شهابُ الحكمة

شيخ شرف الدين يحيى المفتى البحرانى

- پى‏نوشت‏ها -
- ۱ -


1- ر.ك : مفاخر يزد، ص 13.
2- الاسراء، آيه 12.
3- در اينجا مرحوم محدث مقدمه كتاب را تماما آورده ، ولى چون ما آن مقدمه را در كتاب آورده ايم فلذا اينجا تكرار نمى كنيم .
4- يعنى كتابخانه محدث (ره ).
5- (پايان مقدمه دكتر سيد جلال الدين ارموى ((محدث ، ص ، ط)) شهاب الاخبار)
6- البحار: 12/178 - وسائل : 27/92.
7- البحار 7/160 - تاويل الايات : 510.
8- بحارالانوار، ج 2، ص 99 و ص 152.
9- در نسخه (خ ): ابوابها.
10- در نسخه (خ ): الوفى .
11- در نسخه (ط) و نيست .
12- نشور: روز رستاخيز.
13- محبور: بزرگوار و پيشوا.
14- ناسزا و زشتى .
15- كافى 4/20.
16- مجموعه ورام : 2/229.
17- بحار: 100/14، به نقل از نفس المصدر: 71.
18- در نسخه (ط): المومنون .
19- در نسخه (ط): فكافا دماهم يسعى بينهم .
20- الكافى : 5/30 - وسائل : 9/524 و 15/66.
21- بحار: 100/137.
22- بحار 72/96.
23- بحار: 72/96.
24- تحف العقول : ص 35.
25- تحف العقول : ص 35.
26- تحف العقول : ص 48.
27- همين كتاب الشهاب حديث : 825.
28- بحار: 72/52، به نقل از امالى الصدوق : ص 14.
29- بحار: 79/104، به نقل از امالى صدوق : 254.
30- بحار 79/101، به نقل از دعائم الاسلام : 1/225.
31- بحار 44/280 - الكافى : 1/466.
32- بحار: 44/293.
33- المستدرك : 11/247 - ارشادالقلوب : 1/97.
34- بين القلايين از نسخه : (خ ).
35- شعراء آيه 224.
36- سوره الشعرا، آيه آخر.
37- نهج الفصاحة : 1821.
38- المحجة البيضاء: 5/228.
39- تفسير مجمع البيان : 7/208.
40- تحف العقول : ص 55.
41- بحار: 5/9.
42- جبر و اختيار: زين العابدين قربانى ، به نقل از تفسير روح البيان : 1/104.
43- تحف العقول : ص 373.
44- مجموعه ورام : 1/73.
45- بحار 67/191.
46- الشمس : آيه 8.
47- البقرة : آيه 257.
48- نهج الفصاحة : 1869.
49- الرعد: آيه 39.
50- بحار 4/124.
51- بحار: 68/364، به نقل از معانى الاخبار: 345.
52- بحار: 5/153.
53- بحار: 68/364، به نقل از معانى الاخبار: 348.
54- البقرة : آيه 258 و 259.
55- بحار: 5/158 يد.
56- الكافى : 2/470.
57- (درباره دعا به حديث 102 همين كتاب و تعليق آن رجوع فرماييد.)
58- بحار: 96/374.
59- مجموعه ورام : 1/98.
60- وسايل الشيعه : 12/105.
61- كافى 2/166.
62- بحار: 8/286.
63- بحار: 8/286.
64- بحار: 72/213، به نقل از امالى صدوق : 137.
65- همين كتاب : حديث 472.
66- لا آدرى
67- ناصر خسرو
68- بحار: 22/348، به نقل از الاختصاص : 341.
69- كشكول شيخ بهائى : 3/343.
70- بحار: 21/151.
71- بحار 37/38.
72- الخبر بالفتح : الناقة العزيزة اللبن - والزرع . اقرب الموارد و در نسخه (خ ): الخبز با زاء منقوطه .
73- در نسخه (خ ): لم يعبد.
74- البحار: 19/104، باب 7.
75- در نسخه (خ ): (و) نيست .
76- البحار: 68/337، به نقل از نهج البلاغه 2/194.
77- البحار: 74/161.
78- الكافى : 2/106.
79- كافى 2/106.
80- در نسخه (خ ): قيته .
81- كشكول شيخ بهائى : 2/231.
82- در نسخه (خ ): فائتدموا (به .)
83- نهج البلاغه فيض الاسلام : 6/1175.
84- نهج البلاغه فيض الاسلام : 6/1175.
85- المستدرك : 13/302.
86- جامع الاخبار: ص 117.
87- البحار: 211.67، به نقل از: مجالس مفيد 48 و 49.
88- نهج الفصاحة : 4163.
89- لطائف الطوائف : 56.
90- مشكوة الانوار: ص 257.
91- مجمع البيان : 9/27.
92- رنگارنگ / على اكبر عماد: 1/395.
93- البحار: 67/205، به نقل از امالى صدوق : 198.
94- اسرارالصلوة الشيخ زين الدين ، شهيد ثانى .
95- در نسخه (خ ): لا يعلموا.
96- مستدرك : 14/268.
97- وسائل : 20/190.
98- وسائل : 20/193 - عيون الاخبار: 2/65.
99- وسائل : 20/195 - خصال : 1/305.
100- الفقيه : 4/48.
101- نهج الفصاحة : حديث 4159.
102- الفقيه : 4/20.
103- البحار: 10/115.
104- بحار: 100/323.
105- امالى صدوق : ص 39.
106- در نسخه (ط) من العذاب السقر.
107- مكارم الاخلاق : 305.
108- سفينة البحار: 1/626.
109- بحار: 73/221، به نقل از المحاسن : 345.
110- ظهر: بالفتح ، پشت ستوران سوارى (منتخب اللغات .)
111- مجموعه ورام : 1/33.
112- البحار: 6/169.
113- بين القلابين در نسخه (خ ).
114- المستدرك : 15/311.
115- مستدرك : 15/60.
116- الكافى : 5/376.
117- نهج الفصاحة : 1412.
118- نهج البلاغه فيض : ص 1112.
119- نهج البلاغه فيض ، ص 1112.
120- كشكول بحرانى ، 1/4.
121- مجموعه ورام : 2/75.
122- لطائف الطوائف : ص 387.
123- بحار: 72/380، به نقل از نوادر الراوندى : ص 27.
124- مستدرك 17/316، به نقل از امالى طوسى : 56.
125- بحار 2/48.
126- اشاره است به كلام خدا: انما يخشى الله من عباده العلماء فاطر آيه : 28.
127- به حديث 101 نيز رجوع شود.
128- كشكول بحرانى : 3/354 - مجموعه ورام : 1/84.
129- در نسخه (خ ): الجاهلية .
130- المستدرك : 12/364.
131- المستدرك : 14/59.
132- درباره صدقه به تعليق حديث 160 مراجعه شود.
133- در نسخه (خ ): لاصلوة و لاطواف الا فى تحريم الكلام .
134- المستدرك : 9/460.
135- البحار: 101/360.
136- (بينهم رحم ماسة ) اى قرابة قريبة (اقرب الموارد.)
137- كشكول بحرانى : 3/335.
138- بين القلابين از عوالى اللالى 4/104.
139- المستدرك : 4/234 - الاءمالى الطوسى : 357.
140- در نسخه (خ ) نسايها.
141- به تعليق حديث 271 مراجعه شود.
142- الخصال : 2/110، چاپ اسلاميه .
143- البحار: 1/139، فى الكافى .
144- مجموعه ورام : 1/222.
145- بحار: 74/45 - همين كتاب : حديث 342.
146- المستدرك : 10/174.
147- وسائل : 17/381.
148- المستدرك : 15/237.
149- الكافى : 7/407.
150- تحف العقول : 362 - الكافى : 1/43.
151- تحف العقول : 47.
152- البحار: 1/209.
153- مجموعه ورام : 1/84 - كشكول بحرانى : 3/354.
154- البحار: 2/43.
155- البحار: 2/44 (غو).
156- البحار: 90/300.
157- البحار: 90/300.
158- البحار: 90/300.
159- البحار: 90/300.
160- البحار: 101/104، به نقل از ثواب الاعمال : 182.
161- در نسخه (خ ): من الشرك .
162- البحار: 101/274.
163- المستدرك : 14/187.
164- در حاشيه نسخه (ط): التحريك ينافى الفضيلة .
165- الفقيه : 3/432 - وسائل : 14/489.
166- در حاشيه نسخه (ط): فان اليل يستر العصيان فيه .
167- در نسخه (خ ): الادواء.
168- معانى الاخبار: 2/299، چاپ آخوندى .
169- بحار: 93/141.
170- البقرة : 262.
171- درباره كيفيت كندن قبر است بحث در آن كسى مفصل است به بحار 79/44 مراجعه شود.
172- البحار: 17/179، به نقل از مجمع البيان 4/335.
173- كشكول شيخ بهائى : 3/26.
174- المستدرك : 14/170.
175- ضرب المثل عرب درباره اشياء كمياب .
176- البحار: 100/233.
177- ارشادالقلوب : 1/175.
178- البحار: 39/37، به نقل از امالى الصدوق : 6/7.
179- البحار: 39/84.
180- البحار: 16/91، به نقل از معانى الاخبار 39.
181- در نسخه (خ ): فسددوا.
182- (للشبهات ) ظاهرا تصحيف شده است بايد (بالشبهات ) باشد. سه حديث در تعليق آن را تاييد مى كند.
183- دعائم الاسلام : 2/465.
184- وسائل 8/47 - الفقيه : 4/74.
185- تحف العقول : 128.
186- نهج الفصاحة : 119.
187- در نسخه (خ ): (ارباالرباء.)
188- البحار: 100/248 - مكارم الاخلاق : 273.
189- البحار: 100/252، به نقل از نهج البلاغه 3/63.
190- در نسخه (ط) بدين صورت است : اكرم الخبر (اى : الحديث ) با (راء) بدون نقطه ولى ظاهرا همان (الخبز) با (زاء) با نقطه درست است و دو حديث در تعليف هم آن را تاييد مى كند.
191- مجموعه ورام : 47.
192- الكافى : 6/302.
193- البحار: 56/278.
194- عيون اخبار الرضا: 1/304، چاپ آخوندى .
195- الزمر: آيه 20.
196- وسائل : 12/406.
197- كافى : 5/52.
198- الوسائل : 9/281.
199- الوسائل : 9/384.
200- مجموعه ورام : 1/156.
201- فقه الرضا: 197.
202- وسائل : 9/371.
203- البحار: 93/182، به نقل از دعوات الراوندى .
204- البحار 13/426، به نقل از تنبيه الخواطر 2/26.
205- البقرة : آيه 266.
206- مجموعه ورام : 1/186.
207- تحف العقول : 12.
208- بحار: 27/56 (سن ).
209- ازلام ، بالفتح ؛ تيرهاى بى پر، كه در دوره جاهليت (قبل از اسلام ) بدان فال مى گرفتند، و با آن بازى مى كردند و شتران خريده و قسمت مى كردند (تلخيص از مجمع البحرين 6/80.)
210- (المنى ) در نسخه (خ ) نيست .
211- (اخى ) در نسخه (ط) نيست .
212- بحار: 1/102.
213- البحار 74/58.
214- اسراء آيه 110 و 111.
215- فاطر 41.
216- البحار: 74/58.
217- الزمر: آيه 67.
218- هود: آيه 41.
219- البحار: 74/158.
220- الفقيه : 4/412.
221- البحار: 90/317، به نقل از مكارم : 320 و 321 و سوره سبا: آيه 38.
222- المستدرك : 15/276.
223- مكارم الاخلاق : 1/144.
224- مكارم الاخلاق : 1/154.
225- البحار: 60/204، به نقل از علل الشرايع : 194.
226- البحار: 2/237، به نقل از علل الشرايع .
227- البحار: 73/16، به نقل از جامع الاخبار: 106 و 107.
228- البحار: 70/157، به نقل از دعوا الراوندى .
229- البحار: 70/157، به نقل از دعوات الراوندى .
230- در نسخه (ط): اللحيم .
231- (البيت اللحم : يعنى : يغتاب فيه الناس كثيرا) اقرب الموارد ص 1134 (اكل لحمى : اى اغتابى ) المجد).
232- بحار: 63/57 - عيون الاخبار 1/314، آخوندى .
233- مكارم الاخلاق : 181 و 82، آخوندى .
234- البحار: 41/148 - فى المصدر (بطونكم ) بجاى قلوبكم .
235- در نسخه (ط): ختانان .
236- وسائل : 17/434.
237- الكافى : 5/67 - تحف العقول : 351.
238- بحار 50/80.
239- به حديث 442 نيز مراجعه فرماييد.
240- در نسخه (ط) (احكمكم ، اى : اعلمكم .)
241- در نسخه (خ ): بجاى (عليكم ) اليكم ، و بجاى (بالنكر) بالشكر.
242- در نسخه (ط) (اذخرت .)
243- كافى 4/345.
244- (اثنان ) در نسخه (ط) نيست .
245- كافى : 1/46 - مجموعه ورام : 1/163.
246- بحار 1/182.
247- در نسخه (خ ) البدع .
248- طالبين به التهذيب 1/84 و مستدرك 1/452 و عوالى اللالى 2/23 باب طهارت ص 167 رجوع كنند.
249- در نسخه (ط) الحنيفة .
250- (اخى ) در نسخه (ط) نيست .
251- وسائل ، 10/439.
252- بحار: 6/137.
253- مجموعه ورام : 1/213.
254- بحار: 74/79.
255- مجموعه ورام : 1/272.
256- مجموعه ورام : 1/156.
257- مستدرك : 2/108، به نقل از دعوات الراوندى .
258- بحار: 44/139.
259- مجموعه ورام : 2/165.
260- (لاتمم ) در نسخه (ط) با يك ميم آمده .
261- نهج الفصاحه : 2985.
262- بحار: 75/69.
263- عيون الاخبار الرضا: 348.
264- در اين باره در تعليق حديث 724 شرح مفيدى آمده مراجعه فرماييد.
265- وسائل : 11/161.
266- در نسخه (ط) اءنيتكم با تشديد (ياء).
267- در نسخه (خ ) جبريل بجاى (جبرئيل .)
268- معانى الاخبار: 2/413.
269- بين الهلالين : حاشيه نسخه (ط).
270- (المجتهد) در نسخه (ط) همين طور است .
271- كشكول شيخ بهائى : 3/467.
272- المحجة البيضاء: 1/94.
273- المحجة البيضاء: 1/95.
274- محجة البيضاء: 1/95.
275- كافى : 1/487.
276- بحار: 69/35.
277- مستدرك : 7/357.
278- بحار 93/312.
279- مستدرك : 7/356.
280- الفقيه : 1/53.
281- در نسخه (ط): (حفظة .)
282- بين القلابين در حاشيه نسخه (ط).
283- بحار: 70/391، به نقل از جامع الاخبار: 140.
284- بحار: 70/390، به نقل از جامع الاخبار: 107.
285- در نسخه (خ ) (لسانك ) نيست .
286- بحار: 43/284.
287- مستدرك : 14/167 - بحار: 25/249.
288- همين كتاب الشهاب : حديث 911.
289- مستدرك : 5/356.
290- آل عمران : آيه 63.
291- در نسخه (خ ) تمحها.
292- بحار: 68/244، به نقل از مجالس مفيد: 50 - هود: آيه 114.
293- در نسخه (خ ) شينا.
294- بلال مؤ ذن پيامبر اسلام (صلى الله عليه و آله ) قادر به تلفظ شين نبود و (اشهد) را با سين بى نقطه مى خواند.
295- مستدرك : 13/9.
296- نهج الفصاحة : حديث 4185.
297- عيون اخبار الرضا: 2/96، چاپ آخوندى - وسائل : 17/266.
298- الشورى آيه 49.
299- الاحزاب آيه 5.
300- كافى : 5/136.
301- كافى : 5/136.
302- اعراف : آيه 181 و 182.
303- بحار: 70/383 - نهج البلاغه : ص 473.
304- بحار: 6/136 - روضة الواعظين : 2/490.
305- الاعراف 182.
306- بحار 70/387، به نقل از علل الشرايع : 2/248.
307- وسائل : 9/384.
308- المعمدة : 431.
309- (خ ) صفواته .
310- بحار: 68/142 - معانى الاخبار: 379.
311- الانعام : آيه 108 تفسير قمى 1/213 - بحار 69/93.
312- كهف : آيه 110 مستدرك : 1/109، به نقل از مجموعه ورام .
313- در نسخه (ط) واغفر بجاى (اواغفر) و عشرا بجاى (عشر.)
314- به تعليق حديث 271 رجوع شود.
315- درباره مدارا به حديث 13 و تعليف آن مراجعه شود.
316- بحار: 2/100 - الارشاد: 1/231.
317- بحار: 74/54.
318- اين حديث در حاشيه نسخه (خ ) آمده و در نسخه (ط) نيست .
319- تمام عبارات در هر دو نسخه چنين آمده است . و در نسخه (خ ) بجاى (حويصة ) خويصيته .
320- در نسخه (خ ): بالسلم .
321- در نسخه (ط): بادروا.
322- المبرم در نسخه (ط) نيست .
323- در نسخه (ط): بالحنيفة است و السهلة نيست .
324- در نسخه (ط) (فى ) نيست .
325- بحار: 6/315.
326- بحار: 6/315.
327- در نسخه (خ ): ولاقتروا.
328- عوالى اللالى : 1/381.
329- غررالحكم : 483.
330- وسائل : 2/164، چاپ اسلاميه . براى جلوگيرى از تطويل ، بدون نقل متن عربى فقط ترجمه فارسى آن را از خصال آورديم .
331- در نسخه (خ ): الى طمع .
332- وسائل 1/334.
333- بحار: 100/372، به نقل از فقه الرضا: 48.
334- بين الهلالين در حاشيه نسخه (ط).
335- در نسخه (خ ) الاءمم نيست .
336- بحار: 70/345.
337- مجموعه ورام : 2/266.
338- مجموعه ورام : 2/267.
339- صافات : آيه 166 و 167 ترجمه الميزان : 33/288.
340- به حديث 966 و 1017 نيز مراجعه شود.
341- بحار 71/236.
342- بحار: 96/279، به نقل از الهداية 66.
343- بحار: 100/221، به نقل از جامع الاخبار 103.
344- در نسخه (خ ) در ادامه حديث آمده فان الخال احد الضجيعين .
345- نهج الفصاحة : 1132.
346- نهج الفصاحة : 1133.
347- بحار 72/412.
348- بحار 72/412، به نقل از جامع الاخبار 110.
349- آل عمران : آيه 28 - بحار: 72/421.
350- به حديث 250 و تعليق آن نيز مراجعه شود.
351- بحار: 100/13، از عدة الداعى : 55.
352- در نسخه (خ ) (و) نيست .
353- در نسخه (ط) غرالمحجلين با (ال‍).
354- مستدرك : 1/357، به نقل از دعائم الاسلام .
355- جامع الاصول : 11/121 - بحار: 28/28.
356- بحار: 61/139، به نقل از النهاية : 1/197.
357- بحار: 59/142.
358- در نسخه (خ ) سخاه بجاى سخاؤ ه .
359- در (ط) يطيقها.
360- در نسخه (خ ) والشكر بجاى والذكر.
361- بحار: 74/51.
362- بحار 74/50.
363- تغابن : آيه 14.
364- نور: آيه 22.