|
مشكاه الأنوار في غررالاخبار
باب ششم : در بيان عيبهاى نفس وجهاد بانفس وصفت عقل وقلب
ابوالفضل على بن رضى الدين
... الطبرسى
- ۳۶ -
حديث
- وقال ما قسم الله اد بشى ء أ فضل من
العقل نوم العاقل أ فضل من سهر الا حمق وما بعث الله نبيا
ولارسولاحتى يستكمل العقل وكان عقله أ فضل من عقل جميع أ مته
وعسى أ ن يكون فى أ مته من هوأ شد اجتهادا منه
رسول خدا صلى الله عليه وآله فرمود:
خداوند در بين بندگان چيزى را برتر از عقل قسمت نكرد، خوابيدن
عاقل از بيدارى احمق بهتر است ، وخداوند هيچ پيامبر ورسولى را
برنيانگيخت مگر اينكه عقلش را كامل گرداند، وعقلش از عقل همه
امتش بيشتر بود، وچه بسا ممكن بود در بين امتش كسى مى بود كه
كوشش اودر عبادت بيش از او باشد. |
حديث
- ذكر بين يدى أ مير المؤ منين ع ثروة
أ هل الشام وفقهل العراق فقال أ ما علمتم أ ن عقل الرجل محسوب
عليه من رزقه
در حضور اميرمؤ منان عليه السلام از
ثروت شاميان وفقر عراقيها صحبت شد، فرمود: آيا نمى دانيد كه
عقل مرد هم جزء روزيش به حساب مى آيد؟ |
حديث
- من كتاب الزهد عن محمد بن مسلم عن أ
حدهما ع قال :
لما خلق الله العقل قال له أ دبر فأ دبر ثم قال له أ قبل فأ
قبل فقال فوعزتى ما خلقت خلقا هوأ حسن منك إ ياك آمر وإ ياك أ
نهى وإ ياك أ عاقب وإ ياك أ ثيب
امام باقر، يا امام صادق عليه السلام
يم فرمايد: چون خداوند عقل را آفريد به اوفرمود: عقب برو! عقب
رفت ، بعد فرمود: پيش آى ! جلو آمد، سپس فرمود: به عزتم سوگند
آفريده اى بهتر از توخلق نكردم ، تورا امر مى كنم وتورا نهى مى
كنم ، وتورا عقاب مى كنم وتورا پاداش مى دهم . |
حديث
- قال أ بوالحسن ع إ ن الله خلق العقل
فقال له أ قبل وأ دبر فأ قبل و أ دبر فقال وعزتى ما خلقت شيئا
أ حسن منك وأ حب إ لى منك بك آخذ و بك أ عطى
امام كاظم عليه السلام فرمود: خداوند
عقل را آفريد، سپس به او فرمود: پس وپيش برو، اوهم پس وپيش رفت
، سپس فرمود: به عزتم سوگند، چيزى بهتر ومحبوبتر از تونيافريدم
، به وسيله تومؤ اخذه مى كنم و مى بخشم . |
حديث
- عن أ بى عبد الله ع قال :
دعامة الا سلام العقل ومنه الفطنة والفهم والحفظ والعلم
وبالعقل يكمل وهودليله ومبصره ومفتاح أ مره فإ ذا كان تأ ييد
عقله من النور كان عالما حافظا زاكيا فطنا فهما فعلم بذلك كيف
ولم وحيث وعرف من نصحه و من غشه فإ ذا عرف ذلك عرف مجراه
وموصوله ومفصوله وأ خلص له الوحدانية لله والا قرار بالطاعة فإ
ذا فعل ذلك كان مستدركا لما فات واردا على ما هوآت فعرف ما
هوفيه ولا ى شى ء هوهاهنا ومن أ ين يأ تى وإ لى ما هوصائر وذلك
كله من تأ ييد العقل
امام صادق عليه السلام فرمود: ستون
اسلام عقل است ، وهوش وفهم وحافظه ودانش از عقل سرچشمه مى
گيرند، وبه وسيله عقل كامل مى شوند، وعقل راهنما وبينا كننده
وكليد كار اوست ، وچون عقلش به نور خدايى تاءييد شود، دانشمند
وحافظ وزيرك وفهميده باشد، واز اين رو بداند كه چگونه وچرا
وكجاست وخير خواه وبدخواهش را بشناسد، و چون آن را شناخت راه
زندگى وراه رسيدن وجدا شدن خود را بداند، ودر يگانگى خدا
واعتراف به فرمانبرداريش مخلص شود، وچون چنين كند آنچه را از
دست رفته جبران كند بر آينده مسلط گردد وموقعيت خود را بداند،
واينكه براى چه اينجاست ، واز كجا آمده وبه كجا خواهد رفت ،
تمام اينها از تاءييدات عقل است . |
حديث
- من كتاب المحاسن :
عن سماعة بن مهران قال كنت عند أ بى عبد الله ع وعنده عدة من
مواليه فجرى ذكر العقل والجهل فقال أ بوعبد الله اعرفوا العقل
وجنده والجهل وجنده تهتدوا قال سماعة فقلت جعلت فداك لانعرف إ
لاما عرفتنا فقال أ بوعبد الله إ ن الله جل ثناؤ ه خلق العقل
وهوأ ول خلق خلقه من الروحانيين عن يمين العرش من نوره فقال له
أ دبر فأ دبر ثم قال له أ قبل فأ قبل فقال الله عز وجل له
خلقتك خلقا عظيما وكرمتك على جميع خلقى قال ثم خلق الجهل فقال
له أ دبر فأ دبر ثم قال له أ قبل فلم يقبل فقال الله له
استكبرت فلعنه ثم جعل للعقل خمسة وسبعين جندا فلما رأ ى الجهل
ما أ كرم الله به العقل وما أ عطاه الله أ ضمر له العداوة فقال
الجهل يا رب هذا خلق مثلى خلقته وكرمته وقويته وأ نا ضده
ولاقوة لى به فأ عطنى من الجند مثل ما أ عطيته فقال نعم فإ ن
عصيت بعد ذلك أ خرجتك وجندك من رحمتى قال قد رضيت فأ عطاه خمسة
وسبعين جندا فكان مما أ عطى الله العقل من الخمسة والسبعين
الجند الخير وهووزير العقل و جعل ضده الشر وهووزير الجهل والا
يمان وضده الكفر والتصديق و ضده الجحود والرجاء وضده القنوط
والعدل وضده الجور والرضا و ضده السخط والشكر وضده الكفران
واليأ س وضده الطمع والتوكل و ضده الحرص والرأ فة وضدها القسوة
والرحمة وضدها الغضب والعلم و ضده الجهل والفهم وضده الحمق
والعفة وضدها التهتك والزهد وضده الرغبة والرفق وضده الخرق
والرهبة وضدها الجرأ ة والتواضع وضده التكبر والتؤ دة وضدها
التسرع والحلم وضده السفه والصمت وضده الهذر والاستسلام وضده
الاستكبار والتسليم وضده التجبر والعفوو ضده الحقد والرقة
وضدها القسوة واليقين وضده الشك والصبر وضده الجزع والصفح وضده
الانتقام والغنى وضده الفقر والتفكر وضده السهو والحفظ وضده
النسيان والتعطف وضده القطيعة والطاعة وضدها المعصية والقنوع
وضده الحرص والمواساة وضدها المنع والمودة و ضدها العداوة
والوفاء وضده الغدر والخضوع وضده التطاول والحق و ضده الباطل
والسلامة وضدها البلاء والحب وضده البغض والصدق و ضده الكذب
والا مانة وضدها الخيانة والا خلاص وضده الشوب و الشهامة وضدها
البلادة والفهم وضده الغباوة والمعرفة وضدها الا نكار و
المداراة وضدها المكاشفة وسلامة الغيب وضدها المماكرة والكتمان
و ضده الا فشاء والصلاة وضدها الا ضاعة والصوم وضده الا فطار
والجهاد وضده النكول والحج وضده نبذ الميثاق وصون الحديث وضده
النميمة وبر الوالدين وضده العقوق والحقيقة وضدها الرياء
والمعروف وضده المنكر والستر وضده التبرج والتقية وضدها الا
ذاعة والا نصاف وضده الحمية والتهيئة وضدها البغى والنظافة
وضدها القذارة والحياء وضده الخلع والقصد وضده العدان والراحة
وضدها التعب والسهولة وضدها الصعوبة والبركة وضدها المحق
والعافية وضدها البلاء والقوام وضده المكاثرة والحكمة وضدها
الهوى والوقار وضده الخفة والسعادة و ضدها الشقاوة والتوبة
وضدها الا صرار والاستغفار وضده الاغترار و المحافظة وضدها
التهاون والدعاء وضده الاستنكاف والنشاط وضده الكسل والفرح
وضده الحزن والا لفة وضدها العصبية والسخاء وضده البخل
فلاتجتمع هذه الخصال كلها من أ جناد العقل إ لافى نبى أ و وصى
نبى أ ومؤ من قد امتحن الله قلبه بالا يمان وأ ما سائر ذلك من
موالينا فإ ن أ حدهم لايخلومن أ ن يكون فيه بعض هذه الجنود حتى
يستكمل و ينقى من جنود الجهل فعند ذلك يكون فى الدرجة العليا
مع الا نبياء و الا وصياء وإ نما يدرك الفوز بمعرفة العقل
وجنوده ومجانبة الجهل و جنوده وفقنا الله وإ ياكم لطاعته
ومرضاته
سماعة بن مهران گويد: خدمت حضرت صادق
عليه السلام بودم وجمعى از دوستان ايشان هم حضور داشتند، صحبت
از عقل وجهل به ميان آمد، امام صادق عليه السلام فرمود: عقل
ولشكريانش را وجهل و لشكريانش را بشناسيد تا هدايت شويد، سماعه
گويد: عرض كردم : فدايت شوم ، غير از آنچه شما به ما بفهمانيد
نمى دانيم ، امام صادق عليه السلام فرمود خداوند جل ثناؤ ه عقل
را آفريد اواولين مخلوقاتش بود كه از نور خويش واز طرف راست
عرش آفريد، سپس به اوفرمود: پس رواوپس رفت ، بعد فرمود: پيش
آى ، اوپيش آمد، خداوند عزوجل به اوفرمود: تورا با عظمت آفريدم
، وبر تمامى آفريدگانم شرافت بخشيدم .
فرمود: سپس جهل را آفريد به اوفرمود: عقب برو، عقب رفت ، بعد
فرمود: پيش آى ، اوقبول نكرد، خداوند به اوفرمود: گردن كشى
كردى ، اورا از رحمت خود دور ساخت ، سپس براى عقل هفتاد وپنج
لشكر قرار داد، چون جهل مكرمت وعطاى خداوند را نسبت به عقل
ديد، دشمنى اورا به دل گرفت ، وعرض كرد: پروردگارا، اينهم
مخلوقى مثل من است ، اورا آفريدى وگراميش داشتى وتقويتش نمودى
، ومن ضد اوهستم وبر او توانايى ندارم ، آنچه از لشكر به
اودادى به من هم عطا كن ، فرمود: بلى مى دهم ، اما اگر بعد از
آن نافرمانى كردى توولشكريانت را از رحمت خود بيرون كنم ، عرض
كرد: خشنود شدم ، به اونيز هفتاد وپنج لشكر عطا فرمود: هفتاد
وپنج لشكرى كه خداوند به عقل عنايت كرد بدين قرار است : نيكى و
آن وزير عقل است ، وضد اورا بدى قرار داد كه وزير جهل است ،
وايمان و ضدش كفر، وتصديق وحق ضدش انكار حق ، اميد وضدش نوميدى
، دادگرى وضدش ستم ، خشنودى وضد آن سخط وناخشنودى ، شكر و ضد
آن ناسپاسى ، ناميدى از رحمت خدا وضدش چشم داشت ، توكل بر خدا
وضدش حرص وآز، نرم دلى وضدش سخت دلى ، مهربانى وضدش خشم ،
دانش وضدش نادانى ، شعور وضدش حماقت ، پاكدامنى وضد آن پرده
درى ، پارسايى وضدش دنياپرستى ، خوشرفتارى وضدش بدرفتاى ، پروا
داشتن وضد آن گستاخى ، فروتنى وضد آن خودپسندى ، آرامى و ضدش
شتابزدگى ، بردبارى وضدش بى خردى ، خاموشى وضدش پرگويى ، رام
بودن وضدش گردنكشى ، تسليم حق شدن وضدش زور گويى ، گذشت وضدش
كينه ورزى ، نرم دلى وضدش سخت دلى ، يقين و ضدش شك ، شكيبايى
وضدش بى تابى ، چشم پوشى وضد آن انتقام جويى ، بى نيازى وضدش
فقر، تفكر وضدش اشتباه در خاطر نگهداشتن و ضدش فراموشى ،
مهرورزى وضدش كناره گيرى ، فرمانبردارى وضد آن نافرمانى قناعت
وضد آن حرص وآز، تشريك مساعى وضد آن دريغ و خوددارى ، دوستى
وضد آن دشمنى ، پيمان داير وضدش پيمان شكنى ، فروتنى وضد آن
بلندى جستن ، حق وضدش باطل ، سلامتى وضدش گرفتارى ، دوستى
وضد آن تنفر، راستى وضدش دروغگوئى ، امانت ضدش خيانت ، اخلاص
وضد آن آميختن با ناخالص ، چالاكى وضد آن سستى ، فهم ودرك وضدش
كودنى ، شناسايى وضدش انكار، مدارا و ضدش پرده درى ، يك رويى
وضد آن دغلى ومكر، كتمان كردن وضدش فاش كردن ، نمازگزاردن
وضدش تباه كردن نماز، روزه گرفتن وضدش افطار كردن ، جهاد وضدش
فرار از جنگ ، حج وضدش پيمان حج شكستن ، سخن نگهدارى وضدش سخن
چينى ، نيكى به پدر ومادر وضدش نافرمانى از آن دو، حقيقت
وضدش رياكارى ، كار نيك وضدش كار ناپسند، خودپوشى وضد آن
خودآرايى ، تقيه وضدش بى پروايى ، انصاف وضدش جانبدارى باطل
، خودآرايى براى شوهر وضد آن زنا، پاكيزگى وضد آن پليدى ، حيا
وضد آن بى حيايى ، ميانه روى وضد آن تجاوز از حد، آسودگى وضد
آن خود را به رنج انداختن ، آسانى وضد آن سختى ، بركت وضد آن
بى بركتى ، تندرستى وضد آن گرفتارى ، اعتدال وضد آن افزون طلبى
، حكمت وضد آن پيروى هوا، متانت وضد آن جلفى ، سعادت وضد آن
شقاوت ، توبه وضد آن اصرار بر گناه ، طلب آمرزش وضد آن بيهوده
طمع بستن ، مراقبت وضد آن سهل انگارى ، دعا وضد آن سرباز زدن ،
خرمى و ضد آن كسالت ، خوشدلى وضد آن اندوه ، انس وضد آن عصبانى
شدن ، سخاوت وضدش بخل .
تمام اين صفات كه لشكريان عقلند جز در پيغمبر يا جانشين اويا
مؤ منى كه خدا دلش را به ايمان آزموده جمع نشود، واما سايرين
از دوستان ما، برخى از اينها را دارند تا تدريجا همه را
دريابند، واز لشكريان جهل پرهيز كنند، در اين هنگام اينان در
مقام اعلى با پيامبران وجانشينان آنان همراه شوند، و اين سعادت
با شناخت عقل ولشكريانش ودورى از جهل ولشكريانش به دست آيد،
خداوند ما وشما را در راه فرمانبردارى وجلب رضايتش موفق بدارد. |
فصل سوم : در بيان قلب
فصل الثالث فى ذكر القلب
حديث
قال الله تعالى إِنَّ فِى ذ لِكَ
لَذِكْرى لِمَنْ ك انَ لَهُ قَلْبٌ
خداوند متعال فرمود: در اين (قدرت
الهى ) تذكرى است براى كسى كه قلب (عقل ) دارد. |
حديث
- من المحاسن عن أ بى عبد الله قال إ
ن القلب يتلجلج فى الجوف يطلب الحق فإ ذا أ صابه اطمأ ن وقر ثم
تلاأ بوعبد الله هذه الا ية فَمَنْ يُرِدِ اللّ هُ أَنْ
يَهْدِيَهُ إ لى قوله كَأَنَّم ا يَصَّعَّدُ فِى السَّم اءِ
امام صادق عليه السلام فرمود: قلب در
باطن انسان جولان مى كند ودنبال حق مى گردد، چون به حق رسيد
مطمئن مى گردد واستقرار پيدا مى كند، سپس امام عليه السلام اين
آيه را تلاوت فرمود: (پس هر كه را خداوند بخواهد هدايت كند) تا
(گويا مى خواهد به آسمان رود). |
حديث
- عن الصادق ع قال :
إِنَّ السَّمْعَ وَ الْبَصَرَ وَ الْفُؤ ادَ كُلُّ أُول ئِكَ ك
انَ عنه مَسْؤُلًا قال يسئل السمع عما سمع والبصر عما نظر إ
ليه والفؤ اد عما عقد عليه
امام صادق عليه السلام در تفسير آيه
(همانا گوش وچشم و قلب ، همه اينها مورد سؤ ال واقع شوند)
فرمود: از گوش در مورد آنچه شنيده واز چشم از آنچه ديه واز قلب
در مورد تصميماتى كه گرفته سؤ ال مى شود. |
حديث
- عن أ بى عبد الله ع عن أ بيه ع قال
:
ما من شى ء أ فسد للقلب من الخطيئة إ ن القلب ليواقع الخطيئة
فما تزال به حتى تغلب عليه فيصير أ سفله أ علاه وأ علاه أ سفله
امام صادق عليه السلام از پدر
بزرگوارش نقل كند كه فرمود: هيچ چيز گناه دل را آلوده نكند،
قلب با گناه روبرومى شود واين روبرويى ادامه دارد تا گناه بر
قلب پيروز شود، آنگاه قلب زيرورو مى گردد. |
حديث
- عنه قال إ ذا التقيتم فتذاكروا فإ ن
ذلك حياة للقلوب
امام صادق عليه السلام فرمود: هر گاه
يكديگر را ملاقات كرديد با همديگر مذاكره كنيد، مذاكره كردن
مايه زنده نگهداشتن دل است . |
حديث
- من كتاب روضة الواعظين :
قال النبى ص فى الا نسان مضغة إ ذا هى سلمت وصحت سلم بها سائر
الجسد وإ ذا هى سقمت سقم بها سائر الجسد وفسد وهى القلب
پيامبر خدا صلى الله عليه وآله فرمود:
در آدمى پاره گوشتى است كه هر گاه سالم باشد تمام بدن سالم است
، وهر گاه بيمار شود تمام بدن بيمار گردد، وآن قلب است . |
حديث
- وقال ثلاث يمتن القلب استماع
اللهووطلب
الصيد وإ تيان باب السلطان
رسول خدا صلى الله عليه وآله فرمود:
سه چيز دل را مى ميراند: شنيدن لهو، به دنبال شكار رفتن ، به
در خانه سلطان رفتن . |
حديث
- وقال ص أ ربع يفسدن القلب وينبتن
النفاق فى القلب كما ينبت الماء الشجر استماع اللهووالبذاء وإ
تيان باب السلطان وطلب الصيد
رسول خدا صلى الله عليه وآله فرمود:
چهار چيز قلب را فاسد و در آن نفاق را مى روياند، همانگونه كه
آب درخت را مى روياند: شنيدن لهوو سخنان بيهوده ، ياوه سرايى ،
ورفتن به در خانه سلطان ودنبال شكار رفتن . |
حديث
- وقال أ ربع يمتن القلب الذنب على
الذنب وكثرة
مثافنة النساء يعنى محادثتهن ومماراة الا حمق تقول ويقول
ولايرجع إ لى خير أ بدا ومجالسة الموتى فقيل يا رسول الله وما
الموتى قال كل غنى مترف
رسول خدا صلى الله عليه وآله فرمود:
چهار چيز دل را مى ميراند گناه روى گناه ، زياد حرف زدن
ومعاشرت كردن با زنان ، مجادله با احمق ، با اوگفتگوكنى
واوهرگز به سوى خير كشيده نشود، همنشينى با مردگان ، عرض شد:
اى رسول خدا! مردگان كيانند؟ فرمود: هر ثروتمند خوش گذران . |
حديث
- وقال من علامات الشقاء جمود العين
وقسوة القلب وشدة الحرص فى طلب الرزق والا صرار على الذنب
رسول خدا صلى الله عليه وآله فرمود:
از علامات شقاوت : خشك شدن چشم از اشك وسنگدلى ، وحريص بودن در
طلب روزى ، اصرار بر گناه است . |
حديث
- قال أ مير المؤ منين ع :
إ ن هذه القلوب لتمل كما تمل الا بدان فابتغوا لها طرائف
الحكمة وإ ن للقلوب إ قبالاوإ دبارا فإ ذا أ قبلت فاحملوها على
النوافل وإ ذا أ دبرت فاقتصروا بها على الفرائض
امير مؤ منان عليه السلام فرمود: دلها
خسته مى شوند همانگونه كه بدنها خسته مى شوند، تازه هاى حكمتها
را براى آن طلب كنيد، دلها گاهى (به انسان ) روى مى آورند،
وگاهى پشت مى كنند، هر گاه روى آوردند آنها را با مستحبات
مشغول سازيد، وهر گاه پشت كردند به واجبات اكتفا كنيد. |
حديث
- قال الباقر ع ما من شى ء أ فسد
للقلب من الخطيئة إ ن القلب ليواقع الخطيئة فما تزال به حتى
تغلب عليه فيصير أ سفله أ علاه وأ علاه أ سفله
رسول خدا صلى الله عليه وآله فرمود:
از علامات شقاوت : خشك شدن چشم از اشك وسنگدلى ، وحريص بودن در
طلب روزى ، و اصرار بر گناه است . |
حديث
- قال النبى ص إ ن المرء إ ذا أ ذنب
كانت نكتة سوداء فى قلبه فإ ن تاب ونزع فاستغفر صقل قلبه منها
وإ ن زاد فذلك الرين الذى ذكره الله تعالى فى كتابه كَلّ ا
بَلْ ر انَ عَلى قُلُوبِهِمْ م ا ك انُوا يَكْسِبُونَ
پيامبر خدا صلى الله عليه وآله فرمود:
هنگامى كه انسان گناه كند نقطه سياهى در دل اوپيدا مى شود، اگر
توبه كند واستغفار نمايد دلش از آن پاك گردد، واگر گناهش
اضافه شود آن نقطه نيز بيشتر گردد، واين همان رين (زنگارى )
است كه خداى متعالى در كتابش فرموده : (نه اين چنين است كه مى
پندارند، بلكه اعمالشان چون زنگارى بر دلهايشان نشسته ). |
حديث
- قال أ مير المؤ منين ع :
ما جفت الدموع إ لالقسوة القلوب وما قست القلوب إ لالكثرة
الذنوب
اميرمؤ منان عليه السلام فرمود: اشكها
خشك نشد مگر به واسطه قساوت دلها، ودلها سخت نگشت جز به وسيله
بسيارى گناهان . |
حديث
- قال النبى ص لكل شى ء معدن ومعدن
التقوى قلوب العارفين
پيامبر خدا صلى الله عليه وآله فرمود:
براى هر چيزى معدنى است ، ومعدن تقوا دلهاى عارفين است . |
حديث
- قال لقمان لابنه يا بنى جالس
العلماء وزاحمهم بركبتك فإ ن الله عز وجل يحيى القلوب بنور
الحكمة كما يحيى الا رض من ماء السماء
لقمان به فرزندش فرمود: فرزندم ، با
علما تنگاتنگ همنشين شو، وبا آنها محشور باش ، زيرا خداى عز
وجل دلها را به نور حكمت زنده مى كند، همانگونه كه زمين را از
آب زنده مى دارد. |
حديث
- حدثنا الفقيه موفق الدين الحسن بن
محمد الصوفى السروى عن شيوخه عن النبى ص إ نه قال أ جيعوا أ
كبادكم وأ عروا صوركم وأ شعثوا رءوسكم وصبوا عليكم جلباب الحزن
و
جالسوا الناس قليلاومع الله كثيرا لعلكم ترون الحق بقلوبكم
رسول خدا صلى الله عليه وآله فرمود:
جگرهاى خود را گرسنه نگه داريد، وصورتهاى خود را برهنه دارريد،
وموهاى خود را ژوليده كنيد، ولباس اندوه بپوشيد، وبا مردم كم
نشينيد وبا خدا بسيار، شاهد حق را با دلهايتان ببينيد. |
حديث
- من عيون الا خبار عن الرضا ع قال :
من جلس مجلسا يحيا فيه أ مورنا لم يمت قلبه يوم تموت القلوب
امام رضا عليه السلام فرمود: هر كس در
مجلسى حاضر شود كه در آن فضائل ما بيان مى شود، دلش نخواهد
مرد؛ در آن روزى كه دلها خواهند مرد. |
حديث
- قال الصادق ع القصد إ لى الله
بالقلوب أ بلغ من القصد إ ليه بالبدن وحركات القلوب أ بلغ من
حركات الا عمال
امام صادق عليه السلام فرمود: توجه به
خدا به وسيله دلها رساتر از توجه به خدا توسط بدن است ، وحركات
دلها از حركات عملها رساتر است . |
فصل چهارم در تنهايى وگوشه گيرى
الفصل رابع فى الخلوة والعزلة وما يليق بهما
حديث
- من كتاب المحاسن :
عن أ بى بصير قال قال أ بوعبد الله ع العزلة عبادة وإ ن أ قل
العيب على المرء قعوده فى منزله
امام صادق عليه السلام فرمود: گوشه
گيرى عبادت است ، و كمترين عيب يك انسان نشستن اودر منزلش مى
باشد. |
حديث
- عنه قال ما كان عبد ليحبس نفسه على
الله إ لاأ دخله الجنة
امام صادق عليه السلام فرمود: هر بنده
اى كه نفس خويش را براى خدا زندانى نمايد، خداوند اورا وارد
بهشت نمايد. |
حديث
- عن الصادق ع قال :
إ ن الله تبارك وتعالى أ وحى إ لى نبى من أ نبياء بنى إ سرائيل
إ ن أ حببت أ ن تلقانى غدا فى حظيرة القدس فكن فى الدنيا وحيدا
غريبا مهموما محزونا مستوحشا من الناس بمنزلة الطير الذى يطير
فى أ رض القفار ويأ كل من رءوس الا شجار ويشرب من ماء العيون
فإ ذا كان الليل آوى وحده ولم يأ و مع الطيور استأ نس بربه
واستوحش من الطيور
امام صادق عليه السلام فرمود: خداوند
تبارك وتعالى به پيامبرى از پيامبران بنى اسرائيل وحى فرمود:
اگر دوست دارى فرداى قيامت مرا در حظيرة القدس ببينى ، در دنيا
تنها واندهگين وغمناك باش ، و از مردم بترس هماننده پرنده اى
كه در زمينى خشك پروراز مى كند وسر شاخه درختان را مى خورد واز
آب چشمه ها مى نوشد، هنگام شب تنها به لانه اش پناه مى برد،
وبه ساير پرندگان پناهنده نمى شود، با پروردگارش ماءنوس واز
ساير پرندگان وحشت دارد. |
حديث
- قال رسول الله ص :
إ ن الله جل جلاله أ وحى إ لى الدنيا أ تعبى من خدمك وأ خدمى
من رفضك وإ ن العبد إ ذا تخلى بسيده فى جوف الليل المظلم
وناجاه أ ثبت الله النور فى قلبه فإ ذا قال يا رب ناداه الجليل
جل جلاله لبيك عبدى سلنى أ عطك و توكل على أ كفك ثم يقول جل
جلاله للملائكة ملائكتى انظروا إ لى عبدى قد تخلى بى فى جوف
الليل المظلم والبطالون لا هون والغافلون ينامون اشهدوا أ نى
قد غفرت له ثم قال ص عليكم بالورع والاجتهاد و ازهدوا فى هذه
الدنيا الزاهدة فيكم فإ نها غدارة دار فناء وزوال كم من مغتر
بها قد أ هلكته وكم من واثق بها قد خانته وكم من معتمد عليها
قد خدعته و أ سلمته واعلموا أ ن إ مامكم طريقا مهولاوسفرا
بعيدا وممركم على الصراط ولابد للمسافر من زاد فمن لم يتزود
وسافر عطب وهلك وخير الزاد التقوى
رسول خدا صلى الله عليه وآله فرمود:
خداوند جل جلاله به دنيا وحى فرمود: هر كس به توخدمت كرد اورا
به سختى بيانداز، وهر كه تورا ترك كرد به اوخدمت نما، هر گاه
بنده با مولايش در لى سياه شب خلوت كند واورا بخواند، خداوند
نورى در دلش پديد آورد، هر گاه بگويد: پروردگارا! آن با عظمت
وشكوه پاسخش دهد: شنيدم بنده من ، حال هر چه از من مى خواهى
طلب كن تا عطايت كنم ، وبر من توكل كن تا تورا كفايت كنم ، سپس
به فرشتگان مى فرمايد: اى ملائكه من ، به بنده ام توجه كنيد كه
در دلش سياه شب با من خلوت كرده ، در حالى كه بى كار وولگردها
وقت خود را به لهومى گذرانند وغافلان در خوابند، گواه باشيد كه
من اورا آمرزيدم .
سپس رسول خدا صلى الله عليه وآله فرمود: از خدا بترسيد ومشغول
عبادت باشيد، واز دنيايى كه به شما بى ميل است كناره گيريد،
دنيايى كه فريب دهنده وخانه اى گذرا وزوال پذير است ، چه گول
خورنده هايى كه به وسيله آن به هلاكت افتادند، وچه اطمينان
كنندگان به دنيا كه به آنان خيانت كرد، وچه اعتماد كنندگان بر
دنيا كه مورد نيرنگ آن قرار گرفتند ودنيا آنان را به زانودر
آورد، بدانيد كه پيش روى شما راهى بس هولناك وسفرى دور و
عبورتان از پل صراط است ، ومسافر بايد زاد وتوشه برگيرد، هر كه
بى زاد و توشه سفر كند به سختى افتد وهلاك گردد، وبهترين توشه
اين راه تقوى است . |
حديث
- عن الرضا ع قال :
مر على بن الحسين ع برجل وهويدعوالله أ ن يرزقه الصبر فقال أ
لالاتقل هذا ولكن سل الله العافية والشكر على العافية فإ ن
الشكر على العافية خير من الصبر على البلاء كان دعاء النبى
اللهم إ نى أ سأ لك العافية والشكر على العافية فى الدنيا والا
خرة
امام رضا عليه السلام فرمود: حضرت
سجاد عليه السلام به مردى برخورد كه دعا مى كرد خدا به اوصبر
دهد، حضرت فرمود: اينگونه نگو، بلكه از خدا سلامتى وتوفيق شكر
بر سلامتى بخواه ، زيرا شكر بر سللامت بهتر از صبر بر گرفتارى
است ، پيامبر خدا اينگونه دعا مى فرمود: ((خدايا
من از توسلامت وشكر بر سلامت مى طلبم ، وسلامت كامل در دنيا
وآخرت )). |
حديث
- من كتاب النبوة عن أ نس بن مالك قال
إ ن عبد الله بن سلام سأ ل النبى ص عن شعيب فقال النبى هوالذى
بشر بى وبأ خى عيسى ابن مريم فقال جل جلاله لشعيب قم فى قومك
فأ وح على لسانك فلما قام شعيب أ نطق الله عز وجل على لسانه
بالوحى ومن جملة قوله عز وجل لا مة شعيب كيف دعاؤ هم وإ نما
هوقول بأ لسنتهم والعمل من ذلك بعيد و إ نى قضيت يوم خلقت
السماء والا رض أ ن أ جعل النبوة فى الا نبياء وأ ن أ حول
الملك فى الدعاء والعز فى الا ذلاء والقوة فى الضعفاء والغنى
فى الفقراء
عبدالله بن سلام از رسول خدا صلى الله
عليه وآله درباره شعيب نبى پرسيد، حضرت فرمود: اوهمان كسى است
كه به رسالت من و برادرم عيسى بن مريم بشارت داد، خداوند به
شعيب فرمود: در ميان قومت قيام كن وبا زبان خودت با آنان سخن
بگو، هنگامى كه شعيب قيام كرد خداوند عز وجل اورا گويا كرد تا
زبانش با مردم سخن گويد.
يكى از سخنان خداى عز وجل به امت شعيب اين بود: چگونه دعا مى
كنند، در حالى كه اين فقط سخن زبانشان است واز عمل به دور است
، و من روزى كه آسمان وزمين را خلق كردم نبوت را در انبياء
قرار دادم و(لكن ) به وسيله دعا ملك را تغيير دادم ، وعزت را
در افراد ناتوان ، وقوت را در ضعيفان ، وبى نيازى را در فقرا
قرار دادم . |
فصل پنجم : در حقيقتها ونجابت
الفصل الخامس فى الحقائق والنجابة
حديث
- من كتاب المحاسن :
عن سفيان بن عيينة قال قال أ بوعبد الله ع وجدت علم الناس كلهم
فى أ ربع أ ولها أ ن تعرف ربك والثانى أ ن تعرف ما صنع بك
والثالث أ ن تعرف ما أ راد منك والرابع أ ن تعرف ما يخرجك من
دينك
امام صادق عليه السلام فرمود: من دانش
مردم را در چهار چيز يافتم : اول آنها اينك خدايت را بشناسى ،
دوم اينكه بدانى با توچه كرده ، و سوم اينكه بدانى از توچه مى
خواهد، وچهارم اينكه بدانى چه چيز تورا از دينت خارج كند. |
حديث
- عن أ بى بصير قال قال أ بوعبد الله
ع فى قول الله عز وجل اتَّخَذُوا أَحْب ارَهُمْ وَ رُهْب
انَهُمْ أَرْب اباً مِنْ دُونِ اللّ هِ فقال والله ما صاموا
ولاصلوا و لكنهم أ حلوا لهم حراما وحرموا عليهم حلالافاتبعوه
امام صادق عليه السلام درباره قول
خداى عز وجل : (آنان دانشمندان وراهبان خود را معبودهايى در
مقابل خدا قرار دادند) فرمود: به خدا سوگند، (براى آنان ) نماز
نخواندند وروزه نگرفتند، لكن برايشان حرام را حلال وحلال را
حرام كردند وپيرويشان نمودند. |
حديث
- قال الباقر ع لاتتخذوا من دون الله
وليجة أ فلاتكونوا مؤ منين فإ ن كل سبب ونسب وقرابة ووليجة
وبدعة وسنة وشبهة منقطع مضمحل كما يضمحل الغبار الذى يكون على
الحجر الصلد إ ذا أ صابه المطر الجود إ لاما أ ثبته القرآن
امام باقر عليه السلام فرمود: غير خدا
را براى خود تكيه گاه و محرم راز نگيريد، مگر شما مؤ من
نيستيد؟ زيرا هر وسيله ونسبتى وهر خويشى ومحرم راز وبدعت وسنت
وشبهه اى منقطع وبى اثر است ، مانند غبارى كه روى سنگ صاف
نشسته وبارانى شفاف آن را برطرف مى كند، به جز آنچه را قرآن
اثبات كرده باشد. |
حديث
- عن محمد بن أ بى عمير يرفعه قال قيل
لعيسى ابن مريم يا روح الله هل يقدر ربك على أ ن يدخل الدنيا
فى بيضه من غير أ ن يصغر الدنيا و يكبر البيضة فقال إ ن الله
عز وجل لاينسب إ لى عجز والذى سأ لتم عنه لا يكون
محمد بن ابى عمير نقل كند: به عيسى بن
مريم گفته شد: اى روح خدا! آيا پروردگارت قادر است كه دنيا را
در تخم مرغى جاى دهد، بدون اينكه دنيا را كوچك يا تخم مرغ را
بزرگ كند؟ فرمود: خداى عز وجل از هيچ كارى ناتوان نيست ، ولى
آنچه شما مى خواهيد نشدنى است . |
| 
