ميزان الحكمه جلد ۴

آيت الله محمد محمدى رى شهرى

- ۴ -

ـ پرهيز و حذر كردن (انسان را) ازتقدير نجات نمى دهد اما دعا از تقدير نجات مى دهد.
ـ امـام صـادق (ع ) به اصحاب خودفرمود :آيا طولانى بودن بلا را از كوتاه بودن آن باز مى شناسيد؟
عـرض كـرديـم : خير فرمود : هرگاه به يكى از شما در هنگام بلا و گرفتارى دعا كردن الهام شد بدانيد كه بلا كوتاه است (و بزودى رفع مى شود).

دعا شفاى هر دردى است .

ـ امام صادق (ع ) : بر تو باد به دعاكردن , زيرا كه آن شفاى هر دردى است .

ـ مـحـمـد بن مسلم : به امام باقر (ع )عرض كردم : (آيا) پيامبر خدا (ص ) فرموده است كه اين دانه سياه , بجز مسموميت , هر دردى را شفا مى دهد؟
فرمود : آرى , سپس فرمود : آيا تو را خبر ندهم از چيزى كه هر درد و سمى را درمان مى كند؟
عرض كردم : آرى ,فرمود : دع.

دعا انواع بلاها را دفع مى كند.

ـ امام على (ع ) : موجهاى بلا را پيش ازآن كه بلا سر رسد از خود دفع كنيد , سوگند به آن كه دانه را شـكـافت و مردمان را بيافريد بلا به سوى مؤمن شتابنده تر مى آيد تا شتاب سيلاب از فراز تپه به فرود آن و از تاخت اسبهاى تاتارى .

ـ امواج بلا را با دعا پس زنيد ,بلاديده اى كه بلا جانش را به لب رسانده است نيازش به دعا بيشتر از عافيت چشيده اى نيست كه از بلا در امان نيست .

ـ امـام صـادق (ع ) : هر كه نگران باشد كه بلايى به او برسد و پيش از رسيدن بلا دعا كند , خداوند عزوجل هرگز آن بلا را به او نرساند.
ـ امام كاظم (ع ) : همانا دعا به مقابله بلا مى رود و تا روز قيامت در برابر هم مى ايستند.
ـ امام سجاد (ع ) : دعا بعد از نازل شدن بلا سودى ندارد.
ـ امـام على (ع ) : همانا خداى سبحان را خشمها و كيفرهايى است , پس هرگاه بر شما فرود آمدند آنها را با دعا دور سازيد , زيرا كه بلا را چيزى جز دعا دور نمى كند.
ـ پيامبر خدا (ص ) : درهاى بلا را با دعاببنديد.
ـ درهاى بلاها را با استغفار ببنديد.

پيشدستى در دع.

قرآن .

((چـون بـه آدمى گزندى رسد به پروردگارش روى مى آوردو او را مى خواند آن گاه چون به او نـعـمـتـى بخشد همه آن دعاها را كه پيش از اين كرده بود از ياد مى برد و براى خداهمتايانى قرار مـى دهـد تـا مـردم را از طـريـق او گـمـراه كـنـد بـگو : اندكى از كفرت بهره مند شو , كه تو از دوزخيانى )).
((چون به آدمى گزندى رسد , چه بر پهلو خفته باشد و چه نشسته يا ايستاده ما را به دعا مى خواند و چـون آن گزند را از اودور سازيم , چنان مى گذرد كه گويى ما را براى دفع آن گزندى كه به او رسيده بود هرگز نخوانده است اعمال اسرافكاران اينچنين در نظرشان آراسته شده است )).
((يـا آن كـه درمـانـده را چون بخواندش پاسخ مى دهد و گرفتارى از او دور مى كند و شما را در زمين جانشين پيشينيان مى سازد آيا معبودى با خداست ؟
چه اندك پند مى گيريد)).
ـ پيامبر خدا (ص ) : در هنگام آسايش خود را به خدا بشناسان تا در هنگام گرفتارى و سختى تو را بشناسد.
ـ امـام صـادق (ع ) : كـسـى كـه در دعـا كردن پيشدستى كند (هميشه دعا كند نه فقط موقع بلا وگـرفـتـارى ) , هـرگـاه بـلا بـر او نازل شود دعايش اجابت گردد و فرشتگان گويند : صدايى آشناست و از آسمان (درگاه خدا) پوشيده نماند اما كسى كه در دعا كردن پيشدستى نكند , چون بلا به اورسد دعايش مستجاب نشود و فرشتگان گويند : ما اين صدا را نمى شناسيم .

ـ امام باقر (ع ) : سزاوار است كه مؤمن در هنگام خوشى و آسايش همان گونه دعا كند كه در هنگام سختى و گرفتارى .

ـ خداى تعالى به داود , صلوات اللّه عليه , وحى فرمود كه : در زمان آسايش و خوشى به ياد من باش , تا من در هنگام سختى وگرفتارى دعايت را اجابت كنم .

ـ امـام سـجاد (ع ) ـ در مناجات خويش : مرا از آنان قرار مده كه خوشى سرمستشان مى كند و بلاو گـرفتارى از پايشان در مى آورد اينان فقط زمانى تو را مى خوانند كه گرفتار شوند و تنهاهنگامى به ياد تو مى افتند كه به مصيبتى سخت گرفتار آيند , در اين هنگام در برابر تو به خاك مى افتند و دست خواهش به سويت بر مى دارند.
ـ پـيـامـبـر خدا (ص ) : هرگاه بنده در روزگار خوشى به ياد پروردگارش باشد , خداوند او را از بلامى رهاند.
تشويق به دعاكردن براى هرحاجتى .

ـ پيامبر خدا (ص ) : براى هر حاجتى كه داريد , حتى اگر بند كفش باشد , دست خواهش به سوى خداى عزوجل دراز كنيد, زيرا كه تا اوآن را آسان نگرداند آسان (و برآورده ) نشود.
ـ هر يك از شما بايد تمام نيازهاى خود را از خدا درخواست كند , حتى اگر بند كفشش پاره شد آن را از خدا بخواهد.
ـ خـداونـد بـه مـوسـى وحـى فـرمود كه : اى موسى ! هر چه نياز دارى از من بخواه , حتى علوفه گوسفند و نمك خميرت را.
ـ امـام صادق (ع ) : برشمابادبه دعاكردن , زيرا با هيچ چيز به مانند دعا به خدا نزديك نمى شويددعا كـردن بـراى هيچ امر كوچكى را , به خاطر ناچيز بودنش رها نكنيد , زيرا حاجتهاى كوچك نيز به دست همان كسى است كه حاجتهاى بزرگ به دست اوست .

ـ امام باقر (ع ) : حاجتهاى كوچك خودرا خرد و كم اهميت مشماريد , زيرا محبوبترين مؤمنان نزد خداى تعالى كسى است كه بيشتردرخواست كند.
ـ پيامبر خدا (ص ) : هر يك از شما بايدحاجت خود را از پروردگار خويش بخواهد , حتى نمك را از او بخواهد و حتى بند كفش خودرا از او بخواهد.

دعا كليد اجابت است .

قرآن .

((چـون بـنـدگان من درباره من از تو بپرسند , بگو كه من نزديكم و به نداى كسى كه مرا بخواند پاسخ مى دهم پس , بايد به نداى من پاسخ دهند و به من ايمان آورند تا راه راست يابند)).
((پـروردگـارتـان گـفـت : بخوانيد مرا تا شما را پاسخ گويم آنهايى كه از پرستش من سركشى مى كنند زودا كه با خوارى به جهنم درآيند)).
ـ پـيـامبر خدا (ص ) : خداى تبارك و تعالى هرگاه پيامبرى را مى فرستاد به او مى فرمود : هرگاه امر ناخوشايندى تو را اندوهگين ساخت مرا بخوان پاسخت را مى دهم خداوند اين را به امت من نيز ارزانى داشته است , آن جاكه مى فرمايد : ((مرا بخوانيد تا شما را پاسخ گويم )).
ـ امام صادق (ع ) درباره آيه ((رحمتى كه خدا بر مردم بگشايد كسى نتواند كه بازش دارد)) فرمود : آن رحمت دعاست .

ـ دعا مخزن اجابت است , همچنان كه ابر مخزن باران است .

ـ امام على (ع ) : هر كه از خدا اذن بخواهد خداوند به او اذن دهد.
ـ هر كه در (رحمت ) خداى سبحان رابكوبد آن در به رويش باز شود.
ـ امام صادق (ع ) : هيچ درى نيست كه كوبيده شود , مگر آن كه بزودى به روى كوبنده باز گردد.
ـ امـام حسن (ع ) : خداوند عزوجل باب مسالت (و دعا) را به روى هيچ كس نگشود, كه باب اجابت را به روى او بسته باشد.
ـ پـيامبر خدا (ص ) : هر كس از شما كه دردعا به رويش گشوده شد , درهاى اجابت نيز به رويش گشوده شده است .

ـ خـدا رانـسـزد كـه در دعا رابراى بنده اى بگشايد و در اجابت را به رويش ببندد خدا كريمتر ازآن است كه چنين كند.
ـ هرگاه خداوند بخواهد كه خواهش بنده اى برآورد اجازه (و توفيق ) دعا كردن به او عطافرمايد.
ـ هـر كـه چـيـزى را آرزو كـنـد و آن چيز مورد رضاى خداى عزوجل باشد , از دنيا نرود تا آن كه خداوند بدو عطا فرمايد.
ـ امام صادق (ع ) : بسيار دعا كن , زيرادعا كليد هر رحمتى است و مايه روا شدن هر حاجتى و آنچه نـزد خداست جز با دعا به دست نمى آيد هيچ درى نيست كه بسيار كوبيده شود مگر آن كه بزودى به روى كوبنده باز گردد.
ـ بـزنـطـى : بـه حـضـرت رضـا (ع ) عـرض كـردم : فـدايـت شوم , من چند سال است كه از خدا حـاجـتى مى خواهم و از تاخير در اجابتش در دلم شبهه اى پديد آمده است حضرت به من فرمود : بـگـوبـدانم اگر من سخنى به تو بگويم آيا به آن اعتماد مى كنى ؟
عرض كردم : فدايت شوم , اگر بـه سـخـن شـمـا اعـتـمـاد نـكـنم به چه كسى اعتماد كنم ؟
حضرت فرمود : پس , به خدا بيشتر اعـتـمـادداشـتـه باش , زيرا خداوند به تو وعده (اجابت ) داده است مگر نه اين كه خداى تبارك و تعالى مى فرمايد : ((هرگاه بندگانم درباره من از تو پرسند ))؟
.

شرايط استجابت دع.

ـ امام صادق (ع ) : آداب دعا را رعايت كن اگر شرايط دعا را به جا نياوردى منتظر اجابت مباش و بدان كه اگر خدا ما را به دعاكردن فرمان نداده بود ولى ما خالصانه او را مى خوانديم , باز از روى فضل و كرم اجابت مى كرد , چه رسد به اين كه خودش اجابت دعاى كسى را كه شرايط آن را به جا آورد ضمانت كرده است .

در اين جا مهمترين شرايط استجابت دعا را كه از معصومين (ع ) روايت شده است ذكرمى كنيم :.
1 ـ شناخت .

ـ پـيـامـبر خدا (ص ) : خداوند عزوجل مى فرمايد : هر كس با آگاهى از اين نكته كه سود و زيان به دست من است , از من چيزى بخواهد اجابتش مى گويم .

ـ امام صادق (ع ) در پاسخ به گروهى كه از آن حضرت پرسيدند : چرا ما دعا مى كنيم اما مستجاب نمى شود؟
فرمود: چون كسى رامى خوانيد كه نمى شناسيدش .

ـ در بـاره آيـه ((پـس , دعوت مرااجابت كنند و به من ايمان آوردند)) فرمود : يعنى بدانند كه من مى توانم آنچه را از من مى خواهند به آنان بدهم .

2 ـ عمل كردن به مقتضاى شناخت .

قرآن .

((اى بـنـى اسرائيل : نعمتى را كه به شما ارزانى داشتم , به ياد بياوريد و به عهد من وفا كنيد تا به عهد شما وفا كنم و از من بترسيد)).
ـ پيامبر خدا (ص ) : كسى كه دعا كند وعمل نكند , مانند كسى است كه با كمان بى زه تير اندازد.
ـ آن اندازه كه نمك براى غذا كافى است , همراه با كار خير, دعاكردن كافى است .

ـ امـام عـلـى (ع ) در پـاسـخ ‌بـه ايـن سـؤال كـه : خـداونـد فرموده است ((مرا بخوانيد , اجابتتان مـى كـنـم ))پـس , چرا دعا مى كنيم ولى دعايمان اجابت نمى شود؟
فرمود : زيرا دلهاى شما هشت خـيـانـت كرده است : نخستين آنها اين است كه شما خدا را شناختيد اما حق او را چنان كه بر شما واجـب كـرده اسـت ادا نـكرديد , بنابر اين , شناخت شما به كارتان نيامد وقتى درها و راههاى دعا رابسته ايدچه دعايى از شما مستجاب مى شود؟
.
ـ امـام صـادق (ع ) ـ : نـيز در پاسخ به همين پرسش ـ : زيرا شما به عهد و پيمان خدا وفا نمى كنيد خداوند مى فرمايد : ((به عهد من وفاكنيد به عهد شما وفا مى كنم )) به خدا قسم اگر به عهد خدا وفا مى كرديد , خداوند به عهد و پيمان شما وفا مى كرد.
ـ خداوند به موسى وحى فرمود : كه اى موسى ! مرا با دل پاك و زبان راست بخوان .

ـ امـام صادق (ع ) : هرگاه بنده با نيتى راست و درست و دلى با اخلاص , خداى تبارك و تعالى را بـخـوانـد و بـه عهد خداى عزوجل نيزوفاكند دعايش مستجاب مى شود اما اگر خداوند عزوجل را بـدون نـيـت و اخلاص بخواند , دعايش اجابت نشود مگر نه اين كه خداوند متعال مى فرمايد : ((به عهد من وفا كنيد به عهد شما وفا مى كنم )) ؟
پس كسى كه وفا كند وفا مى بيند.
3 ـ پاكى درآمد.
ـ امام على (ع ) : بهترين دعا دعايى است كه از سينه اى پرهيزگار و دلى پاك برخيزد.
ـ پـيـامـبـر خـدا (ص ) : هـمـانـا بـنـده دستش را (براى دعا) به درگاه خدا بالا مى برد در حالى كه خوراكش حرام است , با چنين حالى , چگونه دعايش مستجاب شود؟
.
ـ در پـاسـخ بـه كـسـى كه عرض كرد : دوست دارم دعايم پذيرفته شود , فرمود : خوراكت را پاك گردان و حرام وارد معده خود مكن .

ـ در آمدت را پاك كن تا دعايت مستجاب شود, زيرا هرگاه آدمى لقمه [حرام ] به دهان خود ببرد تا چهل روز دعايى از اوپذيرفته نمى شود.
ـ در حديث قدسى : از تو دعا كردن است و از من اجابت نمودن , پس , هيچ دعايى از من محجوب نماند مگر دعاى حرامخوار.
ـ امـام صـادق (ع ) : هر كه خوشحال مى شود كه دعايش مستجاب گردد كسب و كار خود را پاك گرداند.
ـ هر يك از شما كه مى خواهد دعايش مستجاب شود درآمد خود را پاك كند و حق مردم رابپردازد دعـاى هيچ بنده اى كه مال حرامى در شكمش باشد يا مظلمه كسى به گردنش باشد , به درگاه خدا بالا نمى رود.
ـ روايـت شـده است كه موسى (ع )مردى را ديد كه به شدت زارى مى كند و دستهايش را به سوى آسـمـان بالابرده , دعا و تضرع مى كند پس , خداوند به موسى (ع )وحى كرد : اگر او چنين و چنان هم مى كرد دعايش مستجاب نمى شد , زيرا در شكمش (خوراك ) حرام جاى دارد و برپشتش حرام و در خانه اش حرام .

4 ـ حضور و رقت قلب در هنگام دعا.
ـ پيامبر خدا (ص ) : بدانيد كه خداوند ,دعايى را كه از دلى غافل و بى خبر باشد نمى پذيرد.
ـ بدانيد كه خداوند از دل غافل دعايى را نمى پذيرد.
ـ در پاسخ به اين پرسش كه اسم اعظم خدا چيست ؟
فرمود : همه اسمهاى خدا اعظمند پس , دل خود را از هر چه جز اوست خالى گردان و آن گاه به هر نامى كه خواهى بخوانش .

ـ امام على (ع ) : خداوند دعاى دل غافل را نمى پذيرد.
ـ امـام صادق (ع ) : خداى عزوجل دعايى را كه از دلى غافل و بى توجه سرزند اجابت نمى كند پس , هـرگـاه دعـا كـردى بـا دلـت (بـه خدا)روى آر و يقين بدان كه در اين صورت دعايت مستجاب مى شود.
ـ خداوند دعايى را كه با سنگدلى همراه باشد مستجاب نمى كند.
ـ پيامبر خدا (ص ) : دعا كردن را درهنگام رقت قلب غنيمت شمريد , كه رقت قلب , رحمت است .

ـ امام صادق (ع ) : هر زمان كه بدنت به لرزه درآمد و چشمانت گريان شد و دلت تپيدن گرفت آن لحظه را (براى دعا كردن ) غنيمت شمار , كه به تو توجه شده است .

ـ هـر زمـان كه به يكى از شما رقت قلب دست داد , دعا كند , زيرا قلب تا خالص و پاك نشود رقت نمى يابد.

موانع اجابت دع.

1 ـ گناه .

ـ امام باقر (ع ) : (گاه ) بنده از خداوند حاجتى را مى خواهد و از شان خداست كه آن را درآينده اى نزديك يا با تاخير برآورده سازد , اما بنده بعدا مرتكب گناهى مى شود پس , خداوندتبارك و تعالى بـه فـرشـتـه مـى گـويـد : حـاجـت او بر مياور و او را از آن محروم گردان , زيرا كه اوخود را در معرض خشم من نهاد و مستوجب محروميت از سوى من شد.
2 ـ ستم .

ـ امام على (ع ) : خداوند عزوجل به عيسى بن مريم (ع ) وحى فرمود كه : به اشراف بنى اسرائيل بگو كه من دعاى هيچ يك از شماو هيچ يك از كسانى را كه مظلمه اى به گردن دارند اجابت نمى كنم .

ـ امـام صـادق (ع ) : خـداونـد عـزوجـل مـى فـرمـايـد: سوگند به عزت و جلالم كه دعا و نفرين سـتـمـديده اى را در حق ستم كننده بدو كه خودنسبت به ديگرى چنان ستمى را روا داشته است اجابت نمى كنم .

ـ از انـدرزهـاى خـداى تـعـالى به عيسى (ع ) : اى عيسى ! به ستمگران بنى اسرائيل بگو : در حالى كـه زيرپاهاى شما حرام قرار داردو در خانه هايتان بت , مرا مخوانيد , زيرا من سوگند خورده ام كه هر كس مرا بخواند پاسخش رابدهم و پاسخ من به آنان تا زمانى كه (از محفل دعا) پراكنده شوند , نفرين كردن بر ايشان است .

ـ امـام صادق (ع ) : هر گاه مردى ستم بيندو به ستمگر خود نفرين كند , خداوند عزوجل فرمايد : كس ديگرى هم هست كه مى گويد به اوستم كرده اى و تو را نفرين مى كند اگر خواهى نفرين هر دوى شما رامستجاب كنم و اگر خواهى به تاخير اندازم تا مشمول عفوم شويد.
3 ـ ناسازگارى دعا با حكمت خداوند.
ـ امـام عـلـى (ع ) : كرم خداى سبحان باحكمت او تضاد پيدا نمى كند , از اين روست كه هر دعايى مستجاب نمى شود.
ابن سينا مى نويسد : علت اجابت دعا تلاقى و توافق اسباب و علل است با هم , بنا به حكمتى الهى به ايـن معنا كه دعاى كسى كه درباره چيزى دعا مى كند و سبب تحقق آن چيز از سوى آفريدگار با هـم تـلاقـى مـى كـنند بنابر اين , اگر سؤال شود كه : آيا ممكن است آن چيز بدون دعا وتوافق و سـازگـاريـش با آن دعا تحقق پيدا كند؟
مى گوييم : خير , زيرا علت آن هر دو يكى مى باشد و آن آفـريـدگـارى اسـت كه سبب هستى يافتن آن چيز را دعا قرار داده است همچنان كه سبب سالم شـدن بـيمار را خوردن دارو قرار داده است و تا بيمار دارو مصرف نكند بهبودنمى يابد دعا نيز اين گونه است چيزى كه براى تحقق يافتنش دعا مى كنيم , بنا به حكمتى , برحسب قضا و قدر الهى بـا عـلت وجودى آن چيز تلاقى مى كند پس , دعا كردن لازم است وانتظار اجابت دعا نيز ضرورى است .

آداب دعا كردن .

1 ـ بسم اللّه گفتن .

ـ پيامبر خدا (ص ) : دعايى كه با بسم اللّه الرحمن الرحيم آغاز گردد رد نمى شود.
2 تمجيد خداوند.
ـ پيامبر خدا (ص ) : هر دعايى كه با تمجيد(خدا) آغاز نشود نافرجام است .

ـ امام صادق (ع ) : در كتاب امير المؤمنين (ع )آمده است كه پيش از درخواست چيزى از خدا بايد او را سـتود پس , هرگاه خداى عزوجل را خواندى (ابتدا) او را تمجيد كن (راوى مى گويد :) عرض كـردم : چـگـونـه تـمجيدش كنم ؟
حضرت فرمود : مى گويى : اى كسى كه از رگ گردن به من نـزديكتر است , اى كسى كه ميان انسان و دلش حائل مى شود , اى كسى كه در بالاترين چشم انداز است , اى كسى كه مانندندارد.
3 ـ صلوات فرستادن بر محمد و خاندانش .

ـ پـيـامبر خدا (ص ) : صلوات فرستادن شمابر من , دعاى شما را مستجاب مى گرداند و زكات (و مايه پاكيزگى ) اعمال شماست .

ـ امـام صادق (ع ) : دعا پيوسته در حجاب است تا آن گاه كه بر محمد و بر خاندان محمد صلوات فرستاده شود.
ـ هـر كـه خـواهد از خداوند عزوجل حاجتى طلب كند , به صلوات فرستادن بر محمد و آل اوآغاز نـمـايد , سپس حاجتش را بخواهد و در پايان نيز بر محمد و آل محمد صلوات فرستد , زيراخداى عـزوجـل كـريمتر از آن است كه آغاز و انجام دعا را بپذيرد و وسط را واگذارد , چرا كه صلوات بر محمد و آل محمد از خداوند پوشيده نمى ماند.
ـ امـام عـلـى (ع ) : هـر دعايى , تا در آن بر محمد و آل محمد صلوات فرستاده نشود , از (ورود به ) آسمان ممنوع است .

4 ـ شفيع قراردادن صالحان .

ـ در دعاى معصومين (ع ) آمده است :خدايا! اگر گناهان من آبروى مرا نزد تو برده است و دعايم را از تـو مـحـجـوب كرده است پس , برمحمد و خاندان محمد صلوات فرست و به آبروى آنان , اى پروردگار من , دعايم را اجابت فرما.
ـ امام كاظم (ع ) : هرگاه خواستى از خداوند حاجتى طلب كنى , بگو : خدايا! به حق محمد و على از تو مسالت مى كنم , زيرا كه آن دورا نزد تو منزلتى است .

ـ امام صادق (ع ) : همانا خداوند را فرستادگانى آشكار و فرستادگانى پنهان است پس , هر گاه به حق فرستادگان آشكار خدا از او چيزى خواستى به حق فرستادگان پنهانش نيز بخواه .

5 ـ اعتراف به گناه .

ـ امـام صادق (ع ) : (در دعا) ابتدا بايدخدا را ستود , سپس به گناه اعتراف نمود و آن گاه حاجت را خواست .

6 ـ تضرع و ابتهال ((5)) .

ـ خـداى تـعالى به موسى (ع ) وحى فرمود :اى موسى ! هرگاه مرا مى خوانى با ترس و هراس و بيم بخوان وروى در خاك نه وبا اعضاى ارجمند بدنت در برابرم سجده كن و در پيشگاه من با خوارى و فروتنى بايست و هرگاه بامن رازو نياز مى كنى , با دلى هراسان و ترسان راز و نياز كن .

ـ از اندرزهاى خداى تعالى به عيسى (ع ) : اى عيسى ! مرا چون شخص اندوهگين و در حال غرق كه فـريادرسى ندارد , بخوان مرا جز با خوارى و زارى و خلوص مخوان , كه هر گاه با چنين حالى مرا بخوانى اجابتت كنم .

ـ امـام حـسـيـن (ع ) : رسـول خـدا (ص ) درهـنگام ابتهال و دعا مانند بينوايى كه غذا مى طلبد , دستانش را بالا مى برد.
7 ـ به جا آوردن دو ركعت نماز.
ـ امـام صـادق (ع ) : مـردى وارد مـسـجـد شـد ودو ركـعت نماز خواند و سپس از خداى عزوجل درخـواسـت كـرد رسول خدا (ص )فرمود : اين بنده از پروردگارش زود خواهش كرد مرد ديگرى آمد و دو ركعت نماز خواند و سپس خداى عزوجل را ثنا گفت و بر پيامبر و خاندانش درود فرستاد در اين هنگام رسول خدا (ص ) (به او)فرمود : بخواه كه به تو داده مى شود.
ـ هركه درست وضو بگيرد و دوركعت نماز بگزارد و ركوع و سجود آنها رابه طور كامل به جا آورد , سپس سلام گويد و خداى عزوجل و رسول خدا را مدح كند و آن گاه حاجتش را بخواهد هر آينه به جا خواهش كرده و هركه به جا طلب خير و خوبى كند نوميد برنگردد.
8 ـ كوچك نشمردن هيچ دعايى .

ـ امام على (ع ) : خداى تبارك وتعالى اجابت خود را در دل دعا پنهان كرده است پس , هيچ دعايى را خرد و ناچيز مشمار , زيرا بساكه اجابت شود و تو ندانى .

9 ـ زياد نشمردن خواسته .

ـ پـيامبر خدا (ص ) : خداوند مى فرمايد : اگر دلهاى (همه ) بندگانم آرزويى همچون آرزوى دل خـوشـبـخت ترين بنده مرا بكنند (ومن آرزوى آنان را برآورم ) اين آرزوها همچون سوزنى باشد كه بـنـده اى از بـنـدگان من آن را درآب دريا فرو برد , زيرا كه عطاى من كلام است و وعده من نيز كلام و هرگاه من به چيزى بگويم ((باش )) مى شود (به محض اين كه اراده هستى يافتن چيزى را كنم هستى مى يابد).
ـ خداى تعالى فرموده است : اگر اولين و آخرين و زنده و مرده و تر و خشكتان جمع شوند و هر يك هر چه خواهش دارد بخواهد ومن آنها را برآورم در ملك من كمترين اثر نگذارد.
ـ خـداونـد بـه يـكـى از پـيـامبرانش وحى فرمود كه : اگر اهل هفت آسمان و زمين همگى از من خـواهـشـى كـنند و خواهش يكايك آنان را برآورم به اندازه پرپشه اى از ملك من كم نشود چگونه كاستى يابد ملكى كه من سرپرست وخداوندگار آنم ؟
.
ـ از خداوند بخواهيد, و زياد بخواهيد,زيرا هيچ چيز براى او زياد و بزرگ نيست .

ـ امـام بـاقـر (ع ) : هـيـچ خـواسـتـه اى را زيـاد مشماريد , زيرا آنچه نزد خداست بيش از آن است كه مى پنداريد.
10 ـ بلند همتى در خواهش .

ـ امـام على (ع ) : در وصيت خود به فرزندش حسن (ع ) مى فرمايد : بايد براى خود آن چيزى را (از خـدا) بخواهى كه جمال و نيكى آن برايت بماند و وبال و آزارش از تو دور ماند مال و ثروت براى تو نمى ماند و تو نيز براى آن نخواهى ماند.
ـ امام كاظم (ع ) : ابوذر از خوف خداچندان گريست كه چشمش آسيب ديد به او گفته شد : چرا دعـا نمى كنى كه خدا چشمت را شفادهد؟
ابوذر گفت : از اين كار غافل شده ام و اهميت چندانى هم برايم ندارد گفتند : چه چيز تو رااز اين كار غافل كرده و باز داشته است ؟
گفت : دو امر بسيار بزرگ : بهشت و دوزخ .

ـ ربـيعة بن كعب : روزى رسول خدا (ص )به من فرمود: اى ربيعه ! هفت سال به من خدمت كردى , آيـا از من چيزى نمى خواهى ؟
من عرض كردم : اى رسول خدا , مرا فرصتى ده تا بينديشم صبح روز بعد كه خدمت پيامبررسيدم فرمود : اى ربيعه ! حاجتت را بگو عرض كردم : از خداوند بخواه كه مرا با تو به بهشت برد حضرت فرمود : چه كسى اين را به تو ياد داد؟
عرض كردم : اى رسول خدا! هيچ كس به من ياد نداد , بلكه با خودم انديشيدم و گفتم : اگر از ايشان ثروت بخواهم عاقبتش نابودى اسـت و اگـرعمر طولانى و اولاد (زياد) بخواهم عاقبت همه آنان مرگ است ربيعه مى گويد : آن حـضرت لحظاتى سرش را پايين انداخت وسپس فرمود : اين كار را مى كنم تو نيز با سجده زياد مرا (در برآورده شدن اين خواهش ازخدا) يارى رسان .

ـ امام صادق (ع ) : مردى خدمت رسول خدا(ص ) آمد و سلام كرد و مسلمان شد وسپس عرض كرد : اى رسول خدا , مرا مى شناسى ؟
حضرت فرمود : تو كيستى ؟
عرض كرد : من صاحب همان منزلى هـسـتم در طائف كه شما در فلان روز از دوره جاهليت بر من وارد شديد ومن گراميتان داشتم پيامبر خدا(ص ) فرمود : خوش آمدى , حالا چه مى خواهى ؟
آن مرد عرض كرد : دويست گوسفند با چوپانان آنها رسول خدا (ص )دستور داد به او بدهند , آن گاه به اصحابش فرمود : اين مرد همت آن را نداشت تا چيزى را از من بخواهد كه آن پيرزن بنى اسرائيل از موسى (ع ) خواست ((6)) .

ـ در پاسخ به اين سؤال كه خواهش پيرزن از موسى (ع ) چه بود؟
فرمود : آن پيرزن گفت : اين كار نـمـى كـنـم مـگر آن كه چندكاربرايم بكنى : پايم را چابك گردانى , بينايى مرا به من بازگردانى جوانيم را به من برگردانى ومراباخودت دربهشت جاى دهى .

11 ـ دعا كردن براى همه .

ـ پـيـامبر خدا (ص ) : هر گاه يك نفر دعاكند, براى همه دعا كند , زيرا اين دعا به اجابت نزديكتر اسـت كـسى كه پيش از دعا كردن براى خود براى چهل نفر از برادرانش دعا كند , آن دعا در حق آنان و در حق خودش مستجاب شود.
ـ امـام صـادق (ع ) : هـر كـس پـيـش از دعـا كـردن بـراى خـودش , چـهـل مـؤمـن را دعا كند دعايش مستجاب شود.
12 ـ دعاى پنهانى .

قرآن :.
((پرودگارت را در دل خودبه تضرع وترس , بى آن كه صداى خودبلندكنى , هر صبح و شام ياد كن و از غافلان مباش )).
ـ پيامبر خدا (ص ) : يك دعاى پنهانى برابراست با هفتاد دعاى آشكار.
ـ امام صادق (ع ) : عظمت ثواب دعا و تسبيحى را كه بنده در خلوت خويش كند جز خداى تبارك و تعالى كس نداند.
13 ـ دعاى گروهى .

ـ امـام صـادق (ع ) : هيچ گاه چهار نفر فراهم نيامدند و براى مطلبى به درگاه خدا دعا نكردند , مگر اين كه با اجابت آن دعااز هم پراكنده شدند.
ـ هـرگـاه امر دشوار و ناگوارى براى پدرم پيش مى آمد زنان و كودكان را گرد مى آورد و سپس دعا مى كرد و آنها آمين مى گفتند.
مـيـان ايـن گـونـه خـبـرهـا و خبرهاى فقره پيشين مبنى بر فضيلت دعاى پنهانى مى توان اين گـونـه سـازش داد كـه احـاديـث قبلى را حمل بر مواردى كرد كه در جمع شدن براى دعا تاثير اجتماعى وجود ندارد يا مواردى كه شرع تنهايى وخلوت در آنها را مطلوب دانسته است مانند نماز شب ,اما احاديث دسته دوم مربوط به جاهايى مى شود كه جمع شدن اثر اجتماعى دارد يا اختصاص به موارد خاصى دارد كه در احاديث ذكر شده اند.
14 ـ خوشبين بودن به اجابت دعا.
ـ پيامبر خدا (ص ) : خداوند را با حال يقين به اجابت بخوانيد.
ـ امام صادق (ع ) : هر گاه دعا كنى با دل (به خدا) روى آر و چنين پندار كه حاجت و خواسته تو بر در خانه است .

ـ چون دعا كنى چنين خيال كن كه حاجتت بر در خانه است .

15 ـ انتخاب زمان مناسب .

ـ پيامبر خدا (ص ) : هر كه فريضه اى را اداكند , دعايش (در آن هنگام ) نزد خدا مستجاب است .

ـ امـام صـادق (ع ) : در سـه زمـان دعـا ازخداوند پوشيده نمى ماند : بعد از اداى فريضه , به هنگام بارش باران و هنگام پديدارشدن نشانه اى از اعجاز خدا در زمين .

ـ پـيـامـبـر خـدا (ص ) : بـهـتـرين زمان براى اين كه خداى عزوجل را بخوانيد سحرگاهان است سـپـس ايـن آيـه را كه نقل سخن يعقوب (ع )است تلاوت كرد : ((بزودى از پروردگار خود براى شما آمرزش مى خواهم )) و فرمود : (دعا كردن براى ) آنها را به وقت سحر موكول كرد.
ـ امـام صـادق (ع ) : هر كس براى خدا از بيمارى عيادت كند , هر دعايى كه آن بيمار براى اوبكند خداوند اجابت فرمايد.
16 ـ پافشارى .

ـ امـام باقر(ع ): خداوندعزوجل پافشارى مردمان درخواهش از يكديگر را ناخوش دارد اما اين كار را نسبت به خودش دوست مى دارد.
ـ در تـورات آمـده اسـت : در دعـاپـافشارى كنيد تا با اجابت دعا رحمت (خدا) شما را فراگيرد و عافيت به شما شادباش گويد.
ـ نيز در تورات ـ : كسى كه به احسان و خوبى من اميدوار باشد در خواهش از من پافشارى كند.
ـ امام على (ع ) : در مسالت از خدا پافشارى كن تا درهاى رحمت به رويت گشوده شود.
ـ امـام بـاقر (ع ) : به خدا سوگند هيچ بنده مؤمنى در حاجت خود به درگاه خداى عزوجل اصرار نورزد , مگر آن كه حاجتش را بر آورد.
ـ پيامبر خدا (ص ) : راستى كه خداوند درخواست كننده مصر را دوست دارد.
ـ خـدا رحـمـت كـنـد بـنده اى را كه از خداى عزوجل حاجتى بخواهد و در دعا (براى آن حاجت ) پافشارى كند , خواه دعايش اجابت شود و يا نشود.
ـ از سخنان نجوا آميز خداى تعالى با موسى : اى موسى ! مانند آن كسى دعا كن (و مرابخوان ) كه به آنچه نزد من است طمع بسته و رغبت دارد و از كرده خويش پشيمان است .

ـ نـيـز از هـمـين مناجاتها ـ : بنگر كه وقتى از من مسالت مى كنى رغبت تو به آنچه نزد من است , چگونه مى باشد.

امورى كه بايد دعا كننده ترك كند.

1 ـ دعا براى چيزهاى ناشدنى و ناروا.
ـ امام على (ع ) : اى كسى كه دعا مى كنى , آنچه را ناشدنى و نارواست از خدا مخواه .

ـ در پاسخ به اين سؤال : بى اثرترين دعاها كدام است ؟
فرمود : دعا براى چيزهاى ناشدنى .

ـ عرض كردم : پروردگارا , مرا محتاج هيچ يك از آفريدگانت مگردان رسول خدا(ص )فرمود : اى على ! چنين مگو , زيرا هيچ كس نيست كه محتاج ديگران نباشد عرض كردم : پس ,چه بگويم , اى رسول خدا؟
فرمود : بگو : خدايا! مرا محتاج آفريدگان بد خود مفرما.
ـ شـنـيـد كه مردى مى گويد : خدايا! ازفتنه به تو پناه مى برم , به او فرمود : مى بينم كه از مال و فـرزنـدت بـه خدا پناه مى برى خداى تعالى مى فرمايد : ((همانا داراييها و فرزندان شما فتنه (مايه آزمـايـش ) هـسـتـند)) (اين گونه مگو) بلكه بگو : خدايا! من از فتنه هاى گمراه كننده به تو پناه مى برم .

ـ امام صادق (ع ) : در پاسخ به سؤال از آيه ((آن چيزهايى را كه خدا بدانها بعضى از شما را بر بعضى ديگر برترى داده است آرزومكنيد)) فرمود : نبايد انسان آرزوى زن و دختر كسى را بكند بلكه بايد مانند آنها را آرزو كند(كه خدا به او بدهد).
2 ـ شتاب داشتن .

ـ امـام صـادق (ع ) : هـرگـاه بنده دعا كند ,خداى تبارك و تعالى پيوسته در فكر حاجت اوست به شرط آن كه بنده شتاب به خرج ندهد.
ـ هـر گـاه بـنـده شـتـاب كند و از حاجت خواهى خود (از خدا) دست بكشد خداى تعالى فرمايد :بنده ام عجله كرد گويى مى پندارد كه نيازهاى او را كسى جز من برآورده مى كند.
ـ مؤمن پيوسته در خير ورفاه ورحمت خداست مادام كه عجله نشان ندهد و نوميدانه دست ازدعا نـكشد (راوى مى گويد :) عرض كردم : چگونه عجله نشان مى دهد؟
فرمود : مى گويد:مدتهاست دعا مى كنم واجابتى نمى بينم .

ـ پـيـامـبـر خدا(ص ) : مردم تازمانى كه شتاب به خرج ندهند پيوسته در خير و خوبى خواهند بود عـرض شـد : اى رسـول خـدا , درود خدا برتو , چگونه شتاب به خرج مى دهند؟
فرمود : به اين كه بگويند : دعا كرديم اما مستجاب نشد.
3 ـ صلاح كار خود را به خدا نياموزد.
ـ پـيـامـبـر خـدا(ص ) : خداى تبارك و تعالى فرموده است : اى آدميزاد! از فرمانى كه به تو داده ام اطاعت كن و صلاح كار خود را به من نياموز.
ـ امـام عـلى (ع ) : خداى عز و جل از فراز عرش خود فرمود: اى بندگان من ! از آنچه به شمادستور داده ام فرمان بريد و به من نياموزيد كه چه چيز به صلاح شماست , زيرا من به آن داناترم و آنچه را به صلاح شماست از شما دريغ نمى كنم .

ـ امام صادق (ع ) : هر كه به خدا چيزى راكه نمى داند ياد دهد عرش او به لرزه درآيد.

كسى كه حاجتش بى درخواست برآورده مى شود.

ـ پـيـامـبـر خـدا(ص ) : خداى تعالى فرموده است : هر كس چنان به ياد من باشد كه فراموش كند چيزى از من بخواهد بهترين چيزى را كه به سؤال كنندگان مى دهم به او عطا كنم .

ـ هـر كـس عـبادت خدا او را از مسالت از او غافل كند خداوند بهترين چيزى را كه به سائلان خود مى دهد عطايش فرمايد.
ـ خـداى تعالى فرموده است : هر كس ياد من او را از مسالت از من غافل كند , پيش از آن كه از من بخواهد به او مى دهم .

ـ خـداونـد مـى فـرمايد : كسى كه ياد من او را از خواهش از من غافل كند, بالاتر از آن چيزى كه به سائلان مى دهم او را عطا كنم .

ـ امـام صـادق (ع ) : هـرگـاه بـنـده را بـه درگـاه خـداى عز و جل حاجتى باشد و پيش از طلب حـاجـت خود زبان به ستايش (خدا) و درود فرستادن بر محمد و خاندان محمد بگشايد چندان كه يادش برود حاجتى نيز داشته است خداوند حاجت او را , پيش از آن كه بخواهد , برآورد.
ـ يـك بـار خـداى را خواندم و او پاسخم داد و من حاجت خود را از ياد بردم , زيرا پاسخ دهى خدا و روى آوردن او بـه بـنـده اش در هـنگام دعا بسى بزرگتر و ارزشمندتر است از آنچه كه بنده از او مى خواهد , حتى اگر خواسته اش بهشت و نعمتهاى جاويدان آن باشد.
ـ ابـو حـمـزه : خـداونـد بـه داود(ع ) وحـى فرمود كه : اى داود! هيچ بنده اى نيست كه از فرمان مـن اطـاعـت كـنـد , مـگـر آن كـه خـواسته او را پيش از آن كه بگويد برآورم و پيش از آن كه مرا بخواندپاسخش گويم .

ـ فـاطـمه زهرا(ع ) : هر كه عبادت ناب و خالصانه خود را به درگاه خدا فرا برد , خداوند عز وجل بهترين كارى را كه به صلاح اوست برايش فرو فرستد.

آن كه دعايش مستجاب مى شود.

ـ امام صادق (ع ) : هر گاه يكى از شما خواهد كه هر چه از خداوند طلب كند به او بدهد بايد از همه مـردم چـشم اميد بركند و جز به خدااميد نبندد پس , چون خداى عز و جل دانست كه او براستى چنين است هر چه از خدا بخواهدعطايش كند.
ـ امام سجاد(ع ) : هر كه در هيچ كارى به مردم اميد نبندد و همه كارهاى خود را به خداى عز وجل واگذارد , خداوند هر خواسته اى كه او داشته باشد اجابت كند.
ـ امـام حسن (ع ) : كسى كه در دلش هوايى جز خشنودى (خدا) خطور نكند , من ضمانت مى كنم كه خداوند دعايش را مستجاب كند.
ـ امـام صـادق (ع ) : دلـهـاى خـود را وارسـى كـنـيـد اگـر ديديد كه خداوند آنها را از خطور هر گونه ناخشنودى نسبت به كارهايى كه او مى كند پاك ساخته است (جز رضايت و خشنودى از خدا وكرده هاى او در دلتان نمى يابيد) در اين صورت هر چه مى خواهيد از او طلب كنيد.

دعاهايى كه مستجاب مى شود.

ـ امـام صـادق (ع ) : سه دعاست كه از خداى تعالى پوشيده نمى ماند (ومستجاب مى شود) : دعاى پـدر در حق فرزندش هرگاه نسبت به او نيكوكار و فرمانبردار باشد , نفرين پدر در حق او هرگاه وى را بـيازارد و نافرمانى كند ,نفرين ستمديده در حق ستمگر , دعاى ستمديده در حق كسى كه انـتقام او را از ستمگر گرفته باشد , دعاى مرد مؤمن در حق برادر مؤمن خود كه به خاطر ما او را كـمـك مـالـى كرده باشد ونفرين او در حق كسى كه برادرش به وى محتاج شده و او مى توانسته است نيازش را برطرف سازد و نكرده است .

ـ پيامبر خدا(ص ) : دعاى چهار نفر رد نمى شود : پيشواى دادگر , پدر براى فرزندش , دعاى انسان بـراى برادرش در غياب او و ستمديده خداوند جل جلاله مى فرمايد : به عزت و جلالم سوگند كه گر چه به طول انجامد , اما عاقبت انتقام تو (ستمديده ) را بگيرم .

ـ از نفرين پدر بترسيد, كه آن ازشمشير برنده تر است .

ـ امـام على (ع ) : دعاى چهاركس رد نمى شود : پيشواى دادگر در حق ملتش و پدر صالح درحق فـرزندش و فرزند صالح در حق پدرش وستمديده در حق كسى كه به او ستم كرده است خداوند , عـز اسـمه , مى فرمايد : به عزت و جلالم سوگند كه حتى اگر زمانى هم بگذرد, سرانجام انتقام تو (ستمديده ) را خواهم گرفت .

ـ امـام صادق (ع ) : مبادا ستمگرى را در ستم كردن به مسلمانى ستمديده يارى رسانيد , زيرا اگر شـمـا را نـفـريـن كند نفرينش مستجاب مى شود پدرمان رسول خدا(ص )مى فرمود : همانا نفرين مسلمان ستمديده اجابت مى شود.