 |
|
روضة الشهداء مرحوم ملاحسين واعظى كاشفى - ۳ -
چون برادران روى به راه نهادند يعقوب آواز داد كه من از اينجا به شهر نخواهم رفت تا شما باز آييد و روبيل را گفت تو از همه اولاد من بزرگترى؛ يوسف را به تو مىسپارم زنهار كه از حال او غافل نشوى و اعتماد بر ديگر برادران نكنى. روبيل قبول كرد و روى به راه آوردند اما چون قدمى چند دور شدند يعقوب آواز داد كه آهسته رويد كه حريف دامنگير هجران گريبان دل گرفته به تقاضاى جان تعجيل مينمايد.
ايشان مىرفتند و آن پير بزرگوار بر اثر ايشان آهسته آهسته قدم مىزد و به هر قدمى نمىاز ديده مىباريد و در هر دمى آهى از سينه مىكشيد.
آوردهاند كه چون برادران قدمى چند برفتند و نزديك بود كه از نظر پدر غايب گردند يعقوب عليهالسلام آهى زد و گفت: اى فرزندان! يوسف را باز آريد تا يكبار ديگرش ببينم، يوسف را پيش پدر آوردند در برش گرفت و گفت: اى عزيز پدر راه برداشتى و مرا در فراق بگذاشتى.
يوسف عليهالسلام پدر را تسلى داده بازگردانيد يعقوب مراجعت نموده به زير درخت وداع رسيد از هر شاخى آواز الفراق شنيد دانست كه در پرده غيب رنگ ديگر آميختهاند از كارخانه قضا نيرنگى ديگر انگيخته اما فرزندان در نظر پدر يوسف را از يكديگر مىربودند و بر دوش و بر گردن بلكه بر فرق سر مىنهادند.
پسران يعقوب چون از نظر پدر غايب شدند يوسف را بر زمين افكندند و گفتند كه چند بار تو كشيم و شربت رشك تو چشيم پياده روان شو و در پيش ما ميدو يوسف در گريه آمد كه اى برادران عزيز چه كردهام كه با من اين خوارى مىكنيد و مرا پياده مىدوانيد؟ گفتند: اى صاحب رؤياى كاذبه آفتاب و ماه كه تو را سجده كردهاند از ايشان در خواه تا به فرياد تو رسند يوسف عليهالسلام قدمى چند برفت مانده گشت بند نعلينش بگسيخت از ترس اخوان پاى برهنه بر خار و خارا(12) روان شد.
نزديك هر برادر كه دويدى طپانچهاى بر رخسار وى زدى و براندى و در دامن هر برادر آويختى گريبانش گرفتى و دور افكندى.
بدين منوال در صحرا مىدوانيدندش تا وقتى كه آفتاب ارتفاع گرفت و هوا چون سينه يعقوب سوزناك شد تشنگى بر يوسف عليهالسلام غلبه كرد روى به روبيل آورد كه اى برادر تو از همه بزرگترى هم مرا پسر خاله و برادرى و پدر مرا به تو سپرد و مهمات من به عهده مكرمت تو كرد تو بارى بزرگى كن و بر خردى من رحم نماى؛ روبيل به سخن وى التفا نكرد و طپانچه بر رخسار نازكش چنان زد كه برگ گلش مانند بنفشه كبود شد نزد شمعون آمد كه مشربه مرا بده كه از تشنگى جانم به لب رسيده تا دمى آب در كشم و خود را از باديه تشنگى فراتر كشم و آن مشربه بود كه يعقوب از بهر يوسف قدرى آب و مقدارى شير با هم آميخته بود، در آن جا ريخته و به شمعون سپرده كه هنوز از لب او بوى شير مىآيد او را طاقت تشنگى نخواهد بود و چون تشنه شود او را از اين مشربه شربتى بچشان چون يوسف آب طلبيد شمعون هر چه در مشربه بود به زمين ريخت و آن آب و شير با خاك برآميخت آن شربت به خاك داد و بدان پاك نداد حسين عليهالسلام را نيز واقعه يوسف افتاده بود او جفاى بدكيشان مىكشيد و يوسف از خويشان رنج مىديد اين جماعت آب بر خاك مىريختند و به برادر نمىدادند آن جفاكاران بر لب فرات، سگان را سيراب مىكردند و شيربچگان امامت و كر امت را به آتش تشنگى مىسوختند.
القصه يوسف گفت اى شمعون اين آب را چرا ريختى؟ گفت: ما داعيه داريم كه خون از حلق تو بريزيم چه جاى آنست كه آب در حلق ريزيم تو تشنهى آبى ما به خون تو تشنهايم يوسف چون حديث كشتن شنيد بر خود بلرزيد و از بيم جان آب و نان را فراموش كرد و در آن وقت يوسف را از تشنگى كام و زبان چون لاله آتشبار شده بود و حدقه چشم چون ديده نرگس آب گرفته بىطاقت شد و از پاى در افتاده آغاز ناله كرد.
آيا يعقوب كجا بود كه تا فرزند خود را مىديد پاى از رفتن آبله كرده و روى از طپانچه برادران كوفته گشته آيا مصطفى صلّى الله عليه و آله و سلم كجا بود تا جگرگوشه خود را مشاهده كردى لب آبدار از تشنگى خشك و رخسار چون گلنار به زخم شمشير فجار غرقه خون گشته مخدرات حجرات عصمت از سوز حسرت او و كربت غربت خود در خروش آمده و درياى فتنه و غوغا براى استيصال آل عبا در جوش.
اما چون يوسف را قصد برادران متحقق شد روى به قبله دعا آورد و گفت اى خداوندى كه جد
پدرم را از ضرر شرر آتش نمرودى خلاصى دادى و پدرم را مژده و
باركنا عليه و على اسحق فرستادى بر پدر پير من رحمت كن و مرا از كشتن نجات
ده يهودا كه اين مناجات استماع كرد عرق اخوت او در حركت آمده عرق مروت بر جبينش
نشست و روى به يوسف كرد كه اى برادر دل فارغ دار كه تا آن در تن من باقى بود نگذارم
كه كسى به جان تو قصد كند.
يوسف چون ديد كه از سر بيداد او نمىگذرند و به نظر مرحمت به حال زار او نمىنگرند فرمود: كه مهلتم دهيد تا دو ركعت نماز گزارم. گفتند: تو نماز گزاردن چه دانى گفت: آخر پيغمبرزادهام و با پدر بسيار در محراب طاعت بر پاى ايستادهام يهودا برادران را درخواست كرد تا يوسف را گذاشتند دو ركعت نماز گزارد و بعد از نماز روى بر خاك نياز نهاد و گفت خدايا خود را به تو سپردم و زمام مهام خود به قبضه تقدير تو باز دارم.
چون از مناجات فارغ شد برادران گفتند پيرهن بيرون كن گفت: هيهات هيهات زنده را عورتپوش مىبايد و مرده را بىكفن نمىشايد پيرهن بگذاريد اگر بميرم بى كفن نباشم و اگر نميرم ستر عورتى باشد گفتند البته پيرهن بيرون كن و غرض ايشان آن بود كه پيرهن خونآلود پيش پدر برند و گويند او را گرگ از هم دريد و اينك پيراهن خونآلود گواه حالست يوسف به دو دست گريبان خود گرفته بود و ايشان به قوت دست وى دور كرده و پيراهن از سرش بركشيدند و رسن بر ميان او بسته در آن چاه فروگذاشتند.
همين كه يوسف عليهالسلام را به چاه فروگذاشتند گفت: اى برادران هر چه كردنى بود
كرديد و هر چه خواستيد از جفا به جاى آورديد اكنون شما را نصيحتى مىكنم به گوش حال
بشنويد و از سخن من بيرون مرويد.
آوردهاند كه فرزندان يعقوب آن شب به كنعان نرفتند و يعقوب همه روز به انتظار يوسف در زير شجرةالوداع نشسته بود با خواهر يوسف سخن شوق خود در پيوسته نماز شام در آمد و اثر از فرزندان پيدا نشد و دود از دماغ يعقوب برآمد.
يعقوب گفت اى دينا برادرانت را چه شد كه دير آمدند و سبب چيست كه ماه رخسار يوسف من از مطلع وصال طالع نمىشود و شمع جمالش چرا كلبه تاريك فراق را به لوامع انوار خود روشنى نمىبخشد اى دختر از تخيل مفارقت يوسف عليهالسلام و تصور مهاجرت او آتش حسرت در التهاب آمد و سفينه آرام و قرار در گرداب اضطراب افتاد.
دينا پدر را تسلى مىداد و انواع سببها و عذرها ترتيب مىكرد القصه يعقوب شب همانجا به سر برد و بامداد بر پشتهاى بلند كه بر آن صحرا مشرف بود بر آمد و دختر را نزد خود بنشانده ديده بر راه فرزندان نهاد.
فرزندان يعقوب شب در سر رمه بودند و خواب بر ايشان غلبه كرد يهودا در خواب نمىشد
چون ديد كه برادران در خواب رفتند فرصت غنيمت يافت و تنها به سر چاه شتافت آواز داد
كه يا اخى يوسف اى برادر من يوسف أ
حى أ ميت آيا تو زندهاى در اين چاه يا مرده يوسف گفت: تو كيستى كه از حال
بيچارگان مىپرسى و از غريبان و بىكسان ياد مىكنى؟ گفت: من برادر توام يهودا اى
برادر با جان برابر حال تو چيست؟ يوسف گريان شد كه چون بود حال كسى كه از كنار پدر
جدا بود و در تك چاه در صدد فوت و فنا باشد به تن برهنه، به لب تشنه، به شكم گرسنه،
به دل خسته، نه مونسى، نه يارى، نه همدمى، نه غمگسارى، نه در روى زمين از زندگان، و
نه در زير زمين از فرورفتگان.
و چه شبيهست اين وصيت به وصيت شهيد كربلا كه در نوبت آخر كه به ميدان ميرفت فرزند ارجمند خود امام زين العابدين عليهالسلام را طلبيده در كنار گرفت و گفت اى عزيز پدر و اى غريب پدر و اى يتيم پدر بعد از من به صالحان امت جدم و دوستداران پدر و مادرم بگوى كه حسين شما را سلام رسانيد و فرمود: كه اى ياران و هوادارن هر جا كه ذكر غريبى رود از بيكسى من ياد آريد و به هر وقت كه شهيدى را نام برند شهادت مرا پيش خاطر آريد و چون شربت آبى بنوشيد از تشنگى جگر تفسيده و خشكى لب و زبان من فراموش نكنيد.
القصه يهودا از سوز آن وصيت خروش بر كشيد و او مرد بلندآواز بود آواز وى به گوش برادران رسيده برجستند و بر اثر آواز روان شده ديدند كه يهودا بر سر چاه نشسته و مىگريد گفتند اى يهودا چرا مىگريى؟ گفت: بر حال اين غريب آواره بيچاره مىگريم و چون نگريم.
برادران يهودا را ملامت كردند و سنگى بر سر چاه نهاده روى به كنعان آوردند و پيراهن يوسف را به خون گوسفندى آلوده ساخته با خود بردند نماز ديگر بود كه به حوالى آن پشته رسيدند كه يعقوب بر آن بالا بود همه روز انتظار برده و ديده ترصد بر راه نهاده ناگاه گردى در آن صحرا پديدار شد يعقوب دختر را گفت: اين چه گردست؟ گفت: عجب نه كه برادران من مىآيند گفت: نيكو بنگر كه ايشان هستند يا نه؟ دينا در نگريست و لرزه بر اعضاى وى افتاد يعقوب پرسيد: كه اى دختر تو را چه رسيد؟ گفت: اى پدر برادران من مىآيند اما يوسف همراه ايشان نيست. يعقوب از استماع اين سخن آهى سوزناك از جگر بر كشيد و گفت ايشان را آواز ده تا به بالاى پشته برآيند و دينا نعره زد كه اى ابناى يعقوب بيائيد كه پدر بزرگوار شما اينجا در انتظار شما است چون فرزندان بدانستند كه پدر ايشان آنجاست از بطن وادى دست بزدند و چون صبح كاذب گريبان چاك زدند و چون خروس سحرى خروش برآوردند كه واحبيباه وا اخاه وا يوسفاه يعقوب گفت: اى دختر اين چه فرياد است كه مىآيد و اين چه ضجه است كه رگ خون از ديده گشايد اين چه شور است كه از تأثير آن آتش هجرت در كانون سينه مىافروزد و اين چه خروشست كه از هيبت استماع آن آب حسرت از فواره ديده غمديده مىريزد.
دينا گوش فراداشت و از مضمون گريه و فرياد يعقوب را خبر داد مقارن استماع اين خبر پير از پاى در افتاده از هوش برفت دينا نعره زد كه اى برادران بشتابيد و پدر پير خود را دريابيد كه حال او دگرگون شد و عنان عقل از كف اختيار ما بيرون رفت ايشان شتابكنان برسيدند و پدر را بدان حال ديدند فرياد از نهاد ايشان برآمد روبيل بدويد و سر پدر در كنار گرفت و دست به دهان مباركش برد اثر نفس نديد خروش بركشيد يهودا گفت: اى برادران اين چه بود كه با خود كرديد پدر را ضايع ساختيد برادر را به چاه انداختيد زبان ملامت خلق بر خود دراز كرديد درهاى تعرض آشنا و بيگانه بر روى خود باز كرديد پرده خود بدريديد رشته پيوند خويش به تيغ قطيعت ببريديد پس نعرهزنان و فريادكنان پدر را برداشتند و به خانه بردند يعقوب همچنان بىهوش بود تا صبح صادق بدميد و نسيم سحرگاهى از مهب لطف الهى بوزيد يعقوب چشم باز كرد و گفت نور چشم من كو ايشان پيراهن خون آلود در دست گرفته حديث گرگ در ميان آوردند باز يعقوب بىهوش شد دختر به سر بالين پدر آمد گريان، گريان دست بر فرق مبارك وى نهاد و نعره واويلاه وا مصيبتاه بركشيد قطرهاى آب از ديده او بر چهره اسرائيل چكيد ديده باز كرد و گفت: اين انا من كجايم گفتند: در منزل كرامت و مقر سعادت خود و عترت خود گفت: يوسف من اينجا هست؟ گفتند: نه فرزندان ديگر هستند گفت: چه حاصل.
القصه يعقوب در فراق يوسف چندان آه كرد كه فرشتگان به فرياد آمدند گفتند الهى يوسف
را بدو باز ده و يا يعقوب را خاموش گردان يا ما را اجازت ده تا به دنيا رويم و با
يعقوب در آه و ناله موافقت كنيم هر بامداد يعقوب به صحرا آمدى و بر حوالى كنعان
گرديدى و مىگفتى يا بنى اى فرزند دلبند من
يا قرة عينى اى نور ديده من يا
ثمرة فؤادى اى ميوه باغ دل پر داغ من يا فلدة كبدى
اى جگرگوشه جگر خون شده من فى اى بئر طرحوك آيا
تو را در كدام چاه انداختهاند؟ بأى سيف قتلوك آيا تو
را به كدام تيغ هلاكت ساختهاند؟ بأى بحر غرقوك؟ آيا تو
را در كدام دريا به غرقاب فنا افكندند بأى أرض دفنوك در
كدام بقعه از زمين براى دفن تو قبر كندهاند سرگشته در آن واديها مىگفت و آب حسرت
از ديده مىباريد و به سوزى كه آتش در گنبد افلاك زدى مزاريد جبرئيل عليهالسلام در
رسيد كه اى يعقوب ابكيت ببكائك الملئكة فرشتگان آسمان
را به گريه خود بگريانيدى و مقدسان ملاء اعلى را به ناله در آوردى.
القصه يعقوب در فراق يوسف چندان بگريست كه چشمش سفيد شد چنان چه حق سبحانه فرمود: وابيضت عيناه من الحزن در اخبار آمده كه اما زين العابدين على بن الحسين بعد از واقعه كربلا بسيار مىگريست گفتند: يابن رسول الله! بسيار مىگريى و ما از بسيارى گريه بر تلف تو مىترسيم. گفت: اى ياران مرا معذور داريد يعقوب، پيغمبر خداى بود و دوازده پسر داشت يكى از آنها از نظر او غايب شد چندان بگريست كه چشم او خللناپذير شد مرا كه در پيش نظرم پدر بزرگوارم را با برادرانم و اعمام و بنى اعمام و خويشان و دوستان خداوند متعلقانم را شهيد كرده باشند چگونه نگريم در فراق يك كس آن مقدار گريه واقعست در مفارقت هفتاد و دو تن شهدا حال چگونه خواهد بود.
ديگر ابتلاى يوسف ذل بندگى بود كه چون يوسف از چاه خلاص يافت برادران را خبر شد بيامدند و در وى آويختند كه اين بنده خانه زاده ماست و از ما گريخته بود او را كجا يافتيد و بعد از گفت و گوى بسيار به هفده درم قلبش بفروختند به شرط آن كه غل در گردنش نهند و دست و پايش در زنجير كشند كه گريز پايست و او را برهنه و گرسنه و تشنه دارند كه غلام مجير و سركشست تا رام گردد يوسف در برادران مىديد و سخن غضبآميز ايشان مىشنيد نه ياراى سخن گفتن و نه قوت راز نهفتن.
مالك كه يوسف را خريده بود به كسان خود گفت: تا غل و زنجير حاضر كردند يوسف را كه
چشم بر غل افتاد فغان برداشت مالك گفت: اضطراب مكن بندگان گريزپا را از ذل غل و
تشوير زنجير چاره نيست يوسف گفت: كه من نه از اين غل و زنجير به فغان آمدهام از آن
حالت ياد كردم كه ملك تعالى زبانه دوزخ را فرمايد كه بگير اين بنده عاصى را و غل بر
گردن او نه كه گردن از طوق خدمت ما پيچيده است پايش در زنجير كش كه قدم از دائره
فرمان ما بيرون نهاده است مالك از اين گفتار متحير شد آهسته بدو گفت:
پلاسين كهنهاش پوشانيدند و از انواع وعيد و تهديد شنوانيدند فرزندان يعقوب خاطر جمع كرده روى به كنعان نهادند يوسف ديگر باره گريه آغاز كرد مالك گفت اى غلام چرا اضطراب مىنمايى و در صبر و سكون بر خود نمىگشايى گفت: اى مالك تحمل فراق ندارم مرا دستورى ده تا بروم و فروشندگان را بار ديگر ببينم و ايشان را بدرود كنم مالك گفت: اى غلام من از ايشان نسبت به تو اثر مهر و محبتى مشاهده نكردم و به جز نفرت و وحشت چيزى ديگر از ايشان نيافتم ترا چه رغبت است كه بديشان مىنمايى گفت اگر ايشان را از من نفرت است مرا بديشان رغبتست و اگر ايشان مرا دوست نمىدارند من ايشان را دوست مىدارم تو كرم نماى و ايشان را بگوى تا توقف كنند مالك آواز داد كه اى جوانان آهسته باشيد كه اين غلام مىخواهد كه از شما بحلى طلبد و يوسف را دستورى داد كه برو و خواجگانت را وداع كن يوسف زنجيركشان نزد برادران آمد و گفت اى عزيزان آن چه كردنى بود كرديد تحمل كردم توقع دارم كه در وقت گريه پدرم را تسلى دهيد و به هر نوع توانيد مراعات او به جاى آوريد و من غريب مبتلا را از ياد مگذاريد يهودا به گريه درآمد و يوسف را در كنار گرفت و گفت: اى جان برادر مردانه باش و كار خود را به خدا حواله كن پس شتر آوردند و يوسف را با پلاس و غل و زنجير بر بالاى آن شتر افكندند و غلامى زشتروى و درشتخوى را بر او موكل ساختند و كاروان به جانب مصر روان شد يوسف از عقب نگاه مىكرد و مىگفت اى پدر بدرود باش و معذورم دار كه به رنج و غريبى و ذل بندگى گرفتارم اى خواهر مرا فراموش مكن كه من شفقتها و دلسوزىهاى تو را ياد دارم كاروانيان شب همه شب مىراندند سحرى بود كه به مقابر آل اسحاق رسيدند يوسف در نگريست قبر مادر خود را ديد بىاختيار خود را از بالاى شتر بر تربت مادر افكند از تربيت عهد كودكى ياد كرد مهر و شفقت مادرى به خاطر آورد و قطرات عبرات چون باران نيسانى بر روى ارغوانى ريختن گرفت و آواز داد كه يا اماه اى مادر مهربان ارفعى رأسك سر خود را بردار و پرده خاك را از پيش نظر دور كن و انظر الى ابنك و نگاه كن به حال فرزند دلبند خود انا ابنك المغلول منم پسر تو كه غل بر گردنم نهادهاند و اسيروار پلاس پوشانيده دست و پايم به زنجير بسته و به تهمت بندگى مرا فروخته دل پير پدرم به آتش هجران من سوختهاند از گور راحيل صيحهاى برآمد كه يا ولداه يا قرة عيناه اى فرزند پسنديده و اى نور هر دو ديده اكثرت همى بسيار گردانيدى غم مرا و زدت حزنى و افزون ساختى اندوه مرا اى فرزند نازپرورد غمان مرا بسيار كردى و جانم را به تيغ درد افكار كردى فاصبر پس صبر كن ان الله مع الصابرين بدرستيكه خدا با صابران است در وقت ورود سهام بلاسپر صبر در روى كش تا علم ظفر در ميدان مراد بر توانى افراشت.
اما چون روز روشن شد غلامى كه موكل يوسف بود نگاه كرد يوسف را بر شتر نديد باز پس
دويد، او را يافت بر سر قبر نشسته، آن بىرحم جفاكار از روى قهر طپانچه بر روى عزيز
يوسف زد كه رخساره نازكش از زخم آن طپانچه بشكافت و روى مباركش خونآلوده گشت.
ابتلاى ديگر يوسف را با وجود درد هجران رنج زندان بود وقتى كه عزيز مصر يوسف را بخريد و زليخا پابسته دام عشق او گرديد هر چند حيله انگيخت نتوانست كه يوسف را مقيد عشق و هوا گرداند و زنان و مردان مصر زبان ملامت بر زليخا گشادند و چون عشق او مجازى بود تحمل ملامت نداشت با وجود آن همه ديد به شوق و طنطنه عشق چون كار به تهمت رسيد با وجود آن كه خود گنهكار بود تهمت به يوسف حواله كرد و گفت: از من عيبى نبوده و عيب از جانب يوسف ظهور نموده و بدين بسنده نكرده گفت: در زندانش كنم تا حكايت تهمت و شكايت از من دفع شود آيا نمىدانست كه ملامت نمك خوان عاشقانست.
القصه چون زبان مردم در عرض زليخا دراز شد و از هر جانبى در ملامت بر روى او باز شد آهنگرى را بخواند و گفت بند گران بساز و سلسله محكم ترتيب كن تا بر دست و پاى اين غلام عبرى نهم و روزى چندش در زندان گوشمال دهم آهنگر را كه نظر بر دست و پاى يوسف افتاد گفت اى زليخا! او خردست طاقت بند گران ندارد و زليخا بانگ برو زد كه تو برو رحم مىكنى و بر زندانيان رحم نيست آهنگر بند و زنجير ترتيب داد و بر دست و پاى يوسف نهاد زليخا فرمود: كه او را با بند و سلسله بر ستورى نشانند و در بازار مصر بگردانند و منادى كنند كه هر كه در حرم عزيز خيانت كند سزاى او اينست و خود جامه مجهول پوشيده بيامد و بر سر راه او بايستاد تا چه خواهد گفت پس يوسف را بر مركب سوار كردند و دست بر گردن بسته و بند گران بر پاى نهادند يوسف بناليد كه الهى تو از سرّ حالم آگاهى از غم پدر بنالم و فغانم و از جفاى برادران در غربت سرگردانم و به سر و پا گرفتار بند و زندان جز استغاثه به حضرت تو هيچ چاره ديگر نمىدانم
جبرئيل آمد كه اى يوسف غم مخور كه بياض علامت افتادگى است سلسله بند است و شيران را به گردن زيور است زنهار كه از تنگناى حبس انديشه نكنى و از جفاى قيد اندوه نخورى كه نزول در زواياى سجن موجب طراوت رياحين رياض دولت خواهد بود چه گل احمر در تنگناى غنچه نكهت جانپرور كسب مىكند و مشك اذفر از به بستگى نافه شمامه عطرگستر مىبايد.
اما اى يوسف زليخا آمده است و بر رهگذر تو نشسته تا نظاره كند كه تو چگونه جزع خواهى كرد و كه را براى خود شفيع خواهى آورد زنهار اى يوسف تا روى خود ترش نكنى و گره بر ابرو نزنى و سر از پيش برندارى و به چپ و راست ننگرى خندان باش و تبسمكنان و خود را بر آن مدار كه تو را از گلستان به زندان مىبرند تا من آن زندان را براى تو چنان كنم كه هزار گلستان به سلام آستانه زندان آيند
چون يوسف را از در سراى عزيز به جانب بازار بردند صدهزار زن و مرد به نظاره بيرون آمدند مردان سنگ بر سينه مىزدند زنان روى به ناخن مىخراشيدند خروش از اهل مصر برآمد يكى گفت مظلومست و بيچاره يكى گفت: محرومست و از وطن آواره يكى نعره مىزد كه آه از درد اين غريب كنعانى يكى ناله ميكرد كه دريغ از اين اسير زندانى آن فرياد مىكرد كه اين چه بىرحمى و دل آزاريست يكى طعنه مىزد كه اين چه بيداد و ستمكاريست گردنى كه دست حوران زيبا - روى براى حمايل او در حسرتست با طوق چكار دستى را كه گردن دلبران مشكين - موى در آرزوى آن مقيد قيد حيرتست ببند و زنجير چه نسبت دارد هر كه را نظر بر جمال يوسف افتادى ديوان عشق او گشته دل از دست بدادى و به زبان حال بدين مقال ترنم كردى.
و چون يوسف برابر زليخا رسيد بر زبان منادى جارى شد كه هذا غلام كنعانى اين غلاميست كنعانى عبرى زبان و العزيز عليه غضبان و عزيز مصر بر او خشمناك گشته و از دنبال آن جبرئيل باز آمد كه اى يوسف جواب منادى باز ده و بگوى هذا خير من غضب الرحمن اين خوارى بهتر است از غضب ربانى و معصية الديان و اين غضب خوبتر است از نافرمانى سبحانى و دخول النيران و رسيدن به آتش سوزان و سرابيل القطران و پوشيدن جامه قطران تا ما به كمال قدرت آواز را به گوش زليخا رسانيم و هيچكس از اهل مصر نشنوند حضرت يوسف جواب داد زليخا شنيد و بر خود پيچيد و برخاست و به خانه باز آمد و پيغام فرستاد به امير زندان كه اين غلام را در جاى تنگ و تيره باز دار و آب و نان از او باز گير يوسف را به زندان بردند و هفت سال در زندان بماند و شب و روز مىگريست تا به حدى كه زندانيان به تنگ آمدند و گفتند اى غلام به روز گريه ميكن و به شب خاموش باش تا ما را آرامشى باشد يا شب مىگرى و روز بيارام تا ما را آسايشى باشد زليخا را از اين حال اخبار نمودند و فرمود: تا در زندان موضعى خالى كردند و دريچهاى به شارع عام ساختند و حكم كرد تا يوسف را در پيش آن روزنه بنشاندند تا به ديدن مردم مشغول شده گريه نكند و زندانيان را آرامى پديد آيد قضا را روزنه بر شارع كنعان واقع شده بود چون شب شدى يوسف در پيش آن روزنه بنشستى و آغاز گريه كردى و هر بادى كه از طرف كنعان وزيدى به زبان حال از وى خبر يعقوب پرسيدى و هر نسيمى كه به طرف كنعان رفتى پيغام و درود فرستادى.
شبى نشسته بود ديده به راه انتظار نهاده ناگاه شبحى در راه پديد آمد و آنچنان بود كه اعرابى بر شتر سوار مىخواست كه به راه باديه رود شتر از راه سر مىكشيد و به طرف زندان مىرفت اعرابى او را مىزد و مهار او بر مىپيچيد و او تمكين نمىكرد القصه اعرابى به تنگ آمد و پياده شد و شتر زمام ازو در كشيده به سوى ديوار زندان رفت و در پيش زندان روزنهاى كه يوسف آنجا بود بايستاد و به زبان فصيح بر يوسف سلام كرد و گفت اى سمن چمن خوبى و اى گل گلشن يعقوبى از كنعان به مصر آمده بودم و حالا از مصر به كنعان مىروم بدان پير محنتزده هيچ پيغامى دارى و براى پدر فراق ديده الم كشيده هيچ خبرى مىفرستى يوسف چون نام پدر و كنعان شنيد خروش فرياد برداشته زار زار بگريست.
ناگاه اعرابى از پى شتر برسيد با عصاى كشيده خواست تا بر شتر زند زمين او را بگرفت تا نيمه ساق اعرابى فرو ماند يوسف عليهالسلام آواز داد كه يا اخاالعرب زمانى باش تا با تو سخن گويم اعرابى گفت من ايستادهام و زمين خود مرا نمىگذارد و تو چه مىپرسى يوسف گفت من اين تجى از كجا مىآيى گفت: از كنعان يوسف گفت: شتر تو در كدام چراگاه مىبود گفت: در مراعى آليعقوب عليهالسلام چريده و آب از چشمهسار كنعان چشيده يوسف فرمود: كه در زمين كنعان هيچ درختى دانى كه آن را دوازده شاخ بود يكى از آن شاخهها گسسته شد و اكنون چند سال است تا هيچ آن درخت در فراق شاخ خود مىنالد و اصل آن شجر در آرزوى فرع خود روزگار مىگذراند اعرابى گفت اين كه تو مىگويى صورت حال يعقوب عليهالسلام پيغمبر است كه او دوازده پسر داشت يكى از آن دوازده غائب شد و او مدتيست كه در فراق او مىگريد و بر سر چهار راهى خانه ساخته و بيت الاحزان نام نهاده كه هر كه از آن راهها مىگذرد از حال گمگشته خود مىپرسد و هيچكس از نام و نشان او خبر نمىدهد.
يوسف را استماع اين خبر درد بر درد افزود و گفت: اى اعرابى از اينجا عزم كجا دارى گفت: به كنعان روم يوسف عليهالسلام فرمود: كه در اين معامله چند سود طمع دارى گفت: صد درم يوسف گفت: ياقوتى به تو دهم كه بيست هزار دينار مىارزد هم از اينجا باز گرد و به كنعان رو و بگو اى پيغمبر خدا من رسولم از غريبان و مهجوران و زندانيان در آن وقت كه دردت به نهايت رسيده باشد و سوز فراق به نهايت انجاميده دست تضرع به حضرت بىنياز بردار و ما را به دعا ياد آر و چنان كه ما از تو فراموش نكردهايم تو نيز ما را فراموش مكن اعرابى گفت: چه نام دارى؟ گفت: مرا دستورى نام گفتن نيست اما در روى من نگاه كن و صفت و حيله من بر ورق دل ثبت نماى و حرف از صفت روى و موى من بر صفحه خاطر رقم زن و از اين علامت آن پير صاحب كرامت را خبر نماى و اگر از خالى كه بر رخساره راست داشتهام پرسيد بگو آن مظلوم محروم گفت: آن نقطه بر رهگذر آب ديده افتاده بود از بسكه در فراق تو - خون جگرم ز ديده بر رخ پالود - آن خال محو شد - حال من اين است و خواهد بود و دائم اينچنين - اى اعرابى سلام اين غريب و پيغام اين اسير بدان پير برسان تو را از شادى كه به دل او رسد بركت بسيار خواهد بود اى اعرابى چون به محنتكده يعقوب برسى چندان صبر كن كه پاسى از شب بگذرد و غوغاى هنگامه دنيا فرونشيند و نفس حيوانى رخت حواس از بساط استيناس برچيند و يعقوب از ورود خود فارغ گردد تو به در كلبه او رو و بگوى السلام عليك ايها المغموم سلام بر تو باد اى خورنده غمهاى دمادم من الغريب المهموم از غريب مبتلا به انواع هم و غم و هم بگو آن مظلوم مىگويد كه تا ز خدمت تو محروم ماندهام از گريه و ناله نياسودهام و تا جمال تو را نبينم بر بساط راحت و فراش آسايش و فراغت ننشينم اى اعرابى بيا و اين ياقوت قيمتى از من بستان و از يعقوب هر دعايى كه خواهى در خواه كه دعاى آن پير مستمند بر درگاه خداوند مستجابست اعرافى گفت: اى جوان چگونه نزد تو آيم كه مرا زمين گرفته است يوسف گفت: كه انديشه زدن شتر از دل بيرون كن تا زمين تو را رها كند و اين شتر را مرنجان كه او مرا از حال آن مكروب بيت الاحزان خبر داد و مرا از آن بىخبر گردانيد.
اعرابى گفت از شتر درگذرانيدم پايش از زمين برآمد نزد يوسف دويد و هم از شعاع رويش نشانها كه مىبايست همه بديد و ياقوت از دست مباركش فرا گرفته راه كنعان بر گرفت يوسف از عقب اعرابى مىنگريست و زار زار مىگريست و مىگفت يا ليت راحيل لم تلدنى كاشكى راحيل مرا نزادى تا دل من در ورطه چنين غمى نيفتادى.
پس اعرابى به كنعان آمد و صبر كرد تا مقدارى از شب بگذشت به در بيت الاحزان آمد و گفت السلام عليك يا نبى الله يعقوب را از آن ندا راحتى به دل رسيد و از خانه بيرون آمد و گفت: و عليك السلام يا عبدالله چه كسى و از كجا مىآيى؟ گفت: پيغامى آوردهام.
گفت: رسول كيستى و پيام كه دارى؟ گفت: من رسول غريبانم و پيك مهجورانم و قاصد زندانيانم از زمين مصر مىآيم و تمام قصه باز گفت يعقوب چون آن حكايت استماع نمود فرياد بر آورد كه اگر تو رسول غريبانى من نيز در فراق غريبانم و اگر تو سفير مهجورانى من نيز سوخته آتش هجرانم و اگر تو فرستاده زندانيانى من نيز ساكن بيت الاحزانم اى اعرابى مژدهاى دادى كه از آن بوى وصال به مشام مىرسد و خبرى آوردى كه بدان گره حسرت از دل مىگشايد به مژدگانى چه مىخواهى گفت: يا نبى الله آن چه مقصود بود ازو يافتهام از تو توقع دعايى دارم يعقوب گفت: الهى سكرات مرگ برين بنده آسان گردان اشتر اعرابى به فرياد آمد كه سبب اين پيغام من بودهام و اعرابى را به در زندان من راه نمودهام و در گذاردن اين رسالت مرا نيز شركتى هست طمع دعا مىدارم يعقوب فرمود: كه الهى اين شتر را ناقهاى ساز از ناقههاى بهشت اعرابى گفت: اى برگزيده خدا آن غريب زندانى را نيز دعا گوى گفت: اللهم اطلق عنه خدايا او را از آن بند خلاصى ده و اوصله باقار به و او را به خويشان پيوستگى كرامت فرماى اى عزيز پيوستن به خويشان پيرايه راحتست و جدا ماندن از ايشان سرمايه حسرت يكى در حال شهيد كربلا نظر كن كه يك يك از اقربا و دوستانش در نظر شريف وى شربت شهادت چشيدند و رشته صحبت به تيغ مفارقت مىبريدند تا وقتى كه آن حضرت غريب و تنها در ميدان كرب و بلا بماند از هر طرف نگاه مىكرد نه يارى ميديد و نه دلدارى نه مونسى مىيافت و نه غمگسارى از ياران ارجمند و برادران دلبند و خويشان مهربان و فرزندان دلستان ياد مىكرد و آه سوزناك از سينه گرم بر مىآورد و بر رفتن دوستان و عزيزان و تنها ماندن خود حسرت مىخورد.
آوردهاند كه چون امام حسين تنها بماند مناجات كرد.
اهل بيت رسالت و معظمات حجرات طهارت و جلالت چون سخن امام شنيدند و تنهايى و بىكسى و غريبى و حيرانى او را بديدند دود محنت از دلهاى ايشان برآمد و آتش غم در جان آن پاكيزان افتاد دختر امام حسين عليهالسلام چهره به خون دل مىآلود كه وا ابتاه و خواهرش جامه حيرت به دست حسرت چاك مىزد كه وا اخاه حرم محترمش مىناليد كه دريغا گل رخسار گلبن گلشن ولايت از شاخسار حيات فرو خواهد ريخت فرزند دلبندش زين العابدين عليهالسلام مىزاريد كه افسوس كه دست روزگار غدار غبار يتيمى بر فرق من خواهد ريخت و زمانه جفاپيشه را با وجود جبارى بر حال آن مظلومان رحم مىآمد و جهان سخت دل را با آن همه بىرحمى بر آن محرومان دل مىسوخت فلك به زبان حسرت مىگفت:
زمين از روى نياز ناله مىكرد:
امام حسين عليهالسلام اهل بيت را تسلى مىداد و امر به صبر مىفرمود: كه كليد در نجاتست.
اما سرگردانى موسى كليم و گريختن او از فرعون لئيم و آزارها ديدن از قوم خويش و شنيدن سخنان ناملايم از كم و بيش اشتهارى تمام دارد و فرار امام حسين عليهالسلام از جفاى حكام شام و مهجور ماندن از زيارت جد بزرگوار خود عليهالسلام و سرگردانى در صحراى كربلا و مبتلا شدن از بىوفايى امت به انواع كرب و بلا در محل خود از اين كتاب رقم تحرير و سمت تسطير خواهد يافت هر سخن وقتى و هر نكته مكانى دارد. بيان ابتلاى ايوب پيغمبر عليهالسلام
ديگر از پيغمبران على نبينا و آله و عليهالسلام بليه ايوب مشهور است و صبر او در
بلا بر همه زبانها مذكور. آرى لشگر نعمت كه در رسد درگاه بيگانگان طلبد تا فرود
آيد و طليعه سپاه محنت كه بيايد زاويه آشنايان جويد و در آن جا نزول فرمايد.
|
