تربت امام حسین علیه السلام دوای هر درد و امان از هر خوف

در احادیث متعددی بر این نکته تأکید شده است و بزرگان دین هم بسیار سفارش کرده اند که برای دوای دردهایتان از تربت امام حسین علیه السلام کمک بگیرید و در طول تاریخ بودند افرادی که به محضر ائمه معصومین صلوات الله می رسیدند و دردی لاعلاج داشتند امام معصوم علیه السلام مقداری از تربت حضرت علیه السلام به مریض می دادند و مریض شفاء می گرفت و دردش تسکین می یافت و سفارش می کردند که تربت امام حسین علیه السلام شفای هر دردی است.

1- عن جابربن یزید الجعفی قال سمعت ابا جعفر محمدبن علی علیه السلام یقول: طین قبر الحسین علیه السلام شفاء من کل داء و أمان من کل خوف و هولمن أخذله .(54)

از امام باقر علیه السلام روایت شده که می فرمودند: خاک قبر امام حسین علیه السلام شفاء از هر دردی است و امان از هر خوف و ترسی است البته برای کسی که با این نیت و عقیده آن را بگیرد.

2- شکا رجل الی ابی عبداللّه علیه السلام البرص فأمر علیه السلام ان یأخذ طین قبر الحسین علیه السلام بماء السماء ففعل ذلک فبرء .(55)

مردی به امام صادق علیه السلام از مرض برص (پیسی) شکایت کرد. حضرت امر کردند که از خاک قبر امام حسین با آب باران مقداری گل درست کند پس اینکار را انجام داد و استفاده کرد و خوب شد.

3- عن احمدبن ابی عبداللّه البرقی عن ابیه باسناده عن بعض اصحابنا قال دفعت الی امرأة غزلاً و قالت لی ادفعه بمکة لیخاط به کسوة الکعبه فکرهت ان ادفع الی الحجبه و انا اعرفهم فلما صرت الی المدینة دخلت علی ابی جعفر علیه السلام فقلت جعلت فداک ان امرأة اعطتنی غزلا و امرتنی ان ادفعه بمکه لیخاط به کسوة الکعبه فکرهت ان ادفعه الی الحجبه فقال اشتر به عسلاً و زعفرانا و خذ طین قبر ابی عبدالله علیه السلام و اعجنه بماء السماء و اجعل فیه شیئا من العسل و الزعفران و فرقه علی الشیعه لیداو و ابه مرضاهم .(56)

راوی می گوید زنی پارچه دوخته شده ای را به من داد و گفت که آن را به مکه ببر تا اینکه پرده کعبه با آن دوخته شود راوی می گوید کراهت داشتم که آن را به مأموران کعبه بدهم چون می شناختم آنها را، وقتی که به مدینه آمدم به امام باقر علیه السلام عرض کردم فدایتان شوم زنی پارچه ای به من داد که به کعبه ببرم اما کراهت داشتم که آن را به مأموران آنجا بدهم حضرت فرمودند: با آن پارچه مقداری عسل و زعفران بخرد و خاک قبر امام حسین علیه السلام و آن را با آب باران مخلوط کند و سپس مقداری عسل و زعفران به آن اضافه کند و بین شیعیان تقسیم کند تا مرض های خودشان را با آن مداوا کنند.

4- عن ابی عبداللّه علیه السلام قال أن طین قبرالحسین علیه السلام مسکة مبارکة من اکله من شیعتنا کانت له شفاء من کل داءٍ و من اکله من عدونا ذاب کما یذوب الالیة .(57)

امام صادق علیه السلام می فرمایند خاک قبر امام حسین علیه السلام مثل مشک خوشبو و مبارک است. هر کسی که تناول کند آن را برای او شفاء است از کل درد والم اگر کسی از دشمنان ما بخورد تربت امام حسین علیه السلام را به خاطر عداوت و دشمنی با ما اهل بیت ذوب می شود و از بین می رود. در توضیح روایت این نکته قابل ذکر است که کلمه (عدوّنا) دارد پس اگر کسی از غیر شیعه مثل عده ای از مسیحیان و بقیه ادیان اگر به حسب اعتقادی که به دستگاه ابی عبدالله علیه السلام دارند که این افراد کم هم نیستند بخورند ممکن است برای آنان هم شفاء باشد. اینکه می فرمایند ذوب می شوند مراد دشمنان اهل بیت هستند که واقعا دشمنی و عداوت می کنند.

5- عن ابوبکر الحضرمی عن ابی عبداللّه علیه السلام قال لو انّ مریضا من المؤمنین یعرف حق ابی عبداللّه علیه السلام و حرمته اخذ له من طین قبر الحسین علیه السلام مثل رأس الأنملة کان له دواء و شفاء .(58)

امام صادق علیه السلام می فرمایند اگر مریضی مقام و منزلت امام حسین علیه السلام را بداند و اعتقاد داشته باشد از خاک و گل قبر امام بگیرد به اندازه سر انگشت این خاک شفاء است برای او و دوای درد است.

6- سئل عن الصادق علیه السلام یأخذ الأنسان من طین قبر الحسین علیه السلام فینتفع به و یأخذه غیره و لاینتفع به قال و اللّه الذی لا اله الاّ هو ما أخذه احد و هو یری ان اللّه عزوجل ینفعه به الاّ ینفعه .(59)

از امام صادق علیه السلام پرسیده شد که چگونه است که انسانی از خاک قبر امام حسین علیه السلام استفاده می کند و نتیجه می گیرد و شخصی دیگری از خاک استفاده می کند ولی نتیجه نمی گیرد حضرت فرمودند قسم به خدائی که غیر از او کسی نیست هیچ کس از تربت امام حسین علیه السلام استفاده نکرده در حالی که عقیده داشته که خدا به وسیله آن نفع می دهد مگر اینکه نتیجه گرفته.

7- وروی ان رجلا ممن یخدم الخلیفه قد مرض مرضه شدیدة و لم ینفع فیه الدواء فقالت امة تناول من تربة الحسین علیه السلام فلعل اللّه تعالی یشفیک ببرکته علیه السلام فقد روینا انه شفاء من کل داء و انت تؤمن بهم و بما قالوا فتناولت من تربته علیه السلام فعوفیت.

روایت شده مردی که خادم خلیفه بود به مرض شدیدی مبتلا شد و هیچ دوائی در او اثر نگذاشت پس کنیز او گفت از تربت امام حسین علیه السلام استفاده کن شاید که خداوند به برکت او تو را شفاء دهد چون به ما رسیده که آن تربت شفاء از هر مرضی هست و تو هم به آنها و به آنچه گفته اند ایمان داری پس آن مرد از تربت استفاده کرد و خوب شد.

8- عن سعد بن صالح الحسن عن بعض اصحابنا قال قلت لأبی عبدالله علیه السلام انی رجل کثیر العلل و الأمراض و ترکت دواء إلاّ تداویت به فقال لی و این انت عین طین قبر الحسین علیه السلام فانّ فیه الشفاء من کل دواء و الأمن من کل خوف .(60)

راوی به امام صادق علیه السلام می گوید که من مردی هستم که زیاد به درد و رنج و مرض مبتلا می شوم و هیچ دوائی را ترک نکردم الا اینکه با آن خود را مداوا نمودم حضرت به او فرمودند: کجائی تو از گل (خاک) قبر امام حسین علیه السلام (یعنی چرا از آن استفاده نمی کنی) پس همانا در آن تربت شفاء از هر مرض و امن و امان از هر امر ترسناک می باشد.

9- سئل عن الصادق علیه السلام تربة قبر الحسین علیه السلام شفاء من کل داء فهل هی أمان من کل خوف؟ فقال نعم اذا اراد احدکم ان یکون آمنا من کل خوف فلیأخذ المسبحة تربته و یدعو بدعاء المبیت عن الفراش ثلاث مرات ثم یقبلها و یضعها علی عینیه و یقول «اللهم انی اسألک بحق هذه التربة و بحق صاحبها و بحق جده و بحق ابیه و بحق امه و أخیه و بحق ولده الطاهرین اجعلها شفاء من کل داء و امانا من کل خوف و حفظا من کل سوء ثم یضعها فی جیبه فان جعل ذلک فی الغداة فلا یزال فی أمان اللّه حتی العشاء و ان فعل ذلک فی العشاء یزال فی أمان اللّه حتی الغداة.

از امام صادق علیه السلام سوال شد آیا تربت امام حسین علیه السلام شفاء هر دردی است. و امان از هر ترسی است. فرمودند بلی اگر کسی خواست در امان باشد پس تسبیح تربت را بگیردو ببوسد و بر چشم بگذارد و سه مرتبه دعا کند و بگوید خدایا از تو درخواست می کنم بحق این تربت و بحق صاحب این تربت وجدش و پدر و مادرش و برادرش و بحق فرزندان از نسل او این تربت را برایم شفا از کل درد و امان از کل

خوف قرار بده و مرا از کل بدی حفظ کن پس آن را در جیب و یا اگر در گردن است در گریبان قرار دهد و اگر این عمل را در صبح انجام دهد تا شب در امان خداست و اگر شب انجام دهد در امان خدا است تا صبح.

10- عن محمدبن عیسی من رجل قال بعث الی ابوالحسن الرضا علیه السلام من خراسان ثیاب رزم و کان بین ذلک طین فقلت للرسول ما هذا؟ قال طین قبر الحسین علیه السلام ما کان یوجد شی ء من الثیاب و غیره الاّ و یجعل فیه الطین و کان یقول: هو امان باذن اللّه عزوجل .(61)

محمدبن عیسی از مردی نقل می کند که امام رضا علیه السلام لباس نظامی برایم فرستادند از خراسان در بین آن لباس خاکی را دیدم از فرستاده امام که لباس را آورده بود پرسیدم این چیست گفت از خاک قبر امام حسین علیه السلام است و می فرماید این خاک را در میان لباس های دیگرم گذاشتم و می گوید از امام رضا شنیدم که می فرمودند این خاک امان است با خواست خداوند تبارک و تعالی.

اینک با دقت و تدبر در این احادیث انسان پی به این مسئله مهم می برد که یکی از مهمترین برنامه هایی که انسان را از گرفتاری و مریضی نجات می دهد مسئله استمداد جُستن از تربت حضرت سیدالشهداء است.

در احوالات بزرگان دین هم نقل شده است که وقتی مریضی می آمد به او توصیه استفاده از تربت حضرت سیدالشهداء علیه السلام را می کردند.

شفای مریض به برکت تربت امام حسین علیه السلام

مرحوم آیة اللّه دستغیب رحمة اللّه علیه نقل می کند که محمدبن مسلم می گوید مریض بودم در مدینه امام باقر علیه السلام مقداری آشامیدنی برایم فرستادند که ظاهرا شربتی بوده است دیدم بوی خوش داشت غلام گفت امام باقر علیه السلام فرمودند: وقتی شربت را خوردی به خدمت ما بیا تعجب کردم که نمی توانم بروی پای خودم بایستم چطور به محضر امام بروم آن شربت را خوردم گویا از بندها رها شده بودم بلند شدم رفتم منزل امام باقر علیه السلام هنوز بر امام وارد نشده بودم که حضرت فرمودند بدنت سالم شد گریه کنان داخل اتاق شدم و سلام کردم و دست امام را بوسیدم امام فرمودند چرا گریه می کنی گفتم از دوری شما گریه می کنم حضرت فرمودند آن شربت را چگونه یافتی گفتم گواهی می دهم که شما اهل بیت رحمتید وقتی غلام شربت را آورد طاقت ایستادن را نداشتم اما وقتی شربت را خوردم کانّه از بند آزاد شده بودم حضرت فرمودند ای محمد آن شربت را که خوردی از خاک قبر جدّم امام حسین علیه السلام بود و بهترین چیزی است که من به آن استشفاء می نمایم و هیچ چیزی را بر آن برابری مکن که ما به اطفال و زنان خود می خورانیم و از آن خیر بسیار می بینیم. (62)

از حبیب بن زهر نقل شده که گفت حضرت موسی بن جعفر علیه السلام بعد از مسموم شدن فرمودند از تربت من چیزی نگیرید برای تبرک چون هر تربتی از ما حرام است مگر تربت جدم حسین علیه السلام که خدای عزوجل او را شفا مقرّر فرموده برای شیعیان و دوستان ما،

قال علیه السلام : لاتأخذوا من تربتی شیئا لتبرّکوا به فانّ کل تربة لنا مُحرمة إلاّ تربة جدی الحسین بن علی علیه السلام فان الله عزوجل جعلها شفاء لشیعتنا و أولیائنا .(63)

تربتی که نور می بخشد

مرحوم محدث قمی می فرماید سید نعمت الله جزایری چون در اوائل تحصیل قادر به تهیه چراغ نبود از نور مهتاب برای مطالعه استفاده می کرد. لذا از کثرت مطالعه چشم او کم نور شده بود از این رو طبق اعتقادی که داشت، تربت حضرت سیدالشهداء علیه السلام را به چشم خود مالید و از برکت آن روشنی دیده اش افزون گشت محدث قمی اضافه می کنداین موضوع جای تعجب ندارد زیرا دِمیری دانشمند و دیگران نقل می کنند که افعی وقتی که کور می شود بعد از طی مسافتی طولانی به هدایت الهی چشمانش را به گیاهی می مالد و در اثر آن دوباره بینا می شود پس در صورتی که خداوند در آن گیاه این خاصیت را قرار داده چه عجب که در تربت فرزند رسول اللّه صلی الله علیه و آله چنین اثری وجود داشته باشد. (64)

تربت و تسکین درد دندان

سیدعباس موسوی مطلق صاحب کتاب کرامات العلماء نقل می کند حقیر در بازگشت از عتبات در بین راه میان اتوبوس به دندان درد شدیدی مبتلا شدم دندانم عفونت و ورم کرده بود خیلی هم درد می کرد کسی هم در اتوبوس نبود که طبابت بلد باشد تازه اگر هم کسی بود می بایست عفونت خشک بشود بعد دندان کشیده شود و در این لحظه با خود گفتم که مقداری تربت روی دندان بریزم فکر کردم بی ادبی است اما درد مرا امان نداد کمی تربت بر روی آن گذاشتیم که چند لحظه بعد بخواب رفتم و وقتی از خواب بیدار شدم نه اثری از درد دندان مانده بود و نه از عفونت آن و بحمداللّه الان قریب دو سال است اصلاً درد نمی کند بلکه اصلاً جای اینکه کدام دندان بود هم مرا به اشتباه می اندازد. (65)

توصیه به برداشتن کام بچه با تربت امام حسین علیه السلام

عن الصادق علیه السلام : حَنِکوُوا اولادکم بتربة الحسین علیه السلام فانها أمان . (66)

امام صادق علیه السلام می فرمایند کام فرزندان خود را با تربت بگیرید یعنی ابتدا خلقت بچه مقداری کم از تربت امام حسین را از باب تبرک در دهان بچه بریزید. که این کار امان است و آن بچه را حفظ می کند.

بواسطه ترتب طوفان آرام می شود

شخصی به نام حاج باقر که از متدینین و موثقین نجف و از معتمدین آیة اللّه حاج سیدابوالحسن اصفهانی بود که گاهی ایشان را نیابتا بحج می فرستاد می گوید با کشتی از بصره عازم جده بودیم حوالی مسقط و عدن موج شدیدی در دریا پدیدآمد و کشتی در حال غرق شدن بود و حجاج هم پریشان شدند و ترسیدند ناگاه کاپیتان کشتی که شخصی مسیحی بود نزد من آمد و با اشاره پیشانی گفت که تربت داری (ظاهرا این قضیه چند بار اتفاق افتاده که کاپیتان این شخص را می شناخته از قبل) من که تربت حضرت سیدالشهداء همراهم بود بیرون آوردم به دستم گرفتم نزدیک دریچه کشتی رفتم و تربت را به دریا انداختم موج و طوفان کم شد و به سلامت رفتیم که همه تعجب کردند. (67)

قبول کردن زمین ، میت گنهکار رابواسطه تربت سیدالشهداء

وروی ان امرأة کانت تزنی و توضع اولادها و تحرقهم بالنار خوفا من اهلها و لم یعلم به غیر أمها فلما ماتت دفنت فانکشف التراب عنها و لم تقبّلها الارض فنقلت من ذلک المکان الی غیره فجری لها ذلک فجاء اهلها الی الصادق علیه السلام و

حکوا له القصة فقال لامها ما کانت تضع هذه فی حیاتها من المعاصی؟ فاخبرته بباطن امرها فقال الصادق علیه السلام ان الارض لاتقبل هذه لانها کانت تعذب خلق الله بعذاب الله، اجعلوا فی قبرها شیئا من تربة الحسین علیه السلام ففعل ذلک بها فسترها اللّه تعالی .(68)

در زمان امام صادق علیه السلام زنی زناکار بود و آلوده و بعد از وضع حمل بچه اش که زنازاده بود را آتش می زد چون از اقوام خودش می ترسید فقط مادرش از این قضیه اطلاع داشت وقتی که مُرد آمدند در قبرستان او را دفن کنند اما خاک او را به بیرون پرتاب می کرد و بدن او را قبول نمی کرد تا اینکه چند مرتبه قبر را عوض کردند اما خاک بدن این زن را قبول نمی کرد تا اینکه پیش حلاّل مشکلات رئیس مذهب حضرت جعفربن محمدالصادق علیه السلام رفتند و قضیه را گفتند امام فرمودند گناهش چه بود ، گفتند قصه را ، حضرت فرمودند : خاک او را قبول نمی کند زیرا خلق خدا را به عذاب خدا عذاب می کرد و گناهش سنگین است بعد امام فرمودند : مقداری از تربت جدم امام حسین علیه السلام را در قبر بگذارید اینکار را کردند و خاک بدن او را قبول کرد.

توصیه به گذاشتن تربت در کفن میت

یکی از سنت هایی که ائمه معصومین هم به آن سفارش کرده اند همراه بودن تربت حضرت سیدالشهداء است با میت و در بعضی از روایات توصیه شده است که در وقت غسل دادن میت تربت را با آب کافور مخلوط کنند ومیت را با آن غسل بدهند همچنین وقتی میت را کفن می کنید مقداری از تربت را روی سینه او و یا به پیشانی او مالیده و در کفن او همراه میت دفن کنید. که این کار امان است برای میت در داخل قبر و در فردای قیامت.

و یجعل معه شی ء من تربة الحسین علیه السلام فقد روی (69)

در روایتی دیگر دارد

و یجعل معه فی اکفانه شی ء من طین القبر و تربة الحسین بن علی علیه السلام.

و در فقه شیعه هم سفارش شده است که مستحب است کمی از تربت حضرت سیدالشهداء میان دو چشم میت ریخته شود که این کار امان است برای میت در قبر.

کمااینکه در روایات است که روش ائمه علیهم السلام هم همین بود من جمله در احوالات بی بی شطیطه که زن مؤمنه ای بود و در نیشابور زندگی می کرد ، اموالی را از مردم در داخل کیسه ای جمع کردند به محضر امام فرستادند که دارد حضرت امام موسی بن جعفر علیه السلام فقط اموالی که از بی بی شطیطه بود را قبول کردند به خاطر پاکی مال و طهارت در مال او بعد امام به آن فرستاده اموال فرمودند که بی بی شطیطه چند روز دیگر بیشتر زنده نیست ، وقتی آن زن مؤمنه از دنیا رفت ، در روایت است که فتزاحمت الشیعة علی الصلاة علیها مردم تزاحم کردند در نمازگذاردن بر بدن پاک او ، جمع شده بودند برای نماز خواندن ، فرأیت اباالحسن علیه السلام علی نجیب فنزل ، دیدند امام موسی بن جعفر که سوار بر مرکبی بودند آمدند و بر بدن او نماز خواندند. این پاکی و طهارت او را می رساند که امام علیه السلام بیایند و بر بدن او نماز بخوانند وقتی او را کفن کردند و در داخل قبر به دستور امام گذاشتند.

و طرح فی قبرها من تراب قبر ابی عبدالله.

مقداری از خاک قبر حضرت امام حسین علیه السلام راداخل قبر او و یا روی کفن او گذاشتند یا پاشیدند. (70)

توقیع امام زمان علیه السلام

مرحوم آیت الله شهید دستغیب نقل می کند: در توقیع مبارک حضرت مهدی علیه السلام نیز اذن داده شده است که یکی از شیعیان در زمان غیبت صغری می نویسد آیا جایز است ما تربت حضرت سیدالشهداء را با میت در قبر بگذاریم یا با تربت روی کفن بنویسیم. حضرت در پاسخ فرمودند هر دو جایز است و کار پسندیده ای است

(یوضع فی القبر مع المیت و یخلط بحنوطه انشاءالله) (71)

البته باید رعایت احترام تربت بشود که مهر یا تربت مقابل یا زیر صورت میت باشد بلکه به برکت خاک قبر حسین علیه السلام قبر میت محل امن باشد ، از هر بلا و آفت و عذابی در امان گردد و اگر در خود خاک کربلا دفن شود چه بهتر.

تربت امام حسین علیه السلام موجب برکت

یکی از آداب که توصیه فراوان شده است به آن ، همراه داشتن تربت حضرت سیدالشهداء است چه در سفر و چه در غیر سفر و در خانه و مال و غیره.

که در روایت هم تصریح به این شده است که موجب حفظ از خطر و موجب برکت است. «قرار دهید خاک قبر امام حسین علیه السلام را در میان اموالتان که این موجب برکت است و به مالتان برکت می دهد». (72)

مرحوم حاج شیخ عبدالحسین امینی علیه السلام صاحب کتاب ارزشمند الغدیر ضمن توصیه هایی درباره تربت حضرت سیدالشهداء علیه السلام می فرمایند خوب است انسان تربت را در پارچه ای قرار دهد و در خانه به عنوان یادبود از ریحانه رسول خدا صلی الله علیه و آله نگهداری کند. (73)

در مسافرت هم توصیه شده است که تربت را همراه داشته باشید که این انسان را حفظ می کند از خطرات،

عن الکاظم علیه السلام انه قال: انا ضامن لمن یخرج یرید سفرا معتما تحت حنکه ان لایصیبه السرق و لاالغرق و لااحرق و تأخذ معک شیئا من تربة الحسین علیه السلام.

امام موسی بن جعفر علیه السلام می فرمایندمن ضمانت می کنم برای کسی که به مسافرت می رود که اصابت نکند به او نه دزدی و نه اینکه غرق شود و نه اینکه مالش آتش بگیرد در صورتی که همراهش مقداری تربت امام حسین علیه السلام داشته باشد.

امام می فرمایند من این را ضمانت می کنیم.

فضیلت افطار با تربت امام حسین علیه السلام

در باب افطار کردن روزه سفارش شده در روایات که با خرما و یا نمک و غیره باشد. ولی مهمتر و بالاتر از این ها که خیلی تأکید شده است افطار کردن به وسیله تربت حضرت سیدالشهداء است.

قال علی بن محمد النوفلی لابی الحسن علیه السلام (حضرت امام هادی علیه السلام ) انی أفطرت یوم الفطر علی طین القبر و تمر. فقال له: جمعت بین البرکة و السنة (74)

علی بن محمد نوفلی می گوید به امام هادی علیه السلام گفتم من با تربت امام حسین و خرما افطار می کنم امام علیه السلام فرمودند: جمع می کنی بین برکت و سنت که تربت امام حسین برکت است و خرما سنت است که به واسطه آن افطار می کنند.

وروی عن العالم: افضل ما یفطر علیه طین قبر الحسین علیه السلام .(75)

برترین چیزی که افطار می شود به واسطه آن تربت قبر امام حسین علیه السلام است.

منع از خرید و فروش تربت امام حسین علیه السلام

عن یعقوب بن یزید یرفع الحدیث الی الصادق علیه السلام قال: من باع طین قبرالحسین علیه السلام فانه یبیع لحم الحسین علیه السلام و یشتریه. (76)

حضرت صادق می فرمایند کسی که خاک قبر (تربت) امام حسین علیه السلام را خرید و فروش کند مثل این است که گوشت امام حسین علیه السلام را خرید و فروش کرده است. آنچه از ظاهر روایت برداشت می شود این است که جایز نیست خرید و فروش تربت امام حسین علیه السلام البته بعید است این مطلب که جایز نباشد زیرا این از قدیم یک سنت بوده بین شیعیان ، آنچه می شود این روایت را توجیه کرد این است که به خاطر تقدس این تربت گفته اند جایز نیست.

و اینکه در زمانی عده ای بودند سوءاستفاده می کردند از تربت امام حسین علیه السلام به خاطر مقدس بودن آن و محترم بودن آن ، عده ای خرید و فروش می کردند و پول خیلی گزاف می گرفتند و این شده بود منبع تجارت آنان و سوءاستفاده می کردند، لذا امام علیه السلام فرمودند جایز نیست خرید و فروش تربت امام حسین علیه السلام پس این کلیت ندارد.

برای جایی است که سوءاستفاده می شود لذا جایز نیست. اما در جائی که سوءاستفاده نمی شود هیچ حرمتی ندارد که مبلغ کمی در قبال آن گرفته شود به عنوان هدیه مثل خرید و فروش قرآن کریم که کراهت دارد ولی مبلغی به عنوان هدیه در مقابل آن می گیرند و هیچ منعی هم ندارد.

در ثانی هیچ فتوائی هم از مراجع بزرگوار شیعه نرسیده که حرام است اگر می بود در باب معاملات حرام ذکر می شد.