4. لزوم اصلاح طلبى و ظلم ستيزى

فرد منتظر بايد به سهم خود، در راه اصلاح جامعه و استقرار عدالت و رفع ظلم و تعدى بكوشد؛ آن كه منتظر مصلح جهانى است، خود نيز بايد صالح و مصلح باشد. لزوم صالح بودن فرد منتظر در محور شماره يك تبيين شد. اكنون توضيح كوتاهى در باب لزوم مصلح بودن منتظران ارايه مى شود.
در شريعت مقدس اسلام، تاكيدهاى فراوانى مبنى بر لزوم مبارزه با هر گونه فساد اخلاقى - سياسى - اجتماعى وارد شده است. شارع مقدس اين حساسيت حكيمانه را در قالب تقنين به صورت ((اصل امر به معروف و نهى از منكر)) ابراز كرده است. امر به معروف و نهى از منكر از ديدگاه فقه اسلامى وظيفه شرعى و همگانى است. نتيجه مستقيم انجام اين فريضه، ((اصلاح)) و مجرى آن ((مصلح)) ناميده مى شود.
براى درك اهميت اين اصل در اسلام، به ذكر يك آيه از قرآن كريم و دو حديث از اهل بيت عصمت و طهارت بسنده مى كنيم. دعاى سبحان مى فرمايد:
كنتم خير امة اخرجت للناس تاءمرون بالمعروف و تنهون عن المنكر و تؤ منون بالله...⁽⁵⁷⁹⁾
شما بهترين امتى هستيد كه براى انسان ها پديدار شده است، (چه اين كه) امر به معروف و نهى از منكر مى كنيد و به خدا ايمان داريد...
همچنين رسول خدا (صلى الله عليه و آله و سلم) فرمود:
يا اءيها الناس! ان الله يقول لكم: مروا بالمعروف و انهوا عن المنكر، قبل اءن تدعوا فلا اجيب لكم و تساءلونى فلا اعطيكم و تستنصرونى فلا اءنصركم؛⁽⁵⁸⁰⁾ اى مردم خداوند مى فرمايد: امر به معروف و نهى از منكر كنيد، پيش از آن كه مرا بخوانيد و به شما پاسخ ندهم و از من درخواست كنيد، شما را محروم سازم و از من يارى طلبيد، شما را يارى نكنم.
امام باقر (عليه السلام) فرمود:
ان الاءمر بالمعروف و النهى عن المنكر سبيل الاءنبياء و منهاج الصلحاء فريضة عظيمة بها تقام الفرائض و تاءمن المذاهب و تحل المكاسب و ترد المظالم و تعمر الاءرض و ينتصف من الاءعداء و يستقيم الاءمر؛⁽⁵⁸¹⁾ بى ترديد امر به معروف و نهى از منكر راه انبيا و طريقه صالحان است. امر به معروف و نهى از منكر، وظيفه اى سترگ و خطير است كه ساير واجبات دينى به واسطه آن انجام مى پذيرد و راه ها به وسيله آن امنيت مى يابد و در آمدها به واسطه آن حلال و مشروع مى گردند و مظالم دفع مى گردد و زمين آباد مى شود و از دشمنان انتقام گرفته مى شود و امور سامان مى يابد.
همچنين روايات فراوانى بيانگر اين نكته است كه چنانچه اين فريضه ترك شود، اشرار بر جامعه حاكم خواهند شد⁽⁵⁸²⁾ و عذاب الهى بر آن جامعه نازل خواهد گشت.⁽⁵⁸³⁾
امر به معروف و نهى از منكر در عصر غيبت، دو ويژگى دارد:
الف - سطح فردى؛ در هر انقلابى، پس از پيروزى و تثبيت، نياز اساسى و نخستين، ضرورت وجود نيروى انسانى مجرب و قابل اعتماد است.
از اين رو، تشكل هاى سياسى، احزاب، تراست هاى قدرت و... به مسئله ((كادرسازى)) اهميت جدى مى دهند. انقلاب عظيم مصلح جهانى هم از اين قاعده مستثنى نيست؛ يعنى راءس مخروط رهبرى انقلاب براى اداره كشورى به گستردگى چند قاره و تثبيت پايه هاى تمدن نوين خود، به حجم عظيمى از نيروى ورزيده قابل اعتماد انسانى نياز دارد و جامعه منتظران در عصر غيبت و تا پيش از ظهور حضرت، بايد در درون خود، عمليات بنيادين كادرسازى را آغاز كند.
يكى از شاخص هاى اصلى كادر انقلابى حكومت مهدوى، پارسايى و تهذيب نفس و آراستگى به مكارم اخلاق و... است. يقينا در جامعه اى كه داعيان به خير و نيكى، و بازدارندگان از شر و زشتى وجود نداشته باشد، نفوس مهذّب بسترى مساعد براى رشد و تكثير پيدا نمى كنند؛ به ويژه اگر قرار نباشد كه شكوفايى استعدادهاى معنوى در قالب تنگ استثناها محصور گردد.
بنابراين، امر به معروف و نهى از منكر نسبت به تك تك افراد، پيش نيازى اساسى براى پرورش كادر فرماندهان و كارگزاران حكومت مصلح جهانى است. حكومتى كه به فرماندهان ارشد لشگرى و مديران برجسته كشورى بسيارى در مرحله اول و فرماندهان و مديران ميانى انبوهى در درجه دوم نيازمند است.
ب - سطح حكومتى؛ منتظران مصلح جهانى موظف اند با منكران كلان حكومتى برخورد فعال و جدى داشته باشند. از آنجا كه الناس على دين ملوكهم (امروزه هر چند مدل حكومت هاى پادشاهى آرام آرام به طور كلى از صحنه سياسى دنيا خارج شده است، اما مفاد اين كلام هنوز صادق است؛ زيرا دستگاه هاى تبليغاتى حكومتى و رسانه هاى دولتى به نحوى موثر از پيش، ارزش هاى مورد نظر حاكميت ها را به توده ها تزريق مى كنند) منكراتى كه از سوى دستگاه هاى رسمى اشاعه مى گردد، تاثيرى به مراتب مخرب تر را در بر دارد.
از سوى ديگر، يكى از اساسى ترين رسالت هاى منجى موعود (عجل الله تعالى فرجه الشريف) بر چيدن بساط ظلم و حق كشى همين حاكميت هاى غير الهى و صاحبان زر و زور است. او مى آيد تا بازوان اختاپوس نظام سلطه جهانى را با تبر ابراهيمى خود براى هميشه قطع كند.
به پا خواستن مستضعفان در ركاب منجى عالم و مواجهه آنان با صاحبان بمب هاى هسته اى، موشك هاى بالستيك و كلاهك هاى اتمى و سلاح هاى ميكربى و شيميايى و... نيازمند پيش زمينه روانى مساعد است.
اگر آنان عمرى را در پذيرش سلطه جايران سپرى كرده باشند و اگر كسى را به ياد نياورند كه يكبار به خود جراءت مواجهه با سركردگان استكبار جهانى را داده باشد، مرعوب بودن در مقابل حزب الشيطان، چون عادتى ثانوى در وجودشان رخنه خواهد كرد، و اين ضعف عمده روحى، در موج خيز خطرات قدم هاى آنان را سست خواهد كرد.
امر به معروف و نهى از منكر حاكمان و دولت ها، يكى از ارزشمندترين اقدامات فرد مسلمان شمرده شده است.
رسول مكرم اسلام (صلى الله عليه و آله و سلم) فرمود:
اءفضل الجهاد، كلمة عدل عند امام جائر؛⁽⁵⁸⁴⁾ برترين جهاد، سخن عادلانه اى است كه در برابر حاكم ستمگر بر زبان جارى شود.
اميرالمومنين على (عليه السلام) فرمود:
و ان الاءمر بالمعروف و النهى عن المنكر لايقربان من اءجل و لا ينقصان من رزق، و اءفضل من ذلك كله كلمة عدل عند امام جائر؛⁽⁵⁸⁵⁾ امر به معروف و نهى از منكر نه اجلى را نزديك و نه رزقى را كم مى كند، (اما) برتر از آن همه، سخن عادلانه اى است كه پيش روى حاكم ستمگرى بر زبان جارى شود.
امام باقر (عليه السلام) فرمود:
من مشى الى سلطان جائر فاءمره بتقوى الله و وعظه و خوفه، كان له مثل اءجر الثقلين من الجن و الاءنس و مثل اءعمالهم ⁽⁵⁸⁶⁾ هر كس به سوى حاكم ستمگرى رود و او را به پرواى الهى امر نموده و موعظه اش كند و بترساند، خداوند مانند اجر جن و انس و عبادات ايشان را به وى عطا كند.
بارى منتظران واقعى، اين زمينه سازان ظهور به اقتدا به مولاى قائم (عليه السلام) خود، مشى مبارزاتى و قيام عليه دستگاه جباران را پيشه خود مى سازند. آنان به هنگام شنيدن لقب مولاى خود ((قائم)) قيامگر به پا مى ايستند و با اين عمل آمادگى هميشگى خود را اعلام مى دارند.
آنان پيام رئيس مذهب، امام صادق (عليه السلام) را كه فرمود:
ليعد اءحدكم لخروج القائم ولو سهما؛⁽⁵⁸⁷⁾ حتما هر يك از شما منتظران براى قيام حضرت قائم سلاح فراهم سازد، هر چند يك تير.
لبيك مى گويند و خطاب به خداوند سبحان عرضه مى دارند:
اللهم ان حال بينى و بينه الموت الذى جعلته على عبادك حتما مقضيا، فاءخرجنى من قبرى، مؤ تزرا كفنى، شاهرا سيفى، مجردا قناتى، ملبيا دعوة الداعى فى الحاضر و البادى؛⁽⁵⁸⁸⁾ بارالها! هرگاه ميان من و مولايم مرگ حايل گردد كه سرنوشت حتمى بندگانت قرار داده اى، از تو مى خواهم كه مرا از قبرم بيرون آرى، در حالى كه كفن به تن كرده، با شمشير بركشيده و نيزه برهنه، دعوت آن داعى الى الخير را در شهر و باديه اجابت كنم (و در ركابش حاضر گردم.)
آنچه گذشت مرورى بود گذرا بر عوامل و ريشه هاى دشوارى و سترگى وظيفه منتظران و تكليف ((انتظار)) و طبعا همه نمى توانند اين راه صعب العبور را تا پايان بپيمايند. بارى
((عاشقى شيوه رندان بلاكش باشد))
از اين رو، در حديث شريف از حضرت باقرالعلوم (عليه السلام) وارد شده است كه:
هيهات هيهات لايكون فرجنا حتى تغربلوا، ثم بغربلوا، ثم تغربلوا حتى يذهب الكدر و يبقى الصفو؛⁽⁵⁸⁹⁾ بى ترديد فرج موعود ما (براى شما) حاصل نشود تا آنكه به سختى غربال شويد تا ناخالصان بروند و خالصان باقى بمانند.
امام صادق (عليه السلام) فرمود:
لا يكون هذا الاءمر حتى يذهب ثلثا الناس ⁽⁵⁹⁰⁾ فرج قائم حاصل نخواهد شد، تا زمانى كه دو سوم مردم كنار بروند.
خداوند سبحان، زمانى منجى موعود را به جامعه بشرى عرضه خواهد كرد، كه دلهاى منتظران لبريز از تقاضاى واقعى باشد. اين مطلب را خود حضرت ولى عصر (عجل الله تعالى فرجه الشريف) در توقيعى كه خطاب به شيخ مفيد (رحمة الله عليه) صادر فرموده اند، بيان داشته اند:
... ولو كان اءشياعنا، وفقهم الله لطاعته، على اجتماع من القولب فى الوفاء بالعهد عليهم، لما تاءخر عنهم اليمن بلقائنا و لتعجلت لهم السعادة بمشاهدتنا على حق المعرفة و صدقها منهم بنا، فما يحبسنا عنهم الا ما يتصل بنا مما نكره و لا نؤ ثره منهم...؛⁽⁵⁹¹⁾ اگر شيعيان ما - كه خدايشان بر انجام طاعات موفق بدارد - در وفا كردن به عهد ما همدل و يكنوا بودند، در يمن لقاى ما دچار تاءخير نمى شدند و سعادت ديدار تواءم با معرفت ما، به سويشان مى شتافت؛ چيزى جز آن چه از ايشان به ما مى رسد و از آنان نمى پسنديم، ما را از ايشان جدا نكرده است.
الحق كه اين شكوه جان سوز آقا، چون پاره هاى اخگر، جگر عاشقان را چاك چاك مى كند.
((منم ابراهيم، آنگاه كه آتش به او پناه مى برد.
اسماعيل منم. كعبه از من برافراشت و زمزم به پاى من مى ريزد.
صفا، سعى من دارد و مكى ترين آيات قبيله ام من
محمد (صلى الله عليه و آله و سلم) نياى من است.
منم مهدى، موعود، قائم و منتظر
گفت شراب اگر خورى، از كف هر خسى مخور
باده بيا مَنَت دهم، پاك شده زخار و خس
زندگى را از كف هر خسى، خواستگارى نكنيد؛
منم كه شما را خواستارم.
يار مفروش به دنيا كه بسى سود نكرد
آن كه يوسف به زر ناسره بفروخته بود
من در قاب پنجره شما نشسته ام، درها را برهم مزنيد.
اشك هاى شما را دانه دانه از زمين بر مى چينم، برهم مى گذارم و قصرى از بلور مى سازم؛
آنگاه شما را به يافتى كه در قصرهاى بلورتان، برپاست، مى خوانم.
آيا مى دانيد يا هنوز، مرا باور نكرده ايد؟ من شمايان را بيش از پدرانتان و پيش از مادرانتان باور كرده ام.
من مهربانى ام را نذر شما كردم؛ شما در كدام بازار به نيم سكه زرد، قلب خود را فروختيد؟
من در زمهرير غيبت، كنار هيچ آتش خونگرمى ننشستم كه شما را فراموش ‍ كنم؛ شما اما چه ارزان بر همه گرمى هاى خود چوب حراج زديد.
خاطر من از شما مكدر نيست، كه در آن جا جز نسيم خوشرويى، راه نمى داند.
شما نيز چنان نباشيد كه به غمزى بر آشوبيد و به دوغى مست شويد.
ب هوش باشيد!
غيبت، منتظر مى خواهد نه عزادار.))⁽⁵⁹²⁾
هشدار مسيح را نيز از پس قرون و اعصار بايد به گوش هوش شنيد:
((بيدار باشيد، زيرا نمى دانيد كه صاحب خانه كى مى آيد؛ در شام يا بانگ خروس يا صبح! مبادا ناگهان آمده و شمايان را خفته يابد!))⁽⁵⁹³⁾
اى كاش همه ما در آزمون ورودى به دانشگاه مجاهد پرور ((انتظار)) قبول مى شديم، دانشگاهى كه دانش آموختگان آن را امام صادق (عليه السلام) چنين توصيف كرده است:
... و رجال كاءن قلوبهم زبر الحديد، لا يشوبها شك فى ذات الله، اشد من الحجر، لو حملوا على الجبال لاءزالوها. لا يقصدون براياتهم بلدة الا خربوها. كاءن على خيولهم العقبان يتمسحون بسرج الامام (عليه السلام) يطلبون بذلك البركة و يحفون به، يقونه باءنفسهم فى الحروب و يكفونه ما يريد فيهم؛ رجال لا ينامون الليل، لهم دوى فى صلاتهم كدوى النحل، يبيتون قياما على اءطرافهم و يصبحون على خيولهم، كاءن قلوبهم القناديل، و هم من خشية الله مشفقون، يدعون بالشهادة، و يتمنون اءن يقتلوا فى سبيل الله، شعارهم: يا لثارات الحسين. اذا ساروا يسير الرعب اءمامهم مسيرة شهر، يمشون الى المولى اءرسالا، بهم ينصرالله امام الحق؛^{(594 )} ياران مهدى، مردانيند پولاد دل، و همه وجودشان يقين به خدا، مردانى سخت تر از صخره ها، اگر به كوه ها روى آرند، آن ها را از جاى بركنند، درفش پيروزگر آنان به هر شهر و پايتختى روى نهد، آنجا را به سقوط وادار مى سازد. گويا آن مردان، عقابان تيز چنگال اند كه بر مركب ها سوار شده اند.
اين شير مردان پيروز و عقابان تيزچنگ، براى تبرك و فرخندگى، دست خويش به زين اسب امام مى كشند، و بدين سان تبرك مى طلبند. آنان او را در ميان مى گيرند و جان خويش را، در جنگ ها سپر او مى سازند و هر چه را اشاره كند، با جان و دل انجام مى دهند. اين شير مردان به شب هنگام نخوابند و زمزمه قرآن و مناجات خويش، چون صداى زنبوران عسل، درهم اندازند و تا بامداد به عبادت خداى بايستند، و بامدادان سوار بر مركب ها باشند.
آنانند راهيان شب و شيران روز، و آنانند گوش به فرمان امام خويش، و چون مشعل هاى فروزانند و دل هاى منور آنان، بسان قنديل هاى نور در سينه هايشان آويخته است.
اين مردان، از خدا مى ترسند، و فرياد ((لا اله الا الله)) آنان بلند است. همواره در آرزوى شهادت در راه خدايند. شعار آنان: يا لثارات الحسين ، (بياييد به طلب خون حسين، است) به هر سو روى آورند، ترس آنان، پيشاپيش در دل مردمان افتد (و تاب مقاومت را از همه بگيرد). اين خداجويان، دسته دسته، به سوى ملواى خويش روى آورند و خدا، به دست آنان امام حق را يارى مى كند.⁽⁵⁹⁵⁾
اميد كه ما نيز در حلقه عاكفان كوى و شوريدگان روى دوست راه يابيم.
چنين باد.

شيعه؛ قافله سالار كاروان انتظار

تاثير مهدى باورى بر فرهنگ شيعى از نگاه اسلام پژوهان غربى