مركز تعليمات اسلامي واشنگتن - كتابخانه معارف اسلامی - مشكاه الأنوار في غررالاخبار

مشكاه الأنوار في غررالاخبار
باب پنجم : در مكارم اخلاق

حديث

- عن أ بى عبد الله ع قال :
قال رسول الله ص عليكم بالعفوفإ ن العفولايزيد العبد إ لاعزا فتعافوا يعزكم الله

ترجمه

امام صادق عليه السلام از رسول خدا صلى الله عليه وآله فرمود: عفوكنيد، زيرا عفووگذشت موجب عزت بنده مى شود، پس ‍ يكديگر را عفوكنيد تا خداوند عزيزتان كند.

حديث

- عن الباقر ع قال :
الندامة على العفوأ فضل وأ يسر من الندامة على العقوبة

ترجمه

امام باقر عليه السلام فرمود: پشيمانى بر عفووگذشت ، بهتر و ساده تر از پشيمانى بر عقوبت است .

حديث

- عنه قال إ ن رسول الله ص أ تى باليهودية التى سمت الشاة للنبى فقال لها ما حملك على ما صنعت فقالت قلت إ ن كان نبيا لم يضره و إ ن كان ملكا أ رحت الناس منه قال فعفا رسول الله عنها

ترجمه :

امام باقر عليه السلام فرمود: زن يهوديه اى را كه گوشت گوسفندى را مسموم كرده بود تا پيغمبر صلى الله عليه وآله بخورد، خدمت آن حضرت آوردند، فرمود: چرا اين كار را كردى ؟ زن گفت : با خود گفتم اگر پيغمبر باشد زيانش نرساند، واگر پادشاه باشد مردم را از وى آسوده خاطر خواهم كرد، رسول خدا صلى الله عليه وآله از اودر گذشت .

حديث

- عن الرضا ع قال :
قال رسول الله ص لليهودى الذى سحره ما حملك على ما صنعت قال علمت أ نه لايضرك وأ نت نبى قال فعفا عنه رسول الله ص

ترجمه :

امام رضا عليه السلام فرمود: رسول خدا صلى الله عليه وآله به مردى كه ايشان را سحر كرده بود فرمود: چرا مرتكب آن كار شدى ؟ گفت : دانستم كه اگر پيامبر باشى در تواثر نمى كند، در اينجا رسول خدا صلى الله عليه وآله از اوگذشت كرد.

حديث

- عن بعض أ صحاب الرضا ع قال :
أ بق غلام لا بى الحسن إ لى مصر فأ صابه إ نسان من أ هل المدينة فقيده و خرج به فدخل المدينة ليلافأ تى به منزل أ بى الحسن فخرج إ ليه أ بوالحسن فقام إ ليه الغلام يسلم عليه فسمع حركة القيد فقال من هذا قال غلامك فلان وجدته فقال للغلام اذهب فأ نت حر

ترجمه :

يكى از ياران امام رضا عليه السلام گويد: غلامى از غلامان امام رضا عليه السلام فرار كرد، وبه مصر رفت ، يكى از اهالى مدينه (كه در آنجا بود) اورا شناخت ودستگيرش كرد، وبه طرف مدينه آورد، شب هنگام او را وارد منزل امام عليه السلام نمود، حضرت به نزد اورفت ، هنگامى كه غلام براى سلام كردن حركت كرد اما صداى غل وزنجيرش را شنيد، فرمود: اين كيست ؟ آن مرد گفت : اين همان غلام فرارى شماست كه من او را يافته ام ، حضرت به غلام فرمود: بروتوآزادى .

حديث

- عن على بن الحسين ع قال :
إ ن شتمك رجل عن يمينك ثم تحول إ لى يسارك فاعتذر إ ليك فاقبل منه

ترجمه :

امام سجاد عليه السلام فرمود: اگر مردى از طرف راستت به ت دشنام داد سپس به طرف چپ رفته وعذر خواست عذرش را بپذير.

حديث

- عن أ بى عبد الله ع قال :
قال رسول الله ص اقبلوا العذر من كل متنصل محقا كان أ ومبطلاومن لم يقبل العذر منه فلانالته شفاعتى
يقال تنصل فلان من دينه إ ذا تبرأ

ترجمه :

امام صادق عليه السلام از رسول خدا صلى الله عليه وآله نقل كند كه فرمود: عذر كسى را كه معذرت خواست بپذيريد، چه به حق باشد و چه باطل ، هر كس عذر چنين كسى را نپذيرد شفاعت من به اونخواهد رسيد.

حديث

- وقال ص من اعتذر إ لى أ خيه المسلم فلم يقبل منه جعل الله عليه أ ضر صاحب مكسر

ترجمه :

رسول خدا صلى الله عليه وآله فرمود: هر كس از برادر مسلمان خود عذر بخواهد واونپذيرد، خداوند اورا گرفتار رفيق بدى كند كه به او زيان رساند.

فصل چهارم : در سخاوت وبخل
الفصل الرابع فى السخاوة والبخل

حديث

- من كتاب المحاسن :
عن الباقر ع سخاء المرء عما فى أ يدى الناس أ كثر من سخاء النفس و البذل

ترجمه :

امام باقر عليه السلام فرمود: سخاوت انسان نسبت به آنچه در دست مردم است بيشتر از سخاوتش نسسبت به خود ومالش ‍ است .

حديث

- عنه قال قال رسول الله ص :
الجنة دار الا سخياء

ترجمه :

امام باقر عليه السلام از رسول خدا صلى الله عليه وآله نقل كند كه فرمود: بهشت منزلگاه سخاوتمندان است .

حديث

- قال الصادق ع السخى الكريم الذى ينفق ماله فى حق

ترجمه :

امام صادق عليه السلام فرمود: شخص سخاوتمند وبخشنده كسى است كه مالش را در راه حق انفاق مى كند.

حديث

- وقال أ يضا السخاء أ ن تسخونفس العبد عن الحرام أ ن تطلبه فإ ذا ظفر بالحلال طابت نفسه أ ن ينفقه فى طاعة الله

ترجمه :

امام صادق عليه السلام فرمود: سخاوت آن است كه نفس بنده از طلب حرام باز ماند وخوددارى كند، وچون به حلال رسيد نفسش به انفاق در راه خدا رام باشد.

حديث

- عن أ بى عبد الله ع قال :
ما من عبد حسن خلقه وبسط يده إ لاكان فى ضمان الله لامحالة وممن يهديه حتى يدخله الجنة

ترجمه :

امام صادق عليه السلام فرمود: هيچ مؤ منى خوش خلق وگشاده دست نبود، جز آنكه هميشه در پناه خداوند واز هدايت شدگان اوباشد، تا اينكه اورا وارد بهشت كند.

حديث

- عن أ بى جعفر ع قال :
شاب مقارف للذنوب سخى أ حب إ لى الله من شيخ عابد بخيل

ترجمه :

امام باقر عليه السلام فرمود: جوان غرق در گناهان ولى با سخاوت ، نزد خداوند از پيرمرد عابد بخيل بهتر است .

حديث

- سئل أ بوعبد الله ع عن حد السخاء فقال تخرج من مالك الحق الذى أ وجبه الله عليك فتضعه فى موضعه

ترجمه :

از امام صادق عليه السلام در مورد حد سخاوت سؤ ال شد، حضرت فرمود: اين است كه ؛ آن حقى را كه خداوند بر توواجب كرده از مالت خارج كنى ، ودر راهش خرج كنى .

حديث

- عنه قال قال رسول الله ص : السخاء شجرة فى الجنة أ غصانها متدليات فى الا رض فمن أ خذ بغصن من أ غصانها قاده ذلك الغصن إ لى الجنة

ترجمه :

از امام صادق عليه السلام از رسول خدا صلى الله عليه وآله نقل كند كه فرمود: سخاوت درختى در بهشت است كه شاخه هاى آن در زمين آويزان است ، هر كس شاخه اى از شاخه هاى آن را بگيرد، آن شاخه اورا به بهشت مى كشاند.

حديث

- عن أ بى عبد الله ع قال :
إ ن إ براهيم ص كان أ با أ ضياف وكان إ ذا لم يكونوا عنده خرج يطلبهم و أ غلق بابه وأ خذ المفاتيح يطلب الا ضياف وأ نه رجع إ لى داره فإ ذا هو برجل أ وشبه الرجل فى الدار فقال يا عبد الله بإ ذن من دخلت هذه الدار قال دخلتها بإ ذن ربها يردد ذلك ثلاث مرات قال فعرف إ براهيم ص فحمد ربه ثم قال أ رسلنى ربك إ لى عبد من عبيده اتخذه خليلاقال فأ علمنى من هوأ خدمه حتى أ موت قال فإ نك هوقال ولم ذلك قال لا نك لم تسأ ل أ حدا شيئا قط ولاتسأ ل قط شيئا فقلت لا

ترجمه :

امام صادق عليه السلام فرمود: ابراهيم (صلوات الله عليه ) پدر همه مهمان نوازها بود، هر وقت كه مهمان نداشت از خانه بيرون مى شد و در خانه را مى بست وكليدهايش را برمى داشت ودنبال مهمان دارها مى رفت ، ودر يك شب وقتى به خانه بازگشت ، ناگهان مرد يا شبيه مردى را در خانه ديد، فرمود: اى بنده خدا، به اجازه چه كسى وارد اين خانه شدى ؟ گفت : به اجازه صاحب خانه سه مرتبه تكرار كرد ابراهيم (صلوات الله عليه ) مطلب را فهميد وپروردگارش را حمد نمود، مهمان گفت : پروردگارت مرا به طرف بنده اى از بندگانش كه اورا دوست خود مى داند فرستاده ، ابراهيم گفت : آن خليل را به من بشناسان تا قبل از مرگم خدمتش ‍ كنم ، گفت : آن خليل خودت هستى ، فرمود: به چه دليل ؟ گفت : زيرا توهرگز از كسى چيزى نخواسته اى ، وچيزى از توخواسته نشده كه جواب رد بدهى .

حديث

- عن الكاظم ع قال :
ما أ قبح بالرجل أ ن يسأ ل الشى ء فيقول لا

ترجمه :

امام كاظم عليه السلام فرمود: چه زشت است از مردى چيزى بخواهند واوبگويد: نه .

حديث

- سأ ل رجل أ با الحسن ع وهوفى الطواف فقال أ خبرنى عن الجواد فقال إ ن فى كلامك وجهين فإ ن كنت تسأ ل عن المخلوقين فإ ن الجواد يؤ دى ما افترض الله عليه وإ ن كنت تسأ ل عن الخالق فهوالجواد إ ن أ عطى وهوالجواد إ ن منع لا نه إ ن أ عطاك أ عطاك ما ليس لك وإ ن منعك منعك ما ليس لك

ترجمه :

مردى از حضرت موسى بن جعفر عليه السلام در حال طواف پرسيد: جواد كيست ؟ فرمود: سخنت دومعنا دارد، اگر درباره مخلوق مى پرسى ، جواد به كسى گويند كه واجبات خدا را ادا كند، واگر درباره خالق سؤ الى كنى ، اوجواد است چه بدهد وچه ندهد، زيرا اگر به توچيزى دهد، آنچه را مال تونيست به توداده ، واگر هم ندهد، آنچه كه متعلق به تونيست به تونداده .

حديث

- عن الرضا ع قال :
السخى يأ كل طعام الناس ليأ كلوا من طعامه والبخيل لايأ كل طعام الناس ‍ لكيلايأ كلوا من طعامه

ترجمه :

امام رضا عليه السلام فرمود: سخاوتمند از غذاى مردم مى خورد تا از غذايش بخورند، وبخيل غذاى مردم را نمى خورد، تا غذايش را نخورند.

حديث

- عن أ بى عبد الله ع قال :
البخيل من بخل بالسلام

ترجمه :

امام صادق عليه السلام فرمود: بخيل كسى است كه در سلام كردن بخل بورزد.

حديث

- عن على ع قال :
لابنه الحسن فى بعض ما سأ له عنه يا بنى ما السماحة قال البذل فى اليسر و العسر

ترجمه :

على عليه السلام از فرزندش امام حسن عليه السلام پرسيد: اى فرزندم ، سماحت وبزرگوارى چيست ؟ فرمود: بذل وبخشش در هنگام تنگدستى وفراخى .

حديث

- ومن كتاب روضة الواعظين :
قال النبى ص لاينبغى خصلتان فى مسلم البخل وسوء الخلق

ترجمه :

پيامبر خدا صلى الله عليه وآله فرمود: در مسلمان دوخصلت روا نيست : بخل وبداخلاقى .

حديث

- وقال ص لايجتمع الشح والا يمان فى قلب عبد أ بدا

ترجمه :

رسول خدا صلى الله عليه وآله فرمود: هرگز بخل وايمان در دل بنده اى جمع نمى شود.

حديث

- قيل لا بى عبد الله ع أ ى الخصال بالمرء أ جمل قال وقار بلامهابة وسماحة بلاطلب مكافاة وتشاغل بغير متاع فى الدنيا

ترجمه :

از امام صادق عليه السلام پرسيدند: كدام يك از خصلتها برازنده مرد است ؟ فرمود: متانت داشتن بدون اينكه مردم بترسند، بخشش بدون عوض خواستن ، مشغول بودن به غير مال دنيا.

حديث

- قال النبى ص أ بواب الجنة مفتحة على الفقراء والرحمة نازلة على الرحماء والله راض عن الا سخياء

ترجمه :

پيامبر خدا صلى الله عليه وآله فرمود: درهاى بهشت به روى فقرا باز است ، ورحمت بر كسانى كه رحم كننده باشند نازل مى گردد، و خداوند از افراد بخشنده راضى است .

حديث

- قال رسول الله ص :
أ سخى الناس من أ دى زكاة ماله وأ عظم الناس فى الدنيا خطرا من لم يجعل للدنيا عنده خطرا وأ قل الناس راحة البخيل وأ بخل الناس من بخل بما افترض الله عليه

ترجمه :

رسول خدا صلى الله عليه وآله فرمود: سخى ترين مردم كسى است كه زكات مالش را بپردازد، بلند مرتبه ترين مردم در دنيا كسى است كه دنيا را براى خود مهم وبزرگ نداند، بخيل كمترين آسايش را در بين مردم دارد، وبخيل ترين مردم كسى است كه نسبت به واجبات خدا بخل بورزد.

حديث

- وقال الصادق ع عجبت لمن يبخل بالدنيا وهى مقبلة عليه أ و يبخل بها وهى مدبرة عنه فلاالا نفاق مع الا قبال يضره ولاالا مساك مع الا دبار ينفعه

ترجمه :

امام صادق عليه السلام فرمود: در شگفتم از كسى كه نسبت به دنيا بخل مى ورزد، در حاليكه دنيا به اوروى مى آورد، يا به دنيا بخل مى ورزد، در صورتى كه دنيا از وى رويگردان است ، زيرا نه انفاق ضررى به اقبال دنيا دارد، ونه امساك با پشت كردن دنيا سودى دارد.

حديث

- وقال أ يضا إ ن الله تعالى رضى لكم الا سلام دينا فأ حسنوا صحبته بالسخاء وحسن الخلق

ترجمه :

امام صادق عليه السلام فرمود: خداوند متعال اسلام را براى شما برگزيد، اينك با سخاوت وخوش اخلاقى همراهيش ‍ كنيد.

حديث

- قال أ مير المؤ منين ع :
البخل عار والجبن منقصة كن سمحا ولاتكن مبذرا وكن مقدرا ولاتكن مقترا ولاتستحى من إ عطاء القليل فإ ن الحرمان أ قل منه عجبت للبخيل يستعجل الفقر الذى هرب منه ويفوته الغنى الذى إ ياه طلب يعيش ‍ فى الدنيا عيش الفقراء ويحاسب فى الا خرة حساب الا غنياء البخل جامع لمساوئ العيوب وهوزمام يقاد به إ لى كل سوء

ترجمه :

اميرمؤ منان عليه السلام فرمود: بخل موجب عار وننگ است ، و ترس موجب نقص ، بخشنده باش ولى تبذير نكن ، به اندازه توانائيت ببخش ‍ ومال وخود را از ديگران دريغ مدار، از كم دادن مال شرم نكن ، زيرا محروم كردن (فقير) از آنهم كمتر است .
از بخيل در شگفتم كه به سرعت به سوى فقر مى شتابد كه از آن فرار كرده ، و بى نيازى را از دست داد در حاليكه جوياى آن بود، ودر دنيا همانند فقيران زندگى مى كند، ولى در آخرت همچون اغنيا محاسبه مى شود، بخل جامع تمام بديهاست ، ومهارى است كه آدمى را به سوى هر بدى مى كشاند.

حديث

- روى أ ن أ مير المؤ منين ع أ تى رسول الله ص بأ سيرين فأ مر النبى بضرب عنقهما فضرب عنق واحد منهما ثم قصد الا خر فنزل جبرئيل فقال يا محمد إ ن ربك يقرئك السلام ويقول لاتقتله فإ نه حسن الخلق سخى قومه فقال اليهودى تحت السيف هذا رسول ربك يخبرك فقال نعم قال والله ما ملكت درهما مع أ خ لى قط ولاقطبت وجهى فى الحرب وأ نا أ شهد أ ن لاإ له إ لاالله وأ نك محمد رسول الله فقال رسول الله هذا ممن جره حسن خلقه وسخاؤ ه إ لى جنات النعيم

ترجمه :

روايت شده كه : اميرمؤ منان عليه السلام در نفر اسير را نزد رسول خدا صلى الله عليه وآله اورد، پيامبر صلى الله عليه وآله امر كرد گردن هر دورا بزنند، گردن يكى از آن دورا زد، سپس خواست گردن ديگرى را بزند كه جبرئيل نازل شد وگفت : اى محمد! خدايت سلام مى رساند ومى گويد: اين را نكشى ، زيرا وى در بين قومش خوش اخلاق وبا سخاوت است ، يهودى (اسير) از زير شمشير گفت : اين فرستاده پروردگارت است كه به تو خبر مى دهد؟ فرمود: بلى ، گفت : به خدا قسم هرگز در يك درهم با برادر (دينى ام ) شريك نشدم ك وهرگز از جنگ روى نگرداندم ، ومن شهادت مى دهم كه خدايى جز پروردگار نيست ، وتومحمد رسول خدايى ، رسول خدا صلى الله عليه وآله فرمود: اين از كسانى كه خوش اخلاقى وسخاوت اورا به طرف بهشت كشانيد.

حديث

- قال رسول الله ص :
السخى قريب من الله قريب من الجنة قريب من الناس بعيد من النار و البخيل بعيد من الله بعيد من الجنة بعيد من الناس قريب من النار

ترجمه :

رسول خدا صلى الله عليه وآله فرمود: سخاوتمند به خدا نزديك ، به بهشت نزديك ، وبه مردم نزديك است ، واز دوزخ دور است ، و بخيل از خدا دور، از بهشت دور، از مردم دور، به دوزخ نزديك است .

حديث

- قال على بن الحسين ع سادة الناس فى الدنيا الا سخياء وسادة الناس فى الا خرة الا تقياء

ترجمه :

امام سجاد عليه السلام فرمود: سخاوتمندان سروران مردم در دنيا هستند، وپرهيزگاران سروران مردم در آخرتند.

حديث

- قال رسول الله ص :
يا على كن سخيا فإ ن الله يحب كل سخى وإ ن أ تاك امرؤ فى حاجة فاقضها له فإ ن لم يكن له أ هلافأ نت له أ هل

ترجمه :

رسول خدا صلى الله عليه وآله فرمود: اى على ! با سخاوت باش ، كه خداوند هر سخاوتمندى را دوست مى دارد، واگر كسى نزد توآمد وحاجتى داشت ؛ روا كن ، اگر اواهليت نداشت ، توكه اهليت دارى .

حديث

- من كتاب عيون الا خبار كتب الرضا ع إ لى أ بى جعفر يا أ با جعفر بلغنى أ ن الموالى إ ذا ركبت أ خرجوك من الباب الصغير وإ نما ذلك من البخل بهم لئلاينال منك أ حد خيرا فأ سأ لك بحقى عليك لايكن مدخلك ومخرجك إ لامن الباب الكبير وإ ذا ركبت فليكن معك ذهب وفضة ثم لا يسأ لك أ حد إ لاأ عطيته ومن سأ لك من عمومتك أ ن تبره فلاتعطه أ قل من خمسين دينارا والكثير إ ليك ومن سأ لك من عماتك فلاتعطيهن أ قل من خمسة وعشرين دينارا والكثير إ ليك إ نى إ نما أ ريد أ ن يرفعك الله فأ نفق و لاتخش من ذى العرش إ قتارا

ترجمه :

امام رضا عليه السلام به امام جواد عليه السلام نوشت : اى ابا جعفر! شنيده ام هنگامى كه سوار مركب مى شوى (وقصد بيرون رفتن دارى ) غلامان از روى بخل ، تورا از در كوچك بيرون مى برند، كه مبادا كسى از توخيرى بيند، به حقى كه من بر تودارم از تومى خواهم كه رفت وآمدت جز از در برزگر نباشد، وهر گاه قصد سوار شدن وبيرون رفتن دارى ، با تو كيسه هاى درهم ودينار باشد، كه كسى چيزى از تونخواهد مگر اينكه به او عطا كنى ، واگر در بستگانت كسى از توطلب ودرخواست كمك نمود، مبادا از پنجاه دينار كمتر به اوببخشى ، وافزون بر پنجاه را خود دانى ، واگر از عمه زادگانت زنى از تومالى طلب كرد، مبادا از بيست وپنج دينار به او كمتر ببخشى ، وافزون بر آن را خود داانى ، من مى خواهم كه خداوند به تو برترى دهد، انفاق كن واز خدا مترس از اينكه بر توتنگ گيرد وتهيدست شوى .

فصل پنجم : در حيا وشرم
الفصل الخامس فى الحياء وما يشبهه

حديث

- من كتاب المحاسن :
قال رسول الله ص :
الحياء حياءان حياء عقل وحياء حمق فحياء العقل هوالعلم وحياء الحمق هوالجهل

ترجمه :

رسول خدا صلى الله عليه وآله فرمود: حياء بر دوقسم است : حياء عقل وحياء حماقت ، حياء عقل علم است وحياء حماقت جهل .

حديث

- عن الباقر أ والصادق ع قال :
الحياء والا يمان مقرونان فى قرن فإ ذا ذهب أ حدهما تبعه صاحبه

ترجمه :

امام باقر يا امام صادق عليهماالسلام فرمود: حياء وايمان در يك رشته هم دوش هم هستند، هر گاه يكى از آن دوبرود ديگرى هم مى رود.

حديث

- عن أ بى عبد الله ع قال :
الحياء من الا يمان والا يمان فى الجنة والرياء من الجفاء والجفاء فى النار

ترجمه :

امام صادق عليه السلام فرمود: حياء از ايمان است ، وايمان در بهشت يم باشد، وريا از جفاست وجفا در آتش است .

حديث

- عن سلمان رحمة الله عليه قال إ ن الله عز وجل إ ذا أ راد هلاك عبد نزع منه الحياء فإ ذا نزع منه الحياء لم تلقه إ لاخائفا مخوفا فإ ذا كان خائفا مخوفا نزعت منه الا مانة فإ ذا نزعت منه الا مانة لم تلقه إ لاشيطانا ملعونا فلعناه

ترجمه :

سلمان (رحمه الله عليه ) گويد خداوند متعال هر گاه بخواهد بنده اى را هلاك كند حياء را از اوبرمى دارد، هر گاه حياء برداشته شد هميشه ترسان وترساننده مى باشد، وهر گاه ترسان وترساننده شد، امانت از اوبرداشته شود، وچون امانت از اوبرداشته شد، اورا شيطانى ملعون خواهى يافت ، در اين هنگام ما نيز اورا لعن كرديم .

حديث

- قال رسول الله ص :
من أ لقى جلباب الحياء فلاغيبة له

ترجمه :

رسول خدا صلى الله عليه وآله فرمود: هر كس لباس حيا را بيفكند غيبت ندارد.

حديث

- قال أ بوجعفر ع لميسر بن عبد العزيز يا ميسر إ ذا طلبت حاجة فلاتطلبها بالليل واطلبها بالنهار فإ ن الحياء فى الوجه

ترجمه :

امام باقر عليه السلام به ميسر بن عبدالعزيز فرمود: اى ميسر، هر گاه خواستى چيزى را از كسى طلب كنى ، آن را در شب طلب نكن ، بلكه در روز از اوبخواه ، زيرا حيا در صورت است .

حديث

- عن الصادق ع قال :
قال رسول الله ص رحم الله عبدا استحيا من ربه حق الحياء حفظ الرأ س و ما حوى والبطن وما وعى وذكر القبر والبلى وذكر أ ن له فى الا خرة معادا

ترجمه :

امام صادق عليه السلام از رسول خدا صلى الله عليه وآله روايت كند كه فرمود: خدا رحمت كند بنده اى را كه از پروردگارش شرم كند، حياء واقعى حفظ سر وپوشاندن آن است ، وشكم وآنچه در آن مى ريزد، و ياد از قبر وپوسيدگى ، وبه ياد داشتن اينكه در آخرت معادى هست .

حديث

- من كتاب روضة الواعظين :
قال رسول الله ص :
استحيوا من الله حق الحياء قالوا وما نفعل يا رسول الله قال إ ن كنتم فاعلين فلايبيتن أ حدكم إ لاوأ جله بين عينيه وليحفظ الرأ س وما حوى و البطن وما وعى وليذكر القبر والبلى ومن أ راد الا خرة فليترك زينة الحياة الدنيا

ترجمه :

رسول خدا صلى الله عليه وآله فرمود: از خداوند آن طور كه شايسته است حياء كنيد، پرسيدند: چه كنيم اى رسول خدا؟ فرمود: اگر اين كار را بكند، هيچ كدامتان نخوابد مگر اينكه مرگش را پيش روبنگرد، وبايد سرش را وآنچه در آنست وشكمش با آنچه در بر دارد نگه دارد، وبه ياد گور وپوسيدن باشد، هر كس آخرت خواهد بايد از زينت وزيور دنيا دست كشد.

حديث

- قال رسول الله ص :
الا يمان عريان ولباسه الحياء وزينته الوفاء ومروته العمل الصالح و عماده الدرع ولكل شى ء أ ساس وأ ساس الا سلام حبنا أ هل البيت

ترجمه :

رسول خدا صلى الله عليه وآله فرمود: ايمان پيكرى برهنه است ولباسش حيا، وزينتش وفاى به عهد، ومردانگيش عمل صالح ، وستونش ‍ پرهيزگارى ، هر چيزى پايه اى دارد، وپايه اسلام دوستى ما خاندان است .

حديث

- وقال الصادق ع ثلاث من لم تكن فيه فلايرجى خيره أ بدا من لم يخش الله فى الغيب ولم يرعوعند الشيب ولم يستحيى من العيب
ارعوى عن القبيح رجع

ترجمه :

امام صادق عليه السلام فرمود: اگر سه خصلت در هر كس نباشد اميد به خيرش نيست : كسى كه در نهان از خدا نترسد، ودر هنگام پيرى از كار زشت دست بر ندارد وپشيمان نشود، واز انجام كار زشت حيا نكند.

حديث

- قال رسول الله ص :
ما كان الحياء فى شى ء قط إ لازانه ولاكان الفحش فى شى ء قط إ لا شانه

ترجمه :

رسول خدا صلى الله عليه وآله فرمود: هرگز حيا در چيزى نبود مگر اينكه زينتش داد، وهرگز در چيزى فحش نبود، مگر اينكه موجب ننگ آن شد.

حديث

- وقال ص إ ن لكل دين خلقا وخلق الا سلام الحياء

ترجمه :

رسول خدا صلى الله عليه وآله فرمود: هر دينى اخلاقى دارد، و اخلاق اسلام حياست .

حديث :

- وقال الحياء من الا يمان

ترجمه :

رسول خدا صلى الله عليه وآله فرمود: حيا از ايمان است .

حديث

- وقال قلة الحياء الكفر

ترجمه :

رسول خدا صلى الله عليه وآله فرمود: كم حيايى كفر است .

حديث :

- وقيل له أ وصنى قال استحى من الله كما تستحى من الرجل الصالح من قومك

ترجمه :

به رسول خدا صلى الله عليه وآله گفته شد: مرا وصيت كن ، فرمود: از خداوند حيا كن همانطور كه از مردان صالح قومت حيا مى كنى .

حديث :

- قال الصادق ع الحياء عشرة أ جزاء تسعة فى النساء وواحد فى الرجال فإ ذا حاضت الجارية ذهب جزء من حياها وإ ذا تزوجت ذهب جزء وإ ذا افترعت ذهب جزء وإ ذا ولدت ذهب جزء وبقى لها خمسة أ جزاء فإ ن فجرت ذهب حياؤ ها كله وإ ن عفت بقى لها خمسة أ جزاء

ترجمه :

امام صادق عليه السلام فرمود: حيا ده جزء دارد، نه جزء آن در زنان ويك جزء در مردان مى باشد، هر گاه دخترى حائض شود يك جزء از حيائش يم رود، وهر گاه ازدواج كند جزء ديگرى مى رود، هر گاه (با همسرش ) همبستر شود جزء ديگرى مى رود، هر گاه كودكى به دنيا آورد جزء ديگر آن مى رود، وپنج جزء برايش باقى مى ماند، اگر از جاده عفاف خارج شود تمام حيائش مى رود، واگر حفظ عفت كند آن پنج جزء برايش ‍ باقى مى ماند.

حديث :

- قال أ بوالحسن الا ول ما بقى من أ مثال الا نبياء ع إ لاكلمة إ ذا لم تستحى فاعمل ما شئت وقال أ ما إ نها فى بنى أ مية

ترجمه :

امام كاظم عليه السلام فرمود: از مثلهاى پيامبران عليه السلام فقط يك كلمه مانده ، وآن اينكه : هر زمان حاى نداشتى هر كارى خواستى بكن ، وفرمود: اين كلمه در ورد بنى اميه است .

حديث :

- عن أ بى سعيد الخدرى قال كان رسول الله ص أ حيا من الكاعب العذراء

ترجمه :

ابوعسيد خدرى گويد: رسول خدا صلى الله عليه وآله از يك دختر باكره بيشتر حيا داشت .

حديث :

- عن النبى ص أ نه قال إ ن مما أ درك الناس من كلام النبوة الا ولى إ ذا لم تستحى فاصنع ما شئت
قال أ بوالطيب هذا من قول النبى ليس على الا باحة فإ نما معناه التهديد و الوعيد أ ى اصنع ما شئت فسوف تجازى عليه

ترجمه :

پيامبر خدا صلى الله عليه وآله فرمود: از چيزهايى كه مردم از كلام اولين پيامبران فهميده اند اين است كه : هر گاه حيا نداشتى هر كارى خواستى انجام بده .
ابوطيب رازى مى گويد اين كلام پيامبر صلى الله عليه وآله معنايش اين نيست كه آزادى هر چه خواهى بكن ، بلكه معنايش تهديد وامر به پرهيز است . يعنى : هر چه خواهى بكن كه به زودى در قيامت مجازات خواهى شد.

حديث :

- عن أ بى عبد الله ع قال :
قال رسول الله ص من كان يؤ من بالله واليوم الا خر فليف بما وعد

ترجمه :

امام صادق عليه السلام از رسول خدا صلى الله عليه وآله روايت كند كه فرمود: هر كس به خدا وروز رستاخيز ايمان دارد، بايد به وعده اش عمل كند.

حديث :

- عن محمد بن حكيم عن أ بى الحسن قال لوأ ن قوما حضروا مدينة فسأ لوهم النزول عليهم فقالوا لافظنوا أ نهم قالوا نعم فنزلوا عليهم كانوا آمنين

ترجمه :

امام كاظم عليه السلام فرمود: اگر گروهى وارد شهرى شدند، واز اهالى شهر خواستند كه نزد آنان بمانند، وآنها گفتند: نه ، لكن اينان گمان كردند كه گفتند: بلى ، ودر اين هنگام بر آنان فرود آمدند؛ در امام هستند.

حديث :

- سئل الحسين بن على ع عن النجدة فقال الا قدام على الكريهة و الصبر عند النائبة والذب عن الا خوان

ترجمه :

از امام حسين عليه السلام سؤ ال شد: نجده چيست ؟ فرمود: اقدام بر كارهاى بزرگ ، وصبر در برابر مشكلات ، ودفاع از برادران .

حديث :

- سئل أ مير المؤ منين ع عن الجرأ ة فقال مواقعة الا قران

ترجمه :

از اميرالمؤ منين عليه السلام در مورد جراءت سؤ ال شد، فرمود: جنگ با همسالان .

فصل ششم : در غيرت ومردانگى
الفصل السادس فى الغيرة

حديث :

- من كتاب المحاسن :
عن أ مير المؤ منين ع قال :
إ ن الله تبارك وتعالى ليمقت الرجل يدخل عليه فى بيته فلا يقاتل

ترجمه :

اميرمؤ منان عليه السلام فرمود: خداوند تبارك وتعالى دشمن مى دارد، مردى را كه به خانه اش هجوم آورده اند، واودفاع نكند.