عصر ظهور

علي كورانى

- ۲۳ -

دگرگونى زندگى مادى و ايجاد رفاه .
برگرفته از كتاب : عصر ظهور
از نكات بارز در روايات مربوط به حضرت مهدى (ع ) رفاه اقتصادى و پيشرفت تكنولوژى در حكومت جهان اوست . بويژه زمانيكه صدور اين روايات را در عصر پيامبر و پيش از تحولاتى كه امروز در علوم طبيعى پديد آمده است بدانيم كه زندگى مادى بشر را در مراحل نوينى قرار داده كه در بسيارى از پديده هاى زندگى روزمره و زندگى اجتماعى و اوضاع بين المللى ، نسبت به قبل تفاوت دارد، بعلاوه ، نوع زندگى مادى اى كه متون روايات از آن در عصر امام (ع ) سخن مى گويد: از آنچه كه در عصر خود مى شناسيم بسيار بزرگتر است و آنچه ما را به آن پايه از رفاه مى رساند، تحول علوم با تلاش و كوشش عادى بشر است ... و اينك پاره اى از رواياتى كه در اين زمينه آمده است :
استخراج گنج هاى زمين و تقسيم آن بين مردم
برگرفته از كتاب : عصر ظهور
در اين زمينه روايات فراوانى وجود دارد، از جمله روايتى است كه از رسول خدا (ص ) نقل شده است كه فرمود:
((زمين گنجينه هايش را براى او خارج مى سازد و وى مال و سرمايه بى شمار بين مردم پخش مى كند)) ⁽⁴³⁷⁾
و در روايتى آمده است :
((بگونه ايكه (او) از زمين همچون استوانه اى طلا بيرون مى آورد))
و روايتى كه مى گويد:
((او مال و ثروت را بى شمار بين مردم پخش مى كند))
در منابع شيعه و سنى مشهور است و نشانگر رفاه اقتصادى بى سابقه و بر روحيه سخاوتمندى و محبت آن بزرگوار به مردم دلالت دارد.
و از امام باقر (ع ) وارد شده است كه فرمود:
((وقتى قائم اهل بيت قيام كند (امكانات ) را بطور مساوى تقسيم مى نمايد و در رعيت عدالت را برقرار مى سازد، هر كس از وى اطاعت كند از خدا اطلاعت نموده و هر كس نافرمانى او را بكند نافرمانى خدا را نموده است ، تورات و ديگر كتابهاى الهى را از غارى در انطاكيه خارج مى سازد و بين يهويان بر اساس احكام تورات و ميان مسيحيان طبق احكام انجيل و بين اهل زبور بر پايه دستورات آن و بين مسلمانان بر اساس ‍ آيات قرآن داورى مى كند، اموال و ثروت هاى دنيا را از درون و برون زمين نزد وى جمع آورى مى شود و به مردم مى گويد بيائيد به سوى چيزى كه بخاطر آن قطع رحم و خويشاوندى نموديد و براى آن خون هاى حرام ريختيد و به علت آن مرتكب محرمات خدا شديد... به هر كس به اندازه اى مى دهد كه قبل از او هيچكس آن مقدار نداده است و زمين را پر از عدل و داد و نور گرداند همانگونه كه از ظلم و جور شر پر شده است )) ⁽⁴³⁸⁾
برخوردارى امت مسلمان (اسلامى ) از نعمت ها و عمران و آبادى زمين
از پيامبر اكرم (ص ) منقول است كه فرمود:
((امت من در زمان مهدى از چنان نعمتى برخوردار شوند كه مانند آن را هرگز برخوردار نشده باشند، آسمان باران بر سر آنان فرو ريزد و زمين هيچ گياهى را نگاه نداشته مگر اينكه آنرا مى روياند)) ⁽⁴³⁹⁾
و نيز فرمود:
((امت او چنان نزدش پناه جويد كه زنبورهاى عسل نزد ملكه خود، زمين را از عدل و داد مالامال كند همانگونه كه از جور و ستم مالامال شده است ، بطوريكه مردم همچون جامعه نخستين خود گردند، وى خفته اى را بيدار نمى كند و خونى را نمى ريزد)) ⁽⁴⁴⁰⁾
بنظر مى رسد معناى جمله ((همچون جامعه نخستين خود)) اين باشد كه در جامعه اوليه بشرى كه يك امت بودند و بر پايه صفا و فطرت انسانى مى زيستند و اختلافى در ميان آنها نبود، چنانكه خداوند در قرآن فرموده است : ((مردم يك امت بوده اند)) ⁽⁴⁴¹⁾
اين امر نقطه نظر پاره اى از روايات را تاءييد مى كند كه جامعه انسانى در عصر مهدى (ع ) يك جامعه بدون فقر و بى نيازى خواهد بود، آنگاه جامعه اى با عشق و محبت و دوستى و بدون اختلاف و كشمكش كه نيازى به محاكم قضائى ندارد و در مرحله بعد جامعه اى كه معاملات بدون مبادله پول انجام مى گيرد بگونه اى كه افراد آن ((قربة الى الله )) به يكديگر خدمت خواهند كرد و نيازها و مايحتاج خود را با هم و با اهداء صلوات و درود بر پيامبر گرامى اسلام (ص ) بر طرف خواهند نمود.
همچنين پيامبر (ص ) فرمود:
((ساكنان آسمان و زمين از او خشنود مى شوند، آسمان از ريزش ‍ باران قطره اى دريغ نكرده و زمين از رويش گياهان خوددارى نمى كند بگونه ايكه زندگان آرزو مى كنند كه كاش مردگان زنده مى شدند ⁽⁴⁴²⁾ براى اينكه از اين نعمت ها بهره مند شوند.))
از امام باقر (ع ) نقل شده است كه فرمود :
((خداوند متعال دين خود را بوسيله او آشكار مى گرداند هر چند مشركان نپسندند و ويرانى هاى زمين همه آباد مى گردد)) ⁽⁴⁴³⁾
و امام صادق (ع ) فرمود:
((مهدى محبوب دلهاى مردم است و خداوند بوسيله او آتش ‍ فتنه ناگوار را خاموش مى گرداند)) ⁽⁴⁴⁴⁾
در تفسير آيه ((مدهامتان )) از امام صادق (ع ) منقول است كه فرمود:
((بين مكه و مدينه از درختان نخل متصل مى گردد)) ⁽⁴⁴⁵⁾ از سعيدبن جبير نقل شده است كه گفت :
((سالى كه قائم قيام مى كند بيست و چهار نوبت بر زمين باران مى بارد كه آثار و بركات آن ديده مى شود)) ⁽⁴⁴⁶⁾
ابن حماد آورده است كه :
((نشانه مهدى ، سخت گيرى نسبت به كارگزاران و بخشنده بودن با مال و دلسوز نسبت به بينوايان است ))
و نيز آمده كه : ((مهدى گوئيا، كره به دهان بيچارگان مى گذارد)) ⁽⁴⁴⁷⁾
دگرگونى علوم طبيعى و وسائلزندگى
برگرفته از كتاب : عصر ظهور
روايات مربوط به حضرت مهدى (ع ) بسيارى از امور غير مادى را براى نسل هاى گذشته و معاصر بيان مى كند از جمله وسائل ارتباط جمعى و ابزار بصرى و پژوهشگرى و جنگ افزارها و سيستمهاى اقتصادى و حكومت و قضاوت و چيزهاى ديگر، كه ظاهرا برخى از آنها كرامت و معجزه است كه خداوند متعال آن را بدست حضرت و يارانش جامه عمل مى پوشاند. ولى بسيارى از آنها نتيجه تحول علوم طبيعى و بهره گيرى از قوانين و نعمت هاى الهى است كه بصورت مواد و عناصر در زمين و آسمان در دسترس انسان قرار گرفته است . روايات متعددى دلالت دارد كه تحولى كه در علوم طبيعى توسط حضرت مهدى (ع ) انجام مى پذيرد جهشى در پيشرفت زندگى بشريت در روى زمين و تمام زواياى آن خواهد بود. از اين رو امام صادق (ع ) مى فرمايد:
((دانش بيست و هفت حرف (شعبه و شاخه ) است و مجموع آنچه پيامبران آورده اند دو حرف است و مردم تا آن روز بيش از آن دو حرف را نمى دانند و چون قائم قيام كند بيست و پنج حرف بقيه را برون آورده و در ميان مردم منتشر مى سازد و بدين سان مجموع بيست و هفت جزء دانش را نشر مى دهد)) ⁽⁴⁴⁸⁾
اين روايت هر چند به علوم پيام آوران الهى ناظر است ، ولى علاوه بر علم و شناخت خداوند و رسالت او و آخرت ، به دانش هاى طبيعى نيز توجه دارد كه طبق اخبار رسيده ، پاره اى از اصول همين دانش ها را نيز پيامبران (ع ) به انسانها آموخته اند و آنها را به اين علوم راهنمائى كرده و جزئى از دريچه هاى آن را به روى آنان گشوده اند. از جمله آموختن خياطى توسط حضرت ادريس و كشتى سازى و نجارى توسط حضرت نوح (ع ) و زره سازى بوسيله حضرت داوود و سليمان به مردم انجام گرفته است ... و بعيد نيست مراد از علم در اين روايت هم علوم دين و هم علوم طبيعى باشد به اين معنى كه نسبت علومى كه در اختيار مردم است با علومى كه حضرت مهدى (ع ) به آنان مى آموزد نسبت 2 و 25 است (دو بيست و پنجم ).
از امام باقر (ع ) روايت شده است كه فرمود:
((بدانيد كه ذوالقرنين در انتخاب دو ابر رام و سركش مخير گرديد و او ابر رام را برگزيد و ابر سركش ، براى دوست و محبوب شما (مهدى ) ذخيره گرديد، راوى گفت : سؤ ال كردم : ابر سركش كدام است ؟ فرمود: ابرى كه در آن غرش رعد و صاعقه و يا برق وجود داشته باشد كه محبوب شما بر آن سوار مى گردد. بدانيد كه او بر ابر سوار گرديده و با اين وسائل بالا مى رود، وسائل آسمانها و زمين هاى هفتگانه كه پنج طبقه آن آباد و دو تاى آن ويران است )) ⁽⁴⁴⁹⁾
و از امام صادق (ع ) منقول است كه فرمود:
((در زمان قائم شخص مؤ من در حاليكه در مشرق بسر مى برد، برادر خود را كه در مغرب است ديده و نيز آنكه در مغرب است برادر خويش را در مشرق خواهد ديد)) ⁽⁴⁵⁰⁾
و نيز فرمود:
((چون قائم ما قيام نمايد خداوند گوش و چشم شيعيان ما را چنان تقويت مى كند كه بين آنها و امام (ع ) پست و پيك وجود نداشته باشد بگونه ايكه وقتى امام با آنها سخن مى گويد آنان مى شنوند و او را مى بينند و امام در جايگاه خود قرار دارد)) ⁽⁴⁵¹⁾
و از آن حضرت نقل شده است كه فرمود:
((وقتى كارها در اختيار صاحب الامر قرار گيرد خداوند متعال پستى هاى زمين را مرتفع و برجستگى هاى آنرا هموار مى گرداند بگونه اى كه دنيا در پيش او همچون كف دستش باشد كداميك از شما اگر در كف دستتان مويى باشد آنرا نمى بينيد؟))
و روايت شده است كه : ((ستونى از نور، از زمين تا آسمان براى او نصب مى گردد و اعمال بندگان خدا را در آن مى بيند و در زير صخره اى در اهرام مصر علومى براى وى ذخيره گرديده است كه دست قبل از او بدان نمى رسد.)) ⁽⁴⁵²⁾
و روايات ديگرى كه مجال بحث و بررسى كامل و تفسير و توضيح آنها نيست . مثلا بخشى از آنها درباره تحول علوم بطور كلى و تغيير توانائى هاى ذهنى و ابزارهاى ويژه مؤ منان و بعضى ديگر درباه وسائل و كرامات امام عصر (ع ) و يارانش سخن مى گويد از آن جمله روايتى است كه از امام باقر (ع ) نقل شده است ، حضرت فرمود:
((گوئيا من ياران قائم را مى بينم كه بر شرق و غرب جهان احاطه پيدا كرده اند و همه چيز تحت فرمان آنهاست ، حتى درندگان زمين و پرندگان شكارى آسمان در پى رضايت آنها خواهند بود و همه چيز حتى اين نقطه زمين بر نقطه ديگر آن اظهار فخر و غرور مى كند و مى گويد: امروز مردى از ياران قائم بر من قدم نهاد و عبور كرد)) ⁽⁴⁵³⁾
و نيز از آن بزرگوار نقل شده است كه فرمود:
((چون قائم قيام كند در هر منطقه اى از مناطق زمين ، مردى را (بعنوان نماينده ) مى فرستد و مى گويد دستورالعمل تو در كف دست توست ، چنانچه اءمرى برايت پيش آمد كه آن را نفهميدى و حكمش را ندانستى به كف دست خود نگاه كن و بر طبق آنچه در آن است عمل نما)) ⁽⁴⁵⁴⁾
اين روايت در كتاب يوم الخلاص به منابعى نسبت داده شده كه آنها را در آن كتابها نيافتم . و ممكن است اين جريانها به صورت اعجاز و كرامت براى آنان اتفاق افتد و يا بر اساس قواعد علمى و وسائل و ابزار پيشرفته انجام پذيرد.
حكومتى بزرگتر از سلطنت سليمان و ذوالقرنين
برگرفته از كتاب : عصر ظهور
از روايات مربوط به حضرت مهدى (ع ) استفاده مى شود كه حكومت اسلامى و جهانى اى را كه آن حضرت بپا مى كند از فرمانروائى سليمان و ذوالقرنين (ع ) با عظمت تر است كه برخى روايات بر اين موضوع صراحت دارد، مانند روايتى كه از امام باقر (ع ) نقل شده است كه فرمود:
((قلمرو فرمانروائى ما از زمامدارى سليمان بن داوود و حكومت ما از سلطنت او بزرگتر است ))
و روايت بعدى حاكى از اين است كه ابزار و وسائلى در اختيار آن حضرت خواهد بود كه در اختيار ذوالقرنين نبوده است و رواياتى كه دلالت دارد به اينكه آنچه از پيامبران به ارث مانده است از جمله ميراث سليمان در اختيار وى قرار دارد و دنيا نزد او همچون كف دست او خواهد بود.
زيرا قلمرو حكومت حضرت سليمان (ع ) شامل فلسطين و سرزمين شام بود و مصر و ماوراى آن يعنى قاره آفريقا را در بر نمى گرفت و به گفته روايات يمن تا هند و چين و ممالك ديگر نيز در قلمرو فرمانروائى وى نبوده است ، بلكه طبق روايات شهر استخر واقع در جنوب ايران نيز خارج از حيطه فرمانروائى آن حضرت بوده است در حاليكه طبق روايات ، حكومت حضرت مهدى (ع ) سراسر جهان را فرا مى گيرد بگونه ايكه هيچ آبادى نمى ماند مگر آنكه در آن شهادت به يگانگى خدا و گواهى به رسالت پيامبر (ص ) داده مى شود و روى زمين ويرانه اى نمى ماند مگر آنكه آباد مى گردد.
و از طرفى ، امكاناتى كه در اختيار مهدى (ع ) مى باشد بيش از امكاناتى است كه خداى سبحان در اختيار حضرت سليمان قرار داد چه آنهائى كه معجزه آسا و با عنايت الهى در اختيار وى قرار مى گيرد و چه آنهائى كه از لحاظ پيشرفت علوم و بهره بردارى از امكانات طبيعى از آن برخوردار مى گردد و اما از حيث زمان ، طبق روايات و گفته مورخان فرمانروائى سليمان (ع ) حدود نيم قرن طول كشيد و پس از وفات او در سال 931 قبل از ميلاد، انحراف بوجود آمد و دولت او از هم پاشيد و بين دو مملكت قدس و نابلس جنگ در گرفت .
گرچه روايات مربوط به مدت حكومت مهدى (ع ) در طول حيات او و پس ‍ از آن متفاوت است اما آنچه به اعتقاد ما مزيت دارد اين است كه حكومت جهانى حضرت ، تا پايان دنيا استمرار خواهد داشت و بعد از او، فرزندان وى كه ادامه دهندگان راه آن حضرت مى باشند به حكومت مى رسند، آنگاه بعضى از پيامبران و امامان اهل بيت (ع ) به دنيا باز مى گردند و تا پايان اين جهان حكمرانى خواهند كرد.
راه يافتن به جهان بالا
برگرفته از كتاب : عصر ظهور
و در روايتى از امام صادق (ع ) آمده است كه فرمود:
((خداوند ذوالقرنين را در انتخاب دو ابر رام و سركش آزاد گذاشت و او ابر رام را انتخاب كرد كه رعد و برقى در آن نبود و اگر سركش را برمى گزيد حق او نبود زيرا خداوند آنرا براى قائم ذخيره كرده است )) ⁽⁴⁵⁵⁾
اين روايت صراحت دارد كه آن حضرت از وسيله هاى گوناگون و ابزارهاى ويژه اى در بالا رفتن و حركت بين ستارگان آسمانها و جهان بالا استفاده مى كند. ابرى كه داراى صاعقه و رعد و برق است ... و با اين وسائل بالا مى رود، وسيله هاى آسمانها و زمين .
همچنين دلالت دارد كه بالا رفتن امام (ع ) در جهان هاى آسمانهاى هفتگانه و زمين هاى ششگانه بجز كره خاكى ما انجام مى پذيرد. و آن مطلب بدين معنى نيست كه تنها او از اين وسائل فضاپيما و مركب هاى آسمانى استفاده مى كند بلكه در عصر آن حضرت وضع بگونه اى مى گردد كه سفر به كرات آسمانى و زمين ديگر، همچون مسافرت در عصر ما از قاره اى به قاره ديگر خواهد بود.
و نيز گفته امام (ع ) نشانگر اين است كه پنج كره زمين و يا پنج زمين و آسمان آباد و مسكونى است و ارتباط با جوامع آنها بزودى انجام خواهد گرفت . طبق رواياتى متعدد، كرات زيادى در آسمانها وجود دارد كه آباد و داراى جوامعى از مخلوقات خدا هستند كه غير از نوع انسان و فرشته و جن مى باشند، كه علامه مجلسى مجموعه اى از آنها را در بحارالانوار آورده است ، همچنين شمارى از آيات قرآن بر اين معنى دلالت دارد از آن جمله آيه شريفه :
((اى جنيان و اى انسانها اگر مى توانيد به اعماق آسمانها و زمين راه پيدا كنيد، پس اقدام كنيد ولى موفق به اين نفوذ و سفر نمى شويد مگر به تسلط و فرمانروائى )) ⁽⁴⁵⁶⁾
يعنى بزودى زندگى روى زمين در زمان حضرت مهدى (ع ) وارد مرحله جديد مى شود كه بطور كلى با گذشته ها تفاوت دارد. و در اينجا فرصت توضيح بيشتر پيرامون آن نيست .
راه يافتن به جهان آخرت و بهشت
برگرفته از كتاب : عصر ظهور
از برجسته ترين حركت هايى كه در جهان ما در زمان و موقعيت خود و آنچه در آن است خواهد داشت ، حركت از جهان ماده به سوى جهان غيب و يا برعكس خواهد بود كه قرآن و اسلام از آن پرده برمى دارد و در اهميت دادن به اين امر و هماهنگى با آن تاءكيد مى ورزد و اين سير را بازگشت انسان به سوى خدا و ملاقات با او و يا رفتن به سوى ملاء اعلى و آخرت مى نامد.
و در سطحى جهانى ، بدين جهت كه بين جهان ما و جهان گسترده غيب كه از ديد ما پنهان است ، وحدت و يكپارچگى بوجود مى آيد، آنرا قيامت و رستاخيز ياد مى كند.
و نقطه اوج اين حركت نسبت به انسان مرگ است كه از ديدگاه اسلام ورود به زندگى جاودانه و پايان ناپذير و بسيار گسترده است نه فنا و نيستى كه گاهى تصور مى كنيم و اوج آن نسبت به جهان هستى قيامت است و يكسان بودن جهان ماده و غيب .
در قرآن و سنت آمده است كه رستاخيز و قيامت داراى مقدمات و نشانه هايى است پى در پى كه در زمين و آسمان و جامعه بشرى پديد مى آيد و از برخى روايات استفاده مى شود كه حكومت مهدى (ع ) از نشانه هاى قيامت است و آنچه جملگى بر آن اتفاق نظر دارند اين است كه علامت هاى رستاخيز پس از حكومت وى آغاز و آشكار مى گردد. اكنون ببينيم رستاخيز چگونه آغاز مى گردد؟
بنظر مى رسد كه راه يافتن به دنياهاى بالايى كه روايات ، از آن سخن مى گويد و در زمان حضرت مهدى (ع ) انجام مى گيرد مقدمه اى بر راه يابى وسيع ترى به آخرت و بهشت است . بنابراين رواياتى كه درباره رجعت و بازگشت عده اى از پيامبران و امامان (ع ) به زمين و حكمرانى آنان بعد از مهدى (ع ) سخن گفته و نيز آنچه را كه در آيات متعدد تفسير به ((رجعت )) شده است ، مراد از آن ، همين مرحله است و اعتقاد به رجعت هر چند از ضروريات اسلام و مذهب تشيع نيست ، يعنى عدم اعتقاد به آن ، انسان را از مذاهب اهل بيت (ع ) و از اسلام خارج نمى سازد، اما روايات مربوط به آن به حدى زياد و مورد وثوق است كه موجب اعتقاد به آن مى گردد.
طبق برخى از روايات ، رجعت ، پس از حكومت حضرت مهدى (ع ) و يازده مهدى ديگر پس از آن حضرت ، آغاز مى گردد چه اينكه امام صادق (ع ) فرمود:
((همانا بعد از قائم يازده مهدى از فرزندان حسين (ع ) از ما اهل بيت هستند)) ⁽⁴⁵⁷⁾
اينك به ذكر چند نمونه از روايات مربوط به رجعت بسنده مى كنيم :
امام زين العابدين (ع ) در تفسير اين آيه ((آن خدايى كه قرآن را بر تو فرض ‍ گردانيد، البته تو را به جايگاه خود بازگرداند)) فرمود:
((پيامبر شما به سوى تان رجعت نموده و باز مى گردد)) ⁽⁴⁵⁸⁾
ابوبصير گفت : امام باقر (ع ) به من فرمود:
((مگر اهل عراق منكر رجعت هستند؟ گفتم : آرى فرمود: آيا قرآن نمى خوانند: و روزى كه از هر امت دسته اى را برانگيزيم )) ⁽⁴⁵⁹⁾
در روايت ديگرى از امام صادق (ع ) درباره آيه ياد شده سؤ ال كردند، حضرت فرمود:
((مردم درباره آن چه مى گويند؟ عرض كردم آنها مى گويند آيه راجع به قيامت است فرمود: خداوند در روز قيامت از هر امتى دسته را زنده مى گرداند و بقيه را به حال خود رها مى سازد! اين آيه قطعا در مورد رجعت است و آيه مربوط به قيامت اين است : جملگى آنها را محشور گردانيم بى آنكه كسى را فرو گذاريم و...)) ⁽⁴⁶⁰⁾
زراره گويد: از امام صادق (ع ) درباره امور مهم رجعت و امثال آن پرسيدم حضرت فرمود:
((آنچه كه از آن مى پرسيد هنوز وقتش نرسيده است . ((بلكه آنها تكذيب كردند آنچه را كه احاطه علمى به آن نداشتند و به تاءويل آن نرسيده اند.)) ⁽⁴⁶¹⁾
برخى روايات مى گويد: رجعت پيامبر (ص ) بعد از رجعت امامان (ع ) مى باشد و نخستين كسى كه از آنان به دنيا برمى گردد امام حسين (ع ) است ، چنان كه امام صادق (ع ) فرمود:
((نخستين كسى كه به دنيا بازگشت مى كند حسين بن على (ع ) است و آنقدر حكومت و فرمانروائى مى كند كه (در اثر پيرى ) موى ابرويش ‍ به روى چشمهايش فرو مى افتد)) ⁽⁴⁶²⁾
و در روايتى از آن حضرت نقل شده است كه فرمود:
((رجعت امرى عمومى و همگانى نيست بلكه ويژه عده اى است ، زيرا بازگشت نمى كنند (به دنيا) مگر مؤ منان راستين و خالص و يا كافران صد در صد مشرك .)) ⁽⁴⁶³⁾
حضرت مهدى عليه السلام از ديدگاه شيعه
اعتقاد به امامت از پايه هاى اساسى مذهب تشيع
برگرفته از كتاب : عصر ظهور
اعتقاد به امامت امامان دوازده گانه از خاندان رسالت (ع ) از پايه هاى اساسى مذهب ما شمرده مى شود و بدين سبب است كه مذهب ما به نام ((مذهب امامى )) و ((مذهب تشيع )) و ((مذهب اهل بيت )) خوانده مى شود و ما پيروان اين عقيده را ((امامى )) و ((شيعه )) پيرو اهلبيت مى نامند.
به اعتقاد ما نخستين امام معصوم امير مؤ منان على بن ابيطالب (ع ) و آخرين آنان حضرت مهدى (ع ) امام منتظر محمد بن حسن عسكرى (ع ) مى باشد كه در سال 255 هجرى در سامرا، ديده به جهان گشود آنگاه خداوند عمر او را طولانى گردانيده و وى را از ديده ها پنهان نگاه داشت تا روزى كه وعده خود را قطعى نموده و آن بزرگوار را ظاهر گرداند و بوسيله او آئين اسلام را به تمام اديان پيروز و غالب و جهان را پر از عدل و داد سازد.
بنابراين باور داشتن اينكه مهدى موعود (ع ) امام دوازدهم و زنده و غايب مى باشد جزئى از مذهب ما شمرده مى شود و بدون آن نمى تواند يك مسلمان ، شيعه دوازده امامى و حتى يك مسلمان سنى يا زيدى و يا اسماعيلى باشد.
البته برخى از برادران هم كيش ما نسبت به عقيده ما به امامت ، پيشوايان معصوم (ع ) و غيبت حضرت مهدى ارواحنا فداه اظهار شگفتى مى كنند. حال آن كه معيار و ميزان در امور ممكن ، بعيد شمردن و يا نيكو شمردن آن نيست ، بلكه بايد روايت صريحى از ناحيه پيامبر اسلام (ص ) ثابت شود و ما معتقديم تصريحاتى كه دال بر امامت و غيبت مهدى (ع ) مى باشد متواتر و قطعى است . و هر گاه نص ثابت شد و دليل بر آن اقامه گرديد شخص ‍ مسلمان مكلف است آن را بپذيرد و متعبد به آن باشد و ديگران بايد وى را معذور بدارند و يا او را قانع سازند، چه خوب گفته شاعر عرب :

ما پيرو دليليم

به هر سوئى گرايد مى گرائيم

برادران اهل سنت ما هر چند تطبيق مهدى موعود بر امام محمد بن حسن عسگرى (ع ) وحدت نظر ندارند، اما در تمام رواياتى كه درباره وى آمده است نظير بشارت به وجود او حركت نهضت و ظهورش و تجديد اسلام بدست آن بزرگوار و جهانى بودن حكومت وى ، با ما موافق بوده و وحدت نظر دارند بگونه اى كه روايات مربوط به حضرتش را در منابع شيعه و سنى يكسان و يا شبيه به يكديگر ملاحظه مى كنيد كه در فصل بعد از نظرتان خواهد گذشت .
در عين حال عده اى از علماى اهل سنت مانند ابن عربى و شعرانى و ديگران با ما هم عقيده اند كه حضرت مهدى (ع ) همان محمد بن حسن عسكرى (ع ) است و به نام و نسب آن حضرت تصريح كرده و او را زنده و غايب مى دانند و صاحب كتاب ((مهدى موعود)) اسامى جمعى از آنان را نقل كرده است .
دانشمندان اسلامى و دست اندركاران جنبش هاى اسلامى ، بايد از اين اشتراك عقيده درباره مهدى (ع ) كه ميان تمام مسلمانان وجود دارد بنحو شايسته اى استفاده كنند، چرا كه اين باور تاءثيرى حيات بخش در بالا بردن سطح ايمان توده هاى مسلمان ، به غيب و به وعده نصرت الهى براى آنان خواهد داشت و روحيه استقامت و سازش ناپذيرى آنان را در برابر دشمن بالا برده و براى يارى پيشواى موعودشان مهيا مى سازد.
و مسئله انطباق مهدى (ع ) بر امام محمد بن حسن عسكرى (ع ) كه نزد برادران اهل سنت ما هنوز ثابت نيست ، نبايستى سبب شود از كسانى كه قائل به اين عقيده هستند و آن را وسيله تقرب و نزديكى به خداوند مى دانند، انتقاد كنند.
البته هدف ما در اينجا مطرح ساختن بحث كلامى اعتقاد شيعيان درباره حضرت مهدى (ع ) نيست . بلكه ارائه ديدگاهى از اين روحيه جوشان و سرشار است كه مجامع و محافل شيعى با آن ماءنوس است و اين عقيده و انديشه اى است كه در دل و جان شيعيان و در خلال نسل ها و پرورش يافتن پدران و مادران با آن ، توانسته است گنجينه عظيمى از محبت و احترام و انتظار ظهور وى را بوجود آورد.
از اين رو حضرت مهدى ارواحنا فداه بقيه الله در زمين و حجت او از خاندان رسالت و خاتم اوصياء و امامان (ع ) مى باشد و پاسدار حريم قرآن و وحى آن و پرتوافكن نور خدا در زمين محسوب مى گردد. تمام ارزش ها و الگوهاى اسلامى در شخصيت وى تبلور يافته و شبيه به نبوت و امتداد شعاع و پرتو رسالت است .
و در غيبت او مقاصدى بزرگ و اسرار و حكمت الهى و مظلوميت پيامبران و امامان اهل بيت (ع ) و اولياء و مؤ منين كه به دست حاكمان ستمگر و سلاطين جور بوجود آمده ، نهفته است . و آرزوهاى مؤ منان با وعده پيامبر (ص ) به ظهور مقدس آن حضرت قوت و رونق مى گيرد و دلهاى غمزده آنان به شور و نشاط مى گرايد و درفش اسلام را با قدرت تمام به اهتزاز در مى آورند هر چند تندبادهاى مخالف بورزد و راه طولانى باشد. آنان با صاحب آن پرچم ، عهد و ميثاق بسته اند.
و اگر شيعه با سرمايه زندگى معنوى خود، با پيامبران و خاندان وى ارتباط داشته و معروف است ، براى اين است كه شخصيت امام مهدى ارواحنا فداه و ماءموريت موعود او داراى جاذبه ويژه اى در سيراب ساختن روح شيعه با عشق و اميد و مهر مى باشد.
گروهى از اينكه شيعه نسبت به علماى خود احترام قائل است انتقاد مى كنند. در حالى كه گروهى ديگر آن را ستوده و مورد تقدير قرار مى دهند، شگفتى و انتقاد زمانى افزايش مى يابد كه مى بينند شيعه به مرجع تقليد و نائب امام مهدى (ع ) احترام و تعظيم نموده و مقيد به فتواى وى هستند. اما هنگامى كه اين شدت علاقه به امامان معصوم (ع ) مى رسد، عده اى ما را به غلو و گزافه گويى متهم مى سازند و حتى برخى از آنها در تهمت زدن افراط مى كنند و مى گويند: العياذبالله شيعه ، پيامبر اكرم (ص ) و امامان (ع ) و مراجع را خدا مى داند و آنها را پرستش مى كند.
ولى مسئله ، تنها احترام شديد شيعه و اطاعت و تقديس آنان نسبت به علماى ربانى و پيشوايان معصوم نيست ، بلكه در واقع دورى گزيدن و فاصله گرفتن ما مسلمانان از بينش اسلامى نسبت به انسان و معامله و رفتار با اوست . در نتيجه ما در قرآن كريم در رابطه با ارزش انسان ، سه روش را ملاحظه مى كنيم : نخست شيوه جاهلى است كه بر طبق آيات مربوط به اعراب و كسانى كه پيامبر را از پشت حنجره صدا مى زدند. و ديگرى مكتب مادى (ماترياليسم ) است كه آيات مربوط به دشمنان پيامبران و صاحبان تمدن هاى الحادى ، از آنان ياد مى كند. و سوم طريقه و روش اسلام است كه بر اساس آيات مربوط به احترام به انسان و رهنمونى او به عالم عقلى و معنوى و عملى ، مورد توجه قرار داده است .
و كافى است در جهانى اسلامى كه ما بسر مى بريم ، تاءثيرات زيادى را از جاهليت و مادى گرى غرب ، در ديدگاه ما نسبت به انبياء و پيشوايان و اولياء شهيدان و مؤ منان و نسبت به توده ها و ملت هاى اسلامى ما و حتى خودمان مشاهده كنيم .
انحطاط تمدن مادى و تسلط غرب بر جوامع ما، اوضاع و شرايط دشوارى را از حيث سياسى ، اقتصادى و اجتماعى ايجاد كرده است كه با وجود آن زندگى انسان مسلمان ، محترم شمرده نمى شود پس چگونه مى توان به حرمت نهادن به ديگر ابعاد وجودى وى چشم دوخت ؟!
همچنانكه انديشه ما را به ذهن عصر جاهليت بدل ساخت ، ذهنى كه پيوسته گرايش به سادگى به مفهوم منطقى آن دارد و با جمع و تركيب صفات ، عناد و دشمنى دارد. از اين رو مى بينيد كه ما فلان اءمر را تنها از يك بعد مى خواهيم بشناسيم و از ابعاد گوناگون آن در همان حال صرف نظر كنيم ، همچنين در دل خود يك نوع توجه نسبت به مسئله اى احساس ‍ مى كنيم و به خود اجازه نمى دهيم جهات و جنبه هاى ديگر آن را نيز دريابيم . در مورد اولياء و پيشوايان و پيامبران الهى نيز اينگونه رفتار مى كنيم و تنها ظاهر امر و حال آنان را ملاحظه مى كنيم و از اوج كمالات والاى معنوى و جهان عقلانى آنها غافليم . و اگر شخصى اينگونه به اءمور بنگرد مى گوئيم : غلوّ كرده است و اگر عقل و دلش به خاطر آن بتپد او را ديوانه و منحرف مى خوانيم .
اين امر وقتى به خطرناكترين نقطه مى رسد كه ما به آن لباس مذهب بپوشانيم و در برابر تقديس و احترام اولياء و امامان و پيامبران بايستيم به بهانه اينكه ، با احترام نسبت به ذات مقدس خداوند و توحيد او منافات دارد. و گوئيا معنى و مقصود از اينكه آنان هم بشر هستند اين است كه آنها همچون مشتى ريگ و سنگ بيابان اند و مقايسه بين سنگ صحرا و آسمان مطرح است و شق سومى در كار نيست . و گوئيا باغ و بستان و نهر و رودخانه و ارتفاعات و قله هايى در اين صحراى جامعه بشرى وجود ندارد و مثل اينكه ، نور الهى كه خداوند در سوره نور مى فرمايد: ((مثل نوره كمكشوة فيها مصباح )) در غيره كره زمين و در موجوداتى غير از پيامبران و امامان و اولياء خدا (ع ) تبلور يافته است !
من بر اين باورم كه اين هشيارى و آگاهى اسلامى و حركت امت مسلمان به سوى اسلام و ايستادگى در برابر دشمنان ، همان راهى است كه ما به هستى و موجوديت اسلامى خود و انسان مسلمان ، دست يابيم و از نو پيامبر گرامى اسلام (ص ) را شناخته و پيشوايان و علماى خود را باز يابيم و با آنان بگونه اى باشيم و عمل كنيم كه شايسته شخصيت كامل و ربانى و در خور شاءن و مقام والاى آنان است و دلهاى خود را دوباره با عشق و محبت پاك آنان سرشار سازيم و اين عشق و محبت راستين ما را به عشق و محبتى والاتر و بزرگتر، يعنى عشق به اللّه پروردگار آنان و ما مى كشاند. ((عشق اسطرلاب اسرار خداست )).
كسى كه مشاهده درختى او را از ديدن جنگل باز مى دارد بايد كسى را كه آن درخت را با جنگل و كوه و آسمان باهم مى بيند معذور دارد و نيز كسى كه قداست و احترام دانشمندان دينى و اولياء و امامان و پيامبران و زيستن در جهان آنان را مانع توحيد و تقديس خداوند ببيند، بايد كسى را كه اين احترامات را نوعى از شعائر اسلامى مى بيند كه شرع وضع كرده تا زندگى بوسيله آنها سامان يابد و راهگشاى ما به سوى احترام و كرنش و ذكر و ياد حضرت حق باشد نيز معذور دارد.
پس هرگاه ظرفيت انديشه ام محدود و ظرف دلم كوچك باشد با محبت آفريده هاى بزرگ لبريز مى شود و جائى براى محبت آفريدگار در آن باقى نمى ماند. پس من بايستى خردمندان فرزانه و دريادلى را كه جمع و تركيب ابعاد وجودى گوناگون در دلشان مى گنجد و قادر بر درك قله هاى زمين و آفاق در آسمان و همزيستى با همه آنهاست ، معذور بدارم .