واژههاي اخلاقي از اصول كافي

علي مشكيني

- ۳ -

حرف : د

دروغ گفتن

(1) امام سجاد(ع ) فرمود: از دروغ كوچك و بزرگ - چه جدى و چه شوخى - بپرهيزيد، زيرا كسى كه در چيزى كوچك دروغ گفت ، به دروغ بزرگ نيز جراءت پيدا كند.(195)

(2) امام باقر(ع ) فرمود: خدا براى بدى قفلهايى قرار داده ، و كليدهاى آنها را شراب قرار داده و دروغ بدتر از شراب است .(196)

(3) امام باقر(ع ) فرمود: دروغ ويران كننده ايمان است .(197)

(4) امام باقر(ع ) فرمود: اولين كسى كه دروغ را تكذيب كند، خداوند است ، سپس دو فرشته كه با او هستند، سپس خود شخص كه به دروغگويى خود واقف است .(198)

دشنام گويى

(1) رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم فرمود: دشنام گوى مؤ من مانند كسى است كه در پرتگاه هلاكت است .(199)

(2) رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم فرمود: دشنام گويى به مؤ من نافرمانى و تبهكارى است .(200)

(3) رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم فرمود: به مردم دشنام مى دهيد، تا ميان آنان دشمنى ايجاد نشود.(201)

(4) امام موسى كاظم (ع ) فرمود: درباره دو مردى كه به هم دشنام دهند، فرمود: آن كه دشنام آغاز كند ستمكارتر است ، و گناه و او و گناه رفيقش به گردن اوست تا زمانى كه از ستم ديده معذرت بخواهد.(202)

(5) امام باقر(ع ) فرمود: لعنت چون از دهان كسى بيرون آيد (در هوا) مردد ماند، پس اگر جايى پيدا كرد (در آن قرار گيرد) وگرنه به گوينده برگردد(203)

6) امام باقر(ع ) فرمود: هيچ انسانى رو در روى مؤ منى به او طعن نزند، جز اين كه به بدترين مرگها بميرد، و سزاوار است ، كه روى خير (و سعادت ) را نبيند.(204)

دعا

دعا براى برادران دينى در پشت سر آنان

(1) حضرت باقر(ع ) فرمود: دعايى كه بيشتر اميد استجابت آن مى رود و زودتر به اجابت مى رسد، دعا در پشت سر برادر دينى است .(205)

(2) امام صادق (ع ) فرمود: دعاى انسان در غياب برادر (دينى )اش روزى را فراوان كند و از (امور) نامطلوب جلوگيرى كند.(206)

(3) امام باقر(ع ) فرمود: چيزى نزد خدا بهتر از اين نيست كه از آنچه نزد اوست از او درخواست شود و كسى نزد خدا مغبوض تر نيست از آن كس كه از عبادت او تكبر ورزد (و سرپيچى كند) و از آنچه نزد اوست درخواست نكند.(207)

(4) حضرت صادق (ع ) فرمود: هر كه از فضل خدا درخواست نكند، نيازمند و فقير گردد.(208)

(5) حصرت صادق (ع ) فرمود: پيوسته دعا كنيد؛ زيرا به هيچ چيز مانند آن به خدا نزديك نشويد.(209)

دعا، سلاح مؤ منان

(6) رسول خدا - صلى الله عليه و آله و سلم - فرمود: دعا سلاح مؤ من و ستون دين و نور آسمانهاست .(210)

(7) اميرالمؤ منين -(ع ) فرمود: دعا كليدهاى نجات و گنجينه هاى رستگارى است و بهترين دعا آن دعايى است كه از سينه اى پاك و دلى پرهيزكار برآيد.(211)

(8) اميرالمؤ منين -(ع ) فرمود: دعا سپر مؤ من است و هرگاه درى را بسيار كوبيدى ، به روى تو باز شود.(212)

(9) حضرت رضا -(ع ) هميشه به اصحاب خود مى فرمود: پيوسته ملازم سلاح پيامبران باشيد و آن دعاست .(213)

(10) حضرت صادق -(ع ) فرمود: دعا از نيزه نافذتر است .

دعا، دفع كننده بلا و قضا

(11) حضرت صادق (ع ) فرمود: دعا قضايى را كه از آسمان نازل گرديده ، و به سختى استوار گشته ، باز گرداند.(214)

(12) امام سجاد(ع ) فرمود: همانا دعا و بلا تا روز قيامت با هم رفاقت كنند، و همانا دعا، بلايى را كه به سختى استوار شده برگرداند.(215)

(13) امام سجاد(ع ) فرمود: دعا، بلا را دفع كند، چه نازل شده باشد و چه نازل نشده باشد.(216)

ثمرات دعا

(14) حضرت صادق (ع ) فرمود: پيوسته دعا كن ؛ زيرا درمان هر دردى دعاست .(217)

(15) حضرت صادق (ع ) فرمود: دعا مخزن و گنجينه اجابت است ، چنانچه ابر مخزن باران است .(218)

(16) حضرت صادق (ع ) فرمود: دعا در حال راحتى و آسايش ، نيازمنديهاى زمان گرفتارى را برآورده مى سازد.(219)

(17) حضرت صادق (ع ) فرمود: هر كه را خوش آيد كه دعايش در حال سختى به اجابت برسد، بايد در حال راحتى و آسايش بسيار دعا كند.(220)

(18) حضرت صادق (ع ) فرمود: هر گاه دعا كردى ، گمان كن كه حاجتت بر در خانه است .(221)

(19) حضرت صادق (ع ) فرمود: خداوند دعايى را كه از دل غافل بر آيد، اجابت نكند؛ پس هر گاه دعا كردى ، از عمق دل دعا كن و يقين داشته باش ‍ كه اجابت شود.(222)

(20) حضرت صادق (ع ) فرمود: همانا چون بنده دعا كند، خداوند پيوسته در پى حاجت او باشد، مادامى كه آن بنده شتاب نكند.(223)

(21) حضرت باقر(ع ) فرمود: به خدا سوگند هيچ بنده اى در دعا به درگاه خدا پافشارى و اصرار نكند، جز آن كه حاجتش را برآورد.(224)

(22) حضرت رضا(ع ) فرمود: يك دعاى بنده در پنهانى ، برابر با هفتاد دعاى آشكار اوست .(225)

(23) حضرت باقر(ع ) فرمود: پدرم هرگاه كه به درگاه خداوند حاجتى داشت ، در اين ساعت آن را مى خواست ، يعنى اول ظهر (هنگام زوال ، كه خورشيد از ميانه آسمان به طرف مغرب متمايل شود.)(226)

24) رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم فرمود: بهترين وقتى كه در آن خدا را بخوانيد (و به درگاهش دعا كنيد) سحرها است : و اين آيه را كه درباره گفتار حضرت يعقوب (ع ) است تلاوت فرمود: ((گفت به زودى براى شما از پروردگار خود آمرزش خواهم )) (يوسف ((12)) آيه 98) فرمود: (دعا كردن براى آنها را) به سحرگاه تاءخير انداخت (و موكول به وقتى سحر كرد).(227)

(25) از حضرت باقر(ع ) درباره آيه : ((پس فروتن نشدند براى پروردگار خويش و زارى نكردند)) (مؤ منون ((23)) آيه 76) سؤ ال شد، فرمود: ((استكانت ))همان فروتنى است ، تضرع ، بلند كردن و زارى كردن به دانهاست .(228)

اجتماع براى دعا و عموميت دادن به آن

(26) حضرت صادق (ع ) فرمود: هيچ گاه چهار نفر با هم اجتماع نكرده اند كه براى مطلبى به درگاه خدا دعا كنند، جز اين كه به اجابت آن دعا از هم جدا شده اند.(229)

(27) امام صادق (ع ) فرمود: دعا كننده و آمين گو، در مزد و اجر شريكند.(230)

(28) رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم فرمود: هرگاه يكى از شماها دعا كند، پس آن را عموميت دهد، (و همه را دعا كند) زيرا كه آن به اجابت نزديك تر است .(231)

(29) به امام صادق (ع ) عرض شد: دعاى مردى مستجاب مى شود و سپس ‍ به تاءخير مى افتد؟ فرمود: آرى تا بيست سال (ممكن است تاءخير افتد).(232)

(30) حضرت صادق (ع ) فرمود: ميان گفته خدا (كه به موسى و هارون در مقابل دعا براى نابودى فرعون و پيروانش فرمود:) ((هر آينه دعاى شما به اجابت رسيد (يونس ((10)) آيه 89) تا نابودى فرعون چهل سال طول كشيد.(233)

دل آدمى و حالات آن

(1) امام صادق (ع ) فرمود: به درستى كه ساعتى از شب و روز بر دل بگذرد، كه نه در آن كفر است و نه ايمان و مانند پارچه اى كهنه است ، سپس ‍ فرمود: آيا تو در نفس خودت چنين چيزى را درك نكرده اى ؟ فرمود: سپس ‍ به دست خداست كه هر طور بخواهد نقطه اى از كفر يا ايمان بر دل زند.(234)

(2) امام موسى كاظم (ع ) فرمود: خداوند دلهاى مؤ منان را پيچيده و بسته به ايمان آفريده (يعنى مانند نامه لوله كرده و خانه بسته كه جز نويسنده نامه و صاحبخانه كسى نداند كه چه در آن است ) و هنگامى كه بخواهد آنچه در آن است بدرخشد، به باران حكمت آبيارى اش كند، و بذر علم در آن بكارد، و زارع و سرپرست آن پروردگار جهانيان است .(235)

(3) حضرت صادق (ع ) فرمود: گاهى مردى را مى بينى كه در سخنورى در يك لام يا و او خطا نكند و خطيبى زبردست است ، ولى دلش از شب تاريك و ظلمانى تاريكتر و سياهتر است و گاهى مردى را مى يابى كه نمى تواند آنچه را كه در دل دارد به زبان آورد، اما دلش مانند چراغ نورافشانى كند.(236)

(4) حضرت باقر(ع ) فرمود: دلها سه گونه اند: دل وارونه ، كه هيچ خيرى را در خود جا ندهد و آن دل كافر است ، و دلى كه در آن نقطه سياهى است ، و خوبى و بدى در آن با هم در كشمكش باشند، پس هر كدام از آنها هم سنخ دل باشد بر ديگرى چيره گردد، و دلى باز و گشاده كه در آن چراغهايى است تابناك و نورش تا روز رستاخيز خاموش نگردد و آن دل مؤ من است .(237)

(5) حضرت باقر(ع ) فرمود: همانا اين دلها گاهى سخت شود، و گاهى نرم و هموار گردد.(238)

(6) حضرت صادق (ع ) فرمود: هيچ قلبى نيست جز آنكه دو گوش دارد بر سر يكى از آن دو فرشته اى است راهنما و بر سر ديگرى شيطانى است فتنه انگيز، اين فرمانش دهد و آن بازش دارد، شيطان به گناهان فرمانش ‍ دهد، و فرشته از آنها بازش دارد.(239)

(7) حضرت باقر(ع ) فرمود: چيزى تباه كننده تر از گناه براى قلب نيست ، قلب مرتكب گناهى مى شود و بر آن اصرار مى ورزد تا اينكه بر آن سيطره مى يابد.(240)

دنيا

(1) رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم فرمود: دنيا خانه كسى است كه خانه ندارد و آنكه عقل ندارد، براى دنيا جمع مى كند.(241)

(2) امام باقر(ع ) فرمود: هر روز فرشته اى ندا در مى دهد كه : (اى ) آدميزاد! به دنيا آى براى مردن و گردآورى كن براى نابودى و بساز براى خرابى .(242)

(3) رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم مى فرمود: مرا با دنيا چه كار؟ حكايت من و دنيا حكايت سوارى است كه در روز گرمى درختى برايش به پا شده و او در زير آن درخت خواب كوتاهى مى كند و سپس كوچ مى نمايد و درخت را وا مى گذارد.(243)

(4) امام صادق (ع ) فرمود: در كتاب على - صلوات الله عليه - آمده است كه : حكايت دنيا، حكايت مار است ، كه دست ماليدن به آن بسيار نرم و خوشايند است ، در حالى كه زهر كشنده اى در درون دارد، مرد عاقل از آن بپرهيزد، و كودك نادان بدان متمايل گردد.(244)

(5) امام صادق (ع ) فرمود: دنيا مانند آب درياست كه هر چه شخص تشنه از آن بيشتر بياشامد، تشنگى اش بيشتر شود، تا آنكه او را بكشد.(245)

(6) امام رضا(ع ) فرمود: عيسى بن مريم - صلوات الله عليه - به حواريين گفت :اى بنى اسرائيل !بر آنچه ، از دنيا، از دست شما رفت ، افسوس ‍ مخوريد، چنانچه اهل دنيا چون به دنياى خود رسند بر دين از دست داده افسوس نخورند.(246)

دورويى و نفاق

(1) امام صادق (ع ) فرمود: هر كه با مسلمان به دو چهره ، و دو زبان برخورد كند، روز قيامت در حالى بيايد كه براى او دو زبان آتشين باشد.(247)

شرح :

مقصود كسانى هستند كه براى جلب نفع دنيوى ، نزد هر كس مطابق تمايلات او سخن گويند و به اصطلاح معروف نان به نرخ روز خورند، كه اين كار باعث حق كشى هاى فراوان مى گردد و عين نفاق است .

2) حضرت باقر(ع ) فرمود: چه بد بنده اى است آن بنده دو رو و دو زبان ، كه در حضور برادرش او را ستايش كند و در پشت سر او را بخورد (و از او بدگويى كند) اگر دارا شود (و ثروتى به چنگ آورد) بر او رشك برد، و اگر گرفتار شود، دست از يارى او بردارد.(248)

شرح :

مقصود از اينكه حضرت فرمود: ((در پشت سر او را بخوريد)) يعنى غيبت او را كند، چنانچه خداى تعالى فرمايد: ((و غيبت نكند برخى از شما برخى ديگر را؛ آيا يكى از شما دوست دارد كه گوشت برادر مرده خويش را بخورد؟ همانا آن را ناخوش داريد. (حجرات ((49)) آيه 12).

(3) خداى تبارك و تعالى به عيسى بن مريم فرمود:اى عيسى ! بايد كه زبانت در پنهانى و آشكار يكى باشد، و همچنين قلب تو. همانا من تو را از نفس خودت مى ترسانم و همين بس كه من (بر حال تو) آگاهم . دو زبان در يك دهان نشايد، و دو شمشير در يك غلاف نگنجد، و دو دل در يك سينه نباشد، نهاد انسان نيز اين چنين است (كه دو عقيده مخالف ، در يك ذهن نتواند جايگير شود).(249)

دورى از گناه

(1) امام صادق (ع ) فرمود: بر شما باد به ورع ، زيرا بدانچه نزد خدا هست جز با ورع نتوان رسيد.(250)

(2) امام صادق (ع ) فرمود: كوشش بدون ورع سود نبخشد.(251)

3) امام باقر(ع ) فرمود: سخت ترين عبادت ورع است .(252)

(4) از حضرت صادق (ع ) سؤ ال شد: مرد با ورع كيست ؟ فرمود: آنكه از حرامهاى خدا دورى گزيند.(253)

(5) امام صادق (ع ) فرمود: در ضمن آنچه خداى عزوجل با موسى عليه السلام مناجات فرمود، اين بود كه فرمود:اى موسى ! تقرب جويندگان به چيزى مانند پرهيز از محرماتم ، به من تقرب نجسته اند؛ همانا من اقامت در بهشتهاى جاودان را به آنها مباح سازم و كس ديگرى را در اين كار با آنها شريك نگردانم .(254)

دوستى دنيا و حرص بر آن

(1) حضرت صادق (ع ) فرمود: ريشه و سر هر خطاكارى دوستى دنياست .(255)

توضيح : بايد دانست كه دنيا و دوستى آن به خودى خود مذموم نيست ، آنچه مذموم است دنيايى است كه انسان را از كسب كمالات و تحصيل آخرت باز دارد و او را به مهالك اندازد و گرنه وسيله بسيارى از سعادتها همين دنيا و دوستى آن است ، دنياست كه محل نزول فرشتگان رحمت و خانه پيمبران و جاى تجارت اولياى خدا بوده (چنانچه اميرالمؤ منين عليه السلام به آن اشاره فرموده ) و روى همين اصل پيمبران و ائمه اطهار از خداى تعالى طول عمر و ماندن در دنيا را طالب بودند، چنانچه در كلام سيدالساجدين (ع ) است كه از خدا طول عمر مى خواهد تا در راه طاعتش ‍ صرف نمايد و البته چنين دنيايى عين آخرت است ، چنانچه در روايت صحيح از ابن ابى يعفور حديث نقل است كه گويد: به حضرت صادق عليه السلام عرض كردم كه ما دنيا را دوست داريم ، فرمود: دنيا را براى چه مى خواهى ؟ عرض كردم : مى خواهم به وسيله آن تزويج كنم و حج به جاى آورم و بر نان خورهاى خود انفاق كنم ، و به برادران دينى خود برسانم و صدقه بدهم ، فرمود: اين از دنيا نيست (بلكه ) اين آخرت است ، پس به طور كلى آنچه از اخبار و آيات استفاده مى شود آن است كه اگر دوستى دنيا باعث فراموشى آخرت و تن پرورى و واگذاردن دستورات الهى و حرص بر لذت و شهوت گناهان و امثال اينها باشد، مذموم است ، ولى اگر آدمى دنيا را براى درك سعادت و كسب كمالات و آخرت بخواهد، مذموم نيست ، بلكه ممدوح است .

(2) حضرت صادق (ع ) فرمود: شيطان پسر آدم را به هر گناه و لغزشى وا مى دارد، پس چون ناتوان و عاجز شود در كنار مال كمين مى كند، و چون آدمى بدان جا رسد، گريبانش را مى گيرد.(256)

(3) رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم درهم و دينار (و دوستى آنها) كسانى را كه پيش از شما بودند، هلاك كردند و هلاك كننده شما نيز همين دو چيز است .(257)

(4) امام صادق (ع ) فرمود: خداوند درى از دنيا بر بنده نگشايد، جز اينكه همانند آن درى از حرص بر او بگشايد.(258)

(5) امام صادق (ع ) فرمود: دورترين حالى كه بنده از خدا دارد، اين است كه اندوهى جز شكم و غريزه جنسى نداشته باشد.(259)

(6) و نيز آن حضرت (ع ) فرمود: هر كه بيشتر به دنيا آلوده است ، هنگام جدايى از آن حسرت و افسوسش سخت تر است .(260)

(7) حضرت صادق (ع ) مى فرمايد: هر كه به دنيا دل بندد، به سه خصلت دل بسته است ، اندوهى كه پايان ندارد، و آرزويى كه به چنگ نيايد و اميدى كه به دان نرسد.(261)

دوستى و دشمنى براى خدا

(1) امام صادق (ع ) فرمود: هر كه براى خدا دوستى و دشمنى كند و (از دارايى خود) بخشش نمايد، از كسانى است كه ايمانش كامل است .(262)

(2) از امام صادق (ع ) سؤ ال شد: آيا حب و بغض از ايمان است ؟ فرمود: مگر ايمان چيزى جز حب و بغض است .(263)

(3) امام باقر(ع ) فرمود: هر گاه خواهى بدانى در تو خيرى هست ، به قلب خود نظر كن ، اگر اهل طاعت خدا را دوست و اهل معصيت خدا را دشمن دارد، در تو خير است ، و خدا هم تو را دوست دارد، و اگر اهل طاعت خدا را دشمن و اهل معصيت خدا را دوست دارد، در تو خير نيست و خدا دشمنت دارد و آدمى با كسى (همراه ) است كه او را دوست مى دارد.(264)

(4) امام صادق (ع ) فرمود: هر كه براى دين دوستى و دشمنى نمى كند، دين ندارد.(265)

ديدار برادران

(1) امام صادق (ع ) فرمود: هر كه براى خدا از برادرش ديدن كند، خداوند فرمايد: مرا ديدن كردى و ثوابت بر من است و به ثوابى جز بهشت برايت خرسند نيستم .(266)

(2) حضرت صادق (ع ) فرمود: به خاطر خدا به ديدار مؤ من رفتن ، از آزاد ساختن ده بنده مؤ من بهتر است .(267)

(3) اميرالمؤ منين (ع ) فرمود: ديدار برادران غنيمت بزرگى است ، اگر چه اندك باشند (يعنى اگر چه اين گونه برادران كميابند).(268)

دين ، عطيه خاص الهى

(1)امام باقر(ع ) فرمود: همانا خدا دنيا را به كسى كه او را دوست مى دارد و آنكه او را دشمن مى دارد عطا كند، ولى دينش را جز به آنكه دوستش دارد عطا نكند.(269)

(2) امام باقر(ع ) فرمود: سلامتى دين و صحت تن ، از مال و ثروت بهتر است .(270)

حرف : ذ

ذكر خدا

(1) امام صادق (ع ) مى فرمود: شيعيان ما آنهايى هستند كه هر گاه تنها باشند، بسيار ياد خدا كنند.(271)

(2) رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم فرمود: هر كه خدا را بسيار ياد كند، خدا او را دوست دارد و هر كه خدا را بسيار ياد كند، براى او دو برات (منشور آزادى ) نوشته شود: يكى برات نجات از دوزخ و ديگرى برات رهايى از نفاق .(272)

(3) امام صادق (ع ) فرمود: هر كه خدا را بسيار ياد كند، خداوند او را در بهشتش ، در كنف رحمت خود جا دهد.(273)

(4) نيز فرمود: خداوند فرمايد: هر كه به سبب ياد من از درخواست چيزى از من غافل شود (به طورى كه درخواست خود را فراموش كند) به او چيزى عطا كنم برتر از آنچه كه به درخواست كننده از من عطا مى كنم .(274)

(5) نيز مى فرمود: خداوند فرموده : هر كه مرا در نهانى ياد كند من او را آشكارا ياد كنم .(275)

حرف : ر

راستگويى و اداى امانت

(1) امام صادق (ع ) فرمود: هر كه زبانش راست باشد، كردارش پاك است .(276)

(2) امام باقر(ع ) فرمود: پيش از ياد گرفتن حديث ، راستگويى بياموزيد.(277)

(3) امام صادق (ع ) فرمود: نخستين كسى كه شخص راستگو را تصديق مى كند، خداوند است كه به راستگويى او واقف است و خودش هم خود را تصديق مى كند و مى داند راستگوست .(278)

(4) امام باقر(ع ) فرمود: همانا مرد (پيوسته ) راست مى گويد، تا آنكه خداوند او را صديق (بسيار راستگو) محسوب مى دارد.(279)

(5) امام صادق (ع ) فرمود: خداوند هيچ پيغمبرى را مبعوث نفرمود، جز با راستگويى و اداى امانت نسبت به نيكوكار و بدكردار.(280)

شرح :

مراد اين است كه هر پيغمبرى راستگو و امانت دار بوده و يا آنكه - علاوه بر آن - اگر صاحب شريعت بوده اين دو صفت در برنامه شريعت او نيز بوده است .

(6) امام صادق (ع ) فرمود: همانا على نزد رسول خدا - صلى الله عليه و آله و سلم - به سبب راستگويى و اداى امانت به آن مقام رسيد.(281)

(7) امام صادق (ع ) فرمود: به روزه و نماز مردم فريفته مشويد، زيرا انسان به نماز و روزه شيفته مى شود، تا آنجا كه اگر ترك كند، به هراس مى افتد، ولى آنها را به هنگام راستگويى و اداى امانت بيازماييد.(282)

شرح :

گاهى ترس از نارضايتى و اعتراض مردم يا انگيزه هاى دنيوى ديگر، موجب مى شود كه انسان بر نماز و روزه مداومت كند و آنها را ترك ننمايد، پس نماز و روزه معيار كامل و هميشگى صلاح و ترس از خدا نيست .

رضا به قضا

(1) امام صادق (ع ) فرمود: داناترين مردم به خدا، راضى ترين آنهاست به قضاى الهى .(283)

(2) على بن الحسين (ع ) مى فرمود: صبر و راضى بودن از خدا، پايه و اساس ‍ اطاعت خداست .(284)

(3) حضرت صادق (ع ) فرمود: خداوند فرمايد: بنده مؤ منم را به هر حالتى كه بگردانم ، برايش خير است ، پس بايد به قضاى من راضى باشد و بر بلاى من صبر كند و نعمتهايم را سپاس گزارد تا (نام ) او را - اى محمد - در زمره صديقان درگاهم ثبت كنم .(285)

(4) امام سجاد(ع ) فرمود: بالاترين درجه يقين پست ترين درجه رضاست .(286)

(5) امام صادق (ع ) فرمود: رسول خدا - صلى الله عليه و آله و سلم - هيچ گاه درباره چيزى كه رخ داده و سپرى شده بود، نمى فرمود: كاش غير اين مى بود.(287)

روا كردن حاجت مؤ من

(1) امام صادق (ع ) فرمود: روا ساختن حاجت مؤ من از آزاد كردن هزار بنده ، در راه خدا بهتر است و در روايتى آمده است كه بهتر از بيست حج است .(288)

(2) امام صادق (ع ) فرمود: هر مسلمانى كه حاجت مسلمانى را روا كند، خداى تبارك و تعالى به او خطاب كند كه : ثواب تو به عهده من است و به چيزى جز بهشت برايت راضى نباشم .(289)

166

3) امام صادق عليه السلام فرمود: در نيكى رساندن به برادران خود، با يكديگر مسابقه گذاريد و اهل نيكى باشيد، زيرا بهشت داراى درى است به نام معروف (نيكى و احسان ) و جز كسى كه در زندگى دنيا نيكى كرده ، داخل آن نشود.(290)

4) امام موسى كاظم عليه السلام مى فرمود: همانا از براى خدا در زمين ، بندگانى است كه براى حاجات مردم كوشش مى كنند، اينان روز قيامت در امانند و هر كه به مؤ منى شادى رساند، خدا روز قيامت دلش را شاد سازد.(291)

5) امام صادق عليه السلام فرمود: بارى اعتماد داشتن مرد به برادرش همين بس كه حاجتش را به سوى او برد.(292)

6) امام صادق عليه السلام فرمود: خداوند فرمايد: مردم عيال منند (زيرا ضامن روزى ايشانم ) و محبوب ترينشان نزد من كسى است كه نسبت به آنها مهربان تر و در راه حوايجشان كوشاتر باشد.(293)

7) امام صادق عليه السلام فرمود: كسى از كمك به برادر مسلمان خود و كوشش رد آن دست بر ندارد و ترك همدردى و هكارى نكند، جز اينكه گرفتار كمك كردن به كسى گردد كه گناهكار است و براى اين يارى كردن نيز اجرى نبرد.(294)

روزى بسنده

1) رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم فرمود: خوشا به حال آن كه مسلمان بوده و زندگى اش به قدر كفاف باشد.(295)

2) رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم فرمود: بار خدايا! به محمد و آل محمد و دوستداران آنها، پاكدامنى ، و به مقدار كفاف ، روزى عطا كن .(296)

3) رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم فرمود: آنچه كم باشد و كفايت كند، بهتر است از آنچه فراوان باشد و دل را مشغول سازد.(297)

رياست طلبى

1) امام موسى كاظم عليه السلام فرمود: بودن دو گرگ درنده در ميان گله گوسفندى كه شبانان آن هر يك به سويى رفته اند، زيان بخش تر از رياست نسبت به دين مسلمان نيست . (رياست طلبى از دو گرگ درنده به دين مسلمان بيشتر زيان رساند).(298)

2) امام صادق عليه السلام فرمود: هر كه رياست طلبد هلاك شود.(299)

3) حضرت صادق عليه السلام مى فرمود: بپرهيز از اين رؤ سايى كه رياست را به خود مى بندند، زيرا به خدا سوگند كه كفشها در پس مردى صدا نكند، جز آنكه هلاك شود و هلاك كند.(300)

4) امام صادق عليه السلام فرمود: كسى كه رياست را به خود بندد، ملعون است ؛ كسى كه به آن همت گمارد، ملعون است ؛ كسى كه به فكر آن باشد، ملعون است .(301)

رياكارى

1) امام صادق عليه السلام فرمود: واى بر تو عباد! از ريا بپرهيز، كه هر كس براى غير خدا كار كند، خدا او را به كسى كه برايش كار كرده واگذارد.(302)

2) امام صادق عليه السلام فرمود: هر گونه ريايى شرك است ، هر كه براى مردم كار كند، پاداشش به عهده مردم است و هر كه براى خدا كار كند، ثوابش بر خداست .(303)

3) اميرالمؤ منين عليه السلام فرمود: رياكار سه نشانه دارد: چون مردم را بيند (در عبادت ) به نشاءت آيد، و هر گاه تنها باشد كسل شود، و دوست دارد كه در هر كارى او را بستايند.(304)

4) حضرت صادق عليه السلام مى فرمود: خدا فرمايد: من بهترين شريكم (پس اى بنده ! ديگرى را در عبادت شريك من مساز)؛ زيرا هر كس در عملى كه انجام مى دهد، ديگرى را شريك من سازد، از او جز عملى كه خالص ‍ براى من باشد، نپذيرم . (305)

5) امام صادق عليه السلام فرمود: هر كس عملى را كه خدا دوست مى دارد به مردم نشان دهد و عملى را به خدا نشان دهد كه او ناپسند مى دارد، خداوند را در حالى ملاقات كند كه او را دشمن دارد.(306)