 |
|
شهید آگاه آيت الله العظمي صافي - ۳ - 4. شرايط مساعد نبود از نظر اوضاع و احوال عصر قيام چنانچه يادآور شديم اگر امام زمينه را مساعد مييافت در تأسيس حكومت اسلامي با جديت اقدام ميفرمود. ولي آيا شرايط و اوضاع مساعد بود؟ آيا تأسيس حكومت اسلامي امكان داشت؟ آيا براي امام نيروي نظامي قابل توجهي كه بتواند حكومتي را كه چنگالهاي استبداد و ستم خود را در اعماق كشورهاي اسلامي فرو برده بود ساقط سازد واقعاً فراهم ميشد؟ آيا به عهد و پيمان مردم كوفه با آن سوابق گذشته و با آن همه تشتت و پراكندگي، و با نفوذ دستگاه وحشت و ارعاب و تطميع و رشوه بنياميه جاي اطمينان و اعتماد بود؟ آيا اوضاع اجتماعي كوفه عوض شده بود، و آن مردمي كه علي، عليه السلام، از دستشان شكايتها داشت و به آنها خطاب ميفرمود: يا اَشْبَاهَ الرّجالِ و لاَ رِجالَ. حُلُومُ الاْطْفَالِ وَ عُقْولُ رَبَّاتِ الحِجالِ لَوَدِدُتُ أَنّي لَمْ أَرَكُم وَ لَم أَعْرِفْكُمْ مَعْرِفَةَ وَ اللهِ جَرَّتْ نَدَماً وَ اَعْقَبَتْ سَدَماً قاتَلَكُمُ الله لَقِدْ مَلَأتُمْ قَلْبِي قِيْحاً، وَ شَحَنْتُم صَدْرِي غَيْظاً الخ17 عوض شده بودند. آيا حسين، عليه السلام، از پدر بزرگوارش نشنيده بود در آن موقعي كه بيشتر كشورهاي اسلامي در تحت فرمانش بود و زمامدار رسمي مسلمانان بود كه به اين مردم خطاب ميكرد: اَيُّها النَّاسُ الْمُجْتَمَعَةُ أَبْدَانُهُمْ. المُخْتَلِفَةُ أَهْواؤُهُم تا سخن را به اينجا ميرساند كه ميفرمايد: اَصْبَحْتُ وَ اللهِ لا اُصَدِقُ قَولَكُم، وَ لااَطمَعُ فِي نَصْرِكُمْ، وَ لاأوعِدُ العَدُوَّ بِكُم.18 آيا نشنيده بود كه به آنها خطاب ميفرمود: اَيُّها القومُ الشاهِدَةُ أَبدانُهُم. الغائِبَة عَنهُم عُقُولُهُمْ المُخْتَلِفَةُ أَهْواؤُهُم (الي ان قال) لَوَدِدتُ و اللهِ مُعاوِيَةَ صارِفَنِي بِكُم صَرفَ الدّينارِ بِالّدِرْهَمْ فِأَخَذَ مِنّي عَشَرَةً مِنْكُم وَ اَعْطَانِي رَجُلا مِنْهُمْ (الي ان قال) يا أَشْباهَ الإِبِلِ غَابَ عَنها رُعَاتُها.19 آيا اين مردم تغيير رويه داده بودند يا تنزل و انحطاط فكري و اخلاقي آنها بيشتر شده بود؟ آيا بقول و بيعت و وعده اين مردم امام اعتماد داشت؟ آيا اوضاعي كه جلو آمد نشان نداد كه اين مردم جز معدودي همان جمعيت منافق و دنياپرست سابق هستند؟ آيا اگر امام وارد كوفه ميشد به همان سرنوشت جناب مسلم گرفتار نميگشت؟ آيا اگر كوفه هم فرضاً با ترور ابن زياد مسخر ميشد پيروزي امام قطعي بود و سپاه كوفه شام را فتح ميكرد؟ آيا پس از مرگ يزيد و ضعف شديد و تزلزل حكومت بنياميهكه عبدالله زبير بواسطه مساعدت اوضاع و عكس العمل شهادت امام قوت گرفت. و در كوفه و عراقين و حجاز و قسمتهاي مهم بلاد اسلامي رسماً خليفه گرديد سرانجام مغلوب نشد؟ آيا رجال سياسي و آگاه مانند ابن عباس، و ابن عمر و عبدالله بن جعفر و محمد حنيفه، و جابر انصاري، و ابوسعيد، و ابوواقدليثي و عمر بن عبدالرحمان و عبدالله بن مطيع كه عقيده داشتند در تأسيس حكومت بدعوت مردم كوفه و اظهار علاقه آنها نميتوان اعتماد كرد همه اشتباه ميكردند؟! و آيا پيشبينيآنها خطاب از آب در آمد؟ و آيا آنها از اين نامهها و فرستادگاني كه از كوفه ميآمدند و اظهار علاقههاي آنها بي اطلاع بودند؟ پاسخ اين گونه پرسشها از نظر اهل تاريخ و اطلاع و جامعه شناس هر چه باشد اينرا تأييد ميكند كه اوضاع و احوال به هيچ وجه با تأسيس حكومت اسلامي مساعد نبود و امام هم چنين هدفي نداشت. در اين زمينه در آينده نيز توضيحات منطقي بنظر خوانندگان عزيز ميرسد، و خلاصه سخن اين است كه با فراهم نبودن شرايط تأسيس حكومت اسلامي، و وجود موانعي كه رفع آنها در آن اوضاع امكان نداشت تأسيس حكومت اسلامي نميتواند هدف قيام باشد، و بزرگان و سران وارد به امور سياسي در اين رأي يعني ممكن نبودن پيروز نظامي متفق الكلمه بودند، و شهادت امام را پيشبينيميكردند و امام هم در پاسخ آنها اصل رأي و نظر آنان را رد نميفرمود بلكه تأييد ميكرد و گاهي آنها را به خوابي كه ديده بود قانع ميساخت با اين حال كه ما اگر از نظر احاطه علم امامت ملاحظه كنيم امام آينده را ميديد، و اگر به طور عادي هم موضوع را بررسي نماييم پيشبينيو آگاهيش از اوضاع از ديگران كمتر نبود و مانند سايرين اوضاع را بررسي و آينده را پيشبيني ميفرمود چگونه ممكن است بقصد تأسيس حكومت اسلامي قيام كرده باشد؟ و چگونه ميشود امام كه شايستهترين فرد براي زمامداري سياسي، و اجتماعي، و روحاني بود در چنين موضوع سياسي اشتباه كند، او حقايق اوضاع بر او پوشيده بماند، و بوعدههاي مردم كوفه با آن سوابق اعتماد كند، و با يك نيروي فرضي و وعدهاي نقشه ساقط كردن حكومتي را كه تمام نيروهاي مادي را قبضه كرده طرح كند؟ باور كردني نيست كه امام چنين برنامهاي داشته است زيرا در چگونگي و كيفيت علم امام هر گونه رأي و نظري باشد در خصوص امام حسين، عليه السلام، يقين است كه از شهادت خود در كربلا بدست بنياميهخبردار بوده است، و نظر به اخبار بسيار كه از جد و پدرش رسيده ميدانسته تأسيس حكومت اسلامي در برنامه كار امامان باستثناء مدت خلافت ظاهريه حضرت اميرالمؤمنين و حضرت مجتبي، عليه السلام، فقط در برنامه حضرت قائم آل محمد مهدي، عليه السلام، گذاشته شده است و همين خبرهايي كه از شهادت آن حضرت در كربلا رسيده بود براي اينكه پيشبيني ابن عباس و ديگران را تأييد و قطعي سازد كافي بود. به نظر ما همين موضوع كه پيغمبر مكرر از شهادت حسينش خبر داد و گريهها كرد و دختر محبوبهاش زهرا را در مصيبت او تسليت ميداد و از اينكه حسين حكومت اسلامي را تأسيس كند سخني نفرمود و با آن همه خبرهايي كه از آينده فرزندانش ميداد در اين موضوع چيزي نفرمود دليل اين بود كه تأسيس حكومت اسلامي بدست او انجام نخواهد گرفت، و كار و برنامه او همان قيام و شهادت است اگر امام چنين برنامه مسرت بخشي داشت جد بزرگوارش كه مكرر خبر غمانگيز شهادت فرزند عزيزش را داد و فاطمه زهرا افسرده و اندوهناك شد اين خبر نشاطانگيز را هم باو ميداد تا مژده اين فتح آرام بخش دل دخترش گردد. پس چگونه پيغمبر كه از جهاد علي، عليه السلام، با ناكثين و قاسطين و مارقين و از صلح امام حسن، عليه السلام، و شهادت علي و حسن و حسين و از وفات دخترش فاطمه و كشته شدن زيد بن علي و حسين شهيد فخ20 و ديگران از اهل بيت و ذريهاش خبر داد اين موضوع را نفرمود؟ آيا علتي غير از اين داشت كه اين موضوع در برنامه زندگي امام حسين، عليه السلام، گذاشته نشده بود و شرايط آن مساعد نبود؟ آقاي عزيز چطور اين نظر پذيرفته ميشود كه امام حسين از شهادت خود خبر نداشت و از پايان اين قيام ناآگاه بود، و هدفش تأسيس حكومت اسلامي بود با اينكه نه شرايط مساعد بود و نه جاي اعتماد به قول و وعده مردم كوفه بود و علاوه اين همه ادله و امارات كه در كتب شيعه و اهل سنت بيش از حد احصا است بطلان اين نظر را اكيداً روشن ميسازد انصاف اين است كه شما پس از هفت سال به قول خودتان رنج و زحمت بايد قبول كنيد كه بيهوده رنج بردهاي شما نميتوانيد تمام اين كتابها و اين اماراتي را كه بطور قاطع نظر تأسيس حكومت اسلامي و مساعد بودن شرايط آن را باطل ميكند رد نماييد. فرضاً كتاب لهوف را تضعيف كرديد يا تاريخ ابن اعثم را نپذيرفتيد تواريخ معتبر و مستند و كتب و جوامع حديث را كه نميتوانيد انكار كنيد. اكنون نظر يك دانشمند معاصر از اهل سنت را بشنويد او ميگويد امام عازم بر بيعت نكردن با يزيد بود هر چند براي ترك بيعت او را شهيد نمايند زيرا براي او بيعت با يزيد جايز نبود و تا اينكه ميگويد. بيرون شدن امام از مكه بسوي كوفه نه براي جاه و دنيا بود و نه براي تشكيل خلافت اسلامي بلكه امام ميخواست احكام خدا را كه بدون شك مورد تجاوز و حمله واقع شده بود برپا بدارد و در اين قيام نداي ايمان را پاسخ داد.21 در جاي ديگر پس از تشريح اين موضوع كه امام نقشه محكمي را براي رسيدن به هدفهاي خود در آينده اجرا ميكرد ميگويد: اينكه بگوييم حركت امام بر اساس نيل به اين هدفها و كوشش براي حصول اين نتايج بوده است صحيحتر از اين است كه حركت امام را از نظر نيروي انتظامي بررسي كنيم زيرا اگر امام خواهان فتح و پيروزي نظامي بود بايد از حجاز براي خود نيرو و سپاه تهيه بيند و با ياوران خود بيرون آمده باشد، و بعيد است كه حسين، عليه السلام، فتح و پيروزي نظامي خود را پيشبينيكرده باشد بيش از آنچه شهادت را پيشبيني مينمود با آنكه پيروزي نظامي براي پدرش و برادرش هم فراهم نشد در حالتي كه اوضاع در زمان آنها براي پيروزي مساعدتر بود. و معقول نيست كه امام به اهل عراق با اطلاعي كه از مكر و بيوفايي آنها داشت اعتماد كند تا اينكه ميگويد: «فَضْلا عَنِ انّ خُرُوجَهُ عَلي يَزيدِ لَم يَكُنْ هُناكَ مَحيضٌ عَنْهُ لِما فِي بَيعَةِ يَزيد مِنَ الإِثْمِ لاتُبْرِرُهُ تَقيّةٌ، وَ لايَشْفَع لَه عُذْر»22 و در صفحه ديگر پس از اينكه پاسخ خاورشناسان گمراه را ميدهد ميگويد: حسين، عليه السلام، با عزم اكيد عازم برقيام بود، و شكست نظاميش بر او پوشيده نبود.23(8) 5. امام، عليه السلام، آگاه بود مدارك، و مصادر معتبر تاريخي دلالت دارد بر آنكه امام از شهادت خود و حاصل نشدن پيروزي نظامي علم و آگاهي داشت، و ميدانست كه شرايط تأسيس حكومت اسلامي فراهم نيست پس هدف آن حضرت از قيام اعلان بطلان حكومت يزيد، و احياء دين، و رفع اشتباهات و انحرافات فكري و نجات نظام حكومتي اسلام، و دفع ضربات كشنده حكومت يزيد از دين بود. جمع آوري ادله و مدارك نامبرده محتاج به تتبع فراوان و تأليف يك كتاب جداگانه است. فقط ما براي اينكه معلوم باشد تأسيس حكومت اسلامي هدف قيام امام نبوده است چند مورد را از خلال جريان نهضت امام و حواشي آن يادآور ميشويم. 1. به عبداللله بن زبير در مكه فرمود: و الله اگر من كشته شوم، و يك وجب از مسجد الحرام بيرون باشم دوستر دارم از اينكه در آن كشته شوم، و اگر دو وجب از آن دورتر باشم و كشته شوم خوشتر ميدارم: وِ ايِم الله لَو كُنتَ فِي حُجْرِ هامَة مِنْ هذِه الهَوام لاَسْتَخرَجُونِي حَتّي يَقْضُوا بِي حَاجَتَهُمْ، وَ اللهِ لَيَعْتَدُنَ بِي كَمَا اعتَدَتِ اليَهود فِي السَبْتِ. به خدا سوگند اگر من در هر پناهگاهي باشم مرا بيرون ميآورند تا مقصود خود را انجام دهند بخدا سوگند در تجاوز به من از حد بگذرند چنانچه يهود در مورد شنبه از حد گذشتند (و احترام شنبه را از بين بردند)24 ما داوري را براي شما خوانندگان عزيز ميگذاريم و ميپرسيم آيا ميشود كسيكه در هنگام رفتن به كوفه اين گونه با سوگند و تأكيد سخن ميگويد و از شهادت خود خبر ميدهد به تأسيس حكومت، و ساقط كردن بنياميهاميدوار باشد؟ 2ـ كانَ الحُسينُ يَقُولُ وَاللهِ لايَدَعُونِي حَتّي يَستَخْرِجُوا هذِهِ الْعَقَلَةَ مِنْ جَوفِي فَاِذا فَعَلُوا سَلَطَّ اللهُ عَلَيْهِم مَنْ يْذّلُهُم حَتّي يَكونُوا اَذَلَّ مِن فرامِ الاَمَة. وَ (الفرام) خرقة تَجُعُلُها المِرأةُ فِي قُبُلِها اِذا حاضَتْ25 يعني امام حسين، عليه السلام،ميفرمود به خدا سوگند مرا رها نميكنند تا خون قلبم را بيرون آورند پس وقتي چنين كردند مسلط ميسازد خدا بر آنها كسي را كه آنان را ذليل نمايد كه از خرقه كنيز هم خوارتر گردند. آيا كسيكه اين كلام را بر زبان داشت، و چنانچه ظاهر جمله (كان الحسين) است آنرا مكرر ميفرمود پيروزي نظامي خود و شكست دشمن را پيشبيني ميكرد؟ 3. وقتي عبدالله بن جعفر، و يحيي بن سعيد برادر استاندار مكه معظمه اصرار در منع امام از رفتن به عراق كردند جواب فرمود: «اِنّي رَأَيْتُ رُؤيا رَأَيْتُ فيها رَسْولُ اللهُ عَلَيهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّم، وَ اُمِرْتُ فِيها بِاَمر اَناماض لَهُ عَلَي اُولِي فَقالا: ما تِلْكَ الرُّويا قال: ماحَدَّثُت بِها اَحَدَاً وَ ما مُحَدّثُ بِها اَحَداً حَتّي اَلقَي رَبِي»26 يعني من رسول خد، صلي الله عليه و آله و سلم، را در خواب ديدم و به كاري مأمور شدهام كه آنرا انجام ميدهم خواه بزيانم باشد يا به سود گفتند: اين خواب چيست؟! فرمود: آنرا براي كسي نگفتهام و براي كسي نخواهم گفت تا پروردگارم را ملاقات كنم. شما پس از واقعه كربلا و مصيبات جانكاهي كه بر امام وارد شد، و اسارت اهل و عيال آنحضرت، و آن صبر و استقامت و شجاعت و فداكاري كه از امام ظاهر شد غير از اين ميفهميد كه اين خواب راجع به پايان اين سفر، و دستورالعمل هايي در مورد اين امتحان بينظير و آزمايش عظيم بوده است به نظر ما حوادثي كه بعد رويداد همه روشنگر اين خواب و تعبير آن بود. 4. وقتي عبدالله بن مطيع در بين راه عراق به محضر امام شرفياب شد، و صريحاً و با اصرار و سوگند آن حضرت را از رفتن به عراق منع كرد امام به او پاسخ نداد كه چون مقدمات تأسيس حكومت اسلامي فراهم شده ناچار از رفتن ميباشم بلكه عبارت تاريخ اين است: فَاَبي اِلاّ اَنْ يَمْضَي و فرمود: لَنْ يُصيبَنا اِلاّ ما كَتَبِ اللهُ لَنا. و در مرتبه نخست كه ابن مطيع امام را منع كرد فرمود: يَقْضِي اللهُ ما اَحَبَّ. اگر امام در رد گفتار او كه از شهادت و كشته شدن حضرت را بيم ميداد دليل قانع كنندهاي كه موافق با منطق او باشد و احتمال يا اطمينان او را به شهادت امام رد كند داشت ميفرمود و او را قانع ميكرد كه كشته شدن در كار نيست و اين احتمال ضعيف است در حاليكه ميبينم يا پاسخي به او نداد، و يا پاسخي فرموده كه تلويحاً پيشبيني ابن مطيع را تأييد ميكند، و اقلا روشنگر اين حقيقت است كه امام به پيروزي اطمينان نداشته است.27 5. داستان زهير نيز روشنگر اين حقيقت است كه امام عازم شهادت بوده و احتمال پيروزي نظامي، و موازنه دو نيرو هرگز در كار نبوده است زيرا وقتي زهير كه آن همه اصرار به فاصله گرفتن از امام داشت از محضر امام با چهره تابناك و بشارت زده و مسرور مراجعت كرد، و همسرش را طلاق داد تا به كسانش ملحق شود و گفت: دوست نميدارم به سبب من به تو غير از خير برسد، به اصحابش گفت: هر كس دوست ميدارد از من پيروي كند به سبب من به تو غير از خير برسد، به اصحابش گفت: هر كس دوست ميدارد از من پيروي كند و الا اين آخرين عهد من است و سپس حديث سلمان را براي آنها نقل كرد، و از همراهانش خداحافظي كرد، و گفت: شما را در نزد خدا وديعه ميگذارم.28 از اين داستان شما چه ميفهميد؟ چرا زهير يكباره منقلب گرديد و عوض شد مگر امام به او چه فرمود؟ و چرا چهرهاش تابناك و مسرور شد؟ آيا امام باو وعده فتح و پيروزي و امارت و رياست داد و باو فرمود: بيا با هم برويم كوفه را بگيريم و تو استاندارد كوفه يا مصر يا خراسان يا فرمانده ارتش باش؟ يقيناً چنين سخناني بين امام و زهير رد و بدل نشده است. چرا زهير زنش را طلاق داد؟ مگر هر كس به جهاد ميرفت يا زهير هر وقت به جهاد ميرفت همسرش را طلاق ميداد؟ اينكه به همسرش گفت: دوست نميدارم به سبب من غير از خير به تو برسد چه معنايي داشت؟ اگر امام براي تأسيس حكومت اسلامي كه موازنه قواي طرفين به قول نويسنده شهيد جاويد محرز بود ميرفت مگر زن زهير از تأسيس حكومت اسلامي چه شر و ضرري ميدهد؟ چرا به همراهانش گفت: اين آخرين ديدار من است و با آنها خداحافظ كرد؟ شما را به خدا سوگند درست در اين داستان دقت كنيد به بينيد از آن چه ميفهميد آيا غير از اين ميفهميد كه زهير در اثر ديدار و شنيدن مواعظ امام دانست كه اينراه به شهادت منتهي ميشود، و امام يك مأموريت خاص الهي دارد و به سوي شهادت و فداكاري ميرود، و شهادت در ركابش سعادت و رستگاري جاوداني است؟ غير از اين بود كه زهير دل از دنيا و نعمتهاي آن كند، و خود را به خدا فروخت و آماده شهادت شد. 6. در منزل ثعلبيه وقتي خبر شهادت مسلم بن عقيل رسيد و به ظاهر هم معلوم شد اوضاع مساعد با تأسيس حكومت نيست، و شكست نيروي امام حتمي است29اگر امام به قصد شهادت و كربلا نميرفت چرا از همان جا مراجعت نفرمود، و چگونه اين راه به قول شما مجهول العاقبه را بدون اينكه قصد و هدفي داشته باشد ادامه داد، و به نظر ابتدايي و عاطفي و ظاهري بني عقيل تسليم شد؟ و آيا به نظر نويسنده شهيد جاويد! اگر امام طبق جريان عادي سير ميكرد، و وضع را مطالعه و بررسي ميفرمود چگونه شد كه به نظر آن همه شخصيتهاي نامي و سياستمداران ورزيده در مدينه و مكه تسليم نشد، و در اينجا بنظر عقيل فوراً تسليم شد؟ و شورايي را كه به قول شما در صحرا تشكيل داد در مدينه يا مكه تشكيل نداد؟ آيا اين همه دليل نيست كه امام مقصد و مأموريت و هدف ديگر داشت؟ 7. در منزل زباله كه خبر شهادت عبدالله بن يقطر رسيد و امام اعلام كرد هر كس مايل است برگردد چون كراهت داشت از اين كه كسي با او همراهي كند مگر آنكه از پايان كار آگاه باشد، و ميدانست كه اگر بدانند با او همراهي نمينمايند مگر كسانيكه بخواهند با او مواسات نموده و كشته شوند وقتي اين اعلام شد مردم از راست و چپ متفرق شدند و غير از افرادي كه از مدينه با او آمده بودند و تني چند كسي باقي نماند30 ولي ا مام باز هم بسير خود ادامه داد. اينجا ديگر معلوم شد كه بني عقيل نميتوانند خون مسلم را بگيرند. امام كجا ميرفت، و چه مقصدي داشت؟ اگر بگوييد مقصدش كوفه بود با اين اوضاع كه جلو آمده بود كوفه رفتن نه امكان داشت و نه جز گرفتاري نتيجهاي داشت پس غير از كربلا مقصد ديگر تصور نميشود. 8. وقتي فرستاده ابن اشعث و ابن سعد نامه آوردند و پيغام مسلم، عليه السلام، را رساندند كه از حضرت تقاضاي مراجعت كرده امام به پيشنهاد او ترتيب اثر نداد و مراجعت نكرد و فرمود: كل ما حمّ نازل و عندالله نحتسب انفسنا الخ31 هر چه مقدر شده نازل ميشود ما جانهاي خود را در راه خدا پيشكش ميسازيم. آقاي نويسنده محترم بفرماييد اين سخنان امام چه معنايي دارد؟ امام چرا جان خود را در راه خدا ميدهد و از شهادت استقبال ميكند، و از رفتن منصرف نميشود اين كلمات كه شاهد قوت تصميم است در اين موقع كه خطر نزديك و قطعي است دليل اين است كه امام آگاهانه و مصممانه راه شهادت را پيش گرفته است. 9. در بطن عقبه مردي حضور امام شرفياب شد و آن حضرت را سوگند داد برگردد، و گفت: فَوَ اللهِ ما تَقْدَمُ اِلاّ عَلَي الأسَنَّةِ وَحَدّ السُّيوفِ الخ بخدا سوگند وارد نميشوي مگر بر نوك نيزها و دم شمشيرها. امام فرمود: «اِنَّهُ لايَخفي عَلَي ما ذَكَرْتُ وَ لكِنَّ الله عَزَّ وَ جَّلَ لايُغْلَبُ عَلياَمْرِهِ». اين كلام نيز صريح است براينكه امام شهادت را پيشبيني ميكرد و بسوي شهادت ميرفت فرمود: بر من آنچه گفتي پنهان نيست يعني ميدانم بر نوك نيزه و دم شمشير وارد ميشوم ولي خداوند مغلوب امري كه كرده است نميشود32 اشاره به اينكه امر خدا است و بايد اين امتحان و آزمايش و فداكاري انجام شود و من كشته خواهم شد يا اينكه مقصود اين است كه آنچه گفتي راست است و مرا ميكشند ولي بنياميهنميتوانند نور خدا را خاموش كنند، و در همين شكست ظاهري پيروزي واقعي ما را خدا قرار داده، و با شمشير و نيزه و كشتن من و اسيري اهل و عيالم خدا كه مقصود و مطلوب من است مغلوب نميشود و بقاء اسلام احكام دين كه هدف ما است تضمين ميشود و بر حسب روايت ابن صباغ فرمود: لا يَخْفي عَلَي شَيئي مِمّا ذَكَرَتَ، وَ لكِنّي صابِرٌ وَ مُحْتَسِبٌ اِلي اَن يَقضِي اللهُ اَمْراً كانَ مفعُولا.33 10. شيخ مفيد و طبرسي و ابن كثير نقل كردهاند كه در بطن عقبه فرمود: وَ اللهِ لا يَدَعُونِي حَتّي يَستَخِر جُواهذِهِ العَلَقَةَ مِنْ جَوفِي فِاذا فَعَلوا سَلَّطَ اللهُ عَلَيْهِم مَنْ يَذّلِهُم حَتّي يَكُونوا اِذَلّ فِرَقِ الاُمِم34 يعني مرا رها نميكنند تا خونم را بريزند و وقتي مرا كشتند خدا بر آنها مسلط فرمايد كسي را كه آنها را از همه امم ذليلتر سازد. 11. مفيد از علي بن الحسين، عليهما السلام، نقل مينمايد: خَرَجنا مَعَ الحُسَين فَما نَزَلَ مَنْزِلا وَ لا ارتَحَلَ مِنهُ اِلاّ ذَكَرَ يَحيَي بنَ زَكَريّا وَ قَتْلَهُ وَ قالَ يَوماً: مِنْ هَوانِ الدنيا عَلَي الله اِنَّ راسَ يَحيي بنِ زكريّا اِلي بِغي مِن بَغا يا بَنِي اِسرائِيل35. يعني با حسين، عليه السلام، بيرون شديم در منزلي فرو نيامديم و از آن كوچ نكرديم مگر آنكه ياد از يحيي بن زكريا و كشته شدن او ميكرد و روزي فرمود از خواري دنيا در نزد خدا اين است كه سر يحيي بن زكريا هديه شد بسوي زناكاري از زناكاران بني اسرائيل. شما بگوييد امام شهادت خود را پيشبيني نميكرد بگوييد براي تأسيس حكومت به كوفه ميرفت پاسخ اين حديث معتبر را كه مفيد و طبرسي روايت كردهاند چه ميفرماييد؟ 12. شيخ مفيد روايت كرده است كه عمر سعد به امام گفت يا اباعبدالله در نزد ما مردماني سفيه ميباشند گمان ميكنند من تو را ميكشم؟ فَقَالَ لَهُ الحُسَينُ عَلَيه السَّلامُ اِنَّهُم لَيسوا بِسُفَهاء وَلكِنَّهم حَلَماء اِما انّهُ تَقِرُّ عَيني ان لا تأكل كل بسرّ العراق بعدي قليلا36 امام فرمود آنان سفهاء نيستند بلكه خردمندانند آگاه باش كه چشم مرا روشن ميسازد اينكه تو از گندم عراق بعد از من نميخوري مگر كمي37. امام كه از آينده خود و عمر سعد اينگونه آگاهي داشت چگونه از پايان سفر عراق آگاه نبود. 13. خطبه معروفه «خُطَّ المَوتُ عَلَي وُلُدِ آدم الخ» كه هنگام حركت به سوي عراق انشا فرمود صراحت دارد بر اينكه آن حضرت به قصد شهادت كشته شدن از مكه خارج شد و هيچ گونه توجه و تاويل در اين خطبه صحيح نيست، و ايرادات غير وارد نويسنده شهيد جاويد در جاي خود بررسي و پاسخ داده ميشود. 14. وقتي عمر بن عبدالرحمان بن حارث بن هشام امام را از رفتن به عراق به علت مساعد نبودن اوضاع منع كرد، و نگراني خود را از كشته شدن آن حضرت ابراز داشت، و ادله اين نگراني را به عرض ميرسانيد. امام با اينكه نصيحت و خيرخواهي او را تصديق فرمود، و كلام او را خردمندانه شمرد برايش عمل نكرد و رهسپار عراق شد.38 15. هنگامي كه ابن عباس امام را از رفتن به عراق منع كرد، و دلائل خود را به سمع مبارك آن حضرت رسانيد، و پيشنهاد كرد به يمن هجرت فرمايد (فقالَ الاِمامُ الحُسَين فِي قُوة: آه سبق السيف العدل) اشاره به اينكه در اين موضوع اين گونه پيشنهادها و سلامت جوييها اثر ندارد و بايد تسليم امر خدا بود.39 16. در نامهاي كه براي بني هاشم هنگام توجه به عراق نوشت مرقوم فرمود: امّابِعد فَانّهِ مَن لَحِقَ بِي استُشهِدَ، وِ مَنْ تَخَلُف عَنّي لَم يَبلُغِ الفُتح40 اين نامه نيز آگاهي امام را از پايان كار و اينكه هدف تأسيس حكومت نبوده به صراحت و وضوح بيان ميكند و پاسخ به توجيه و تفسير ناصوابي كه از اين مكتوب نويسنده شهيد جاويد كرده است به موقع خود به نظر خوانندگان عزيز خواهد رسيد. 17. پيش از خروج از مدينه در روضه منوره بر سر قبر جدش فرمود: كيف اَنْسي شِيعَتي، وَ انا سَأضَحّي بِنَفسي مُختاراً فِي سَبيلِهم، يعني چگونه شيعهام را فراموش كنم و حال اينكه بزودي جانم را به اختيار در راه آنان قربان ميكنم. سپس از قبر جدا شد و به خود خطاب فرمود: (لَقَد وَجَدتُ وَراء هذا الحِجاب ما تاقَت اليه نَفسي مُنذُرْ مَن طَوِيلِ، وَ حانَ مَوعِدُ الخلاصِ وَ قَد غَسَلتُ يَدي مِنَ الحَياةَ، وَ عَزَمتُ تَنفِيذَ ما اَرادَ الله) يعني در پشت اين پرده آنچه را از ديرباز جانم مشتاق آن بود يافتم و موعد خلاص نزديك شده، و به تحقيق دستم را از زندگي دنيا شسته و بر اجراء آنچه خدا اراده كرده است عازم هستم.41 18. ابن صباغ نقل ميكند كه فرزدق به امام عرض كرد: چگونه به اهل كوفه اعتماد ميكني پس از آنكه عموزادهات مسلم را كشتند امام فرمود: (اَما اِنَّه صارَ اِلي رَحْمِة الله تعالي و رضوانه، وَ قضي ما عَلَيه وَ بَقَي ما عَلَينا) يعني مسلم به سوي رحمت و رضوان خدا رفت و آنچه را بر او بود انجام داد و آنچه بر ما است (از شهادت) باقي مانده است و سپس اين اشعار را انشا كرد: وَ اِن تَكُنِ الدُّنيا تعدُّ نَفيسَه *** فَاِنَّ ثَوابَ اللهِ اعلي و اَنبَلُ و اِن تَكُنِ الأبدانّ لِلموت اُنْشِئتَ *** فَقُلُ امرءِ فِي الله بالسَيفِ اَفضلُ42 19. بشر بن غالب روايت كرده است كه ابن زبير به حضرت عرض كرد كه كجا ميروي بسوي مردمي كه پدرت را كشتند و برادرت را طعن نيزه زدند امام فرمود: اگر كشته شوم دوستتر دارم از آنكه احترام مكه هتك شود.43 20. ابن عمر نامهاي به امام نوشت و امام را از اينكه بسوي قتلگاه ميرود خبر داد، و گفت: عايشه به من خبر داد: شنيدم پيغمبر، صلي الله عليه و آله و سلم، ميفرمود: حسين در زمين بابل كشته ميشود. امام فرمود: پس ناچار بايد قتلگاه خود را به بينم.44 21. ابن كثير، و ذهبي روايت كردهاند: عمره بنت عبدالرحمان نامهاي به حضرت نوشت كه امام را خبر ميداد از اينكه به سوي قتلگاه خود ميرود، و در آن نامه نوشت گواهي ميدهم كه عايشه براي من روايت كرد: شنيدم از رسول خدا، صلي الله عليه و آله و سلم، كه فرمود: حسين در زمين بابل كشته ميشود. امام فرمود پس چارهاي جز رفتن به قتلگاهم ندارم.45 در جايي كه زنها با اينكه كمتر وارد در اينگونه امور بودند بدانند امام در اين سفر بسوي شهادت ميرود برخود امام حتماً پوشيده نبوده است. 22. و نيز ذهبي از يزيد الرشك از كسي كه شخصاً با امام سخن گفته بود روايت كرده است كه خيمههايي را در بيابان سرپا ديدم به آنجا رفتم آن حضرت را ديدم قرآن ميخواند، و اشكش برگونههاي مباركش جاري بود. فَقِلتُ: بِاَبِي اَنتَ وَ اُمّي يابنَ بِنْتَ رَسُولِ الله ما اَنْزَلَكَ هذِهِ البِلاد، وَ الفَلاة الَتي لَيسَ بِها اَحَدٌ؟ قال: هذِهِ كُتُبُ اَهلِ الكُوفَةِ اِلَي وَ لا اَرادهُم اِلاّ قاتِلِي فاذِا فَعَلوا ذلك لَم يَدَعوا لله حُرمَةً الاّ انتَهَكُوها فَيُسلِطّ اللهُ عَلَيهم مَن يُذِلّهم حتّي يَكونُوا اذّل مِنْ فرمِ الأمة يعني مقنعتها و ابن كثير نيز اين حديث را روايت كرده است.46 يعني عرض كردم: پدر و مادرم فدايت پسر پيغمبر چه تو را به اين بلاد و بياباني كه كسي در آن نيست فرود آورد؟ فرمود: اين نامههاي اهل كوفه است به من و نميبينم آنها را مگر اينكه مرا ميكشند، وقتي مرا كشتند نميگذارند از براي خدا حرمتي را مگر اينكه آنرا هتك مينمايند پس خدا بر آنها مسلط ميسازد كسي را كه آنان را ذليل گرداند تا آنكه از مقنعه كنيز ذليلتر گردند. 23. حسين بن دينار از معاوية بن قره روايت كرده است كه حسين، عليه السلام، فرمود: به خدا سوگند در مورد من از حق در گذرند همانطور كه بني اسرائيل در مورد شنبه از حق در گذشتند.47 24. نيز ذهبي هشت حديث ديگر روايت ميكند كه دلالت دارد بر آنكه پيغمبر، صلي الله عليه و آله و سلم، و علي، عليه السلام، و خود امام، عليه السلام، و جمع ديگر ميدانستند كه آن حضرت در عراق در كربلا شهيد ميشود.48 25. حاكم از ابن عباس روايت كرده است كه گفت: ما كُنّا نَشُكّ وَ اَهل البَيتِ مُتوافِرونُ انّ الحُسين يُقتَلُ بالّطف. يعني ما شك نداشتيم و اهل بيت اتفاق داشتند بر اينكه حسين، عليه السلام، در طف شهيد ميشود.49 26. و نيز ذهبي، و ابن كثير و مسعودي از ابن عباس روايت كردهاند كه حسين، عليه السلام، فرمود: هر آينه اگر كشته شوم در مكان چنين و چنان دوستتر دارم كه به واسطه من به مكه تجاوز شود.50 27. ابن ابي الحديد مينويسد: ميثم تمار با مختار در زندان ابن زياد بودند، و ده روز پيش از ورود امام حسين، عليه السلام، به عراق شهيد شد. از آزادي مختار در زندان به او خبر داد، و هم به او خبر داد كه به خونخواهي امام حسين، عليه السلام، قيام خواهد كرد، و ابن زياد را خواهد كشت.51 وقتي ميثم تمّار كه يكي از شاگردان اين خانواده است از شهادت امام، واين تفصيلات مطلع باشد، وخونخواه امام و قاتل عبيدالله را بشناسد آيا ممكن است خود امام از شهادت خود آگاه نباشد. 28. بر حسب آنچه ابن ابي الحديد، و ابن عساكر، و ديگران روايت كردهاند پيغمبر، صلي الله عليه و آله و سلم، ، و اميرالمؤمنين، عليه السلام، بعضي كشندگان امام مانند سنان بن انس، و شمر، و عمر سعد، و حبيب بن حمار، و خالد بن عرفطه را به اسم يا به رسم معرفي فرموده بودند و امام نيز آنها را ميشناخت چنانكه در مورد عمر سعد نقل شد و هم چنين در مورد شمر نيز روايت كردهاند52 و زمين كربلا را هم ميشناخت و با توجه به خبرهاي شخص امام از شهادت خودش آيا به طور عقلايي ميتوان احتمال داد كه امام، عليه السلام، از شهادت خود آگاه نبود، و به قصد تأسيس حكومت به عراق ميرفت. 29. ابن السكن، و بغوي، و ابن مسنده، و ابونعيم، و ابن عبدالبر، و ابن اثير، و ابن حجر و ابن عساكر و ديگران از انس بن حارث صحابي (يكي از شهداء كربلا) روايت كرده كه گفت: سَمِعَتُ رَسُولَ الله(ص) يَقُولُ: اِنَّ اُبْنِي هذا يَعنِي الحُسَينَ يُقْتَلُ بِارضَ يُقالُ لَها كَربَلا فَمَن شَهِدَ ذلكَ مِنكُم فَلْيَنصُرُهُ فَخَرَجَ اَنَسُ بنُ الحارِث فَقُتِلَ بِها مَعَ الحُسَين عَلَيه السّلام.53 يعني شنيدم رسول خدا، صلي الله عليه و آله و سلم، ميفرمود: به درستي كه اين پسرم (حسين) كشته ميشود در زمين كربلا پس هر كس از شما كه حاضر اين پيش آمد باشد بايد او را ياري كند. لذا انس بن حارث خارج گشت و در ركاب امام شهيد شد. چند نكته: از اين روايت چند نكته استفاده ميشود: 1. انس بن حارث كه از اصحاب پيغمبر، صلي الله عليه و آله و سلم، بود از شهادت امام آگاه بوده و ميدانسته است كه آن حضرت در كربلا كشته ميشود، و لذا براي اطاعت امر پيغمبر، صلي الله عليه و آله، براي ياري حسين، عليه السلام، به آن حضرت ملحق شد. 2. ياري امام، عليه السلام، طبق اين حديث معتبر كه بر حسب قرائن شكي در صدور آن نيست واجب است، و برنامهاي كه در اين قيام از آغاز تا انجام اجرا كرد مورد تصويب خدا و پيغمبر است. 3. انس با اينكه ميدانست به حكم اين حديث امام كشته ميشود براي ياري امام و فائز شدن به فيض شهادت به كربلا رفت و شهيد شد و نگفت: كشته شدن من چه فايدهاي دارد، و بهتر اين است كه من زنده بمانم تا در موقع مقتضي كه شمشير زدن من عليه بنياميهمؤثر باشد وارد پيكار شوم، چنانكه اين احتمال را هم نداد كه شايد هنگام شهادت آن حضرت سفر ديگر و وقت ديگر باشد. 4. جايي كه انس بن حارث جريان را بداند، و بداند امام براي چه به كربلا ميرود و پايان اين حركت به كجا منتهي شود، و منتظر آمدن امام به عراق شد تا به درك سعادت شهادت نايل شود به احتمالات غير عقلايي ترتيب اثر ندهد در حاليكه شايد يكبار بيشتر از رسول خد، صلي الله عليه و آله و سلم، نشنيده بود امام، عليه السلام، كه خودش مكرّر از جدّ و پدرش بدون واسطه، و با واسطه شنيده بود و خصوصياتش را براي او شرح داده بودند علاوه بر علم امامت معقول است بگوييم از اين اخبار علم شهادت خود نداشت و با اوضاع و احوالي كه همه نشان ميداد رسيدن اين موعد نزديك است و با عدم وجود شرايط تأسيس حكومت امام غير از شهادت احتمال ديگر بدهد. 30. سيوطي، و ابن حجر، و علي متقي كه خود از رجال و محدثان اهل سنت ميباشند از بزرگان ديگر مانند ابن سعد، طبراني، ابي داود، حاكم، بغوي، احمد بن حنبل، ابي حاتم، عبدبن حميد، ابن احمد، ملاّ ابن راهويه، بيهقي، ابونعيم. خبر شهادت امام، عليه السلام، و وقوع آنرا در كربلا ضمن روايات متعدده از پيغمبر اكرم، صلي الله عليه و آله و سلم، و از علي، عليه السلام، نقل كردهاند54 كه معلوم ميسازد شهادت سيدالشهداء، عليه السلام،در كربلا امري مسلّم و معروف بوده، و يكي از علل مهم نگراني زن و مرد از سفر امام، عليه السلام، همين اشتهار بوده است. مثلا ابن عمر هنگام وداع با امام گفت: اَستَودِعُكَ الله مِنْ قَتِيل55 با اين وضع اصلا احتمال اينكه قيام براي حكومت بوده غير عقلايي و مردود است. 31. بر حسب آنچه ابوالفرج مرواني اموي اصفهاني متوفي سال 356 در ضمن روايات متعددهاي كه هر كس به كتاب او رجوع نمايد اطمينان به صحت آنها حاصل ميكند نقل كرده است در وقتي كه محمد بن عبدالله بن الحسن، عليه السلام، نامزد خلافت شد، و جماعتي از بزرگان بني هاشم با او بيعت كردند و چنانكه نقل كرده است منصور خليفه عباسي دو بار با او بيعت كرد. حضرت امام جعفر صادق، عليه السلام، مكرر از عدم موفقيت او و كشته شدن او و برادرش خبر داد چنانكه از حكومت سفاح و منصور و ساير بني عباس نيز صريحاً خبر داد، و به عبدالله بن حسن فرمود: به خدا سوگند حكومت براي تو و پسرانت نميباشد، و براي اينها است يعني بني عباس و پسران تو كشته ميشوند و در روايت ديگر فرمود: اين امر براي تو و پسرانت نيست بلكه براي اين (سفاح) است و پس از آن براي اين يعني منصور است و سپس براي فرزندان او است. و نيز روايت ميكند كه امام جعفر صادق، عليه السلام، هر وقت محمد بن عبدالله بن الحسن را ميديد ديدگانش پر از اشك ميشد و خبر از كشته شدن او ميداد، و ميفرمود: در كتاب علي، عليه السلام،اين از خلفاء اين امت نيست.56 وقتي امام جعفر صادق، عليه السلام، نسبت به ديگران اين گونه علم، و آگاهي داشته باشد آيا امام حسين، عليه السلام، از حال خودش، و از گزارش حكومت يزيد آگاه نيست؟ آيا اين كتابي كه در نزد حضرت صادق، عليه السلام، بوده و از مواريث امامت بوده است در نزد امام حسين، عليه السلام، نبوده است؟ سيدالشهداء، عليه السلام، به طريق اولي اين كتاب و همه مواريث امامت را در اختيار داشته و از اين علوم با خبر بوده است؟(12) 32. علاوه بر محدثان بزرگ شيعه جمعي از مشاهير محدثان و مورخان اهل سنت مانند ذهبي و مقريزي و بيهقي و حاكم و ترمذي و ابن اثير و ابن ابي حاتم و ابن مردويه و ابن عساكر و ابن جرير و طبراني و سيوطي در تفسير آيه (لَليلَةُ القَدرِ خَيْرٌ مِنْ اَلْفِ شَهْر) و آيه (وَ ما جَعَلْنَا الرُّؤيا الَتِي اَرَيناكَ اِلاّ فِتنَةَ لِلناسِ وَ الشَجَرَةَ المَلعُونَةَ فِي القُرآنِ) راجع به ملك بنياميهو مدت حكومت آنان روايت كردهاند كه سند بعض آنها به شخص امام حسين، عليه السلام،و حضرت امام حسن، عليه السلام، منتهي ميشود57 و بنابراين امام ميدانست كه هنگام پايان ملك بنياميه نيست پس چگونه قصد تأسيس حكومت اسلامي و ساقط كردن حكومت بنياميه را داشت. 33. در تفسير آيه (تَنَزَلُ المَلئِكَةُ وَ الرُّوحُ) روايات بسيار داريم كه تفاصيل حوادث و وقايع سال در شب قدر به امام عرض ميشود و اين روايات در كتب معتبره حديث و تفسير تخريج شده و قابل انكار نيست بنابراين حتماً در ضمن حوادث سال كه به امام عرضه شده تفاصيل واقعه كربلا هم بوده است با وجود اين چطور ميتوان احتمال داد كه امام قصد تأسيس حكومت داشت و از شهادت خود آگاه نبود.(13) پوشيده نماند روايات و اخباري كه دلالت بر علم امام به شهادتش در كربلا و در پايان اين قيام و سفر به عراق دارد در اصول، و جوامع معتبره شيعه بسيار است، و رواياتي هم كه به ملازمه و غير مستقيم بر اين موضوع و ردّ طرح كتاب شهيد جاويد دلالت دارند از حد احصا خارج است. تنها از كتاب معتبر و متقن كامل الزيارات شيخ اقدم ابي القاسم جعفر بن قولويه قمي متوفي 367 بيش از هفتاد بابش، به اخبار پيغمبر، صلي الله عليه و آله و سلم، و اميرالمؤمنين، عليه السلام، از شهادت امام حسين، عليه السلام، و اخبار شخص امام از شهادت خودش، و فضيلت زيارت و گريه و نوحه و انشاء شعر در مصائب آن حضرت و خصوصيات ديگر اختصاص دارد كه هر كس اين گونه اخبار را كه در اين كتاب قريب ششصد حديث معتبر است به بيند ميفهمد طرح سطحي كتاب شهيد جاويد دون شأن امام است و تشريح اين قيام و حركت بينظير كه سبب حصول اين همه درجات و مثوبات و بركات شده به اين نحوي كه در اين كتاب بيان شده صحيح نيست.
|
