 |
|
مراحل اخلاق در قرآن كريم آيت الله عبدالله جوادى آملى - ۱۹ - چهارم: صدق خداى سبحان انبيا را به عنوان «صديق» و «صادق» معرفى مىكند و ديگران را به همراهى آنان فرا خوانده و مىفرمايد: «كونوا مع الصادقين» (1) با سنت و سيرت اهل صدق باشيد و از آنان جدا نباشيد. قرآن كريم نخستبه ما دستور صدق و سپس از نتيجه اين كار، گزارش داده، مىفرمايد: پيروان حقيقى پيامبران، زندگى و مرگشان با انبيا، صديقان، شاهدان و صالحان بوده، با آن ذوات نورانى محشورند: «و من يطع الله و الرسول فاولئك مع الذين انعم الله عليهم من النبين و الصديقين و الشهداء و الصالحين» (2) . لازم نيست انسان بميرد تا با انبيا محشور شود، بلكه در دنيا هم با انبيا مىتواند محشورباشد. چون ارواح پاك انبيا و اوليا نسبتبه ديگران اشراف دارند و پيروان خود را رها نمىكند; مثلا، گاهى انسان مبتلا به وسوسه مىشود ولى طولى نمىكشد كه از شر درونى آن، نجات پيدا مىكند. پس هم آن وسوسه، عاملى به نام شيطان و هم رهايى از دام وسوسه كننده، عاملى به نام ارواح ائمه، انبيا، اوليا و فرشتگان الهى دارد. گستردگى دايره صدق صدق، تنها در گفتار نيست; بلكه در نيت و عمل نيز هست. از اين رو مؤمنان و پرهيزكاران داراى «قدم صدق» و «مقعد صدق» هستند. قرآن كريم مىفرمايد: «و بشر الذين امنوا ان لهم قدم صدق عند ربهم» (3) «ان المتقين فى جنات و نهر فى مقعد صدق عند مليك مقتدر» (4) و خداوند از مردانى كه به عهدشان وفا كردهاند به عنوان صادق ياد مىكند: «من المؤمنين رجال صدقوا ما عاهدوا الله عليه» (5) و البته بهترين نمونه صدق، پايدارى در جبهه جنگ است; خواه جنگ ظاهر و جهاد اصغر و خواه جنگ باطن و جهاد اكبر. سخن لطيفى از مرحوم بوعلى رسيده است كه آن سخن را مرحوم خواجه و بزرگان ديگر هم دارند. آن سخن اين است كه اگر كسى در گفتار و نوشتار و به طور كلى در همه بخشهاى سنت و سيرتش، راستگو باشد، خوابهاى راست مىبيند. روح انسان درغگو مانند چشم «احول» است و حقيقت را درست نمىبيند. در عالم رؤيا حقيقت را به انسان نشان مىدهند، ولى كسانى كه در بيدارى خيال پرداز و پرحرفند و مرز حلال و حرام را نمىشناسند، سرانجام به رؤياهايى مىرسند كه معبر را از تعبير عاجز مىكند و به «اضغاث احلام» موسوم شده است; ولى روح انسان مستقيم و راستگو صادق است و روح صادق هنگامى كه سخن مىگويد درست مىگويد و اين نشانه اين است كه درست مىبيند. بنابراين، چنين كسى هم صدق خبرى و هم صدق مخبرى دارد; يعنى، هم درست مىبيند وهم رستخبر مىدهد و هم واقع مىشود. چون او آنچه را كه بايد اتفاق بيفتد ديده و درست هم ديده است. بنابراين، ما اگر خواستيم ببينيم كه راستگو هستيم يا نه، راههايى دارد كه يكى از آنها بررسى خوابهايمان است; زيرا معرفت نفس و شناختشئون آن بهترين آيه از آيات الهى است. پىنوشتها: 1. سوره توبه، آيه 119. 2. سوره نساء، آيه 69. 3. سوره يونس، آيه 2. 4. سوره قمر، آيات 54 55. 5. سوره احزاب، آيه 23.
|
