ـ پيامبر خدا(ص ): در فقاهت مرد همين بس , كه خدا را عبادت كند و در نادانى مردهمين بس , كه به راى و انديشه خود مغرورباشد.
ـ امـام صـادق (ع ): آدمى فقيه نباشد,مگر آن گاه كه برايش مهم نباشد چه جامه اى بپوشد و با چه چيز سد جوع كند.
ـ روايت شده است كه مردى خدمت پيامبر(ص ) آمد تا حضرت به او قرآن بياموزد چون پيامبر به اين آيـه رسـيد: ((پس هر كه به اندازه ذره اى خوبى كند, آن رامى بيند و هر كس به اندازه ذره اى بدى كـنـد(نـيز) آن را مى بيند)), عرض كرد: ((مرا بس است )) و رفت رسول خدا(ص ) فرمود: اين مرد, فقيه برگشت .

ـ امام رضا(ع ), به نقل از پدران بزرگوارش , مى فرمايد: در يكى از غزوات پيامبر(ص ) عده اى را نزد رسـول خـدا(ص )آوردنـد پـرسـيد: اينها كيستند؟
عرض كردند:مؤمنند, اى رسول خدا فرمود: از ايـمـانـتـان چـه حـاصـلـى ديـده ايـد؟
عـرض كردند: شكيبايى در بلا و گرفتارى , شاكر بودن در هنگام برخوردارى و خرسندى به قضا (ى الهى )رسول خدا(ص ) فرمود: مردمانى بردبار ودانايند و از شدت دانايى چيزى نمانده , كه پيامبر باشند.
ابـو حـامـد غزالى درباره دگرگونى واژگان علوم مى نويسد: بدان كه منشا اشتباه و درآميختن دانـشـهاى نكوهيده با دانشهاى شرعى , تحريف اسامى پسنديده و تبديل وانتقال آنها, بر اثر اهداف نـادرسـت , بـه مـعـنـاهـايـى است مغاير با معانيى كه مورد نظرسلف صالح و نسل اول بوده است اين واژه هاى دگرگون شده پنج تاست : فقه , علم ,توحيد, تذكير و حكمت اينها نامهايى خوشايند و پـسنديده بودند و كسانى كه اين اوصاف را داشتند از منصبهاى دينى برخورداربودند اما امروزه به مـعـانـيى مذموم منتقل شده اندلذا دلها از كسانى كه اين اسامى و اوصاف را برخود داشته باشند, گريزانند.
واژه اول , فقه است دخل و تصرفى كه دراين واژه كردند, تصرفى تخصيصى بود, نه انتقال و تبديل مـعنايى , چون اين واژه را به شناخت مسائل فرعى غريبى در فتواها و آگاهى از ريزه كاريهاى علل ايـن مـسائل و بحثهاى پر طول وتفصيل در آنها و از بر كردن اقوال و سخنان مربوط به اين مسائل تـخصيص دادند و كسى كه در اين مسائل ژرفكاوتر باشد و به آنها بيشتربپردازد گفته مى شود: او فـقيه تر است در حالى كه در عصر اول اسلام , عنوان فقه بر علم طريق آخرت و ريزه كاريهاى آفات نفوس و تباه كننده هاى اعمال و حقير شمردن دنيا و چشم دوختن به نعمت آخرت و غلبه خوف و ترس الهى بر دل , اطلاق مى شد دليل بر اين مطلب اين سخن خداى تبارك و تعالى است كه ((تا در دين آگاه و فقيه شوند و قوم خود را, وقتى به سوى آنان برگشتند, بيم دهند)) آن علمى كه مايه انـذارو بـيـم مـى بـاشـد ايـن علم و اين فقه است , نه فرعيات طلاق ولعان و صلح و اجاره چون با ايـن مسائل نه انذارى حاصل مى شود و نه بيم دادنى وبلكه اختصاص دادن تمام وقت و هم خود به اين مسائل , دل را سخت مى كند و ترس و خشيت الهى را از آن برمى كند نمونه اش رفتارى است كه از اين گونه افراد مشاهده مى شود خداى متعال مى فرمايد: ((ولهم قلوب لا يفقهون بها))مراد فقه و فهم معانى ايمان است , نه فتواهاواقعيت آن است كه فقه و فهم در لغت دو نامندبه يك معنا و در گـذشـتـه و حال به اين معنا به كارمى رفته اند نيز خداى متعال مى فرمايد: ((لانتم اشد رهبة فى صدورهم من اللّه ذلك بانهم قوم لايفقهون )) در اين آيه ترس اندك آنها از خداى عزوجل و اهميت دادن بـه قدرت مخلوق را به اندك بودن فقه و فهم ايشان نسبت مى دهد حالافكر كنيد آيا اين كم ترسى از خدا و ترس از خلق خدا نتيجه حفظ نداشتن تفريعات فتواها و احكام و قضاياست , يا نتيجه بى بهره بودن از علومى كه ذكر كرديم .

رسول خدا(ص ) به كسانى كه به نمايندگى نزدآن حضرت آمده بودند,فرمود: ((دانشمندندو حكيم وفقيه )) ((6)) و فرمود : ((آيا شما را از فقيه كامل و تمام عيار آگاه نكنم ؟
عرض كردند: چرافرمود: كـسـى كـه مـردم را از رحمت خداى سبحان نوميد نگرداند, آنان را از مكر و عذاب خداى عزوجل آسوده خاطر نسازد و از فضل و كرم خدا مايوسشان نكند و از روى بى ميلى وبى رغبتى به قرآن , به چيز ديگر رو نكند))    ((7)) .

و فرموده است : ((بنده فقيه تمام عيار نشود,مگر آن گاه كه خشم و كينش با مردم به خاطرخداى عزوجل باشد و مگر آن گاه كه براى قرآن وجوه (و معانى ) فراوانى قائل باشد)).
ايـن سخن از ابو الدردا نيز نقل شده است , به اضافه اين سخن رسول خدا كه ((سپس به خودش رو كند و بيش از هر كس نفس خود را دشمن دارد)).
يـكـى از پـيـشـينيان گفته است : فقيه , كسى است كه به دنيا بى اعتنا و به آخرت راغب باشد و در ديـنـش بـصيرت داشته باشد درعبادت پروردگارش پيگير باشد, پارسا باشدو با آبروى مسلمانان بـازى نكند, نسبت به اموال آنان خويشتندار و براى جامعه آنان خيرخواه باشد او در هيچ يك از اين موارد,قيد ((فروع شرعيه و فتاوى را ياد داشته باشد)) ذكر نكرده است من نمى گويم كه واژه فقه , فـتاوى در زمينه احكام ظاهرى رادر بر نمى گرفته است , اما اين امر به طريق عموم و شمول يا به طـريق تبعى بوده است وواژه فقه بر علم آخرت و احكام مربوط به دل , بيشتر اطلاق مى شده است تخصيص اين واژه از آن معانى به اين معناى متداول ,اين اشتباه را به وجود آورد كه برخى افرادخود را وقـف مـعناى تخصيصى آن كنند و ازعلم آخرت و احكام دل روى گردانند, بويژه كه اين امر با طـبـيعت انسان هم سازگارتراست , چون علم باطن علمى پيچيده و عمل به آن دشوار و دستاويز قـرار دادن آن بـراى رسيدن به منصب حكومت و قضاوت و مال و مقام ناممكن است شيطان هم با استفاده ازاين فرصت و جذابيت نام فقه در شرع , فقه به معناى تخصيصى آن را, در دلها آراست .

شـهـيد ثانى رضوان اللّه تعالى عليه در((منية المريد)) مى گويد صرف آموختن اين مسائل مدون , نزد خداى تعالى فقه محسوب نمى شود بلكه فقه در نزد خداى متعال درحقيقت به دريافت جلال و عـظـمـت اوست وهمين علم است كه خوف و هيبت و خشوع نسبت به خداوند به بار مى آورد و باعث روى آوردن به تقوا و شناخت صفات ناپسند و, در نتيجه , دورى كردن از آنها وشناخت صفات پسنديده و به كار بستن آنهامى شود و خوف از خدا را به بار مى آورد واندوه را در جان , برمى انگيزد چـنـان كـه خداى متعال در كتاب خود به اين نكته توجه داده و فرموده است : ((چرا از هر فرقه اى ازآنـان گـروهـى كـوچ نـمـى كـنـنـد تـا در ديـن آگاهى پيدا كنند و قوم خود را وقتى به سوى آنـان بـازگشتند بيم دهند؟
)) آن علمى كه موجب انذار و بيم مى شود, اين علم مدون نيست ,زيرا مـقـصـود از ايـن عـلم مدون حفظ اموال , بابه كار بستن شروط معاملات و حفظ بدنها, بااموال و جـلوگيرى از قتل و جراحات مى باشد آن علمى كه اهميت دارد, عبارت از شناخت نحوه پيمودن راه خداى متعال وپشت سرگذاشتن گردنه هاى دل است , يعنى همان صفات نكوهيده كه حجاب مـيـان بـنده وخداى تعالى مى باشند, زيرا هرگاه بنده به اين صفات آلوده باشد, از خداوند بزرگ درحجاب است و به همين دليل , علم (فقه )موجب ترس و خشيت از خداست .