مقتل مقرم

سيد عبدالرزاق مقرم‏ (ره)
مترجم‏: عبدالرحيم عقيقى بخشايشى

- ۲۷ -

مدايح و مراثى و مصائب‏

مدائح، مراثى، مصائب اهل بيت (عليه السلام) عرصه بس پهناورى است كه شاعران ادب پرور ما جولانگاه: فكر، انديشه و سرمايه ذوق خود قرار داده‏اند چه اشعار زيبا چه مدائح فاخر و چه مصائب غم فزائى آفريده‏اند و از اين طريق بر غناو ثروت فرهنگ و ادب ما افزوده‏اند ما در اين بخش از اين خرمن پر بركت، برگها و گلهايى را بر چيده‏ايم و به دوستان اهل بيت (عليه السلام) به رسم ارمغان و هديه تقديم مى‏كنيم و صد حيف كه فاقد نظم و ترتيب لازم مى‏باشد.

شعر سلاح برنده:

اشعار و مراثى برنده‏ترين سلاح شيعه، در برابر دشمنان و مخالفان اهل بيت (عليه السلام) بوده است و خوشبختانه فرهنگ شيعه مالامال از اين سلاحها و ابزارهاى دشمن ستيز مى‏باشد. از دوران حسان بن ثابت، كميت، دعبل خزاعى تا عصر محتشم كاشانى، صغير دخيل و صراف و شهريار و اين رسالت ادبى و فرهنگى امتداد داشته است چون فرموده‏اند كسى كه يك بيت در حق ما بسرايد خداوند بيتى را در آخرت جهت او مى‏افراشد خوشا به حال كسانى كه بر سر عقيده و اعتقاد بسرايند نه جهت مال و منال و روزى و ارتزاق!

چون پايان كتاب مقتل مقرم مراثى و مدايح امام حسين (عليه السلام) به زبان عربى بود و چون پايان كتاب جهت فارسى زبانان تهيه و آماده مى‏گرديد از اينرو تعدادى از نوحه‏ها و مراثى فارسى، جايگزين مراثى عربى گرديد تا با گزينش آنها اهل منبر و ذاكرين محترم، مردم را به فيض كامل برسانند. و گردآورنده را نيز مشمول دعاى خير خود فرمايند.

در وصف پيامبر اسلام (صلى الله عليه و آله و سلم)

به بزم جهان، شمع بينش توئى   مهين زبده آفرينش توئى
ثناخوان ذات توت يزدان بس است   مديح تو، آيات قرآن، بس است

مرحوم نراقى گويد:

محمد شافع امت، قسيم النار و الجنه   حبيب حضرت عزت، شه دين خسرو دنيا
جهان را ناصر و ياور، جهانيان را پيام آور   گزين پيك جهان داور، رسول خدا خالق يكتا

يكى ديگر از شعراء در اين باره گويد:

آنكه او مسجد مدينه ساخت   مى‏توانست قصرها پرداخت
ليك انديشه‏هاى لقمانى   داد از آن نخوتش پشيمانى
به چنين خانه‏اى قناعت كرد   پشت بر آز، و رخ به طاعت كرد

شيخ محمود شبسترى در وصف مقام شامخ رسالت گويد:

مقام دلگشايش جمع جمع است   جمال جانفزايش شمع جمع است
بدو منزل شده ادع الى الله   بدو ختم آمده پايان اين راه
بلى چون ز انبياء او بود مقصود   چه او آمد، نبوت گشت مسدود
يا حبداد دوحه فى الخلد ثابته   ما فى الجنان لها شبه من الشجر
المصطفى اصلها و الفرع فاطمه   ثم اللقاح على، سيد البشر
و الهاشميان، سبطان لها ثمر   و الشيعه الورق الملتف بالثمر
هذا مقال رسول الله جاء به   اهل الروايات فى العال من السند
انى بحبهم أرجوا النجاه غدا   و الفوز مع زمره من احسن الزمر
فخر دو جهان خواجه فرخ رخ اسعد   آنكو بودش نام به تورات مؤدمد
مولاى زمان مهتر صاحب دل احمد   گرديد به انجيل همى نامش احمد
وصفش نتوان گفت به هفتاد مجلد   اين بس كه خدا گويد ما كان محمد
پيغمبر محمود ابوالقاسم احمد   بر منزلت و قدرش يزدان كند اقرار

حسان بن ثابت گويد:

و ضم الاله اسم النبى الى اسمه   اذا قال فى الخمس الموذن اشهد
و شق له من اسمه ليجله   فذوالعرش محمود، و هذا محمد

آغاز وحى‏

خواند مدثر نبى را زين سبب   كه برون آى از گليم اى بوالعراب!
سر مكش اندر گليم و رو مپوش   كاين جهان جسمى است سرگردان تو زوج
هين مشو پنهان ز ننگ مدعى   كه تو دارى نور وحى شعشعى
باش كشتيبان در اين بحر صفا   كه تو نوح ثانئى اى مصطفى

اتحاد

دو قبيله كه اوس و خزرج نام داشت   يك ز ديگر جان خون آشام داشت
كينه‏هاى كهنه شان از مصطفى   محو شد در نور اسلام و صفا
اولاً اخوان شدند آن دشمنان   همچو اعداد عنب در بوستان
آفرين بر عشق پاك استاد   چند هزاران ذره را داد اتحاد
و از دم المومنون اخوه به پند   درشكستند و تن واحد شدند

اشعارى از عبدالمطلب كه حضرت براى ريان بن صلت خواندند:

يعيب الناس كلهم زماناً   و ما لزماننا عيب سوانا
نعيب زماننا و العيب فينا   و لو نطق الزمان بنا هجانا
و ان الذنب يترك لحم ذئب   و يأكل بعضنا بعضناً عيانا

اشعار شبلى شميل‏

شبلى شميل ماده گراى معروف لبنانى در نامه‏اى به رشيد رضا مقرر تفسير المنار شيخ عبده چنين مى‏نويسد: الى غزالى عصره السيد محمد رشيد رضا صاحب المنار. انت تنظر الى محمد كنبى و تجعله عظيما و أنا انظر اليه كرجل و أجعله أعظم، و نحن و أن كنا فى الاعتقاد على طرفى نقيض، فالجامع بيننا العقل، الواسع و الاخلاص فى القول، و ذالك اوثق لنا بعرى الموده. الحق ان يقال:

دع من محمد فى سدى قرآنه   ما قد نحاه للحمه الغايات
انى و ان اك قد كفرت بدينه   هل اكفرن بمحكم الايات
أو ما حوت فى ناصع الالفاظ من   حكم روادع للهودى و غلات
و شردع لو انهم عقلوا بها   ما قيد و العمراان بالعادات
نعم المدبر و الحكيم و انه   رب الفصاحه مصطفى الكلمات
رجل الحجى، رجل السياسه و الدهاء   بطل، حليف النصر فى الغارات
ببلاغه القرآن قد غلب النهى   و بسيفه أنحسى على الهامات
من دونه الأبطال، فى كل الورى   من سابق او حاضر أو ات

درد دل حضرت على (عليه السلام)

شعرى كه گوياى درد دل على (عليه السلام) است‏

نفسى على ز فراتها محبوسه   ياليتها خرجت مع الزفرات
لا خير بعدك فى الحيواه و انما   أبكسى مخالفه أن تطول حياتى
فان كنت عن، فى التراب مغيبا   فما كنت عن قلبى الحزين، بغائب (673)

در وصف على (عليه السلام)

در كعبه شد پديد، محراب شد شهيد   تازم به حسن مطلع، و حسن ختام او

مثنوى مولوى گويد:

رومى، نشد از سر على، كس آگاه   زان رو كه نشد كس، آگه از سر
يك ممكن و اينهمه صفات واجب   لا حول و لا قوه الا بالله

حافظ گويد:

در مذهب ما كلام حق نام على است   طاعت كه قبول حق بود ياد على است
از جمله آفرينش كون و مكان   مقصود خدا على واولاد عليست

ايضاً:

شاها من ار بعرش رسانم سرير فضل   مملوك آنجنابم و محتاج آندرم
گر بر كنم دل از تو و برادرم از تو مهر   اين مهر بر كى افكنم اين دل كجا برم؟