حرف : ز

زبان و آفات آن

1) امام صادق عليه السلام فرمود: به راستى مبغوض ترين خلق خدا بنده اى است كه مردم از زبانش هراسان باشند.⁽³⁰⁷⁾

2) اميرالمؤ منين عليه السلام فرمود: از مجادله و ستيزه بپرهيزيد كه دلهاى دوستان و برادران را بيمار كند و نفاق به بار آرد. (زيرا سلامتى دل به صفا و صميميت است و بيمارى اش به كينه و اندوه و پريشانى خاطر، كه بر اثر مجادله و ستيزه پديد آيد و بين دوستان جدايى افتد).⁽³⁰⁸⁾

3) امام صادق عليه السلام فرمود: نه با شخص بردبار مجادله كن و نه با شخص بى خرد؛ زيرا بردبار دشمنت دارد و بى خرد آزارت رساند.⁽³⁰⁹⁾

4) رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم فرمود: جبرئيل نزد من نمى آمد، جز آنكه مى گفت :اى محمد! از بغض و دشمنى مردم بپرهيز.⁽³¹⁰⁾

5) رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم فرمود: از كشمكش و ستيزه با مردم بپرهيز.⁽³¹¹⁾

6) امام صادق عليه السلام فرمود: از دشمنى ورزيدن بپرهيزيد كه پديد آورنده گناه و آزار و غرامت و آشكار كننده زشتى و عيب است .⁽³¹²⁾

7) امام صادق عليه السلام فرمود: از دشمنى با يكديگر بپرهيزيد، زيرا دشمنى دل را به سختى مشغول كند، و موجب نفاق شود و كينه ها پديد آورد.⁽³¹³⁾

8) رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم فرمود: آن اندازه كه جبرئيل درباره دورى گزيدن از دشمنى با مردم به من سفارش كرد، درباره چيزى ديگرى سفارش نكرد.⁽³¹⁴⁾

9) امام صادق عليه السلام فرمود: هر كه دشمنى بكارد، كاشته خود را درو كند.⁽³¹⁵⁾

زهد

1) حضرت صادق عليه السلام فرمود: همه خيرات و نيكيها در خانه اى نهاده شد و كليدش را زهد و بى رغبتى به دنيا قرار داده اند.⁽³¹⁶⁾

2) رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم فرمود: مرد شيرينى ايمان را در قلبش احساس نكند، تا آنكه باكش نباشد كه چه كسى دنيا را مى خورد.⁽³¹⁷⁾

3) امام صادق عليه السلام فرمود: شناختن شيرينى ايمان بر دلهاى شما حرام است ، تا آن گاه كه به دنيا بى رغبت شود.⁽³¹⁸⁾

4) على عليه السلام فرمود: از خلقياتى كه انسان را در امر دين يارى مى كند، زهد ورزيدن نسبت به دنياست . ⁽³¹⁹⁾

5) اميرالمؤ منين عليه السلام فرمود: علامت مشتاق به ثواب آخرت بى رغبتى نسبت به خوشى و عيش دنياى نقد است ؛ همانا بى رغبتى زاهد نسبت به دنيا از آنچه خداوند در دنيا بهره او ساخته ، كاهش ندهد، اگر چه زهد ورزد، و حرص شخص حريص بر خوشى و عيش دنياى نقد، برايش ‍ فزونى نياورد اگر چه حرص ورزد پس فريب خورده و زيانكار كسى است كه از بهره آخرت خود محروم ماند.⁽³²⁰⁾

حرف : س

ستايش پروردگار

1) محمد بن مروان گويد: به حضرت صادق عليه السلام عرض ‍ كردم ، چه عملى به درگاه خداى متعال محبوب ترين همه اعمال است ، فرمود: اين كه او را ستايش كنى .⁽³²¹⁾

2) حضرت صادق عليه السلام فرمود: هر كه صبح از خواب برخيزد و چهار بار بگويد: ((الحمدالله رب العالمين ))، هر آينه شكر آن روزش را ادا كرده و هر كه چون شب فرا رسيد چنين كند، شكر شبش را ادا كرده است .⁽³²²⁾

ستايش خداوند، پيش از دعا

1) حضرت صادق عليه السلام فرمود: هر گاه خواهى دعا كنى پس ‍ خدا را تمجيد كن و او را حمد و سپاس و تسبيح و تهليل (لا اله الا الله ) و ثنا بگوى و بر محمد صلى الله عليه و آله و سلم و آل او صلوات فرست ، سپس ‍ درخواست كن تا به تو داده شود.⁽³²³⁾

شرح :

علامه مجلسى (ره ) گويد: گاهى گفته شود كه تمجيد گفتن ((الله اكبر)) است : و تمحيد ((الحمد لله )) است و تسبيح ((سبحان الله )) است : و تهليل ((لا اله الا الله ))است و ثنا آن است كه نعمتهايى كه خداوند بر بنده عطا فرموده بشمارد: ولى دور نيست كه معانى اينها را تعميم دهيم كه شامل گردد هر جه را به اين معانى برسانند و اختصاص به اين الفاظ مخصوص ‍ نداشته باشد، چنانچه تمجيد بر ((لا حول و لا قوة الا بالله )) نيز اطلاق شده است .

2) حضرت صادق عليه السلام فرمود: هر كه دوست مى دارد كه دعايش به اجابت رسد، بايد كسب خود را پاك و حلال كند.⁽³²⁴⁾

سخن چينى

1) رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم به اصحاب خود فرمود: آيا خبر ندهم كه بدترين شما كيست ؟ عرض كردند: چرا يا رسول الله ؛ فرمود: آنان كه به سخن چينى روند و ميان دوستان جدايى افكنند، و براى مردمان پاكدامن عيب جويى كنند.⁽³²⁵⁾

2) امام باقر عليه السلام فرمود: بهشت بر دروغ پردازان سخن چينى كننده حرام است .⁽³²⁶⁾

سرزنش

1) حضرت صادق عليه السلام فرمود: هر كه مؤ منى را سرزنش كند، خدا او را در دنيا و آخرت سرزنش كند.⁽³²⁷⁾

2) حضرت صادق عليه السلام فرمود: هر كه مؤ منى را به گناهى سرزنش ‍ كند، نميرد تا اينكه آن را مرتكب گردد.⁽³²⁸⁾

سفاهت و بى خردى

1) حضرت صادق عليه السلام فرمود: به راستى كه بى خردى خوى پستى است ، صاحب آن بر زير دستش گردن فرازى كند، و بر بالا دست خود زبونى كند.⁽³²⁹⁾

2) امام صادق عليه السلام فرمود: بى خردى مكنيد، زيرا پيشوايان شما بى خرد نبودند.⁽³³⁰⁾

3) امام صادق عليه السلام فرمود: هر كس (رفتار) شخص بى خرد را با بى خردى مقابله به مثل كند، به هر چه بر سرش آيد، رضايت داده ، چون همانند او رفتار كرده است . ⁽³³¹⁾

سلام كردن

1) رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم فرمود: سلام كردن مستحب و جواب آن واجب است . ⁽³³²⁾

2) رسول اكرم صلى الله عليه و آله و سلم فرمود: هر كه پيش از سلام كردن ، شروع به سخن گفتن كند پاسخش مدهيد.⁽³³³⁾

3) امام باقر عليه السلام فرمود: به درستى كه خداوند آشكار كردن سلام را دوست دارد.⁽³³⁴⁾

4) امام صادق عليه السلام فرمود: بخيل كسى است كه در سلام كردن بخل ورزد.⁽³³⁵⁾

5) امام صادق عليه السلام فرمود: آنكه آغاز به سلام كند، به خدا و رسولش ‍ نزديك تر است .⁽³³⁶⁾

6) نيز فرمود: از فروتنى و تواضع اين است كه به هر كه بر خورد كردى سلام كنى .⁽³³⁷⁾

7) همچنين فرمود: كوچك بر بزرگ سلام كند، و رهگذر برنشسته ، و گروه اندك و بر گروه بسيار سلام كنند.⁽³³⁸⁾

8) نيز فرمود: چون فردى از ميان جمعى سلام كند، از جانب آنها كفايت مى كند، و چون يكى از آنها جواب داد كفايت مى كند.⁽³³⁹⁾

9) اميرالمؤ منين عليه السلام فرمود: به اهل كتاب آغاز به سلام گفتن نكنيد، و هر گاه به شما سلام كردند، شما در جواب بگوييد: ((عليكم )).⁽³⁴⁰⁾

سيراب كردن مؤ من

1) امام سجاد عليه السلام فرمود: هر كه مؤ من تشنه كامى را آب دهد، خدايش از شراب بهشتى سر به مهر به او بنوشاند.⁽³⁴¹⁾

2) رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم فرمود: هر كس توانايى آن داشته باشد كه جرعه آبى به مؤ منى بنوشاند، خداوند در برابر هر شربتى هفتاد هزار حسنه به او دهد و اگر با وجود آنكه توانايى اين كار را ندارد (يعنى آب به سختى فراهم يم شود) به او آب بنوشاند، مثل اين است كه ده بنده از فرزندان اسماعيل را آزاد كرده است .⁽³⁴²⁾

حرف : ش

شاد كردن مؤ منان

1) امام باقر عليه السلام فرمود: رسول خدا فرمود: هر كس مؤ منى را شاد و خوشحال سازد، پس به راستى كه مرا خوشحال ساخته ، و هر كس ‍ مرا خوشحال سازد، به راستى كه خدا را خوشحال نموده است .⁽³⁴³⁾

2) امام باقر عليه السلام فرمود: خداوند به چيزى محبوب تر از مسرور ساختن مؤ من ، پرستش نشده است .⁽³⁴⁴⁾

3) حضرت صادق عليه السلام فرمود: هر مسلمانى كه به مسلمانى برخورد نمايد و او را شد كند، خدا را شاد كرده است . ⁽³⁴⁵⁾

4) امام رضا عليه السلام فرمود: هر كس اندوه مسلمانى را از بين ببرد، خداوند در روز قيامت اندوه دلش را زايل سازد.⁽³⁴⁶⁾

شر عمل و زبان

1) رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم فرمود: بدترين مردم در روز قيامت نزد خدا كسانى هستند كه از ترس بدى و شرشان ، آنها را احترام و اكرام كنند.⁽³⁴⁷⁾

2) امام صادق عليه السلام فرمود: كسى كه مردم از زبانش به ترسند، او در آتش است .⁽³⁴⁸⁾

3) امام صادق عليه السلام فرمود: به درستى كه مبغوض ترين خلق خدا آن بنده ايست كه مردم از زبانش پرهيز كنند.⁽³⁴⁹⁾

شك

1) امام صادق عليه السلام فرمود: هر كه شك كند و يا گمان برد و بر يكى از آن دو حال بماند، خداوند عملش را بى ارزش سازد، به درستى كه حجت خدا همان حجت روشن (و يقينى ) است .⁽³⁵⁰⁾

2) امام باقر عليه السلام فرمود: با شك و ترديد هيچ عملى سود ندارد.⁽³⁵¹⁾

3) امام صادق عليه السلام فرمود: شك و نافرمانى در آتشند، نه از ما هستند و نه به سوى ما توجه دارند.⁽³⁵²⁾

4) امام صادق عليه السلام فرمود: كسى كه بر فطرت توحيد (و از پدر و مادر خداپرست ) به دنيا آيد و درباره خدا شك كند، هرگز به خير (و سعادت ) باز نگردد.⁽³⁵³⁾

شكرگزارى

1) رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم فرمود: خداوند در شكر و سپاسگزارى را به روى بنده اى نگشايد مگر اينكه در فزونى و فراوانى هم به رويش گشوده گردد.⁽³⁵⁴⁾

2) رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم فرمود: خورنده سپاسگزار، اجرش مانند روزه دار خدا جوست ، و تندرست شكرگزار اجرش مانند اجر گرفتار صابر است ، و عطا كننده سپاسگزار اجرش مانند اجر محروم قانع است .⁽³⁵⁵⁾

3) امام صادق عليه السلام فرمود: شكر نعمت ، دورى گزيدن از محرمات است ، و تمام سپاسگزارى به گفتن ((الحمدلله رب العالمين )) است .⁽³⁵⁶⁾

شماتت

1) حضرت صادق عليه السلام فرمود: در گرفتارى برادر (دينى ) خود اظهار شادى و شماتت مكن تا (در نتيجه عمل بد تو) خداوند به او ترحم كند، و آن گرفتارى را به سوى تو بگرداند، و فرمود: هر كس به مصيبتى كه به برادر (دينى اش ) رسيده ، شاد كام شود، از دنيا نرود تا خودش گرفتار آن شود.⁽³⁵⁷⁾

حرف : ص

صبر

1) امام صادق عليه السلام فرمود: صبر سر ايمان است .⁽³⁵⁸⁾

2) امام صادق عليه السلام فرمود: هر كه صبر كند، اندكى صبر كرده ، و هر كه بى تابى كند، اندكى بى تابى كرده است (زيرا عمر كوتاه است و مصيبات كوتاه تر).⁽³⁵⁹⁾

3) امام باقر عليه السلام فرمود: بهشت در ميان ناگواريها و شكيبايى است ؛ پس هر كه در دنيا بر ناگواريها صبر كند، به بهشت رود.⁽³⁶⁰⁾

4) اميرالمؤ منين عليه السلام فرمود: و صبر در كارها مانند سر است نسبت به تن ، چون سر از تن جدا شود بدن تباه گردد، و چون صبر از كارها جدا شود، كارها تباه شود.⁽³⁶¹⁾

5) رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم فرمود: صبر بر سه قسم است : صبر در مصيبت و صبر بر طاعت ، و صبر از گناه ⁽³⁶²⁾

6) امام باقر عليه السلام فرمود: جوانمردى صبر رد حالت نيازمندى و فقر و آبرو نگهداشتن و ثروتمندى (رنج بردن ) بيشتر از جوانمردى بخشش ‍ است .⁽³⁶³⁾ 7) امام باقر عليه السلام فرمود: به آن حضرت عرض شد: صبر جميل چيست ؟ فرمود: صبرى كه با شكوه و شكايت و به مردم همراه نباشد.⁽³⁶⁴⁾

8) امام باقر عليه السلام فرمود: كسى كه صبر را براى مصيبتهاى روزگار آماده نكند، ناتوان گردد.⁽³⁶⁵⁾

((صلوات فرستادن بر رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم و آل او))

1) حضرت صادق عليه السلام فرمود: پيوسته دعا بى نتيجه است ، تا آنگاه بر محمد و آلش صلوات فرستاده شود (كه در اين صورت دعا به ثمر رسد).⁽³⁶⁶⁾