431- الامام الصادق
/ ابوزهرة / ص 238 و 239؛ المهدى و المهدوية / احمد امين / ص 41.
432- صحيح البخارى / ج 4 / ص 205 كتاب
الانبياء / باب آنچه از بنى اسرائيل ذكر شده است و ج 9 كتاب الفتن باب ذكر دجال / ص
75.
433- صحيح مسلم همراه با شرح نووى / ج 18
كتاب الفتن و اءشراط الساعة / ص 23 و ص 58 - 78.
434- صحيح مسلم همراه با شرح نووى / ج 18
/ ص 58.
435- صحيح بخارى / ج 4 باب آنچه از بنى
اسرائيل ذكر شده است / ص 205؛ و صحيح مسلم / ج 1 باب نزول عيسى بن مريم / ص 136 / ح
244 (احاديث ديگرى به همين مضمون در اين دو باب ديده مى شود.)
436- صحيح مسلم / ج 1 باب نزول عيسى / ص
137 / ح 247.
437- المصنف / ابن اءبى شيبة / ج 15 / ص
198 / ح 19495.
438- الحاوى للفتاوى / سيوطى / ج 2 / ص
81.
439- سنن الترمذى / ج 5 / ص 152 / ح 2869؛
مسند احمد / ج 3 / ص 130؛ الحاوى للفتاوى / ج 2 / ص 78؛ فيض القدير / مناوى / ج 6 /
ص 17.
440- الحاوى للفتاوى / سيوطى / ج 2 / ص
80.
441- فتح البارى فى شرح صحيح البخارى /
ابن حجر عسقلانى / ج 6 / ص 383 - 385.
442- ارشاد السارى / قسطلانى / ج 5 / ص
419.
443- عمدة القارى بشرح صحيح البخارى /
عينى / ج 16 / ص 39 و 40.
444- فيض البارى على صحيح البخارى /
كشميرى ديوبندى / ج 4 / ص 44 - 47.
445- حاشية البدر الساى الى فيض البارى /
مير تهى / ج 4 / ص 44 - 47.
446- صحيح مسلم به همراه شرح نووى / ج 18
/ ص 38.
447- صحيح مسلم به همراه شرح نووى / ج 18
/ ص 38.
448- سنن ترمذى / ج 4 / ص 506 / ح 2232.
449- المصنف / ابن اءبى شيبة / ج 15 / ص
196 / احاديث 19485 و 19486؛ مسند احمد / ج 3 / ص 80؛ المصنف / عبدالرزاق / ج 11 /
ص 371 / ح 20770؛ مستدر الحاكم / ج 4 / ص 454؛ دلائل النبوة / بيهقى / ج 6 / ص 514؛
تاريخ بغداد / خطيب بغدادى / ج 10 / ص 48؛ عقد الدرر / مقدسى / ص 61؛ البيان / كنجى
/ ص 506؛ البداية و النهاية / ابن كثير / ج 6 / ص 247؛ مجمع الزوائد / هيثمى / ج 7
/ ص 314؛ الدر المنثور / سيوطى / ج 6 / ص 58؛ الحاوى للفتاوى / سيوطى / ج 2 / ص 59
و 62 و 63 و 64.
450- صحيح مسلم به همراه شرح نووى / ج 18
/ ص 4 - 7.
451- مسند احمد / ج 3 / ص 37؛ سنن ترمذى /
ج 4 / ص 506 / ح 2232؛ مستدرك الحاكم / ج 4 / ص 520؛ تلخيص المستدرك / ذهبى / ج 4 /
ص 520 و نيز ابوداود آن را با سندى صحيح در سنن خود ذكر كرده است. چنانكه در عون
المعبود، شرح سنن ابو داود ذيل حديث 4268 در جلد يازدهم، صفحه 380 بدان تصريح شده
است و سيوطى نيز طرق بسيارى براى حديث پيش گفته از ميان صحابه ذكر كرده است. ر.ك:
الدرالمنثور / ج 6 / ص 712 - 714 در تفسير آيه 51 از سوره مباركه سباء.
452- غاية الماءمول شرح التاج الجامع
للاءصول / ج 5 / ص 341.
453- المهدية فى الاسلام / سعد محمد حسن /
ص 69.
454- المهدى و المهدوية / احمد امين / ص
108.
455- الامام الصادق / ابو زهرة / ص 239.
456- دائرة المعارف القرن العشرين / فريد
وجدى / ج 10 / ص 481.
457- تبديد الظلام / جبهان / ص 479 و 480.
458- تراثنا و موازين النقد / على حسين
سائح ليبى / ص 185؛ مقاله اى است كه در شماره دهم مجله دانشكده ((الدعوة
الاسلامية)) در ليبى به سال 1993 چاپ شده است.
459- تاريخ ابن خلدون / ج 1 / فصل 52 / ص
555.
460- تاريخ ابن خلدون / ج 1 / فصل 52 / ص
556.
461- ابراز الوهم المكنون من كلام ابن
خلدون / ابوالفيض غمارى شافعى / ص 443.
462- به نقل از: الرد على من كذب
بالاحاديث الصحيحة الواردة فى المهدى؛ مقاله اى است از شيخ عبدالمحسن حمد العباد كه
در مجله ((الجامعه الاسلامية فى المدينة المنورة))
/ ش 1 / سال 12 / در سال 1400 هجرى به چاپ رسيده است.
463- به نقل از: الرد على من كذب
بالاحاديث الصحيحة الواردة فى المهدى؛ مقاله اى است از شيخ عبدالمحسن حمد العباد كه
در مجله ((الجامعه الاسلامية فى المدينة المنورة))
/ ش 1 / سال 12 / در سال 1400 هجرى به چاپ رسيده است.
464- تاريخ ابن خلدون / ج 1 / فصل 52 / ص
564 - 568.
465- سنن ابن ماجة / ج 2 / ص 1340 / ح
4039 و البته ابن ماجة خود در صحفه 1368 از جلد دوم حديث: ((مهدى
حق و از فرزندان فاطمه است)) را نقل كرده است كه پيش از اين
اسامى افرادى كه آن را ((صحيح)) و يا
((متواتر)) دانسته اند، گذشت.
466- تهذيب التهذيب / عسقلانى / ج 9 / ص
125 / شرح حال 202.
467- مستدرك الحاكم / ج 4 / ص 440 از كتاب
الفتن و الملاحم؛ المعم الكبير / ج 8 / ص 214 / ح 7757.
468- مستدرك الحاكم / ج 4 / ص 441 - 442.
469- المنار المنيف / ابن قيم / ص 129 / ح
324 و ص 130 / ح 325.
470- تهذيب التهذيب / عسقلانى / ج 9 / ص
125 / ش 202.
471- ميزان الاعتدال / ذهبى / ج 3 / ص 535
/ ش 7479.
472- التذكرة / قرطبى / ج 2 / ص 701.
473- الصواعق المحرقة / ابن حجر هيتمى / ص
164.
474- حلية الاولياء / ابو نعيم اصفهانى /
ج 9 / ص 61.
475- منهاج السنة / ابن تيمية / ج 4 / ص
101 و 102.
476- الفتن و الملاحم / ابن كثير / ص 32.
477- ابراز الوهم المكنن / ابوالفيض غمارى
/ ص 538.
478- معجم اءحاديث المهدى / با اشراف: شيخ
على كورانى / ج 1 / ص 136 / بنياد معارف اسلامى / قم - 1411 ه
479- ر.ك: مروج الذهب / مسعودى / ج 1 / ص
152 و 153 و ج 4 / ص 101 - 105.
480- آنچه گذشت تجليلى بود كه محسن مهدى
از موضعگيرى ابن خلدون در قبال احاديث المهدى ارائه داده است؛ ر.ك: فلسفه تاريخ ابن
خلدون / محسن مهدى / ترجمه مجيد مسعودى / ص 322 / شركت انتشارات علمى و فرهنگى /
چاپ سوم / 1373 شمسى.
481- ابن تحليل را آيت الله ميرزا خليل
كمره اى (رحمة الله عليه) ارايه كرده اند و سپس در رد آن افزوده اند: نظريه ابن
خلدون در باب جوامع امروزى مصداق نداشته و واضح البطلان است. زيرا پيوندهاى
ايدئولوژيك و همگرايى هاى حزبى بر پايه منافع مشترك صنفى و اقتدار ناشى از آنها،
امروزه جاى عصبيت يا قوم گرايى و قبيله گروى را گرفته است. ر.ك: 1. نويد اسلام
(ترجمه بشارة الاسلام) / علامه سيد مصطفى كاظمى آل حيدر / ترجمه سيد محسن جزائرى /
تعليقات: آيت الله ميرزا خليل كمره اى / چاپ اول / 1323 شمسى 2. دوازدهمين امام و
فلسفه غيبت مهدى / همو.
482- الملاحم و الفتن / سيد بن طاووس / ص
80 و 81.
483- بحث حوال المهدى / سيد محمد باقر صدر
/ با مقدمه و تعليقات: دكتر عبدالجبار شرارة / ص 16.
484- البقرة / 1 - 3.
485- هود / 49.
486- رجال النجاشى / ص 40 شرح حال حسن بن
على بن زياد الوشاء.
487- مريم / 12؛ پيش از اين در فصل دوم
ذيل شماره هاى 5 و 8 اعتراف / احمد بن حجر هيتمى شافعى و احمد بن يوسف قرمانى حنفى
به اعطاى حكمت به امام مهدى در كودكى گذشت.
488- ر.ك: بحث حول المهدى / سيد محمد باقر
صدر / ص 51 - 60.
489- اين شبهه از قرن ها پيش، در كتب
عقايد مطرح شده و بزرگان شيعه نيز به آن پاسخ داده اند كه ما تنها به برخى از آنها
اشاره مى كنيم.
490- عنكبوت / 14.
491- نساء / 157 - 158.
492- در مورد احاديث نزول عيسى (عليه
السلام) و احاديث خروج دجال در صحيحين به طور مشروح در فصل سوم سخن گفتيم و عقيده
راسخ اهل سنت به زنده ماندن دجال تا آخر الزمان و نزول عيسى (عليه السلام) براى
يارى امام مهدى (عجل الله تعالى فرجه الشريف) در كشتن وى را بيان كرديم. ر.ك: فصل
سوم ((تمسك به خالى بودن صحيحين از احاديث المهدى.))
493- تفسير كبير / فخر رازى / ج 25 / ص
42.
494- بحث حول المهدى / آيت الله شهيد سيد
محمد باقر صدر / ص 26 - 30 (با اندكى تصرف و تلخيص)
495- پنج تن از شارحان صحيح بخارى -
چنانچه مشروح آن در ابتداى فصل سوم گذشت - بدين مطلب، اعتراف كرده اند.
496- انبياء / 69.
497- الكافى / ج 8 / ص 201 / ح 329.
498- تفسير ابن كثير / ج 5 / ص 109.
499- الخصال / ج 2 / ص 625 / ح 10؛ اكمال
الدين / ج 2 / باب 55 / ص 645 / ح 6.
500- بقره / 132.
501- فصول خواجه نصير الدين طوسى / ص 38 /
انتشارات دانشگاه تهران.
502- وى تنها هفده اثر مستل در باب
((مردم شناسى)) و ((فرهنگ
شناسى)) شبه قاره هند از خود به جاى گذارده است. ر.ك:
ماللهند / ترجمه اكبر دانا سرشت / مقدمه مترجم / ص 9 - 10 / انتشارات امير كبير /
چاپ سوم / 1363 شمسى.
503- آثارالباقية / ابوريحان بيرونى / ص
78 - 84 / چاپ زاخو / لايبزيك - 1878 ميلادى.
504- .Methuselah
505- به نقل از: بازگشت به متوشالح /
برناردشاو ر.ك: پانزده گفتار / مجتبى مينوى.
506- كه: چه كسى.
507- ر.ك: الامام المهدى / دخيل / ص 161 -
214 / نجف - 1385 هجرى.
508- براى آگاهى بيشتر، ر.ك: تاريخ سياسى
غيبت امام دوازدهم / دكتر جاسم حسين / ترجمه دكتر سيد محمد تقى آيت اللهى / به ويژه
فصل هاى اول، دوم و سوم / انتشارات امير كبير / چاپ دوم - 1377.
(مولف كه از اساتيد توانمند دانشگاه ادينبورگ است، در اين كتاب مباحث قابل توجهى را
درباره اوضاع سياسى - اجتماعى عصر غيبت مطرح كرده است .)
509- مائده / 101.
510- الاحتجاج / ج 2 / ص 281 باب توقيعات
الناحية المقدسة و نوادر الاءخبار / فيض كاشانى / ص 274.
511- بررسى اسلامى / علامه طباطبايى / به
كوشش: سيد هادى خسروشاهى / ص 78 - 79 / انتشارات هجرت.
512- بحث حول المهدى / سيد محمد باقر صدر
/ تحقيق و تعليق: دكتر عبدالجبار شرارة / ص 79 - 89.
513- بررسى هاى اسلامى / ص 75 - 78.
514- نجم ثاقب در احوال امام غائب / ميرزا
حسين طبرسى نورى / ص 520 - 524 / انتشارات مسجد مقدس جمكران / قم - 1412 هجرى.
515- بقره / 2 و 3.
516- بقره / 5.
517- الميزان / محمد حسين طباطبايى / ج 1
/ ص 49.
518- در زيارت آل يس كه در توقيع شريف از
ناحيه مقدسه براى محمد بن عبدالله حميرى صادر شده است، چنين مى خوانيم:
((السلام عليك يا داعى الله و ربانى آياته))
و در دعاى پس از آن حضرت را ((كلمه تامه الهى))
مى ناميم.
519- مولانا فيض كاشانى در كتاب منظوم خود
شوق مهدى در اين خصوص، چنين مى گويد:
در دل ز حق تعالى شكريست بى نهايت |
|
كو در كتاب خود كرد، در شاءن تو حكايت |
در وعده وصالت، نستخلفنهم گفت |
|
جان گر فشانم ارزد، اين لطف و اين عنايت |
520- الميزان / ج 1 / ص 50.
521- جهاد / مرتضى مطهرى / ص 48.
522- مجموعه آثار / ج 2 / انسان و ايمان /
ص 24، انتشارات صدرا، همچنين ر.ك: گفتارهاى معنوى / ص 200؛ پاسخ استاد به نقد كتاب
مسئله حجاب / ص 160؛ حكمتها و اندرزها / ص 45 و نيز الميزان / سيد محمد حسين
طباطبايى / ج 18 / ص 23.
523- ر.ك: مجالس صدوق / ص 88، الكافى / ج
8 / ص 229 و بحارالانوار / ج 36 / ص 41.
524- امالى صدوق / ص 326.
525- بحارالانوار / ج 102 / ص 110.
526- الغيبة / نعمانى / ص 152.
527- خصال صدوق / ج 2 / ص 653.
528- الكافى / ج 4 / ص 314؛ مجالس صدوق /
ص 201.
529- بحارالانوار / ج 53 / ص 177.
530- الغيبة / نعمانى / ص 159؛
بحارالانوار / ج 102 / ص 102 - 110.
531- الكافى / ج 4 / ص 314.
532- جمال الاسبوع / سيدبن طاووس / 493.
533- الاقبال / سيد بن طاووس / ص 687.
534- معانى الاخبار / شيخ صدوق / ص 408 /
ح 87.
535- مجله ريدزدايجست / تايخ انتشار: ماه
مه 1969 / آمريكا.
536- اعراف / 101 - 102.
537- حجر / 11.
538- يوسف / 103.
539- اين شرايط سخت در حديث
((لوح فاطمه)) سلام الله عليها كه
حديث قدسى مفصلى است، تشريح شده است. براى اطلاع بيشتر ر.ك : موسوعة الكلمة / آيت
الله شهيد سيد حسن شيرازى / ج 1 / ص 119 به نقل از: عيون الاءخبار، المجالس شيخ
طوسى، مشارق انواراليقين رجب حافظ برسى و الكافى.
540- مائده / 56.
541- نگاه كنيد به: فرهنگ انقلاب اسلامى /
شهيد دكتر محمد جواد باهنر / ص 346 - 349.
542- يوسف / 87.
543- امير بيان على بن ابى طالب (عليه
السلام) مى فرمايد:
اءعظم البلاء، انقطاع الرجاء و
قتل القنوط صاحبه
(بزرگترين مصيبت، نا اميدى است. نا اميدى، نا اميد را مى كشد) غررالحكم / كلمات:
2860 و 6731.
544- ديوان پروين اعتصامى / ص 16.
545- به نقل از: ترجمه و تفسير نهج
البلاغه / استاد محمد تقى جعفرى / ج 27.
546- بگذريم از آرمانشهرستيزى و
دستاوردهاى ادبيات كليشه اى و تعصب آلود ليبرالى به جاى مانده از دوران جنگ سرد،
مانند واژه ((نا كجا آبادگرايى)) و
نيز بگذريم از ليبرال - دموكراتهاى ذوق زده و خام انديشى چون فرانسيس يوكوهاما كه
با اضمحلال اردوگاه ماركسيسم، نظم دموكراسى ليبرال حاكم بر غرب سرمايه دارى را همان
نظم و مدنيت آرمانى و نهايى آدمى و بهشت گمشده وى خواندند و آن را
((فرجام تاريخ)) معرفى كردند! اين است ابتذال آرمان
خواهى انسان مدرن! براى مطالعه بيشتر ر.ك: ظهور و سقوط ليبراليسم غرب / آنتونى
آربلاستر / ترجمه عباس مخبر / ص 491 - 496.
547- الميزان فى تفسير القرآن / محمد حسين
طباطبايى / ج 2 / ص 115 - 120.
548- يوسف / 87.
549- قصص / 5.
550- انبياء / 105؛ قاطبه مفسران شيعه و
سنى اين دو آيه را بر ظهور امام مهدى (عليه السلام) تطبيق كرده اند.
551- هود / 86؛ در تفاسير شيعه و كتبى
مانند: الاحتجاج، اكمال الدين، نجم ثاقب و... اين آيه شريفه بر وجود مقدس مهدى
موعود (عجل الله تعالى فرجه الشريف) تطبيق شده است.
552- زخرف / 61؛ همان طور كه در فصل اول
كتاب گذشت، جمع بسيارى از مفسران و محدثان اهل سنت، آيه شريفه را بر قضيه فرود عيسى
از آسمان و نمازگزاردن وى پشت سر امام مهدى (عجل الله تعالى فرجه الشريف) در آخر
الزمان تطبيق كرده اند.
553- الاحتجاج / ابو منصور طبرسى / ج 2 /
ص 591 - 592.
554- اثبات الهداة / شيخ حر عاملى / ج 3 /
ص 544.
555- موسوعة الكلمة / آيت الله شهيد سيد
حسن شيرازى / ج 1 / ص 93 و 94؛ بر اساس اين حديث قدسى كه ثقة الاسلام كلينى به
اسناد خود از امام باقر (عليه السلام) نقل كرده است، حكومت مهدى (عجل الله تعالى
فرجه الشريف)، دولة الله است كه بنى آدم در عالم ذر عهد بسته اند، فرمانبردار آن
باشند.
556- تركيب بند از ميرزا حبيب الله
خراسانى با تلخيص.
557- الجامع الصحيح (سنن ترمذى) / ابى
عيسى محمد بن سورة ترمذى / ج 5 / كتاب الدعوات / باب 116 / ص 565.
558- اكمال الدين / ج 2 / ب 55 / ح 1؛
بحارالانوار / ج 52 / ص 128؛ سنن الترمذى / باب الدعوات / ص 155؛ همين مضمون در
عيون اءخبار الرضا و الخصال هم وارد شده است. نيز ر.ك: المعجم المفهرس لاءلفاظ
الحديث النبوى / ج 6 / ص 481.
559- الخصال / شيخ صدوق / ج 2 / ب 400 / ح
10.
560- اكمال الدين / ج 1 / باب 31 / ح 2؛
الاحتجاج / طبرسى / ج 2 / ص 50.
561- نوادر الاخبار فى ما يتعلق باءصول
الدين / مولى محسن فيض كاشانى / كتاب اءنباء القائم / باب انتظار الفرج / ح 8؛
اكمال الدين و تمام النعمة / ج 1 / باب 32 / ح 1 از امام باقبر (عليه السلام) و نيز
در باب 26 / ح 14 از على بن ابى طالب (عليه السلام) حديثى به همين مضمون وارد شده
است.
562- برترين اعمال، سخت ترين آنهاست.))
ر.ك: مجمع البحرين / فخر الدين طريحى / مقدمه و تصحيح: آيت الله العظمى شهاب الدين
مرعشى نجفى / ص 297.
563- ((برترين
اعمال امت من، انتظار فرج است.)) ر.ك: الجامع الصحيح (سنن
ترمذى) / ابى عيسى محمد بن سورة ترمذى / ج 5 / كتاب الدعوات / باب 116 / ص 565.
564- ابن قياس از نوع شكل سوم بوده و واجد
شرايط و منتج است. (دقت شود)
565- آل عمران / 102.
566- بحارالانوار / ج 52 / ص 124.
567- بحارالانوار / ج 52 / ص 14.
568- بحارالانوار / 52 / ص 14. بر پايه
روايتى از امام جعفر بن محمد الصادق عليهماالسلام.
569- اكمال الدين / ج 1 / باب 23 / ح 1،
الارشاد / مفيد / ص 318؛ الاحتجاج / طبرسى / ج 2 / ص 318.
570- ر.ك: بحث حول المهدى / سيد محمد باقر
صدر / تحقيق دكتر عبدالجبار شرارة و 128.
571- بحارالانوار / ج 2 / ص 131.
572- ر.ك: علل انحطاط مسلمين / مرتضى
مطهرى؛ احياى فكر دينى در اسلام / اقبال لاهورى؛ و همچنين مجموه مقالات اولين و
دومين كنگره امام خمينى (ره) و احياء تفكر دينى)) كه در قالب
چهار مجلد از سوى دفتر تنظيم و نشر آثار امام خمينى انتشار يافته است.
573- ينابيع المودة / قندوزى حنفى / چاپ
استامبول / ص 445؛ فرحة الغرى / سيد بن طاووس / حديث از امام على (عليه السلام) به
نقل از: اثبات الهداة / ج 3 / ص 560.
574- مصابيح الاءنوار فى حل مشكلات
الاءخبار / سيد عبدالله شُبّر / ج 2 / ص 241 حديث از امام صادق (عليه السلام) نقل
از: الغيبة شيخ طوسى؛ الارشاد / ج 2 / ص 383 / چاپ آل البيت (حديث از امام صادق
عليه السلام)؛ اعلام الورى / طبرسى / ص 431؛ بحارالانوار / ج 52 / ص 337.
575- الغيبة / نعمانى به نقل از منتخب
الاءثر / لطف الله صافى / باب چهل و يكم / ص 305 / ح 1 و 2 (احاديث از امام صادق و
امام باقر عليهما السلام)؛ ينابيع المودة / قندوزى / ص 406 (حديث از پيامبر اسلام
صلى الله عليه و آله)؛ الارشاد / ج 2 / ص 384 و بحارالانوار / ج 52 / ص 338 (حديث
از امام صادق عليه السلام.)
576- الغيبة / نعمانى / احاديث باب سيزدهم
به ويژه ح 19 و 22؛ نوادر الاءخبار / فيض كاشانى / كتاب انباء القائم / ص 311؛ نجم
ثاقب / حسين طبرسى نورى / باب سوم / ص 133 حديث از امام باقر (عليه السلام)؛
بحارالانوار / ج 52 / ص 312 و 381.
577- الغيبة / نعمانى / احاديث باب سيزدهم
به ويژه ح 19 و 22؛ نوادر الاءخبار / فيض كاشانى / كتاب انباء القائم / ص 311؛ نجم
ثاقب / حسين طبرسى نورى / باب سوم / ص 133 حديث از امام باقر (عليه السلام)؛
بحارالانوار / ج 52 / ص 312 و 381.
578- نهج البلاغه / خطبه 138؛ بحارالانوار
/ ج 8 / ص 361. شراح شيعه و سنى نهج البلاغه اين عبارت را در مورد مهدى (عجل الله
تعالى فرجه الشريف) و قيام او دانسته اند.
579- آل عمران / 110 به منظور آشنايى با
ابعاد ادبى، روايى و اجتماعى آيه شريفه به ترتيب، تفاسير ذيل را ملاحظه فرماييد:
جوامع الجامع / طبرسى / ص 66 / چاپ مكتبة الكعبه / تهران - 1362؛ تفسير كنزالدقائق
و بحرالغرائب / شيخ محمد بن محمد رضا قمى مشهدى / ج 3 / ص 199 - 200؛ پرتوى از قرآن
/ سيد محمود طالقانى / ج 3 / ص 275 - 283.
580- الترغيب و الترهيب / منذرى شامى / ج
3 / ص 233.
581- الكافى / ج 5 / ص 56 / ح 1؛ التهذيب
/ طوسى / ج 6 / ص 180 و به همين مضمون روايت امام حسين (عليه السلام) در تحف العقول
/ ص 237.
582- تهذيب الاحكام / طوسى / ج 6 / ص 176؛
الاءمالى / صدوق / ص 254؛ الكافى / ج 5 / ص 56.
583- ر.ك: ثواب الاءعمال / صدوق / ص 304؛
كنزالعمال / ج 3 / ص 66؛ وسايل الشيعة / ج 11 / ص 407؛ الكافى / ج 5 / ص 59؛
الخصال / صدوق / ص 138.
584- كنزالعمال / متقى هندى / ج 3 / ص 66
/ ح 5576.
585- نهج البلاغه / حكمت 374؛ و قريب به
آن: غرر الحكم / كلمه 3648.
586- مستطرفات السرائر / ابن ادريس حلى /
ص 141؛ بحارالانوار / ج 75 / ص 375.
587- بحارالانوار / ج 52 / ص 366.
588- قسمتى از دعاى شريف
((عهد)) كه از امام صادق (عليه السلام) صادر شده است.
589- الغيبة / شيخ طوسى / باب امتحان
الشيعة فى حال الغيبة / ص 206.
590- الغيبة / شيخ طوسى / باب امتحان
الشيعة فى حال الغيبة / ص 206.
591- الاحتجاج / طبرسى / ج 2 / ص 324؛
نوادر الاءخبار / فيض كاشانى / كتاب اءنباء القائم / باب ما خرج من توقيعاته / ص
278.
592- ندبه هاى دلتنگى / رضا بابايى / قطعه
((منم مهدى)) با تلخيص ص 22 - 24.
593- انجيل مرقس / باب سيزدهم.
594- بحارالانوار / ج 52 / ص 308.
595- ترجمه از: حكيمى، محمدرضا.
596- خاقانى.
597- در فصل دوم كتاب حاضر - مفصل ترين
بخش كتاب - بحثى مستدل و با رويكردى كاملا فنى و كارشناسانه به منظور اثبات ولادت
آن حضرت ارايه شد.
598- سياست اسلامى / ماربين / فصل هفتم:
فلسفه مذهب شيعه / ص 49 - 50؛ اين كتاب به سال 1328 در تبريز ترجمه و چاپ شده
است.
599- ((Corbin
Henry)) (1903 - 1978) او از خانواده اى پروتستان در منطقه
((نورماندى)) فرانسه به دنيا آمد. در
دانشكده ادبيات ((سوربن)) به تحصيل
فلسفه پرداخت. زبان هاى لاتين، يونانى، آلمانى، عربى و فارسى را فرا گرفت. در كلاس
هاى اتاين گيلسون و لويى ماسينيون حاضر شد. در 1933 ((مونس
العشاق)) سهروردى را ترجمه و منتشر ساخت. در 1945 نظارت
((مركز ايران شناسى)) فرانسه را بر
عهده گرفت. در 1945 پس از لويى ماسينيون رئيس ((مدرسه علمى
تحقيقاتى عالى)) شد. وى پانزده اثر از شيخ اشراق را ترجمه
كرد. برجسته ترين كار وى انتشار ((كتاب شناسى ايران))
در 22 جلد است. او طى سالهاى 1338 و 1340 خورشيدى، مذاكرات و مكاتباتى درشناخت تشيع
با مرحوم علامه طباطبايى داشته است.
600- رسالت تشيع در دنياى امروز / سيد
محمد حسين طباطبايى / مقدمه هانرى كربن / ص 25 - 30.
601- رسالت تشيع در دنياى امروز / سيد
محمد حسين طباطبايى / مقدمه هانرى كربن / ص 30 - 35.
602- مائده / 35.
603- افصح المتكلمين شيخ مصلح الدين.
604- رعد / 28.
605- ر.ك: نهج البلاغه / خطبه يكم.
606- شيخ سعد الدين حموى، شيخ محمود
شبسترى و محقق لاهيجى (شارح گلشن راز) در اين باب، جمله نغزى آورده اند:
لن يخرج المهدى حتى يسمع من شراك نعله. اءسرار التوحيد
به نقل از شرح مقدمه قيصرى / سيد جلال الدين آشتيانى / ص 734؛ همچنين مراجعه شود به
ذيل روايت مفصلى كه صدوق الطائفه (ره) از كهف الورى امام على بن موسى الرضا (عليه
السلام) نقل كرده است. ر.ك: عيون اءخبار الرضا / ج 1 / باب بيست و ششم / ح 22 و علل
الشرايع / باب هفتم / ح 1.
607- ر.ك: زيارت آل يس.
608- در زيارت آل يس عرضه مى داريم:
السلام عليك يا تالى كتاب الله و ترجمانه.
609- برخى از علما تسميه حضرت را جايز نمى
دانستند كه عده كمى را تشكيل مى دادند، اما اكثر متكلمان، محدثان و فقهاى عظام
مانند سيد مرتضى، شيخ مفيد، محقق حلى، علامه حلى، سيد بن طاووس، على بن عيسى
اءربلى، خواجه نصير الدين طوسى، فاضل مقداد سيورى، شيخ حر عاملى، مولى صالح
مازندرانى شارح كافى و... آنرا جايز شمرده و نهى وارد در برخى اخبار را بر شرايط
تقيه و خوف حمل نموده اند. ر.ك: وسايل الشيعة / ج 16 / باب 34 / ذيل ح 23.
610- مظفر على شاه.
611- راحة الاءرواح و مونس الاشباح / ابو
سعيد حسن سبزوارى معروف به واعظ بيهقى / ص 295.
612- بحارالانوار / ج 53 / ص 9. (علامه
مجلسى (ره) اين حديث ارزشمند را از امام جعفر بن محمد الصادق عليهما السلام نقل
كرده است) نيز ر.ك: الغيبة / نعمانى / باب 14 / ح 67.
613- اكمال الدين / ج 2 / - 58 / ح 18
(روايت از امام ششم عليه السلام.)
614- النحل / 1.
615- فرائد السمطين / جوينى / ج 2 / ص 335
(روايتى است كه امام حسين از على بن ابى طالب از رسول خدا (صلى الله عليه و آله و
سلم) نقل فرموده است). نيز ر.ك: النظامية فى مذهب الامامية / محمد بن احمد خواجگى
شيرازى / ص 161.
616- الغيبة / نعمانى / باب 10 / ح 4.
617- علامه حايرى سمنانى.
618- امام خمينى (رحمة الله عليه) در
پيامى كه به مناسبت ميلاد مسعود مهدى موعود (عج) به تاريخ پانزدهم شعبان المعظم
1400 مطابق با 7/4/1359 صادر فرمودند، چنين مى گويد: ((...
هر يك از انبيا كه آمدند، براى اجراى عدالت آمدند و مقصدشان هم اين بود كه اجراى
عدالت را درهمه عالم بكنند، لكن موفق نشدند... حضرت موعود... يك موجودى است كه
ذخيره شده است براى يك همچون مطلبى و لهذا به اين معنى، عبد ميلاد حضرت صاحب
ارواحنا له الفداء بزرگترين عيد مسلمين است و بزرگتين عيد براى بشر است نه براى
مسلمين؛)) صحيفه نور / ص 207.
619- امام خمينى (برگزيده از قصيده بهاريه
انتظار.)
620- زيارت حضرت صاحب الامر كه سيد بن
طاووس (قدس سره) به سند خود همچنين ثقة المحدثين قمى (رحمة الله عليه) در مفاتيح آن
را نقل كرده اند.
621- به نقل از: مفاتيح الجنان / عباس بن
محمد رضا القمى (1294 - 1359) / اعمال روز جمعه.
622- اكمال الدين / ج 2 / باب 58 / ح 23؛
اءمالى مفيد / المجلس السادس / ح 5؛ تفسير العياشى / ج 1 / ص 103 / ح 302.
623- السلام عليك
يا سيف الله الذى لا ينبو و نوره الذى لا يخبو قسمتى از دعاى شب نيمه شعبان.
624- الكافى / ج 5 / ص 33 / ح 4؛ التهذيب
/ طوسى / ج 6 / ص 155 / ح 275 و ص 154 / ح 271؛ المحاسن برقى / ص 320 / ح 55؛ علل
الشرايع / صدوق / ص 149 / ح 9؛ الغيبة / نعمانى / ص 232 / ح 16.
625- در اين ارتباط به ذكر سه حديث قابل
توجه مى پردازيم:
1. ابوالقاسم جعفر بن محمد بن قولويه در المزار به اسناد خود از حلبى از امام
جعفربن محمد الصادق عليهما السلام نقل مى كند:
لما قتل الحسين (عليه السلام)، سمع أهلنا قائلا بالمدينة
يقول: اليوم نزل البلاء على هذه الاءمة، فلا يرون فرجا حتى يقوم قائمكم، فيشفى
صدوركم و يقتل عدوكم؛ هنگامى كه حسين بن على (عليه السلام) به شهادت رسيد،
اهل بيت ما صداى يك منادى را در مدينه شنيدند كه چنين مى گفت: امروز بلا بر اين امت
نازل شد و آنان فرج و گشايشى نخواهند ديد تا روزى كه قائم شما بپا خيزد و قلب شما
را التيام بخشد و دشمنانتان را نابود سازد. ر.ك: اثبات الهداة / ج 3 / فصل بيست و
ششم / ص 531 / ح 456.
2. عالم شهيد ابوعلى محمد بن حسن بن على فتال نيشابورى در روضة الواعظين چنين روايت
مى كند:
عن ابى جعفر (عليه السلام) فى حديث طويل ان النبى (صلى الله
عليه و آله و سلم) قال فى يوم الغدير: معاشر الناس! انى نبى و على وصى، اءلا ان
خاتمة الائمة منا القائم المهدى، اءلا انه المنتقم من الظالمين. اءلا انه فاتح
الحصون و هادمها، اءلا انه فاتح كل قبيلة من الشرك، اءلا انه مدرك بكل ثار لاءولياء
الله عزوجل، الا انه ناصر دين الله... اءلا انه وارث كل علم و المحيط بكل فهم...
اءلا انه الباقى حجة ولا حجة بعده و لا حق الا معه و لا نور الا عنده...؛
امام باقر (عليه السلام) در حديثى طولانى ابراز داشتند كه رسول خدا (صلى الله عليه
و آله و سلم) در روز غدير چنين فرمودند: ((اى مردم! من
پيامبر خدايم و على وصى من است؛ ولى آخرين حلقه پيشوايان خاندان ما،
((مهدى قائم)) (عجل الله تعالى فرجه الشريف) است.
آگاه باشيد هموست كه از ستمكاران انتقام خواهد گرفت و هموست كه دژهاى كفر و ظلم را
فتح خواهد كرد و آن ها را ويران خواهد ساخت، هموست كه بر همه جوامع شرك آلود، ظفر
خواهد يافت، هموست كه خون بهاى همه اولياى الهى را خواهد ستاند. هموست كه دين خدا
را يارى خواهد كرد، هموست كه وارث همه علوم است و آگاه بر همه ادراكات و افهام،
هموست كه تنها حجت باقيمانده خداست و پس از وى حجتى نخواهد بود و حقى نيست مگر با
اوست و نورى نيست مگر در نزد اوست.)) ر.ك: اثبات الهداة / ج
3 / فصل سى و پنجم / ص 558 / ح 613.
3. سيد على بن موسى بن طاووس در الملهوف على قتلى الطفوف حكايت مى كند:
عن الصادق (عليه السلام) قال: لما كان من اءمر الحسين (عليه
السلام) ما كان، ضجت الملائكة و قالوا يا ربنا هذا الحسين صفيك و ابن صفيك و ابن
بنت نبيك، قال: فاءقام الله ظل القائم و قال: بهذا اءنتقم من هذا؛ امام صادق
فرمود: هنگام يكه حادثه جانكاه عاشورا رخ داد فرشتگان ناله كردند و به خداوند سبحان
عرضه داشتند: اى پروردگار ما! اين حسين برگزيده تو و فرزند برگزيده تو و فرزند دخت
رسول توست! امام (عليه السلام) ادامه دادند: آنگاه خداوند سايه مبارك قائم را به
پاداشت و فرمود: با اين، انتقام خون او را خواهم گرفت. ر.ك: اثبات الهداة / ج 3 /
فصل سى و هشتم / ص 562 / ح 633.
626- احمد عزيزى.
627- علل الشرايع / شيخ صدوق / باب 7 / ح
1؛ عيون اءخبار الرضا / ج 1 / باب 24 / ح 22.
628- تحف العقول / ابن شعبة حرانى / ص 46؛
الاختصاص / شيخ مفيد / ص 24؛ المهدى الموعود المنتظر / نجم الدين جعفر العسكرى / ج
1 / ص 260 300؛ بحارالانوار / ج 51 / ص 29؛ الكافى / ج 4 / ص 427؛ الغيبة / باب
13 / ح 26؛ اعلام الورى / طبرسى / فصل سوم / ص 464.
629- الكافى / ج 1 / كتاب العقل / ح 21؛
بحارالانوار / ج 52 / ص 352؛ الخرائج و الجرائح / قطب الدين راوندى / ص 218؛
الارشاد / شيخ مفيد / ص 365.
630- احمد عزيزى.
631- شيخ محمود شبسترى.
632- شيخ مصلح الدين سعدى.
633- لسان الغيب حافظ شيرازى.
634- براى آشنايى با چگونگى انعكاس سوء
اين جريان سازى ها بر ذهنيت روشنفكران مسلمان، ر.ك: مقدمه دكتر عبدالجبار شرارة بر
بحث حول المهدى / آيت الله شهيد سيد محمد باقر صدر.
635- .vloten van Gerolf
636- وى در كتاب خود ((السيادة
العربيد و الشيعة و الاسرائيليات))، جهل و استبداد و عقده
هاى فرو خورده سياسى شيعيان را عامل نضج گيرى و انتشار ((مهدى
باورى)) معرفى مى كند!
637- .Goldziher Ignaz
638- اين شرق شناس! مجارى الاءصل يهودى
تبار، ايده ((مهدويت)) را اسطوره اى
مى داند كه ريشه در باورهاى باستانى پيش از اسلام دارد! وى اين گمانه زنى ها را در
كتاب ((العقيدة و الشريعة فى الاسلام))
منعكس ساخته است.
639- .Wellhausin
640- نظرات وى درباره (((مهدى باورى))
در كتابش (((الخوارج و الشيعة)) منعكس شده است.
641- .Prokilman
642- وى در اثر خود ((تاريخ
الشعوب الاسلامية))، برداشتى ناشيانه و غير علمى از
((مهدويت)) و منشاء آن در جهان اسلام
ارايه كرده است.
643- .Donaldisin
644- ((عقيدة
الشيعة)) كتابى است كه دونالدسن به دور از همه موازين تحقيقى
نگاشته و از جمله تصويرى معكوس و محرف از ((مهدى باورى))
به دست داده است.
645- براى آگاهى بيشتر ر.ك:
((هدايت شده پيروز)) (ترجمه و نقد دو
مقاله درباره مسئله مهدويت از دايرة المعارف بين المللىv14 .Britannica
ENCYCLOPAWDIA) / ماهنامه (((موعود)) / ش 10 - 20.
646- امام خمينى (قدس سره).
647- قال رسول الله
(صلى الله عليه و آله و سلم): المهدى طاووس أهل الجنة؛ ر.ك: منتخب الاثر / ص
147 - 148.
648- خاقانى شروانى.
649- احمد عزيزى.
650- جلال الدين محمد بلخى.
651- امام خمينى (قدس سره).
652- اكمال الدين / ج 2 / باب 35 / ح 5؛
ينابيع المودة / باب 94 / ص 489.
(طبق اين روايات، وجود مقدس حضرت مهدى (عليه السلام)، سايه ندارد.)
653- نظامى گنجوى.
654- در زيارت حضرت صاحب الامر (عليه
السلام) مى خوانيم: السلام على ربيع الاءنام.
655- مرحوم سيد على خان كبير مدنى شيرازى
در رياض السالكين حديثى از امام صادق (عليه السلام) نقل كرده كه حضرت ولى عصر (عجل
الله تعالى فرجه الشريف) را در آن ((نور آل محمد عليه السلام))
خوانده اند. رك: منتخب الاءثر / ص 494 / پى نوشت.
656- امام خمينى (ره).
657- در زيارت روز جمعه حضرت ولى عصر
(عليه السلام) عرضه مى داريم: السلام عليك يا عين الحياة.
658- ضياء الدين ترابى.
659- سيد حسن حسينى.
660- اكمال الدين / ج 1 / باب 42 / ح 2؛
نوادر الاخبار فى ما يتعلق باصول الدين / فيض كاشانى / كتاب اءنباء القائم / ص 247
و 248.
661- در زيارت حضرت صاحب الامر (عجل الله
تعالى فرجه الشريف) عرضه مى داريم: ... السلام عليك يا ناظر
شجرة طوبى و سدرة المنتهى.
662-
663- لسان الغيب حافظ.
664- سيد حبيب نظارى.
665- هود / 81.
666- ناصر فيض.
667- قيصر امين پور.
668- رساله گلزار قدس / مولى محسن فيض
كاشانى / ص 15.
669- عن الصادق
(عليه السلام): ما قال فينا قائل بيت شعر حتى يؤ يد بروح القدس و
من قال فينا بيت شعر بنى الله تعالى له بيتا فى الجنة؛
عيون اخبار الرضا / ج 1 / ص 7 / ح 1 و 2؛ نورالثقلين / ج 4 / ح 105؛ الدر المنثور /
ج 6 / ص 335.
670- وسايل الشيعة / ج 10 / ص 467. (چاپ
بيروت با تصحيح مرحوم ربانى شيرازى.)