مشكاه الأنوار في غررالاخبار
باب سوم : در كارهاى نيك وحصلتهاى شريف ومانند آنها

ابوالفضل على بن رضى الدين ... الطبرسى

- ۱۹ -

حديث

- شكا رجل إ لى أ بى عبد الله ع أ نه يطلب فيصيب فلايقنع و تنازعه نفسه إ لى ما هوأ كثر منه وقال علمنى شيئا أ نتفع به فقال أ بوعبد الله إ ن كان ما يكفيك يغنيك فأ دنى ما فيها يغنيك وإ ن كان ما يكفيك لايغنيك فكل ما فيها لايغنيك
شخصى به امام صادق عليه السلام شكايت كرد كه طلب روزى مى كند وبه دست مى آورد؛ ولى قانع نمى شود، ونفسش با اوبراى روزى بيشتر نزاع مى كند، وعرض كرد: به من چيزى بياموز كه از آن بهره مند شوم ، امام عليه السلام فرمود: اگر اندازه كفايت بى نيازت كند كمتر چيز دنيا بى نيازت كند، واگر اندازه كفايت بى نيازت نكند هر چه در دنيا هست بى نيازت نكند.


حديث

- عن أ بى عبد الله ع قال :
قال رسول الله ص من سأ لنا أ عطيناه ومن استغنى أ غناه الله
امام صادق عليه السلام از پيامبر اكرم صلى الله عليه وآله نقل كرد كه فرمود: هر كه از ما چيزى بخواهد به اوعطا كنيم ، وهر كه بى نيازى جويد ودرخواست نكند خدا اورا بى نياز گرداند.


حديث

- عنه ع قال :
قال رسول الله ص الدنيا دول فما كان لك منها أ تاك على ضعفك وما كان منها عليك لم تدفعه بقوتك ومن انقطع رجاه مما فاته استراحت نفسه و من قنع بما رزقه الله تعالى قرت عيناه
باز امام صادق عليه السلام از رسول خدا صلى الله عليه وآله نقل كرده كه فرمود: دنيا در گردش است ، بره اى كه در دنيا دارى به توخواهد رسيد هر چند سست وناتوان باشى ، وزيانى كه از دنيا نصيب توباشد دامنگيرت خواهد شد وهر چند نيرومند هم باشى نتوانى از آن جلوگيرى كنى ، وهر كس از آنچه از دستش رفته نوميد شد آسايش روحى پيدا كند، و هر كس به روزى خدا قانع باشد چشمانش روشن گردد.


حديث

- عن أ بى بصير قال قال أ بوعبد الله ع ما هلك من عرف قدره وما يبكى الناس على الفوت إ نما يبكون على الفضول ثم قال فكم عسى أ ن يكفى الا نسان
امام صادق عليه السلام فرمود: هر كه قدر خود را شناسد هلاك نگردد، مردم بر از دست دادن گريه نمى كنند، بلكه بر بدست آوردن زيادى دنيا گريه مى كنند، سپس فرمود: چقدر ممكن است انسان را كفايت مى كند؟


حديث

- عن أ بى عبد الله ع قال :
قال رسول الله ص مثله ثم قال وأ ى شى ء يكفى الا نسان ثم أ ومى بيده
امام صادق عليه السلام از رسول خدا صلى الله عليه وآله نقل روايت قبل را نقل كند كه در ادامه فرموده اند: وچه چيز انسان را كفايت مى كند؟ سپس به دستشان اشاره كردند.


حديث

- عنه ع قال :
إ ن رجلاأ تى أ با جعفر ع فقال له أ صلحك الله إ نا نتجر إ لى هذه الجبال فنأ تى منها على أ مكنة لانستطيع أ ن نصلى إ لاعلى الثلج قال أ لاتكون مثل ففلان يعنى رجلاعنده يرضى بالدون ولايطلب التجارة فى أ رض لا يستطيع أ ن يصلى إ لاعلى الثلج
امام صادق عليه السلام فرمود: مردى نزد امام باقر عليه السلام آمد وعرض كرد: خدا شما را سلامت نگهدارد، ما در اين كوهها تجارت مى كنيم ، به مكانهايى مى رويم كه نمى توانيم نماز بخوانيم مگر بر روى برف ، فرمود: آيا نمى خواهى مثل فلانى باشى يعنى مردى كه نزد ايشان بود كه به كمترين راضى است ، وبه دنبال تجارتى كه نتواند بر زمين آن غير از روى برف نماز بخواند نمى رود؟


حديث

- من كتاب روضة الواعظين :
قال رسول الله ص :
القناعة مال لاينفد
رسول خدا صلى الله عليه وآله فرمود: قناعت مالى است كه پايان نمى پذيرد.


حديث

- وقال القناعة كنز لايفنى
ونيز رسول خدا صلى الله عليه وآله فرمود: قناعت گنجى است كه نابود نمى شود.


حديث

- عن أ بى عبد الله عن آبائه ع قال :
قال رجل عند النبى ص اللهم أ غننا عن جميع خلقك فقال رسول الله ص ‍ لاتقولن هكذا ولكن قل اللهم أ غننا عن شرار خلقك فإ ن المؤ من لا يستغنى عن أ خيه المؤ من
امام صادق عليه السلام از پدران بزرگوارش عليهم السلام نقل مى كند كه فرمود: مردى نزد پيامبر صلى الله عليه وآله آمد واينگونه دعا كرد: خدايا ما را از همه خلقت بى نياز گردان ، رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: اين چنين مگو، ولكن بگو: خدايا ما را از اشرار خلقت بى نياز گردان ، زيرا مؤ من از برادر مؤ منش بى نياز نشود.


حديث

- عن أ بى عبيدة الحذاء قال قلت لا بى عبد الله ع ادع الله لى أ ن لا يجعل رزقى على أ يدى العباد فقال أ بوعبد الله أ بى الله عليك ذلك إ لاأ ن يجعل أ رزاق العباد بعضهم من بعض ولكن أ دعوالله أ ن يجعل رزقك على أ يدى خيار خلقه فإ نه من السعادة ولايجعله على أ يدى شرار خلقه فإ نه من الشقاوة
ابوعبيده حذاء گويد: به امام صادق عليه السلام عرض كردم : دعا كنيد كه خداوند روزى مرا به دست بندگان نسپارد، امام عليه السلام فرمود: خدا جز اين را براى تونخواهد كه بندگان را به دست يكديگر روزى دهد، ول دعا مى كنم كه خداوند روزى تورا به دست بندگان نيكش قرار دهد؛ كه اين خود سعادتى است ، وآن را بر دست اشرار خلقش قرار ندهد، زيرا آن از بدبختى وشقاوت است .

فصل هشتم : در علم وعالم وتعليم وتعلم وعمل به علم
 الفصل الثامن فى الع العالم وتعليمه وتعلمه واستعماله

حديث

- من كتاب المحاسن :
عن على ع قال :
إ ن الله تعالى إ ذا أ راد بعبد خيرا فقهه فى الدين
على عليه السلام فرمود: هرگاه خداوند خير بنده اى را بخواهد اورا دانشمند در دين كند


حديث

- عن أ بى عبد الله ع قال :
قال رسول الله ص فضل العلم أ حب إ لى من فضل العبادة وأ فضل دينكم الورع
امام صادق عليه السلام از رسول خدا صلى الله عليه وآله نقل كرد كه فرمود: فضيلت دانش نزد من از فضيلت عبادت محبوبتر است ، و بهترين دين شما پرهيزگارى وترك گناه است .


حديث

- عن أ بى عبد الله ع من تعلم وعمل وعلم لله دعى فى ملكوت السماوات عظيما فقيل له تعلم لله وعمل لله وعلم لله قال نعم
امام صادق عليه السلام فرمود: هر كه براى خدا علم را بياموزد و بدان عمل كند وبه ديگران بياموزد در مقامهاى بلند آسمانها اورا بزرگ خوانند، وگويند: آموخت براى خدا، وعمل كرد براى خدا، وتعليم داد براى خدا.


حديث

- وقال فى قول الله عز وجل إِنَّم ا يَخْشَى اللّ هَ مِنْ عِب ادِهِ الْعُلَم اءُ قال يعنى بالعلماء من صدق قوله فعله ومن لم يصدق قوله فعله فليس ‍ بعالم
امام صادق عليه السلام در ذيل اين آيه شريفه : (همانا فقط از ميان بندگان علما هستند كه از خدا مى ترسند) فرمود: مراد از علما كسانى هستند كه گفتار وعملشان يكى باشد، وكسى كه گفتارش عملش را تصديق نكند عالم نمى باشد.


حديث

- عنه ع قال :
جاء رجل إ لى رسول الله ص فقال يا رسول الله ما العلم قال الا نصاف قال ثم مه قال الاستماع له قال ثم مه قال الحفظ له قال ثم مه يا رسول الله قال العمل به قال ثم مه يا رسول الله قال ثم نشره
امام صادق عليه السلام فرمود: مردى خدمت رسول خدا صلى الله عليه وآله رسيد وعرض كرد: اى رسول خدا! دانش چيست ؟ فرمود: انصاف داشتن ، عرض كرد: پس از آن چيست ؟ فرمود: گوش دادن ، عرض ‍ كرد: سپس چيست ؟ فرمود: به ذهن سپردن آن ، عرض كرد: سپس چيست ؟ فرمود: عمل كردن به آنچه فرا گرفته ، عرض كرد: سپس چيست ؟ فرمود: سپس پخش كردن آن علم در بين مردم .


حديث

- عن أ بى جعفر ع قال :
قال رسول الله اغد عالما أ ومتعلما وإ ياك أ ن تكون لاهيا متلذذا
امام باقر عليه السلام به نقل از رسول خدا صلى الله عليه وآله فرمود: شب را بروز آور در حاليكه دانشمند يا دانش پژوه باشى ، وبپرهيز از اينكه وقت گذران وخوش گذران باشى .


حديث

- عن أ بى عبد الله ع قال :
سارعوا فى طلب العلم فوالذى نفسى بيده لحديث واحد فى حلال و حرام تأ خذه من صادق خير من الدنيا وما حملت من ذهب و فضة
امام صادق عليه السلام فرمود: در يادگيرى دانش شتاب كنيد، قسم به آنكه جانم در دست اوست ؛ يك سخن در مورد حلال وحرام كه از شخص راستگويى ياد بگيرى از دنيا وآنچه طلاونقره در آن است بهتر است .


حديث

- عنه ع قال :
لايقبل الله عملاإ لابمعرفة ولايقبل المعرفة إ لابعمل فمن عرف دلته المعرفة على العمل ومن لم يعمل فلامعرفة له إ ن الا يمان بعضه من بعض
امام صادق عليه السلام فرمود: خداوند عملى را جز با شناخت نپذيرد، وهيچ شناختى را جز با عمل نپذيرد، كسى كه شناخت دارد آن شناخت اورا بر عمل راهنمايى كند، وكسى كه عمل نكند شناخت ندارد، به حقيقت برخى از ايمان برخى ديگرش را بوجود آورد.


حديث

- قال رسول الله ص :لب العلم فريضة على كل مسلم ومسلمة أ لاو إ ن الله يحب بغاة العلم
رسول خدا صلى الله عليه وآله فرمود: آموختن عمل ودانش بر هر مرد وزن مسلمان واجب است ، بدانيد كه خداوند دانشجويان را دوست دارد.


حديث

- قال أ بوجعفر ع لوأ تيت بشاب من شباب الشيعة لايتفقه فى دينه لا وجعته
امام باقر عليه السلام فرمود: اگر جوانى از جوانان شيعه را بنزد من مى آوردند كه علم دين نياموخته بود حتما اورا تنبيه مى كردم .


حديث

- عن على ع قال :
إ ن العالم الكاتم علمه يبعث أ نتن أ هل القيامة ريحا تلعنه كل دابة حتى دواب الا رض الصغار


حديث

- عن أ بى عبد الله ع قال :
كان على ع يقول إ ن من حق العالم أ ن لاتكثر عليه السؤ ال ولاتأ خذ بثوبه و إ ذا دخلت عليه وعنده قوم فسلم عليهم جميعا وخصه بالتحية واجلس ‍ بين يديه ولاتجلس خلفه ولاتغمز بعينيك ولاتشر بيديك ولاتكثر من القول قال فلان وقال فلان خلافا لقوله ولاتضجر بطول صحبته فإ نما مثل العالم مثل النخلة تنتظر متى يسقط عليك منها شى ء والعالم أ عظم أ جرا من الصائم القائم الغازى فى سبيل الله وإ ذا مات العالم ثلم فى الا سلام ثلمة لايسدها شى ء إ لى يوم القيامة
امام صادق عليه السلام از على عليه السلام نقل مى كند كه فرمود: از جمله حقوق عالم آن است كه از اوزياد سؤ ال نكنى وجامه اش را نگيرى ، وهر گاه بر اووارد شدى وگروهى نزدش بودند؛ به همه سلام كن و اورا نزد آنها به تحيت مخصوص گردان ، مقابلش بنشين وپشت سرش ‍ منشين ، چشمك مزن ، وبا دست اشاره مكن ، پرگويى مكن ؛ كه فلانى و فلانى بر خلاف نظر شما چنين گفته اند، واز يادى مجالست با اودلتنگ مشو7 زيرا مثل عالم مثل درخت خرما، بايد در انتظار بمانى تا چيزى از آن بر توفروريزد، وپاداش عالم از روزه دار شب زنده دار مجاهد در راه خدا بيشتر است ، وهر گاه عالم از دنيا رود در اسلام شكفى ايجاد شود كه هيچ چيز آن را جبران نكند تا روز قيامت .


حديث

- عن أ بى عبد الله ع قال :
قال رسول الله ص من عمل على غير علم كان ما يفسد أ كثر مما يصلح
امام صادق عليه السلام از رسول خدا نقل كرده كه فرمود: كسى كه ندانسته عملى را انجام دهد، خراب كردنش از درست كردنش بهتر است .


حديث

- وعن إ سحاق بن عمار قال قلت لا بى عبد الله ع من قام من مجلسه تعظيما لرجل قال مكروه إ لالرجل فى الدين
اسحاق بن عمار گويد: به امام صادق عليه السلام عرض كردم : آيا كسى براى احترام جلوى پاى كسى از جاى بر مى خيزد؟ فرمود: مكروه است ، مگر براى عالم در دين .


حديث

- عن أ مير المؤ منين ع إ ذا جلست إ لى عالم فكن على أ ن تسمع أ حرص منك على أ ن تقول وتعلم حسن الاستماع كما تعلم حسن القول و لاتقطع على أ حد حديثه
از اميرمؤ منان عليه السلام نقل شد كه فرمود: هر گاه نزد عالمى نشستى بر شنيدن حريص تر باش تا بر حرف زدن ، وياد بگير خوب شنيدن را همانطور كه خوب گفتن را ياد مى گيرى ، وگفتار وسخن هيچكس را قطع مكن .


حديث

- عن أ بى عبد الله ع قال :
العامل على غير بصيرة كالسائر على غير طريق ولاتزيده سرعة السير إ لا بعدا
از امام صادق عليه السلام نقل شد كه فرمود: عمل كننده بدون بصيرت مانند كسى است كه بى راهه مى رود، هر چند شتاب كند از هدف دورتر گردد.


حديث

- عن أ بى عبد الله عن آبائه ع قال :
قال رسول الله ص سائلوا العلماء وخاطبوا الحكماء وجالسوا الفقراء
رسول خدا صلى الله عليه وآله فرمود: از علماء بپرسيد، با حكما همسخن وبا فقرا همنشين شويد.


حديث

- عن أ بى حمزة الثمالى عن أ بى عبد الله ع قال :
لن تبقى الا رض إ لاوفيها عالم يعرف الحق من الباطل
امام صادق عليه السلام فرمود: هميشه در زمين عالمى است كه حق را از باطل جدا كند.


حديث

- قال أ مير المؤ منين ص خذ الحكمة ولومن المشركين
اميرمؤ منان عليه السلام فرمود: حكمت را بياموزيد، گر چه از مشركان باشد.


حديث

- عن أ بى عبد الله ع قال :
قال رسول الله ص غريبتان غريبة كلمة حكيم من سفيه فاقبلوها وكلمة سفيه من حكيم فاغفروها
امام صادق عليه السلام بنقل از پيامبر صلى الله عليه وآله فرمود: دوسخن غريب است : يك غريب سخن حكيمانه از بى خرد شنيدن است ، آن را بپذيريد، وگفتار ناپسند از حكيم شنيدن ، از آن بگذريد.


حديث

- ومن كتاب روضة الواعظين :
قال أ مير المؤ منين ع :
قصم ظهرى رجلان من الدنيا رجل عليم اللسان فاسق ورجل جاهل القلب ناسك هذا يصد بلسانه عن فسقه وهذا ينسكه عن جهله فاتقوا الفاسق من العلماء والجاهل من المتعبدين أ ولئك فتنة كل مفتون فإ نى سمعت رسول الله ص يقول يا على هلاك أ متى على يدى كل منافق عليم اللسان
اميرمؤ منان عليه السلام فرمود: از مردم دنيا دونفر پشت مرا شكستند: يكى مرد سخنور بدكردار، وديگرى مرد نادان عابد اين يكى به كمك زبان بر كارهاى زشت خود پرده مى كشد، وآن ديگرى با عبادتش ‍ نادانى خود را پنهان مى كند، از دانشمندان گنهكار وعبادت كنندگان نادان بپرهيزيد، زيرا كه اينان باعث فريب فريفتگان مى باشند، از رسول خدا صلى الله عليه وآله شنيدم كه مى فرمود: اى على ! هلاك امت من به دست سخنوران منافق ودورواست .


حديث

- عنه ع قال :
قال رسول الله من طلب العلم لله لم يصب منه بابا إ لاازداد به فى نفسه ذلا وفى الناس تواضعا ولله خوفا وفى الدين اجتهادا وذلك الذى ينتفع بالعلم فليتعلمه ومن طلب العلم للدنيا والمنزلة عند الناس والحظوة عند السلطان لم يصب منه بابا إ لاازداد فى نفسه عظمة وعلى الناس استطالة و بالله اغترارا ومن الدين جفاء فذلك الذى لاينتفع بالعلم فليكف وليمسك عن الحجة على نفسه والندامة والخزى يوم القيامة
از رسول خدا صلى الله عليه وآله مروى است كه فرمود: هر كه براى رضاى خدا طلب علم نمايد به بابى از علم نمى رسد مگر اينكه فروتنى اوزيادتر مى شود، وتواضع اودر ميان مردم بسيار گردد، وترسش ‍ براى خدا بيشتر شود، وجديت وكوشش اودر راه دين بيشتر گردد، چنين عالمى است كه از علم خود نفع برد وديگران را بهره مند سازد.
وهر كه براى طلب دنيا، ومنزلت نزد مردم ، وبراى دستيابى وراه يافتن نزد پادشاه طلب علم نمايد، هر بابى از علم را كه فرا مى گيرد تكبرش بيشتر گردد، وپستى وخوارى اونزد مرد بيشتر شود، ونسبت به خدا مغرور گردد، وبه دين جفا كند، چنين كسى از علم خود استفاده نخواهد كرد، در اين صورت اوحجتى براى خود ندارد، وپشيمانى وحسرت وذلت در روز قيامت نصيبش گردد.


حديث

- قال أ مير المؤ منين ع :
يا مؤ من إ ن هذا العلم والا دب ثمن نفسك فاجتهد فى تعلمهما فما يزيد من علمك وأ دبك يزيد فى ثمنك وقدرك فإ ن بالعلم تهتدى إ لى ربك و بالا دب تحسن خدمة ربك وبأ دب الخدمة يستوجب العبد ولايته وقربه فاقبل النصيحة كى تنجومن العذاب
اميرمؤ منان عليه السلام فرمود: اى مؤ من ! اين علم وادب قيمت جان توست ، در آموختن آن بكوش ، هر قدر به علم وادبت افزوده گردد قيمت ومنزلتت زيادتر شود، زيرا به وسيله علم به سوى پروردگارت هدايت مى شود، وبه وسيله ادب به پروردگارت بهتر خدمت مى كنى ، وبه وسيله خدمت همراه ادب بنده سزاوار دوستى وقرب با خدا مى شود، نصيحت پذير باش تا از عذاب دوزخ نجات يابى .


حديث

- قال رسول الله ص :
اطلبوا العلم ولوبالصين فإ ن طلب العلم فريضة على كل مسلم
رسول خدا صلى الله عليه وآله فرمود: دنبال آموختن علم برويد گر چه تا چين باشد، زيرا آموختن علم بر هر مسلمانى واجب است .


حديث

- جاء رجل إ لى النبى ص فقال يا رسول الله إ ذا حضرت جنازة و حضر مجلس عالم أ يما أ حب إ ليك أ ن أ شهد فقال رسول الله إ ن كان للجنازة من يتبعها ويدفنها فإ ن حضور مجلس عالم أ فضل من حضور أ لف جنازة ومن عيادة أ لف مريض ومن قيام أ لف ليلة ومن صيام أ لف يوم ومن أ لف درهم يتصدق بها على المساكين ومن أ لف حجة سوى الفريضة ومن أ لف غزوة سوى الواجب تغزوها فى سبيل الله بمالك وبنفسك وأ ين تقع هذه المشاهد من مشهد عالم أ ما علمت أ ن الله يطاع بالعلم ويعبد بالعلم وخير الدنيا والا خرة مع العلم وشر الدنيا والا خرة مع الجهل
مردى خدمت پيامبر صلى الله عليه وآله رسيد وعرض كرد: اى رسول خدا! هر گاه تشييع جنازه اى با مجلس عالمى همزمان شود؛ كداميك را دوست داريد حاضر شويد؟ فرمود: اگر به دنبال جنازه كسى باشد كه اورا تشييع وتدفين كند، حضور مجلس عالم از تشييع هزار جنازه واز عيادت هزار مريض واز عبادت كردن هزار شب واز هزار روز روزه گرفتن واز هزار درهم صدقه دادن به فقيران واز هزار حج غير واجب واز هزار جنگ غير واجب كه در راه خدا به مال وجانت بروى بافضيلت تر است ، وكجا درك اين حضورها مساوى است با درك حضور عالمى ؟
آيا نمى دانى كه خداوند به وسيله علم اطاعت كرده مى شود، وبه وسيله علم پرستيده مى شود، وخير دنيا وآخرت همراه علم است ، وشر دنيا و آخرت همراه جهل است ؟


حديث

- قال رسول الله ص :
أ لاأ حدثكم عن أ قوام ليسوا بأ نبياء ولاشهداء يغبطهم يوم القيامة الا نبياء و الشهداء بمنازلهم من الله على منابر من نور قيل من هم يا رسول الله قال هم الذين يحببون عباد الله إ لى الله ويحببون الله إ لى عباده قلنا هذا حببوا الله إ لى عباده فكيف يحببون عباد الله إ لى الله قال يأ مرونهم بما يحب الله وينهونهم عما يكره الله فإ ذا أ طاعوهم أ حبهم الله
رسول خدا فرمود: آيا آگاه كنم شما را از گروهى كه نه از انبيا هستند ونه از شهدا، ولى انبيا وشهدا در روز قيامت به مقام ومنزلت آنان غبطه مى خورند، وآنها بر منبرهايى از نور نشسته اند؟
سؤ ال شد: اى رسول خدا! آنان كيانند؟ فرمود: آنان كسانى هستند كه بندگان خدا را نزد خدا محبوب مى كنند وخدا را نزد بندگانش محبوب مى گردانند، عرض كرديم : اينجا محبت خدا در دلها معلوم است ، ولى چگونه بندگان را نزد خدا محبوب مى گرداند؟
فرمود: آنها را فرمان مى دهد به آنچه خدا دوست مى دارد، وباز مى دارد آنان را از آنچه خدا دوست نمى دارد، وهر گاه آنها را اطاعت كردند خداوند دوستشان دارد.


حديث

- قال الصادق ع من تعلم بابا من العلم ليعلمه الناس ابتغاء وجه الله أ عطاه الله أ جر سبعين نبيا
امام صادق عليه السلام فرمود: كسى كه بابى از علم را بياموزد تا براى رضاى خدا آن را به مردم بياموزاند خداوند ثواب هفتاد پيامبر را به او عطا كند.


حديث

- وقال أ يضا من تعلم بابا من العلم عمل به أ ولم يعمل كان أ فضل من أ ن يصلى أ لف ركعة تطوعا
امام صادق عليه السلام فرمود: هر كس بابى از علم را بياموزد چه به آن عمل كند يا نكند بهتر است از اينكه هزار ركعت نماز مستحبى بخواند.


حديث

- قال الباقر ع قراء القرآن ثلاثة رجل قرأ القرآن فاتخذه بضاعة و استدر به الملوك واستطال به على الناس ورجل قرأ القرآن فحفظ حروفه وضيع حدوده ورجل قرأ القرآن فوضع دواء القرآن على داء قلبه وأ سهر به ليله وأ ظمأ به نهاره وقام به فى مساجده وتجافى به عن فراشه فبأ ولئك يدفع الله عز وجل البلاء وبأ ولئك يديل الله من الا عداء وبأ ولئك ينزل الله الغيث من السماء والله لهؤ لاء فى قراءة القرآن أ عز من الكبريت الا حمر
حضرت باقر عليه السلام فرمود: قاريان قرآن سه گروهند: مردى قرآن مى خواند وآن را سرمايه كسب خود قرار مى دهد، وبه وسيله آن از پادشاهان طلب مستمرى مى كند، وبه مردم بزرگى مى فروشد، وديگر مردى كه قرآن را بخواند وحروف آن را حفظ كند ولى احكام وحدود آن را ضايع گرداند، ومردى كه قرآن خواند وداروى قرآن را بر دل دردمندش نهد وبا آن شب زنده دارى كند، وروزش را به تشنگى بسر برد، ودر هنگام نمازهايش ودر مساجد بدان قيام كند، واز بستر خواب خود به احترام آن دورى كند، خداوند به وسيله آنان بلارا بگرداند، وبه بركت اينان خداى عزوجل شر دشمنان را باز دارد، وبه بركت آنان خداوند از آسمان باران فرستد، بخدا سوگند اينان در ميان قرآن خوانان از كبريت احمر كمياب ترند.


حديث

- قال أ بوعبد الله ع إ ذا كان يوم القيامة جمع الله عز وجل الناس ‍ فى صعيد واحد ووضعت الموازين فتوزن دماء الشهداء مع مداد العلماء فيرجح مداد العلماء على دماء الشهداء
امام صادق عليه السلام فرمود: در روز قيامت خداوند عزوجل مردم را در يك مكان جمع مى شوند وميزانهاى اعمال را برپا مى دارد، در اين هنگام خونهاى شهدا با مداد علما سنجيده مى شود، مداد علما بر خونهاى شهدا برترى پيدا مى كند.


حديث

- قال أ مير المؤ منين ع :
قوام الدنيا بأ ربعة بعالم ناطق مستعمل له وبغنى لايبخل بفضله على أ هل دين الله وبفقير لايبيع آخرته بدنياه وبجاهل لايتكبر عن طلب العلم فإ ذا كتم العالم علمه وبخل الغنى بفضله وباع الفقير آخرته بدنياه واستكبر الجاهل عن طلب العلم رجعت الدنيا إ لى ورائها قهقرى ولاتغرنكم كثرة المساجد وأ جساد قوم مختلفة قيل يا أ مير المؤ منين كيف العيش فى ذلك الزمان فقال خالطوهم بالبرانية يعنى فى الظاهر وخالفوهم فى الباطل للمرء ما اكتسب وهومع من أ حب وانتظروا مع ذلك الفرج من الله تعالى
اميرمؤ منان عليه السلام فرمود: استوارى دنيا به وسيله چهار كس ‍ است :
1 به وسيله دانشمند گويا كه دانش خود را در عمل خود بكار مى بندد، 2 به ثروتمندى كه از مازاد ثروتش بر اهل دين خدا دريغ نورزد، 3 به فقيرى كه آخرتش را به دنيايش نفروشد، 4 وبه نادانى كه از يادگيرى علم ودانش ‍ تكبر نكند.
اگر عالمى دانش خود پنهان كند وثروتمند به مالش بخل ورزد، وفقير آخترش را به دنيايش بفروشد، ونادان از دانش طلبى تكبر نمايد؛ دنيا بصورت عقب گرد به عقب باز گردد. بنابراين زياد شدن مساجد ومردمى كه در آنها رفت وآمد مى كنند شما را فريب ندهد، سؤ ال شد، اى اميرمؤ منان ! در چنين روزگارى چگونه بايد زندگى كرد؟
فرمود: در ظاهر با آنان آميزش داشته باشيد، ودر باطن با آنان مخالفت ورزيد. كه هر كس نتيجه كردار خود را خواهد ديد، وبا هر كس دوست باشد محشور خواهد شد، وبا اين حال به انتظار گشايش از جانب خداوند باشيد.


حديث

- قال النبى ص أ علم الناس من جمع علم الناس إ لى علمه وأ كثر الناس قيمة أ كثرهم علما وأ قل الناس قيمة أ قلهم علما وأ ولى الناس بالحق أ علمهم به وأ حكم الناس من فر من جهال الناس
پيامبر اكرم صلى الله عليه وآله فرمود: داناترين مردم كسى است كه دانش مردم را با دانش خود جمع كند، وپرقيمت ترين مردم دانشمندترين آنهاست ، وكم قيمت ترين مردم كم دانش ترين آنهاست ، و سزاوارترين مردم به حق داناترين آنها به آنست ، وحاكم ترين مردم كسى است كه از مردم جاهل فرار كند.


حديث

- عن الكاظم ع قال :
دخل رسول الله المسجد فإ ذا جماعة قد أ طافوا برجل فقال ما هذا قالوا علامة قال وما العلامة قالوا أ علم الناس بأ نساب العرب ووقائعها وأ يام الجاهلية وبالا شعار العربية فقال النبى ص ذاك علم لايضر من جهله ولا ينفع من علمه
امام كاظم عليه السلام فرمود: رسول خدا صلى الله عليه وآله وارد مسجد شد، ناگهان جماعتى را ديد كه گرد مردى را گرفته اند، فرمود: چه خبر است ؟ گفتند: علامه اى است ، فرمود: علامه يعنى چه ؟ گفتند: داناترين مردم به دودمان عرب وحوادث ايشان وبه روزگار جاهليت و اشعار عرب است ، پيامبر صلى الله عليه وآله فرمود: اينها علمى است كه زيانى به نادانش نرساند، وسودى به عالمش نبخشد.


حديث

- عن أ بى حمزة الثمالى مرفوعا قال أ قبل الناس على على ع فقالوا يا أ مير المؤ منين أ نبئنا بالفقيه قال نعم أ نبئكم بالفقيه حق الفقيه من لم يرخص الناس فى معاصى الله ولم يقنطهم من رحمته ولم يؤ منهم من مكر الله ولم يدع القرآن رغبة إ لى غيره أ لالاخير فى قراءة لاتدبر فيها أ لا لاخير فى عبادة لافقه فيها أ لالاخير فى نسك لاورع فيه
ابوحمزه ثمالى گويد: مردم نزد على عليه السلام آمدند وگفتند: اى اميرمؤ منان ! فقيه را به ما بشناسان ، فرمود: بلى ، فقيه حقيقى را به شما مى شناسانم ، فقيه واقعى كسى است كه به مردم آزادى در گناه ندهد، وآنها را از رحمت خدا ماءيوس نسازد، واز مكر خدا ايمن نگرداند، براى رغبت بسوى چيزى قرآن را ترك نكند، بدانيد كه در قرائتى كه تدبر در آن نيست خيرى نيست ، بدانيد دانش بى انديشه سودى ندارد، بدانيد عبادتى كه همراه پرهيزگارى نباشد نفعى ندارد.


حديث

- عن أ بى عبد الله ع قال :
تواضعوا لمن تتعلمون منه وتواضعوا لمن تعلمون
امام صادق عليه السلام فرمود: در مقابل كسى كه از اودانش ‍ مى آموزيد فروتنى كنيد ودر مقابل كسى كه به اودانش مى آموزيد فروتنى كنيد.


حديث

- عن الباقر ع قال :
قال رسول الله ص العالم والمتعلم شريكان فى الا جر إ لاأ ن للعالم أ جرين وللمتعلم أ جرا ولاخير فيما سوى ذلك
امام باقر عليه السلام از رسول خدا صلى الله عليه وآله نقل كند كه فرمود: دانش آموز ومعلم در پاداش شريكند، بدانيد كه براى تعليم دهنده ودانشمند دوپاداش وبراى دانش آموز يك پاداش است ، وخيرى در غير اين نيست .


حديث

- عن الباقر ع قال :
إ ن طير السماء ودواب البحر وحيتانه ليستغفرون لطلاب العلم إ لى يوم القيامة
امام باقر عليه السلام فرمود: پرندگان آسمان وجنبندگان دريا و ماهيهايش براى دانشجويان تا روز قيامت طلب مغفرت مى كنند.