5- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ الْعَبَّاسِ عَنْ مُحَمَّدِ بـْنِ الْحـَسَنِ السَّرِيِّ عَنْ عَمِّهِ عَلِيِّ بْنِ السَّرِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ أَوَّلُ مَا نَزَلَ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ ص بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّكَ وَ آخِرُهُ إِذَا جَاءَ نَصْرُ اللَّهِ اصول كافى جلد 4 صفحه : 436 رواية : 5

ترجمه : 5ـ حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: نـخـسـتـيـن چـيـزى كـه بـر رسـول خـدا (ص ) نـازل گرديد (اين سوره بود) (((بسم اللّه لرحمن الرحيم اقراء باسم ربك ))) و آخرين چيزى كه نازل شد (سوره ): (((اذا جاء نصر الله ))) بود.

توضيح :
مجلسى (ره ) گويد: شايد مقصود اين باشد كه پس از سوره اذا جاء نصراللّه سوره كامله ديـگـرى نـازل نـگـشـتـه ، پـس ‍ مـنـافـات نـدارد كـه بـرخـى از آيـات پـس از آن نازل شده باشد چنانچه مشهور است .

6- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عـَنْ أَبـِيـهِ وَ مُحَمَّدِ بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سُلَيْمَانَ عَنْ دَاوُدَ عَنْ حـَفْصِ بْنِ غِيَاثٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ شَهْرُ رَمَض انَ الَّذِي أُنـْزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ وَ إِنَّمَا أُنْزِلَ فِي عِشْرِينَ سَنَةً بَيْنَ أَوَّلِهِ وَ آخِرِهِ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع نَزَلَ الْقُرْآنُ جُمْلَةً وَاحِدَةً فِي شَهْرِ رَمَضَانَ إِلَى الْبَيْتِ الْمَعْمُورِ ثُمَّ نَزَلَ فِي طُولِ عـِشـْرِيـنَ سـَنـَةً ثـُمَّ قـَالَ قَالَ النَّبِيُّ ص نَزَلَتْ صُحُفُ إِبْرَاهِيمَ فِي أَوَّلِ لَيْلَةٍ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ أُنْزِلَتِ التَّوْرَاةُ لِسِتٍّ مَضَيْنَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ أُنْزِلَ الْإِنْجِيلُ لِثَلَاثَ عَشْرَةَ لَيْلَةً خَلَتْ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ أُنْزِلَ الزَّبُورُ لِثَمَانَ عَشَرَ خَلَوْنَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ أُنْزِلَ الْقُرْآنُ فِي ثَلَاثٍ وَ عِشْرِينَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ اصول كافى جلد 4 صفحه : 437 رواية : 6

ترجمه : 6ـ حـفـص بـن غـيـاث گـويـد: از حـضـرت صـادق (ع ) دربـاره گـفـتـار خـداى عـزوجـل پـرسيدم (كه فرمايد: (((ماه رمضان كه فرود شد در آن قرآن ))) سوره بقره آيه 185) بـا ايـنـكـه قـرآن از اول تـا آخـر در ظـروف مـدت بـيـسـت سـال نـازل شـده ؟ حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: هـمـه قـرآن يـكجا در ماه رمضان به بيت المـعـمـور نـازل شـده ، سـپـس در طـول بـيـسـت سـال تـدريـجـا نـازل شـده ، سـپـس در طـول بـيـسـت سـال تـدريـجـا نـازل شـد، سـپـس : پـيـغـمـبـر (ص ) فـرمـود: صـحـف ابـراهـيـم در شـب اول مـاه رمـضـان نـازل شـده ، و تـورات در شـب شـشـم مـاه رمـضـان نـازل شـد، و انـجـيل در شب سيزدهم نازل شد، و زبور در شب هيجدهم ماه رمضان و قرآن در بيست و سوم ماه رمضان نازل شده است .

7- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ بَعْضِ رِجَالِهِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ لَا تَتَفَأَّلْ بِالْقُرْآنِ اصول كافى جلد 4 صفحه : 437 رواية : 7

ترجمه : 7ـ حضرت صادق (ع ) فرمود: بقرآن تفاءل نزن .

توضيح :
مـقـصـود از تـفـاءل در اين حديث چنانچه فيض (ره ) فرمود: پيش بينى از پيش آمدهاى آينده اسـت مـانـنـد شـفـاى مـريـض يـا مـرگ او يـا يـافـتـن گـمـشـده و امثال اينها از روى قرآن كه اين خود يكنوع فال زدنى است و اين مورد نهى واقع شده و اين منافاتى با استخاره با قرآن كه متداول است و در جواز آن حديثى رسيده است ندارد، زيرا اسـتـخـاره بـمعناى طلب خير كردن از خداى و پى جوئى براى شناسائى خير و خوبى در كـارها است كه ميخواهد بكند يا ترك كند، و براى مشورت كردن با خداوند است چنانچه در حـديـث آمـده كـه بـا پـروردگـارت در كـارهـا مـشـورت كـن و مـيـان اسـتـخـاره بـايـن معنى و تـفـاءل فـرق آشـكـارى اسـت ، و سـر ايـنـكـه از تـفـاءل نـهـى شـده ايـنـسـت كـه چـون تـفـاءل بـر خـلاف شـد موجب بدگمانى بقرآن شود، ولى در استخاره چنين نيست (اين بود مـلخـصـى از كـلام فـيـض (ره ) در بـاب نـمـاز اسـتـخـاره ) و مـجلسى (ره ) گويد: و شايد ظـاهـرتـر از ايـن كـلام اينست كه مقصود نهى از تفاءل بقرآن براى آنچيزى است كه رسم عـرب بـوده كـه چـون كـلامـى يـا شـعـرى مـى شـنـيـدنـد فـال خوب و بد ميزدند، و مقصود امام عليه السلام اينست كه هنگام شنيدن يا خواندن قرآن آنطور فال نزنيد.

8- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عـَنْ أَبِيهِ عَنْ صَفْوَانَ عَنِ ابْنِ مُسْكَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْوَرَّاقِ قَالَ عـَرَضـْتُ عـَلَى أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع كِتَاباً فِيهِ قُرْآنٌ مُخَتَّمٌ مُعَشَّرٌ بِالذَّهَبِ وَ كُتِبَ فِي آخـِرِهِ سـُورَةٌ بـِالذَّهَبِ فَأَرَيْتُهُ إِيَّاهُ فَلَمْ يَعِبْ فِيهِ شَيْئاً إِلَّا كِتَابَةَ الْقُرْآنِ بِالذَّهَبِ وَ قَالَ لَا يُعْجِبُنِي أَنْ يُكْتَبَ الْقُرْآنُ إِلَّا بِالسَّوَادِ كَمَا كُتِبَ أَوَّلَ مَرَّةٍ اصول كافى جلد 4 صفحه : 437 رواية : 8

ترجمه : 8ـ مـحمد بن وراق گويد: كتابى را كه در آن قرآنى بود و آن قرآن با آب طلا مهر خورده بود و عشر گذارى شده بود، و در پايان آن نيز يكسوره بآب طلا نوشته شده بود من آن قـرآن را بـحـضـرت حـضـرت صادق (ع ) عرضه نموده و نشان دادم (و مقصود اين بود كه بدانم آيا با آب طلا نوشتن و مهرگذارى آن عيبى دارد يا نه ؟) پس آنحضرت در چيزى از آن عـيـبـى نـگرفت جز در نوشتن قرآن را با آب طلا و فرمود: خوش ندارم كه قرآن جز با مركب سياه نوشته شود چنانچه اول بار نوشته شده است .

شــرح :
مـجـلسـى (ره ) گـويد: مهر خوردن (مختم ) را گفته اند: يعنى ميان آيه و آخر هر آيه را با آب طـلا نـشـانـه بـزنـنـد، و مـمـكـن اسـت نـقـش وسـط جـلد يـا اول و آخر آن يا حاشيه آن با طلا بوده است .

9- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ يَاسِينَ الضَّرِيرِ عَنْ حَرِيزٍ عـَنْ زُرَارَةَ عـَنْ أَبـِي جـَعـْفـَرٍ ع قـَالَ قـَالَ تـَأْخـُذُ الْمُصْحَفَ فِي الثُّلُثِ الثَّانِي مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ فَتَنْشُرُهُ وَ تَضَعُهُ بَيْنَ يَدَيْكَ وَ تَقُولُ اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ بِكِتَابِكَ الْمُنْزَلِ وَ مـَا فـِيـهِ وَ فـِيـهِ اسـْمـُكَ الْأَعـْظـَمُ الْأَكـْبـَرُ وَ أَسـْمـَاؤُكَ الْحـُسـْنَى وَ مَا يُخَافُ وَ يُرْجَى أَنْ تَجْعَلَنِي مِنْ عُتَقَائِكَ مِنَ النَّارِ وَ تَدْعُو بِمَا بَدَا لَكَ مِنْ حَاجَةٍ اصول كافى جلد 4 صفحه : 438 رواية : 9

ترجمه : 9ـ زراره از حضرت باقر عليه السلام حديث كند كه فرمود: در دهه دوم ماه رمضان قرآن را بـردار و بـاز كـن و پـيـش رويـت بـنـه و (اين دعا را) بخوان :(((اللهم انى اسئلك بكتابك المنزل و ما فيه اسمك الاعظم الاكبر و اسماؤ ك الحسنى و ما يخاف و يرجى ان تجعلنى من عتقائك من النار))) و هر حاجتى كه خواهى از خدا بخواه .

10- أَبـُو عـَلِيٍّ الْأَشـْعـَرِيُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ النَّضْرِ عَنْ عَمْرِو بْنِ شِمْرٍ عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ لِكُلِّ شَيْءٍ رَبِيعٌ وَ رَبِيعُ الْقُرْآنِ شَهْرُ رَمَضَانَ اصول كافى جلد 4 صفحه : 438 رواية : 10

ترجمه : 10ـ و نـيـز آنـحضرت عليه السلام فرمود: هر چيزى بهارى دارد و بهار قرآن ماه رمضان است .

11- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عـَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ سِنَانٍ أَوْ عَنْ غَيْرِهِ عَمَّنْ ذَكَرَهُ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عـَبـْدِ اللَّهِ ع عـَنِ الْقـُرْآنِ وَ الْفـُرْقـَانِ أَ هـُمـَا شـَيْئَانِ أَوْ شَيْءٌ وَاحِدٌ فَقَالَ ع الْقُرْآنُ جُمْلَةُ الْكِتَابِ وَ الْفُرْقَانُ الْمُحْكَمُ الْوَاجِبُ الْعَمَلِ بِهِ اصول كافى جلد 4 صفحه : 438 رواية : 11

ترجمه : 11ـ مـحـمـد بـن سنان يا ديگرى از كسى كه نامش را برده حديث كند كه گويد: از حضرت صـادق (ع ) پـرسـيدم كه قرآن و فرقان دو چيزند (دو معنى دارند) يا يك چيزند؟ فرمود: قـرآن هـمـه كـتـاب اسـت ، و فـرقـان هـمـان قـسـمـت مـحـكـم آن اسـت كـه عمل بدان واجب است .

12- الْحـُسـَيـْنُ بـْنُ مـُحـَمَّدٍ عـَنْ عَلِيِّ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْوَشَّاءِ عَنْ جَمِيلِ بْنِ دَرَّاجٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ إِنَّ الْقُرْآنَ وَاحِدٌ نَزَلَ مِنْ عِنْدِ وَاحِدٍ وَ لَكِنَّ الِاخْتِلَافَ يَجِي ءُ مِنْ قِبَلِ الرُّوَاةِ اصول كافى جلد 4 صفحه : 438 رواية : 12

ترجمه : 12ـ حـضـرت بـاقـر (ع ) فـرمـود: قـرآن يـكـى اسـت ، و از نزديكى (يعنى خداى يگانه ) نازل گشته ، ولى اختلاف از طرف راويان آن پديد آمده .

13- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ أُذَيْنَةَ عَنِ الْفُضَيْلِ بـْنِ يـَسَارٍ قَالَ قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع إِنَّ النَّاسَ يَقُولُونَ إِنَّ الْقُرْآنَ نَزَلَ عَلَى سَبْعَةِ أَحْرُفٍ فَقَالَ كَذَبُوا أَعْدَاءُ اللَّهِ وَ لَكِنَّهُ نَزَلَ عَلَى حَرْفٍ وَاحِدٍ مِنْ عِنْدِ الْوَاحِدِ اصول كافى جلد 4 صفحه : 439 رواية : 13

ترجمه : 13ـ فضيل بن يسار گويد: بامام صادق عليه السلام عرضكردم : مردم مى گويند: قرآن بهفت حرف نازل شده ؟ فرمود: دروغ گويند دشمنان خدا. قرآن به يك حرف و از جانب يك نازل شده است .

14- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ بُكَيْرٍ عـَنْ أَبـِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ نَزَلَ الْقُرْآنُ بِإِيَّاكِ أَعْنِي وَ اسْمَعِي يَا جَارَةُ وَ فِي رِوَايَةٍ أُخْرَى عـَنْ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَعْنَاهُ مَا عَاتَبَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِهِ عَلَى نَبِيِّهِ ص ‍ فَهُوَ يَعْنِي بـِهِ مـَا قـَدْ مـَضـَى فـِي الْقُرْآنِ مِثْلُ قَوْلِهِ وَ لَوْ ل ا أَنْ ثَبَّتْن اكَ لَقَدْ كِدْتَ تَرْكَنُ إِلَيْهِمْ شَيْئاً قَلِيلًا عَنَى بِذَلِكَ غَيْرَهُ اصول كافى جلد 4 صفحه : 439 رواية : 14

ترجمه : 14ـ حـضـرت صـادق (ع ) فـرمـود: قـرآن مـانـنـد ايـن ضـرب المـثـل عـربـى نـازل شـده (كـه گـويند:) (((اياك اعنى و اسمعى ياجاره ))) (يعنى بتو مى گويم ولى اى همسايه تو گوش كن ).

شــرح :
نـظـيـر ايـن مـثـل در فـارسـى ايـن اسـت كـه گـويـد: بـدر مـيـگـويـنـد كـه ديوار بشنود. و اصـل ايـن مـثـل عـربـى از داسـتـانـى گـرفـتـه شـده كـه مـلخص آن چنانكه ميدانى در مجمع الامـثـال ج 1: 50 نـقـل كـنـد ايـن اسـت كـه مـردى بـنـام سـهل بن مالك فزارى براى ديدار نعمان كه از بزرگان عرب بود از وطن خود كوچ كرد و در بـيـن راه گـذارش بـچـادرهاى قبيله اى افتاد كه رئيسشان شخصى بنام حارثة بن لام بـود، سـهـل بـراى رفـع خستگى سفر سراغ چادر رئيس قبيله را گرفت و كنار آن چادر آمد ولى رئيـس قـبيله نبود و خواهرش كه زنى بسيار زيبا بود در آن چادر بود، خواهر حارثه او را بدرون چادر دعوت كرد و از مهمان تازه وارد (چنانچه رسم عرب بود) پذيرائى كرد و از چـادر بـيـرون رفـت ، هـنـگـام بـيـرون رفـتـن نـظـر سـهـل بـاو افـتـاد، و زيـبـائى فـوق العـاده اش او را بـشگفت در آورد، و هواى ازدواج با او بسرش افتاد ولى حياء مانع از اظهار اين پيشنهاد بود، و تا چندى روزى در آن چادر مهمان بـود، در يـكـى از روزهـا كـه آن زن در خـيـمـه نـشـسـتـه بـود سـهـل بـيـرون رفـت و در پـشت چادر نشست و اشعارى كه از عشق درونى و محبت قلبيش نسبت بـآن آگـاهى ميداد بصورت خطاب بچادر سرود و در آخرش اين مصراع را گفت : كه يعنى آنچه تا بحال گفتم اى چادر بتو گويم ولى اى همسايه چادر (مقصودش آن زن است ) تو گوش كن و مخاطب در حقيقت تو هستى .
(دنباله حديث 14).
و در روايـت ديـگـرى از حـضـرت صـادق (ع ) اسـت كـه مـعـنـاى آن ايـنست (يعنى معناى حديث گذشته ) كه هر چه خداى عزوجل به پيغمبرش صلى اللّه عليه و آله عتاب فرموده مقصود از آن ديـگـران اسـت مـانـنـد گفتار خداوند: (((ولولا ان ثبتناك لقد كدت تركن اليهم ...))) (سـوره اسـراء آيـه 74 يـعـنـى اگـر نبود كه ما تو را استوار داشتيم نزديك بود كه كج شوى بسوى ايشان ) و با اين كلام جز او را قصد كرده است .

15- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جُنْدَبٍ عَنْ سـُفـْيـَانَ بـْنِ السِّمـْطِ قـَالَ سـَأَلْتُ أَبـَا عـَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ تَنْزِيلِ الْقُرْآنِ قَالَ اقْرَءُوا كَمَا عُلِّمْتُمْ اصول كافى جلد 4 صفحه : 440 رواية : 15

ترجمه : 15ـ سـفـيـان بـن سـمـط گـويـد: از حـضـرت صـادق (ع ) از تـنـزيـل قـرآن پـرسـيـدم (كـه چگونه بوده است و چنانچه اكنون است بهمين نحو بوده ؟) فرمود: همچنان كه بشما آموخته اند بخوانيد.

16- عـَلِيُّ بـْنُ مـُحَمَّدٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي نَصْرٍ قَالَ دَفَعَ إِلَيَّ أَبـُو الْحـَسـَنِ ع مـُصْحَفاً وَ قَالَ لَا تَنْظُرْ فِيهِ فَفَتَحْتُهُ وَ قَرَأْتُ فِيهِ لَمْ يَكُنِ الَّذِينَ كـَفـَرُوا فـَوَجـَدْتُ فـِيـهـَا اسـْمَ سـَبـْعِينَ رَجُلًا مِنْ قُرَيْشٍ بِأَسْمَائِهِمْ وَ أَسْمَاءِ آبَائِهِمْ قَالَ فَبَعَثَ إِلَيَّ ابْعَثْ إِلَيَّ بِالْمُصْحَفِ اصول كافى جلد 4 صفحه : 440 رواية : 16

ترجمه : 16ـ احـمـد بـن مـحـمـد بن اءبى نصر گويد: حضرت رضا عليه السلام قرآنى بمن داد و فـرمـود: در آن نـگـاه مكن ، پس من آنرا باز كردم و در آن سوره (((لم يكن الذين كفروا))) را خواندم و در آن نام هفتاد نفر از قريش را بنامهاى خودشان و نام پدرانشان يافتم ، گويد: پس حضرت نزد من فرستاد: كه آن قرآن را بسوى من باز فرست .

شــرح :
فيض (ره ) شايد مقصود از اين نامهائى كه در آن مصحف بوده تفسير براى (((الذين كفروا، و المـشـركـيـن ))) بوده نه اينكه جزء آيات قرآن بوده است ، و همين است مقصود از آنچه در حـديـث اسـت كـه (((راوى گـويـد: بـحـضـرت اءبى الحسن عليه السلام عرضكردم : ما مى شنويم آياتى در قرآن (از جانب شما) و آنها با آنچه ما شنيده ايم تفاوت دارد؟))) و مقصود از اين حروف تفسير الفاظ قرآن است كه از طريق وحى معلوم شده و رويهمرفته هر چه از ايـن سـنـخ اخـبـار (يـعنى اخبارى كه اشعار در تحريف دارند) از ائمه عليهم السلام رسيده مـعـناى آنها همين است (يعنى مقصود از آن اضافات يا تغييرات ، تفسير آيات است كه ائمه عليهم السلام رسيده معناى آنها همين است (يعنى مقصود از آن اضافات يا تغييرات ، تفسير آيـات است كه ائمه عليهم السلام فرموده اند منتها تفاوت آن تفسيرى كه آنها فرموده اند با تفسيرهاى ديگر اين است كه اينها از طريق وحى بدانها رسيده است ) سپس گويد: و در كـتـاب الحـجة نيز دسته اى از اين اخبار گذشت و خلاصه تمام آنچه در اينباره رسيده است حمل بر همين معنائى شود كه گفتيم زيرا اگر تحريف و تغيير در الفاظ قرآن راه يافته بـاشـد (و چـنـيـن احتمالى در كار آيد) بهيچ يك از الفاظ قرآن نمى توانيم تكيه و اعتماد كـنـيـم ، زيـرا روى ايـن مبنى محتمل است دستخوش تحريف و تغيير شده باشد، و بر خلاف آنچه خداوند نازل فرموده است باشد، و بنابراين قرآن حجيب براى ما ندارد و فائده بر آن مـتـرتـب نـيـسـت و هـم چـنـيـن دستور به پيروى از قرآن و سفارش بدان ، و دستورى كه فـرمـوده اند، كه هرگاه دو خبر با يكديگر متعارض شد عرضه بر قرآن نمائيد (و آنچه مـوافـق با قرآن است بدان عمل كنيد و آنچه مخالف با آن است آنرا رها كنيد) همه اينها بى فـائده اسـت ، و شـيـخ صـدوق (ره ) در كتاب اعتقادات فرموده است : عقيده ما (شيعيان دوازده امـامـى ) بـر ايـنـسـت كـه قـرآنـى كـه خداى تعالى بپيغمبرش محمد صلى اللّه عليه و آله نـازل فرموده همين است كه در دست مسلمانان و ميان دو جلد است ، و كم و زيادى از آن نشد، و تـعـداد سـوره هـايـش نـزد مـردم (114) سوره است و نزد ما سوره و الضحى و اءلم نشرح يـكسوره است و سوره لا يلاف و اءلم تركيف ، يكسوره است است ، و هر كس بمانسبت دهد كه مـا گـوئيـم بـيـش از ايـن اسـت دروغـگـو اسـت ، سپس صدوق (ره ) براى اثبات عدم تحريف استدلال كرده برواياتى كه در ثواب خواندن سوره ها در نمازها و غير آن رسيده است ، و نـيـز در ثـواب خـتم قرآن و تعيين زمان ختم آن رواياتى رسيده و جز اينها از مطالب ديگر (كـه همگى دلالت دارند بر اينكه تحريف و تغييرى در قرآن رخ نداده ) سپس داستان جمع قـرآن كـه امـيـرالمـؤ مـنـين عليه السلام فرموده ذكر كند و فيض (ره ) نيز وجهى براى آن بيان كرده و سپس دنباله بحث عدم تحريف يكى دو حديث ديگر حديثى است كه كلينى (ره ) در كـتاب روضه نقل كرده در نامه اى كه حضرت باقر عليه السلام بسعد الخير نوشتند ايـن جـمـله است : (((و از پشت گويد: و اين دو حديث نيز دلالت دارند بر آنچه ما گفتيم كه مقصود از تحريف و تغيير و حذف همانا از نظر معنى و تفسير است نه از نظر لفظ، يعنى از نـظـر تـفـسـير و تاءويل آنرا تغيير و تحريف كرده اند و بر خلاف آنچه خداى تعالى اراده فـرمـوده حـمـل نموده اند، و همچنين مقصود از رواياتى كه (در برخى از آيات ) رسيده اسـت كـه ايـن آيـات ايـنـگـونـه نـازل شـده هـمـيـن اسـت (يـعـنـى از لحـاظ تـفـسـيـر و تاءويل مقصود خداوند اين بوده است و نزول آن اينگونه بوده ) نه آنچه مردم از ظاهر اين روايـات فـهـمـيـده انـد، و مـقـصـود ائمـه عـليهم السلام اين اين نيست كه در لفظ اينگونه نازل شده و دستخوش تحريف و تغيير گرديده .
(پايان كلام فيض ره )
مـتـرجـم گـويـد: ايـن بـهـتـريـن وجـهـى اسـت كـه بـراى حـمل اخبارى كه اشعار بر تحريف دارند ذكر شده وگرنه جمعى از علماى شيعه مانند سيد مـرتـضـى (ره ) اخـبـارى كه دلالت بر تحريف كند از حشويه دانسته و بكلى بى اعتبارى شـمـرده اسـت ، و نـظـيـر آنـچـه فـيـض (ره ) در حمل اينگونه اخبار بيان كرده است جمعى از اخـبـاريـيـن مـانـنـد شـيـخ حـر عـامـلى در كـتـاب اثـبـات الهـداة نـيـز چـنـيـن حـمـل كـرده انـد و مـا در ايـنـجـا كـلام فـيـض (ره ) كـه جـامـعـتـريـن و در عـيـن حـال فـشـرده تـر از كـلمـات ديگران بود روى رعايت جنبه اختصار انتخاب كرديم . و نكته ديـگـرى كـه مـا را بـر آن داشـت كـه كـلام فـيـض (ره ) و آنـچـه در ضـمن از صدوق (قده ) نـقـل كـرده بود نقل كنيم و دنباله آن اشاره بكلام شيخ حر عاملى (ره ) بنمائيم اين بود كه عـقـيـده تحريف از اخباريين سرچشمه گرفته است و برخى از آنان هستند كه پافشارى در ايـنـباره داشته اند و تاءليفاتى هم در اثبات آن نموده اند و ذكر كلام اين سه بزرگوار كـه خـود از اخـبـاريـيـن و مـورد احـتـرام طـرفـيـن هـسـتند براى پاسخ دادن بكسانى است كه دنـبـال گـفـتـه بـرخى از اخباريين اين بحث را تا بامروز كشانده اند و گرنه بنا بگفته يـكـى از اساتيد بزرگ حفظه اللّه تعالى ميفرمود: گويا من تمام قرآن را بهمين نحو كه هـسـت هـم اكـنـون بـاگـوش خود از زبان مبارك رسولخدا صلى اللّه عليه و آله مى شنوم ، زيـرا قرآن و اين كتاب بزرگ آسمانى با اءهميت فوق العاده و عجيبى كه مسلمانان بحفظ و قـرائت و يـاد دادن آن داشـتـنـد چـنـيـن نبوده است كه كسى بتواند تغيير و تحريفى در آن بدهد، فقط در اينجا يك بحث باقى ماند و آن بحث اختلافات قراءات است كه آنهم آن شاء اللّه در جاى خود بدان اشاره خواهيم نمود.

17- مـُحـَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ حُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ عَنِ النَّضْرِ بْنِ سُوَيْدٍ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ سُلَيْمَانَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ أَبِي ع مَا ضَرَبَ رَجُلٌ الْقُرْآنَ بَعْضَهُ بِبَعْضٍ إِلَّا كَفَرَ اصول كاف ى جلد 4 صفحه : 442 رواية : 17

ترجمه : 17ـ حضرت صادق (ع ) فرمود: پدرم عليه السلام فرمود: هيچكس قرآن را بهم نزند جز اينكه كافر شده است .

شــرح :
مقصود از بهم زدن قرآن يا تفسير كردن و جمع ميان آيه هاى آن و استنباط احكام از جمع بين چـنـد آيـه اسـت چـنـانـچـه مـجـلسـى (ره ) احـتـمـال داده ، و يـا مـقـصـود تـاءويـل مـتشابهات آن طبق دلخواه و بدون دليل و مدركى از جانب معصوم عليه السلام است چنانچه فيض (ره ) فرموده است .

18- عَنْهُ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ النَّضْرِ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ سُلَيْمَانَ عَنْ أَبِي مَرْيَمَ الْأَنْصَارِيِّ عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ سَمِعْتُهُ يَقُولُ وَقَعَ مُصْحَفٌ فِي الْبَحْرِ فَوَجَدُوهُ وَ قَدْ ذَهَبَ مَا فِيهِ إِلَّا هَذِهِ الْآيَةَ أَل ا إِلَى اللّ هِ تَصِيرُ الْأُمُورُ اصول كافى جلد 4 صفحه : 442 رواية : 18

ترجمه : 18ـ جـابر گويد: از حضرت باقر عليه السلام شنيدم كه فرمود: قرآنى در دريا افتاد و آن را بـدسـت آورنـد و ديـدنـد كه تمام نوشته هاى آن رفته است جز اين آيه : (((الا الى اللّه تصير الامور))) (سوره شورى آيه 53).

19- الْحـُسـَيـْنُ بـْنُ مـُحـَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْوَشَّاءِ عَنْ أَبَانٍ عَنْ مَيْمُونٍ الْقَدَّاحِ قَالَ قَالَ لِي أَبُو جَعْفَرٍ ع اقْرَأْ قُلْتُ مِنْ أَيِّ شَيْءٍ أَقْرَأُ قَالَ مِنَ السُّورَةِ التَّاسِعَةِ قَالَ فَجَعَلْتُ أَلْتـَمـِسـُهـَا فَقَالَ اقْرَأْ مِنْ سُورَةِ يُونُسَ قَالَ فَقَرَأْتُ لِلَّذِينَ أَحْسَنُوا الْحُسْنى وَ زِي ادَةٌ وَ ل ا يـَرْهـَقُ وُجـُوهَهُمْ قَتَرٌ وَ ل ا ذِلَّةٌ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِنِّي لَأَعْجَبُ كَيْفَ لَا أَشِيبُ إِذَا قَرَأْتُ الْقُرْآنَ اصول كافى جلد 4 صفحه : 442 رواية : 19

ترجمه : 19ـ ميمون قداح گويد: حضرت باقر عليه السلام بمن فرمود: بخوان ، عرض كردم : از چـه بـخـوانـم ؟ فـرمـود: از سـوره نـهـم ، گويد: من شروع بجستجوى آن كردم فرمود: از سـوره يونس بخوان گويد: پس من اين آيه را خواندم : (((للذين احسنوا الحسنى و زيادة و لا يرهق و جوههم قتر و لاذلة ))) (آيه 26) فرمود؛ رسولخدا صلى اللّه عليه و آله فرمود: كه راستى من در شگفتم كه چگونه هنگامى كه قرآن مى خوانم مويم سپيده نشود؟.

20- عـَلِيُّ بـْنُ مـُحـَمَّدٍ عـَنْ صـَالِحِ بـْنِ أَبـِي حـَمَّادٍ عـَنِ الْحـَجَّالِ عـَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ أَحَدِهِمَا ع قَالَ سـَأَلْتـُهُ عـَنْ قـَوْلِ اللَّهِ عـَزَّ وَ جَلَّ بِلِس انٍ عَرَبِيٍّ مُبِينٍ قَالَ يُبِينُ الْأَلْسُنَ وَ لَا تُبِينُهُ الْأَلْسُنُ اصول كافى جلد 4 صفحه : 442 رواية : 20

ترجمه : 20ـ حجال از كسى كه نامبرده از يكى از دو امام باقر و صادق عليهما السلام حديث كند كه گـفـت : از آنـحـضـرت پـرسـيـدم : از گـفـتـار خـداى عزوجل (كه درباره قرآن فرمايد:) (((بزبان عربى روشن كننده اى است ))) (سوره شعراء آيه 195)؟ فرمود: يعنى زبانها را بيان كند و زبانى آن را بيان نكند.

شــرح :
مـجـلسـى (ره ) گـويد: برخى گفته اند: يعنى قرآن نيازمند باستشهاد به اشعار عرب و كـلمـات آنـهـا نـيـسـت بلكه بعكس است زيرا قرآن فصيح ترين كلامى است كه همگى بدان اعتراف دارند. (پايان كلام مجلسى (ره )).
و متحمل است مقصود اين باشد كه زبان عربى داراى ريزه كاريها و لطائف و كناياتى است كـه آنـهـا بـا بـهـيـچ زبـانـى نـمـى تـوان تـرجـمـه كـرد چـنـانـچـه بـر اهـل اطـلاع از ادبـيـات عـرب پـوشـيـده نيست . و اين بدان جهت است كه لغت عرب جامعترين و وسـيـعـتـريـن لغـات است و گاهى براى يك معنى چندين لغت (كه هر كدام روى نكته خاصى وضع شده ) و بالعكس براى چندين معنى گاهى يك لغت وضع شده (كه آنهم روى قرينه و خصوصيات از هم متمايز مى شوند) و البته اين مطلب احتياج بتوضيح بيشترى دارد كه از وضع شرح و ترجمه ما بيرون است ولى چكيده بحث همان است كه گفته شد.

21- أَحـْمـَدُ بـْنُ مـُحـَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ النَّهْدِيِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْوَلِيدِ عَنْ أَبَانٍ عَنْ عـَامـِرِ بـْنِ عـَبـْدِ اللَّهِ بْنِ جُذَاعَةَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَا مِنْ عَبْدٍ يَقْرَأُ آخِرَ الْكَهْفِ إِلَّا تَيَقَّظَ فِي السَّاعَةِ الَّتِي يُرِيدُ اصول كافى جلد 4 صفحه : 443 رواية : 21

ترجمه : 21ـ حضرت صادق (ع ) فرمود: هيچكس نيست كه آخر سوره كهف را بخواند جز اينكه در هر ساعتى كه بخواهد از خواب بيدار شود.