حق باشد، و رباخوارى ، و خوردن مال يتيم و گريختن از جبهه جهاد، و تهمت زدن به زنان با عفت و پاكدامن مومن ، كارى كه آنها خبر ندارند.
222 - اءكثروا الصلوة على يوم الجمعة .
- روزهاى جمعه به من بيشتر صلوات بفرستيد.
223 - اشربوا باءيديكم ، فانها من خير آنيتكم .⁽²⁶⁶⁾
- با دستهاى خودتان آب بنوشيد كه آن از بهترين ظرفهاى شما است .
224 - اذا كان فى بلد رجل صالح ، او امراءة صالحة ، رفع البلاء بدعائهم .
- اگر در شهرى مردى صالح ، يا زنى صالحه باشد، با دعاى آنها، بلاء رفع مى شود.
225 - اذا عمل احدكم عملا، فليتقن .
- وقتى كه يكى از شما كارى انجام مى دهد، در انجام آن محكم كارى و دقت و مهارت بكار برد.
226 - اذا اراد احدكم الحاجة ، فليبكر اليها، و ليسرع المشى اليها، وليكتمها.
- هرگاه يكى از شما قصد كار و حاجتى كرد، اول صبح اقدام كرده بسرعت و با جديت دنبال آن حاجت برود، و قصد خود را به كسى ابراز نكند.
227 - اذا استنصحتم ، فانصحوا.
- اگر كسى از شما پند و نصيحتى خواست ، از نصيحت گويى و راهنمايى او دريغ نكنيد.
228 - اوصانى جبرئيل بالمراءة ، حتى ظننت اءنه لا ينبغى طلاقها، الا من فاحشة بينة .⁽²⁶⁷⁾
- جبرئيل درباره زن طورى سفارش كرد كه گمان بردم طلاق دادن او سزاوار نيست ، مگر اينكه نابكارى او ثابت و علنى شده باشد.
229 - اءدنى الشرك ، اءن يحدث الرجل راءيا، فيحب عليه و يبغض .
- كمترين شرك آن است كه انسان عقيده نوظهورى احداث و ابداع كند و مبناى دوستى و دشمنى خود را با آن راءى و عقيده قرار دهد.
تعليق :
راوى مى گويد از ابى عبدالله (عليه السلام ) پرسيدم كه چه چيز بنده را به كفر نزديك مى كند؟ فرمود: اءن يبتدع به شيئا فيتولى عليه و يتبرء ممن خالفه .⁽²⁶⁸⁾
كسى چيزى را ابداع كند و (پذيرنده آن را) دوست داشته و از كسى كه با آن مخالف باشد بيزارى جويد.
230 - اذكروا محاسن موتاكم .
- خوبى هاى مردگان خود را (با دل و زبان ) ياد كنيد.
231 - اءلا، من اراد شفاعتى ، فلا يزوج كريمته بفاسق .
- آگاه باشيد، هر كس شفاعت مرا مى خواهد، دختر خوب خود را به مرد فاسق به همسرى ندهد.
232 - اءيما امراءة رضيت بتزويج فاسق ، فهى فاسقة .
- هر زنى كه راضى باشد با فاسقى ازدواج كند آن زن فاسق است .
233 - ان الله يحب اغاثة اللهفان .
- خداى تبارك ، پناه دادن بيچارگان را دوست دارد.
234 - انا اءفضل من جبرئيل و ميكائيل و اسرافيل و من جميع الملائكة المقربين ، و انا خير البرية ، و سيد ولد آدم .
- مقام و مرتبه من از مقام جبرئيل و ميكائيل و اسرافيل ، و از مقام همه فرشتگان مقرب بلندتر است ، و من بهترين آفريدگانم و سيد و سرور اولاد آدم هستم .
235 - اءسماء بنت عميس ، و اءم ايمن امراءتان من اءهل الجنة .
- اسماء دختر عميس (همسر جعفر طيار فرزند ابيطالب ) و اءم ايمن (دايه پيامبر) هر دو از زنان اهل بهشت اند.⁽²⁶⁹⁾
236 - اءحسن الناس ايمانا (و) اءكرمهم خلقا، اءلطفهم باهله ، و انا اءلطفكم باهلى .
- بهترين مردم از لحاظ ايمان ، و نيكوترين آنها از جهت خلق و خوى كسى است كه با اهل و عيال خود خوش رفتارتر و مهربان تر باشد، و من خوش ‍ رفتارترين شما نسبت به خانواده خود هستم .
237 - اءراذل موتاكم العزاب .
- زبون ترين و پست ترين مردگان شما كسانى هستند كه (با داشتن امكان ) از ازدواج خوددارى كرده اند.
238 - انما انا رجل منكم ، اءتزوج فيكم ، و اءزوجكم ، الا فاطمة ، فان تزويجها نزل من السماء.
- من مردى از خودتان هستم ، از شما زن مى گيرم ، و به شما زن مى دهم ، مگر فاطمه ، كه (دستور) تزويج او از آسمان نازل شده .
239 - اذا اجتهد الحاكم (المجتهد) فاءخطاء فله اءجر، و ان اصاب فله اءجران .⁽²⁷⁰⁾
- اگر حاكم (شرع ) اجتهاد كرد، و در اجتهاد خود خطاء رفت يك اجر دارد، و اگر حكم او مطابق با واقع بود دو اجر دارد.
240 - اذا اءتيكم كريم قوم ، فاكرموه .
- اگر بزرگ و محترم قومى پيش شما آمد، او را احترام كنيد.
241 - ان هذا الدين بداء غريبا و سيعود كما بداء.
- براستى اين دين در ابتدا غريب بود، و در آينده نيز چون آغازش (غريب ) خواهد بود.
تعليق :
خرج ذات يوم النبى (صلى الله عليه و آله )، فاذا قوم يتحدثون و يضحكون ، فسلم عليهم ثم قال : ان الاسلام بداء غريبا و سيعود غريبا، فطوبا للغرباء يوم القيمة . قيل : و ما الغرباء يا رسول الله ؟ فقال : الذين اذا فسد الزمان ، صلحوا.⁽²⁷¹⁾
روزى پيامبر اسلام (صلى الله عليه و آله ) بيرون آمد، گروهى را ديد كه با همديگر سخن مى گويند و مى خندند، به آنها سلام كرد و سپس فرمود: به درستى كه اسلام غريب و بى كس آغاز شد، و در آينده نيز غريب خواهد گرديد، خوشا به حال غريب ها در روز قيامت . پرسيدند: منظور از غربا چيست ؟ فرمود: كسانى كه نيكوكار باشند در حالى كه (اهل ) زمان فاسد شده اند.
در محجة البيضاء چنين آمده : قد صح قول رسول الله (صلى الله عليه و آله ): بدء الاسلام غريبا، و سيعود غريبا كما بدء، فطوبا للغرباء فقيل : و من الغرباء يا رسول الله ؟ قال : الذين يصلحون ما افسده الناس من سنتى ، و الذين يحيون ما اءماتوه من سنتى .⁽²⁷²⁾
صاحب محجة مى گويد: فرمايش آنحضرت صحت يافت كه فرمود: اسلام به غربت و بى كسى شروع شده ، و در آينده نيز چون آغازش غريب و بى كس خواهد شد، پس خوشا بر غريبان ، پرسيدند: غريبان چه كسانى هستند؟ فرمود: كسانى كه اصلاح مى كنند آنچه را كه مردم از سنت من فاسد كرده اند، و كسانى كه زنده مى كنند آنچه را كه آنها از سنت من ميرانده اند.
و در حديث ديگر آمده : هم المتمسكون بما اءنتم عليه اليوم .⁽²⁷³⁾
آنها چنگ مى زنند به آنچه امروز شما بر آنيد.
و الحديث آخر: الغرباء ناس قليل صالحون بين ناس كثير، من يبغضهم اكثر ممن يحبهم .⁽²⁷⁴⁾
غريبان ، گروه اقليت صالحى هستند در ميان اكثريت مردم كه دشمنانشان از دوستانشان بيشتراند.
242 - افضل العبادة ، قرائة القرآن .
- بهترين عبادت ، خواندن و قرائت قرآن است .
243 - افضل الصدقة ، صدقة اللسان .
- بهترين صدقه ، صدقه زبان است .
244 - افضل الصدقة جهدة المقل .
- بهترين صدقه ، بذل و بخشش كردن به نيازمندى است كه از مال دنيا دستش خالى بوده و در غايت شدت و سختى باشد.
تعليق :
عن ابى عبدالله (صلى الله عليه و آله )، قال :... من اءغاث اءخاه المومن اللهفان اللهثان عند جهده ... الى آخر الخبر.⁽²⁷⁵⁾
فرمود: هر كس برادر مومن خود را كه بيچاره و پريشان حال و مضطر باشد، (يا) از تشنگى جگرش مى سوزد، (يا) از شدت مشقت طاقتش به غايت رسيده ، پناه داده ، و از غم و غصه نجاتش دهد و به او يارى كرده حاجتش را روا سازد. خداوند براى او هفتاد و دو رحمت الهى مقدر سازد كه با يكى از آن رحمتها امور معيشت زندگى او را در دنيا بهبود مى بخشد، و هفتاد و يك رحمت ديگر را براى فريادرسى روز قيامت و هول و وحشت آن روز ذخيره نموده و نگه مى دارد.
245 - ان المدينة لتنفى خبثها، كما ينفى الكير خبث الحديد.
- مدينه پليدى خود را از بين مى برد چنانكه دَمِ آهنگرى پليدى (و زنگ زدگى ) آهن را مى زدايد.
246 - اذا راءيتم معاوية على منبرى فاقتلوه .
- هرگاه معاويه را بالاى منبر من ديديد، او را بكشيد.
247 - ان من اءمتى سيدخل الجنة بشفاعته اءكثر من ربيعة و مضر.
- راستى در ميان امت من (كسانى هستند) كه بشفاعت هر يك از آنها بيشتر از (نفرات قبيله ) ربيعه و مضر وارد بهشت مى شوند.
تعليق :
... قال كان رسول الله (صلى الله عليه و آله ) يقول : لا تستخفوا بفقراء شيعة على (عليه السلام ) و عترته من بعده ، فان الرجل منهم ليشفع لمثل ربيعة و مضر.
رسول خدا (صلى الله عليه و آله ) مى فرمود: فقيران شيعه على (عليه السلام ) و فرزندان بعد از او را كوچك نشماريد، زيرا مردى از آنان به مانند (نفرات ) ربيعه و مضر شفاعت مى كند.
بيان : ربيعة و مضر قبيلتان عظيمتان يضرب المثل بهما فى الكثرة .⁽²⁷⁶⁾
ربيعه و مضر دو قبيله بزرگند كه كثرت نفوس آنان ضرب المثل شده است .
248 - ان الله حرم على الاءرض اءن تاءكل اءجساد الاءنبياء.
- خداى تعالى ، خوردن (پوسيده كردن ) اجساد پيامبران را بر زمين حرام كرده .
249 - اذا اءتاك سائل على فرس ، فقد وجب له الحق و لو بشق تمرة .
- اگر سايلى سوار بر اسب (هم ) به شما رجوع كرد، براى او حقى واجب است ، اگر چه با بخشش نيمه خرما باشد.
250 - استعينوا على الصيام بالسحور.