22- أَبُو عَلِيٍّ الْأَشْعَرِيُّ وَ غَيْرُهُ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ الْكُوفِيِّ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِيسَى عَنْ سَعِيدِ بْنِ يَسَارٍ قَالَ قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع سُلَيْمٌ مَوْلَاكَ ذَكَرَ أَنَّهُ لَيْسَ مَعَهُ مِنَ الْقُرْآنِ إِلَّا سُورَةُ يس فَيَقُومُ مِنَ اللَّيْلِ فَيَنْفَدُ مَا مَعَهُ مِنَ الْقُرْآنِ أَ يُعِيدُ مَا قَرَأَ قَالَ نَعَمْ لَا بَأْسَ اصول كافى جلد 4 صفحه : 443 رواية : 22

ترجمه : 22ـ سـعـيـد بـن يـسار گويد: بحضرت صادق عليه السلام عرضكردم : سليم (كه نام ) آزاد كرده شما است ياد آور شده كه جز سوره يس از قرآن چيز ديگرى حفظ ندارد و شب بر مـى خـيزد و آنچه ميداند (يعنى همان سوره يس را) مى خواند و بپايان ميرسد و ديگر چيزى بلد نيست كه بخواند آيا همان را تكرار كند و دوباره بخواند؟ فرمود: آرى باكى نيست .

23- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَيْنِ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِي هَاشِمٍ عَنْ سَالِمِ بْنِ سَلَمَةَ قَالَ قَرَأَ رَجُلٌ عَلَى أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع وَ أَنَا أَسْتَمِعُ حُرُوفاً مِنَ الْقُرْآنِ لَيْسَ عَلَى مَا يـَقـْرَأُهـَا النَّاسُ فـَقـَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع كُفَّ عَنْ هَذِهِ الْقِرَاءَةِ اقْرَأْ كَمَا يَقْرَأُ النَّاسُ حَتَّى يـَقـُومَ الْقـَائِمُ ع فَإِذَا قَامَ الْقَائِمُ ع قَرَأَ كِتَابَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَى حَدِّهِ وَ أَخْرَجَ الْمُصْحَفَ الَّذِي كَتَبَهُ عَلِيٌّ ع وَ قَالَ أَخْرَجَهُ عَلِيٌّ ع إِلَى النَّاسِ حِينَ فَرَغَ مِنْهُ وَ كَتَبَهُ فَقَالَ لَهُمْ هَذَا كِتَابُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ كَمَا أَنْزَلَهُ اللَّهُ عَلَى مُحَمَّدٍ ص وَ قَدْ جَمَعْتُهُ مِنَ اللَّوْحَيْنِ فَقَالُوا هُوَ ذَا عِنْدَنَا مُصْحَفٌ جَامِعٌ فِيهِ الْقُرْآنُ لَا حَاجَةَ لَنَا فِيهِ فَقَالَ أَمَا وَ اللَّهِ مَا تَرَوْنَهُ بَعْدَ يَوْمِكُمْ هَذَا أَبَداً إِنَّمَا كَانَ عَلَيَّ أَنْ أُخْبِرَكُمْ حِينَ جَمَعْتُهُ لِتَقْرَءُوهُ اصول كافى جلد 4 صفحه : 443 رواية : 23

ترجمه : 23ـ سـالم بـن سـلمـة گـويد: مردى براى حضرت صادق عليه السلام قرآن مى خواند (و آنـحـضـرت گـوش مـيـداد) و مـن شـنـيـدم كه حروفى از آن كه مى خواند آنطور كه مردم مى خـوانـنـد نـبـود (و از نـظـر حـروف و قـرائت تفاوت داشت با آنچه مردم مى خوانند) حضرت صادق عليه السلام فرمود: از اين قرائت خود دارى كن (و اينگونه نخوان بلكه ) همانسان كه مردم قرائت ميكنند (و ميخوانند) تو نيز بخوان تا آنگاه كه حضرت قائم عليه السلام بـيـايـد و چـون حـضـرت قـائم عـليـه السـلام آيـد كـتـاب خـداى عزوجل را بر حد خودش خواهد خواند و آن مصحفى كه على عليه السلام نوشته است بيرون آورد، و فرمود: كه على عليه السلام پس از فراغت از آن براى مردم آورد به آنها فرمود: ايـن اسـت كـتـاب خـدا آنـچـنـانـكـه خـدا بـر مـحـمـد (ص ) نـازل كـرده اسـت و مـن از دو لوح آنـرا فـراهم كرده ام ، مردم گفتند: نزد ما مصحفى است كه قـرآن در آن گـرد آمده و ما باين (قرآن تو) نيازى نداريم ، على عليه السلام فرمود: هان بخدا سوگند كه هرگز پس از امروز آنار نخواهيد ديد، و فقط بر من (لازم ) بود كه پس از فراهم كردن و جمع كردنش شما را بدان آگاه كنم تا آنرا بخوانيد.

توضيح :
در اينكه اختلاف مصحف على عليه السلام با اين مصحفى كه اكنون در دست است آيا چگونه اخـتـلافـى بـوده وجـوه زيـادى گـفته اند و از رويهمرفته روايات و كلمات بزرگان چنين استنباط مى شود كه يكى دو اختلاف اساس ميان آندو وجود داشته :
يـكـى ايـنـكـه مـصحف على عليه السلام بترتيب نزول سوره ها و آيات جمع آورى شده است بـرخلاف اين قرآن موجود در دست مسلمين كه اين ترتيب در آن هيچگونه مراعات نشده است و چه بسيار آياتى كه در مكه نازل شده و در ضمن سوره مدنى جمع آورى شده و يا بعكس و هـم چـنـيـن در جـمـع آورى سـوره هـا ايـن تـرتـيب هيچگونه مراعات نشده و بسا هست كه اگر ترتيب نزول سوره ها و آيات مراعات مى شد حقائقى از قرآن مجيد اشاره شد.
و روى اين دو جهت اين خبر دلالت ندارد كه متن آن قرآن با قرآن موجود اختلاف داشته باشد و اين را دليل بر تحريف دانست ، چنانچه پيش از اين نيز گذشت .

24- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عـَنْ أَبـِيـهِ عـَنْ صـَفْوَانَ عَنْ سَعِيدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الْأَعْرَجِ قَالَ سـَأَلْتُ أَبـَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ الرَّجُلِ يَقْرَأُ الْقُرْآنَ ثُمَّ يَنْسَاهُ ثُمَّ يَقْرَأُهُ ثُمَّ يَنْسَاهُ أَ عَلَيْهِ فِيهِ حَرَجٌ فَقَالَ لَا اصول كافى جلد 4 صفحه : 445 رواية : 24

ترجمه : 24ـ سـعـيـد بـن عـبـداللّه عرج گويد: ا حضرت صادق عليه السلام پرسيدم از مردى كه قرآن را ميخواند سپس فراموش ‍ كند، و باز ميخواند و فراموش ميكند آيا بر او گناهى هست ؟ فرمود: نه .

25- عَلِيٌّ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّضْرِ بْنِ سُوَيْدٍ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ سُلَيْمَانَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ أَبِي ع مَا ضَرَبَ رَجُلٌ الْقُرْآنَ بَعْضَهُ بِبَعْضٍ إِلَّا كَفَرَ اصول كافى جلد 4 صفحه : 445 رواية : 25

ترجمه : 25ـ (اين حديث مانند حديث (17) از همين باب است كه با توضيحى كه داشت گذشت )

26- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ وَ مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى جَمِيعاً عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ جَمِيلٍ عَنْ سَدِيرٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ سُورَةُ الْمُلْكِ هِيَ الْمَانِعَةُ تـَمْنَعُ مِنْ عَذَابِ الْقَبْرِ وَ هِيَ مَكْتُوبَةٌ فِي التَّوْرَاةِ سُورَةَ الْمُلْكِ وَ مَنْ قَرَأَهَا فِي لَيْلَتِهِ فَقَدْ أَكْثَرَ وَ أَطَابَ وَ لَمْ يُكْتَبْ بِهَا مِنَ الْغَافِلِينَ وَ إِنِّي لَأَرْكَعُ بِهَا بَعْدَ عِشَاءِ الْآخِرَةِ وَ أَنـَا جـَالِسٌ وَ إِنَّ وَالِدِي ع كـَانَ يـَقـْرَأُهـَا فـِي يَوْمِهِ وَ لَيْلَتِهِ وَ مَنْ قَرَأَهَا إِذَا دَخَلَ عَلَيْهِ فِي قَبْرِهِ نَاكِرٌ وَ نَكِيرٌ مِنْ قِبَلِ رِجْلَيْهِ قَالَتْ رِجْلَاهُ لَهُمَا لَيْسَ لَكُمَا إِلَى مَا قِبَلِي سَبِيلٌ قـَدْ كـَانَ هَذَا الْعَبْدُ يَقُومُ عَلَيَّ فَيَقْرَأُ سُورَةَ الْمُلْكِ فِي كُلِّ يَوْمٍ وَ لَيْلَتِهِ وَ إِذَا أَتَيَاهُ مِنْ قـِبـَلِ جـَوْفـِهِ قَالَ لَهُمَا لَيْسَ لَكُمَا إِلَى مَا قِبَلِي سَبِيلٌ قَدْ كَانَ هَذَا الْعَبْدُ أَوْعَانِي سُورَةَ الْمـُلْكِ وَ إِذَا أَتـَيَاهُ مِنْ قِبَلِ لِسَانِهِ قَالَ لَهُمَا لَيْسَ لَكُمَا إِلَى مَا قِبَلِي سَبِيلٌ قَدْ كَانَ هَذَا الْعَبْدُ يَقْرَأُ بِي فِي كُلِّ يَوْمٍ وَ لَيْلَةٍ سُورَةَ الْمُلْكِ اصول كافى جلد 4 صفحه : 445 رواية : 26

ترجمه : 26ـ حضرت باقر عليه السلام فرمود: سوره ملك سوره مانعه (يعنى جلوگير) است ، كه از عـذاب قبر جلوگيرى كند و در تورات نيز بنام سوره ملك نوشته شده و هر كه آنرا در شب بخواند عمل بسيار و پاكيزه اى انجام داده ، و در آنشب با خواندن آن از غافلان نوشته نـشـود، و مـن در حـاليكه نشسته ام پس از نماز عشاء در ركوع آنرا مى خوانم (شايد مقصود ركـوع نـمـاز و تـيـره بـاشد) و پدرم عليه السلام آنرا در هر روز و شب ميخواند و هر كه آنرا بخواند (همين كه از دنيا رفت ) و در گورش نكير و منكر بر او در آيند از طرف پايش كه آيند پاهايش باندو گويند: از اينطرف راه نيست چون اين بنده بروى ما مى ايستاد و در هـر روز و شـب سـوره مـلك را مـيـخـواند، و چون از سوى شكمش در آيند، به آندو گويد: از ايـنـطـرف راه نـيـسـت ، زيـرا اين بنده سوره ملك را در من جاى داده ، و چون از جانب زبان (و سـرش ) در آيـند، زبان گويد: از اينطرف راه نيست چون اين بنده بوسيله من هر روز و هر شـب سـوره مـلك را مـيـخـواند، و چون از سوى شكمش در آيند، بآندو گويد: از اينطرف راه نيست ، زيرا اين بنده سوره ملك را در من جاى داده ، و چون از جانب زبان (و سرش ) در آيند، زبـان گـويد: از اينطرف راه نيست چون اين بنده بوسيله من هر روز و هر شب سوره ملك را مى خواند.

27- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيـَى عـَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ فَرْقَدٍ وَ الْمُعَلَّى بْنِ خُنَيْسٍ قَالَا كُنَّا عِنْدَ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع وَ مَعَنَا رَبِيعَةُ الرَّأْيِ فَذَكَرْنَا فَضْلَ الْقـُرْآنِ فـَقـَالَ أَبـُو عـَبـْدِ اللَّهِ ع إِنْ كَانَ ابْنُ مَسْعُودٍ لَا يَقْرَأُ عَلَى قِرَاءَتِنَا فَهُوَ ضَالٌّ فَقَالَ رَبِيعَةُ ضَالٌّ فَقَالَ نَعَمْ ضَالٌّ ثُمَّ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع أَمَّا نَحْنُ فَنَقْرَأُ عَلَى قِرَاءَةِ أُبَيٍّ اصول كافى جلد 4 صفحه : 445 رواية : 27

ترجمه : 27ـ عـبـداللّه بـن فـرقد و معلى بن خنيس گويند: ما در خدمت حضرت صادق (ع ) بوديم و ربيعة الراءى نيز با ما بود، پس ‍ ربيعه فضيلت قرآن را يادآور شد، حضرت صادق (ع ) فرمود: اگر ابن مسعود مطابق قرائت ما نمى خواند او گمراهست ربيعه گفت : گمراهست ؟ فـرمـود: آرى گمراه است ، سپس حضرت صادق (ع ) فرمود: اما مطابق قرائت ابى قرآن را مى خوانيم .

شــرح :
فيض (ره ) گويد: از اين حديث فهميده مى شود كه قرائت صحيح قرائت ابى بن كعب است و ايـنـكـه آن قـرائت مـوافـق قرائت اهل بيت عليهم السلام است ، جز اينكه قرائت ابى امروزه نـزد مـا مـضـبـوط نـيـسـت زيـرا قرائت او در تمام الفاظ بدست ما نرسيده ، و مجلسى (ره ) گـويـد: شـايـد امـام عـليـه السـلام از ربـيعه تقيه فرموده و از روى تقيه خود را تابع قرائت ابى معرفى كرده است .

28- عَلِيُّ بْنُ الْحَكَمِ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ الْقُرْآنَ الَّذِي جَاءَ بِهِ جـَبـْرَئِيلُ ع إِلَى مُحَمَّدٍ ص سَبْعَةَ عَشَرَ أَلْفَ آيَةٍ تَمَّ كِتَابُ فَضْلِ الْقُرْآنِ بِمَنِّهِ وَ جُودِهِ وَ يَتْلُوهُ كِتَابُ الْعِشْرَةِ اصول كافى جلد 4 صفحه : 634 رواية : 28

ترجمه : 28ـ حـضـرت صـادق (ع ) فـرمود: قرآنى كه جبرئيل براى محمد (ص ) آورد هفده هزار آيه بوده است . تـوضـيـح فيض (ره ) پس از آنكه كلام مشهور را درباره عدد آيات كه گفته اند: (6666) آيـه اسـت نـقـل كرده چنين گويد: ممكن است اين اختلاف از جهت شماره و حساب آيات پيدا شده باشد و ممكن است آياتى كه قرائت آنها منسوخ شده شده است نيز بحساب آمده باشد. پايان كتاب فضيلت قرآن و دنبالش كتاب معاشرت است

كتاب معاشرت و دستور چگونه زندگى كردن با مردم
كِتَابُ الْعِشْرَةِ

*باب اندازه واجب در معاشرت* بَابُ مَا يَجِبُ مِنَ الْمُعَاشَرَةِ

1- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ حَدِيدٍ عَنْ مُرَازِمٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع عـَلَيـْكـُمْ بـِالصَّلَاةِ فـِي الْمـَسـَاجـِدِ وَ حـُسـْنِ الْجِوَارِ لِلنَّاسِ وَ إِقَامَةِ الشَّهَادَةِ وَ حُضُورِ الْجَنَائِزِ إِنَّهُ لَا بُدَّ لَكُمْ مِنَ النَّاسِ إِنَّ أَحَداً لَا يَسْتَغْنِي عَنِ النَّاسِ حَيَاتَهُ وَ النَّاسُ لَا بُدَّ لِبَعْضِهِمْ مِنْ بَعْضٍ اصول كافى جلد 4 صفحه : 447 رواية : 1

ترجمه : 1ـ مـرازم گـويـد: حـضرت صادق (ع ) فرمود: بر شما باد بنماز در مسجدها، و به نيكى بـه هـمـسـايگان ، و اداى شهادت ، و حاضر شدن در تشييع جنازه ها، زيرا شما ناچاريد از زيـسـتـن بـا مردم ، و براستى كسى نيست كه تا زنده است از مردم بى نياز باشد و ناچار مردم بايد با همديگر سازش داشته باشند.

2- مـُحـَمَّدُ بـْنُ إِسـْمـَاعـِيـلَ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ وَ أَبُو عَلِيٍّ الْأَشْعَرِيُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجـَبَّارِ جَمِيعاً عَنْ صَفْوَانَ بْنِ يَحْيَى عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ وَهْبٍ قَالَ قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع كـَيـْفَ يـَنـْبـَغـِي لَنـَا أَنْ نـَصـْنـَعَ فِيمَا بَيْنَنَا وَ بَيْنَ قَوْمِنَا وَ فِيمَا بَيْنَنَا وَ بَيْنَ خـُلَطـَائِنـَا مِنَ النَّاسِ قَالَ فَقَالَ تُؤَدُّونَ الْأَمَانَةَ إِلَيْهِمْ وَ تُقِيمُونَ الشَّهَادَةَ لَهُمْ وَ عَلَيْهِمْ وَ تَعُودُونَ مَرْضَاهُمْ وَ تَشْهَدُونَ جَنَائِزَهُمْ اصول كافى جلد 4 صفحه : 447 رواية : 2

ترجمه : 2ـ معاوية بن وهب گويد: بحضرت صادق (ع ) عرضكردم : چگونه براى ما با مردمى كه بـا مـا آمـيـزش دارنـد شايسته است رفتار كنيم ؟ گويد كه در پاسخ فرمود: امانت آنها را بايشان بپردازيد، و (در هنگام نياز) گواهى بر سود و زيانشان بدهيد، و بيمارانشان را عـيـادت كـنـيـد و در جـنـازه مـرده هـاشان حاضر شويد (و در مراسم تشييع و دفن و كفن آنها شركت كنيد).

3- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ وَ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ جَمِيعاً عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ حَبِيبٍ الْخَثْعَمِيِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ عَلَيْكُمْ بِالْوَرَعِ وَ الِاجـْتـِهـَادِ وَ اشـْهَدُوا الْجَنَائِزَ وَ عُودُوا الْمَرْضَى وَ احْضُرُوا مَعَ قَوْمِكُمْ مَسَاجِدَكُمْ وَ أَحِبُّوا لِلنَّاسِ مـَا تـُحـِبُّونَ لِأَنـْفـُسـِكـُمْ أَ مـَا يـَسـْتَحْيِي الرَّجُلُ مِنْكُمْ أَنْ يَعْرِفَ جَارُهُ حَقَّهُ وَ لَا يَعْرِفَ حَقَّ جَارِهِ اصول كافى جلد 4 صفحه : 448 رواية : 3

ترجمه : 3ـ حـبـيـب خـثـمـمـى گـويـد: شـنيدم از حضرت صادق (ع ) كه مى فرمود: بر شما باد به پارسائى و كوشش در اطاعت ، و بر سر جنازه ها حاضر شويد، و بيمارها را عيادت كنيد و بـا مـردم در مـسـاجـد حـضـور بـهـم رسـانـيـد، و براى مردم چيزى را دوست داريد كه براى خـودتـان دوسـت داريد، آيا شرم نكند يكى از شما كه همسايه اش حق او را بشناسد ولى او حق همسايه اش را نشناسد.

4- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ وَهْبٍ قَالَ قُلْتُ لَهُ كَيْفَ يَنْبَغِي لَنَا أَنْ نَصْنَعَ فِيمَا بَيْنَنَا وَ بَيْنَ قَوْمِنَا وَ بَيْنَ خُلَطَائِنَا مِنَ النَّاسِ مـِمَّنْ لَيـْسـُوا عـَلَى أَمْرِنَا قَالَ تَنْظُرُونَ إِلَى أَئِمَّتِكُمُ الَّذِينَ تَقْتَدُونَ بِهِمْ فَتَصْنَعُونَ مَا يَصْنَعُونَ فَوَ اللَّهِ إِنَّهُمْ لَيَعُودُونَ مَرْضَاهُمْ وَ يَشْهَدُونَ جَنَائِزَهُمْ وَ يُقِيمُونَ الشَّهَادَةَ لَهُمْ وَ عَلَيْهِمْ وَ يُؤَدُّونَ الْأَمَانَةَ إِلَيْهِمْ اصول كافى جلد 4 صفحه : 448 رواية : 4

ترجمه : 4ـ مـعاوية بن وهب گويد: بحضرت عرضكردم : چگونه شايسته است براى ما كه با قوم خـود (يـعـنـى شيعيان ) و مردمانيكه با ما آميزش دارند و شيعه نيستند رفتار كنيم ؟ فرمود: نـگـاه كـنـيـد به پيشوايان خود آنانكه از آنها پيروى كنيد و هر طور آنها رفتار كنند شما نـيـز هـمـانـطـور رفـتار كنيد، بخدا سوگند آنها عيادت بيمارانشان را مى كنند، و بر سر جـنـازه هـاشان حاضر گردند و بسود و زيان آنها گواهى دهند و امانتهاى آنها را بآنها رد كنند.

5- أَبـُو عـَلِيٍّ الْأَشـْعـَرِيُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ وَ مُحَمَّدُ بْنُ إِسْمَاعِيلَ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شـَاذَانَ جـَمـِيعاً عَنْ صَفْوَانَ بْنِ يَحْيَى عَنْ أَبِي أُسَامَةَ زَيْدٍ الشَّحَّامِ قَالَ قَالَ لِي أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع اقْرَأْ عَلَى مَنْ تَرَى أَنَّهُ يُطِيعُنِي مِنْهُمْ وَ يَأْخُذُ بِقَوْلِيَ السَّلَامَ وَ أُوصِيكُمْ بِتَقْوَى اللَّهِ عـَزَّ وَ جـَلَّ وَ الْوَرَعِ فـِي دِيـنـِكـُمْ وَ الِاجْتِهَادِ لِلَّهِ وَ صِدْقِ الْحَدِيثِ وَ أَدَاءِ الْأَمَانَةِ وَ طُولِ السُّجـُودِ وَ حـُسـْنِ الْجِوَارِ فَبِهَذَا جَاءَ مُحَمَّدٌ ص أَدُّوا الْأَمَانَةَ إِلَى مَنِ ائْتَمَنَكُمْ عَلَيْهَا بَرّاً أَوْ فـَاجِراً فَإِنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص كَانَ يَأْمُرُ بِأَدَاءِ الْخَيْطِ وَ الْمِخْيَطِ صِلُوا عَشَائِرَكُمْ وَ اشْهَدُوا جـَنـَائِزَهـُمْ وَ عـُودُوا مـَرْضـَاهـُمْ وَ أَدُّوا حـُقـُوقـَهُمْ فَإِنَّ الرَّجُلَ مِنْكُمْ إِذَا وَرِعَ فِي دِينِهِ وَ صَدَقَ الْحـَدِيـثَ وَ أَدَّى الْأَمـَانـَةَ وَ حـَسُنَ خُلُقُهُ مَعَ النَّاسِ قِيلَ هَذَا جَعْفَرِيٌّ فَيَسُرُّنِي ذَلِكَ وَ يَدْخُلُ عَلَيَّ مِنْهُ السُّرُورُ وَ قِيلَ هَذَا أَدَبُ جَعْفَرٍ وَ إِذَا كَانَ عَلَى غَيْرِ ذَلِكَ دَخَلَ عَلَيَّ بَلَاؤُهُ وَ عَارُهُ وَ قـِيـلَ هـَذَا أَدَبُ جـَعـْفـَرٍ فـَوَ اللَّهِ لَحـَدَّثَنِي أَبِي ع أَنَّ الرَّجُلَ كَانَ يَكُونُ فِي الْقَبِيلَةِ مِنْ شـِيـعـَةِ عـَلِيٍّ ع فَيَكُونُ زَيْنَهَا آدَاهُمْ لِلْأَمَانَةِ وَ أَقْضَاهُمْ لِلْحُقُوقِ وَ أَصْدَقَهُمْ لِلْحَدِيثِ إِلَيْهِ وَصـَايـَاهـُمْ وَ وَدَائِعـُهـُمْ تـُسـْأَلُ الْعَشِيرَةُ عَنْهُ فَتَقُولُ مَنْ مِثْلُ فُلَانٍ إِنَّهُ لاَدَانَا لِلْأَمَانَةِ وَ أَصْدَقُنَا لِلْحَدِيثِ اصول كافى جلد 4 صفحه : 448 رواية : 5

ترجمه : 5ـ زيد شحام گويد: حضرت صادق (ع ) بمن فرمود: بهر كس از مردم ببينى پيروى از من كـنـنـد و بـگـفـتار من عمل كنند سلام مرا برسان ، و من بشما سفارش كنم كه نسبت به خداى عـزوجـل تـقـوى داشـته باشيد و در دين خود پارسا باشيد و در راه خدا كوشش كنيد، و بر راستگوئى و باءدا امانت و طول دادن سجده و نيكى با همسايه شما را سفارش مى كنم زيرا مـحـمـد صلى اللّه عليه و آله همين دستورات را آورده است هر كه بشما امانت سپرده باو پس بدهيد نيكرفتار باشد يا بد كردار، زيرا رسول خدا صلى اللّه عليه و آله دستور مى داد كـه سـوزن و نـخ را نـيـز بـصـاحـبـش پـس دهـيـد، و بـا فـامـيـل خـود پـيـونـد داشـته باشيد، و بجنازه مرده هاشان حاضر شويد، و بيمارانشان را عـيـادت كـنـيـد، و حـقـوقـشان را بپردازيد، زيرا هركس از شما كه در دينش پارسا باشد و راسـتـگو باشد و امانت را بصاحبش برگرداند و اخلاقش با مردم خوب باشد گويند: اين جـعـفـرى اسـت و ايـن مـرا شـاد كـنـد و از جـانـب او شـادى در (دل ) من آيد و گويند: اين روش پسنديده جعفر (بن محمد) است بخدا سوگند پدرم براى من حديث كرد كه مردى از شيعيان على عليه السلام در قبيله اى بود و زينت آن قبيله بشمار مى رفـت ، از هـمـه آنـهـا در پرداخت امانت بهتر بود، و حقوقشان را بهتر مراعات مى كرد، و در گـفـتـار راسـتـگـوتـر بـود، و در سـفـارشـات و هـمـه وصـيـتـهـاى اهـل قـبـيـله و سـپردهاشانرا آنان بدو مى سپردند و چون از او پرسش مى كردى مى گفتند: كيست مثل فلانكس ؟ او در پرداخت امانت و راستگوئى از همه ما بهتر است .

*باب خوش سلوكى با مردم* بَابُ حُسْنِ الْمُعَاشَرَةِ

1- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ حَرِيزٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع مَنْ خَالَطْتَ فَإِنِ اسْتَطَعْتَ أَنْ تَكُونَ يَدُكَ الْعُلْيَا عَلَيْهِمْ فَافْعَلْ اصول كافى جلد 4 صفحه : 449 رواية : 1

ترجمه : 1ـ مـحـمـد بـن مـسلم گويد: حضرت باقر (ع ) فرمود: با هر كه آميزش دارى اگر توانى دست عطايت را بسر آنها كشى و بآنها خيرى برسانى بكن .

2- عـِدَّةٌ مـِنْ أَصـْحـَابـِنـَا عـَنْ أَحـْمـَدَ بـْنِ مـُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حـَفـْصٍ عـَنْ أَبـِي الرَّبـِيـعِ الشَّامـِيِّ قـَالَ دَخَلْتُ عَلَى أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع وَ الْبَيْتُ غَاصٌّ بـِأَهـْلِهِ فِيهِ الْخُرَاسَانِيُّ وَ الشَّامِيُّ وَ مِنْ أَهْلِ الْآفَاقِ فَلَمْ أَجِدْ مَوْضِعاً أَقْعُدُ فِيهِ فَجَلَسَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع وَ كَانَ مُتَّكِئاً ثُمَّ قَالَ يَا شِيعَةَ آلِ مُحَمَّدٍ اعْلَمُوا أَنَّهُ لَيْسَ مِنَّا مَنْ لَمْ يَمْلِكْ نـَفـْسـَهُ عِنْدَ غَضَبِهِ وَ مَنْ لَمْ يُحْسِنْ صُحْبَةَ مَنْ صَحِبَهُ وَ مُخَالَقَةَ مَنْ خَالَقَهُ وَ مُرَافَقَةَ مَنْ رَافـَقَهُ وَ مُجَاوَرَةَ مَنْ جَاوَرَهُ وَ مُمَالَحَةَ مَنْ مَالَحَهُ يَا شِيعَةَ آلِ مُحَمَّدٍ اتَّقُوا اللَّهَ مَا اسْتَطَعْتُمْ وَ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ اصول كافى جلد 4 صفحه : 449 رواية : 2

ترجمه : 2ـ ابـى الربـيـع شـامـى گـويـد: وارد شدم بر حضرت صادق (ع ) ديدم كه اطاق پر از جـمـعـيـت اسـت از خـراسـانـى و شامى و ساير بلاد و من جائى كه بنشينم نيافتم ، حضرت صـادق (ع ) تـكـيـه كـرده بـود پـس روى دو پـا نـشـسـت و فـرمـود: اى شـيـعـه آل محمد آگاه باشيد كه از ما نيست آنكس كه هنگام خشم نتواند خوددارى كند، و (از ما نيست ) كـسيكه با هم نشين خود خوشرفتارى نكند، و با هم خوى خود خوش خلقى نكند، و با رفيق خـود رفـاقـت نـكـنـد، و بـا هـمـسايه خود خوش ‍ همسايگى نكند، و با هم خوراك خود مراعات خـوراك نـكـنـد، اى شـيـعـه آل مـحـمـد تـا بـتـوانـيـد از خـدا بـپـرهـيـزيـد و لا حول و لا قوة الا بالله .

3- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع فِي قـَوْلِ اللَّهِ عـَزَّ وَ جـَلَّ إِنّ ا نـَر اكَ مـِنَ الْمـُحـْسـِنِينَ قَالَ كَانَ يُوَسِّعُ الْمَجْلِسَ وَ يَسْتَقْرِضُ لِلْمُحْتَاجِ وَ يُعِينُ الضَّعِيفَ اصول كافى جلد 4 صفحه : 450 رواية : 3

ترجمه : 3ـ حـضـرت صـادق (ع ) در تـفـسـيـر گـفـتـار خـداى عـزوجـل (كه درباره يوسف عليه السلام فرمايد:) (((ما ترا از نيكوكاران دانيم ))) (سوره يـوسـف آيـه 36) فـرمـود: براى واردين جا باز مى كرد، و به نيازمندان وام مى داد، و به ناتوانان كمك مى كرد.

4- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ عَلَاءِ بْنِ الْفُضَيْلِ عَنْ أَبِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قـَالَ كـَانَ أَبـُو جـَعـْفـَرٍ ع يـَقـُولُ عـَظِّمـُوا أَصـْحَابَكُمْ وَ وَقِّرُوهُمْ وَ لَا يَتَهَجَّمْ بـَعـْضـُكـُمْ عَلَى بَعْضٍ وَ لَا تَضَارُّوا وَ لَا تَحَاسَدُوا وَ إِيَّاكُمْ وَ الْبُخْلَ كُونُوا عِبَادَ اللَّهِ الْمُخْلَصِينَ الصَّالِحِينَ اصول كافى جلد 4 صفحه : 450 رواية : 4

ترجمه : 4ـ و نـيـز فـرمـود عـليـه السـلام : كـه امـام بـاقـر (ع ) مـى فرمود: ياران خود را بزرگ شـمـاريـد و احـتـرامـشـان كنيد و برخى از شما بر برخى ديگر هجوم نبريد، و بهم زيان نـزنـيد و بر هم حسد نورزيد و از بخل بپرهيزيد تا از بندگان با اخلاص (و شايسته ) خدا باشيد.

شــرح :
فـيـض (ره ) گـويـد: (((بـرخى بر برخى ديگر هجوم نبريد))) يعنى سرزده بر او وارد نـشـويـد و در كـتـاب ايـمـان و كـفـر هـمـيـن حـديـث را كـليـنـى نقل فرمود باين عبارت : (((و لا يتهجم ))) و لفظ (((على ))) ندار و معنايش اينست كه او را از خود نرانيد و در برخى نسخه ها اينطور است (((ولا يتجهم ))) كه جيم بر هاء مقدم است ، يعنى : رو باو ترش نكنيد.

5- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيـَى عـَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ الْحَجَّالِ عَنْ دَاوُدَ بْنِ أَبِي يَزِيدَ وَ ثـَعـْلَبـَةَ وَ عـَلِيِّ بـْنِ عـُقـْبـَةَ عـَنْ بَعْضِ مَنْ رَوَاهُ عَنْ أَحَدِهِمَا ع قَالَ الِانْقِبَاضُ مِنَ النَّاسِ مَكْسَبَةٌ لِلْعَدَاوَةِ اصول كافى جلد 4 صفحه : 450 رواية : 5

ترجمه : 5ـ بـرخـى از راويـان از يـكـى دو امـام بـاقـر و صـادق عـليـهما السلام حديث كرده اند كه فرمود: ترش روئى بمردم دشمنى ببار آرد.