مشكاه الأنوار في غررالاخبار
باب اول : ايمان واسلام

ابوالفضل على بن رضى الدين ... الطبرسى

- ۲ -

فصل اول : در توحيد
الفصل الاول فى التوحيد

حديث

من كتاب المحاسن :
عن سليمان بن خالد، قال قال أ بوعبد الله ع :
إ ن الله يقول :
وَ أَنَّ إِلى رَبِّكَ الْمُنْتَهى
فإ ذا انتهى الكلام إ لى الله فأ مسكوا
امام صادق عليه السّلام فرمود كه : خداوند مى فرمايد (همانا فرجام وپايان هر چيزى به سوى پروردگارت است ) پس هرگاه سخن (به ذات ) خداوند ختم شد خوددارى نمائيد

حديث

من كتاب التوحيد :
عن أ حمد بن عبد الله الجويبارى فى سفر الرضا على بن موسى عن أ بيه عن آبائه عن على ع قال :
قال رسول الله ص :
ما جزاء من أ نعم الله عليه بالتوحيد إ لاالجنة
امام صادق (ع ): فرمود كه : خداوند مى فرمايد: (همانا فرجام و پايان هر چيزى به سوى پروردگارت است ) پس هر گاه سخن (به ذات ) خداوند ختم شد خوددارى نماييد.

حديث

- عن أ بى ذر رحمه الله قال :
خرجت ليلة من الليالى فإ ذا رسول الله يمشى وحده وليس معه إ نسان فظننت أ نه يكره أ ن يمشى معه أ حد. قال فجعلت أ مشى فى ظل القمر فالتفت فرآنى قال :
من هذا قلت أ بوذر جعلنى الله فداك فقال :
يا أ با ذر تعال قال فمشيت معه ساعة فقال :
إ ن المكثرين هم الا قلون يوم القيامة إ لامن أ عطاه الله خيرا فنفح منه بيمينه وشماله وبين يديه وورائه وعمل فيه خيرا.
قال فمشيت معه ساعة فقال :
اجلس هاهنا فأ جلسنى فى قاع حوله حجارة وقال لى اجلس حتى أ رجع إ ليك قال فانطلق فى الحرة حتى لم أ ره وتوارى عنى فأ طال اللبث ثم إ نى سمعته ص وهومقبل يقول :
وإ ن زنى وإ ن سرق .
قال فلما جاء لم أ صبر حتى قلت يا نبى الله جعلنى الله فداك من تكلم فى جانب الحرة فإ نى سمعت أ حدا يرد عليك شيئا قال ذلك جبرئيل عرض لى فى جانب الحرة وقال بشر أ متك أ نه من مات ولايشرك بالله دخل الجنة قال قلت يا جبرئيل وإ ن زنى وإ ن سرق قال نعم قلت وإ ن زنى وإ ن سرق قال نعم وإ ن شرب الخمر
ابوذر مى گويد: شبى از منزل بيرون آمدم ، ناگهان ديدم رسول خدا صلى الله عليه وآله به تنهايى راه مى روند وهيچ كس با اوهمراه نيست ، گمان كردم كه دوست ندارند كسى با ايشان همراه باشد، لذا آهسته در زير سايه ماه ، پشت سرش شروع به راه رفتن كردم ، پيامبر متوجه من شد وفرمود: كيستى ؟ عرض كردم : فدايت شوم ، ابوذر هستم . فرمود: اى ابوذر! همراه من بيا. آنگاه ساعتى با ايشان راه رفتم ، سپس فرمود: ثروت اندوزان در روز قيامت در اقليت قرار مى گيرند(11)، مگر كسى كه خداوند خير را نصيب اوكرد ودر دنيا از راست وچپ واز روبرووپشت سر انفاق مى نمود، وبا آن عمل خير انجام مى داد. سپس ابوذر گفت : ساعتى همراه پيامبر راه رفتم ، آنگاه فرمود: اينجا بنشين ! بعد مرا در زمينى كه سنگلاخ بود ودر اطرافش كوهها وتپه ها قرار داشت نشاند وفرمود: اينجا بنشين تا برگردم . سپس پيامبر صلى الله عليه وآله به سوى مكانى كه ((حره )) نام داشت رفتند به طورى كه ديگر ايشان را نديدم واز ديده ام پنهان شده بود. سپس شنيدم كه پيامبر صلى الله عليه وآله در حالى كه به طرف من مى آمد مى فرمود: واگر چه زنا كرده باشد؟! واگر چه دزدى كرده باشد؟! ابوذر گفت : چون پيامبر آمد بى صبرانه از ايشان پرسيدم : اى پيامبر خدا! خدا مرا فدايت كند، با چه كسى در طرف ((حره )) صحبت مى كرديد؟ من شنيدم كه كسى جوابت را مى داد. فرمود: اوجبرئيل بود كه در طرف ((حره )) بر من نمايان شده بود.
وگفت : امت خود را بشارت بده كه : هر كس بميرد وشرك به خدا نورزيده باشد داخل بهشت خواهد شد.
به اوگفتم : اى جبرئيل ! اگر چه زنا كرده باشد؟ اگر چه دزدى كرده باشد؟
گفت : بلى ، ديگر بار گفتم : اگر چه زنا كرده باشد؟ اگر چه دزدى كرده باشد؟ گفت : بلى ، اگر چه خمر نوشيده باشد.

حديث

- عن جعفربن محمد عن أ بيه عن آبائه عن على ع قال :
قال رسول الله ص :
من مات لايشرك بالله شيئا أ حسن أ وأ ساء دخل الجنة
امام صادق (ع ): از حضرت على (ع ): نقل كند كه : پيغمبر اكرم صلى الله عليه وآله فرمود: هر كس از دنيا برود وشرك به خدا نورزيده باشد، چه كار نيكوكرده باشد وچه كار بد، داخل بهشت خواهد شد.

حديث

- عن ريان بن الصلت عن على بن موسى الرضا عن أ بيه عن آبائه عن أ مير المؤ منين ع قال :
قال رسول الله قال الله جل جلاله :
ما آمن بى من فسر برأ يه كلامى وما عرفنى من شبهنى بخلقى وما على دينى من يستعمل القياس فى دينى
امام رضا(ع ) از حضرت على (ع ) روايت كند كه فرمود: رسول خدا صلى الله عليه وآله فرمود: خداوند متعال فرمود: كسى كه كلام مرا با راءى ونظر خود تفسير كند به من ايمان نياورده ، ونشناخت مرا كسى كه مرا تشبيه (به مخلوقاتم ) نمايد، وبر دينم نخواهد بود آنكه قياس را در آن بكار گيرد.

حديث

- عن داود بن القاسم قال سمعت على بن موسى الرضا ع يقول :
من شبه الله بخلقه فهومشرك ومن وصفه بالمكان فهوكافر ومن نسب إ ليه ما نهى عنه فهوكاذب ثم تلاهذه الا ية إِنَّم ا يَفْتَرِى الْكَذِبَ الَّذِينَ ل ا يُؤْمِنُونَ بِآي اتِ اللّ هِ وَ أُول ئِكَ هُمُ الْك اذِبُونَ
امام رضا(ع ) فرمود: هر كس خداوند را به مخلوقاتش تشبيه نمايد مشرك است ، وهر كس براى خداوند مكانى را فرض كند كافر است ، وهر كس به خداوند آنچه را اواز آن نهى فرموده نسبت دهد دروغگوست ، سپس اين آيه را تلاوت فرمود: (همانا افترا مى بندند آن درغگويانى كه ايمان به آيات خدا نياورده اند؛ انها دروغگوياننند).

حديث

- عن أ بى هاشم الجعفرى قال :
سأ لت أ با جعفر محمد بن على الثانى ع ما معنى الواحد فقال :
المجتمع عليه بجميع الا لسن بالوحدانية
ابوهاشم جعفرى گويد: از امام جواد(ع ): پرسيدم : معنى واحد چيست ؟ فرمود: آن چيزى است كه با تمام زبانها به وحدانيت اواتفاق نظر دارند.

حديث

- عن الصادق ع أ نه سأ له رجل فقال :
له إ ن أ ساس الدين التوحيد والعدل وعلمه كثير ولابد للعاقل منه فاذكر ما يسهل الوقوف عليه ويتهيأ حفظه فقال :
أ ما التوحيد فأ ن لاتجوز على ربك ما جاز عليك وأ ما العدل فأ ن لاتنسب إ لى خالقك ما لامك عليه
مردى از امام صادق (ع ) سؤ الى پرسيد، امام در جواب فرمود: همانا اساس دين ، توحيد وعدل است ، ودانش آن بسيار است ، وهر عاقلى ناچار است كه آن را بياموزد، بنابراين بياد آور چيزى را كه رسيدن به آن علم را برايت آسان مى كند، وحفظ آن را برايت آماده مى كند.
سپس امام (ع ) فرمود: اما توحيد به اين است كه : در مورد پروردگارت رواندانى آنچه را كه بر خودت روا مى دانى ، واما عدل ، به اين است كه : به آفريدگارت نسبت ندهى آنچه را كه تورا بر ان ملامت فرمود.

حديث

- عن عبد العزيز بن المهتدى قال :
سأ لت الرضا ع عن التوحيد فقال :
كل من قرأ قل هوالله أ حد وآمن بها فقد عرف التوحيد قلت كيف يقرؤ ها قال كما يقرأ الناس وزاد فيه كذلك الله ربى ثلاثا
عبدالعزيز بن مهتدى ، گفت : در مورد توحيد از امام رضا(ع ) پرسيدم ، فرمود: هر كس (( (قل هوالله اءحد))) را بخواند وبه آن ايمان آورد توحيد را شناخته است ، گفتم : چگونه آن را بخواند؟ فرمود: همانطور كه مردم مى خوانند، وزياد كرد در آن گفتن (( ((كذلك الله ربى )) )) را سه بار.

حديث

- عن ابن عباس قال :
جاء أ عرابى إ لى النبى ص فقال :
يا رسول الله علمنى من غرائب العلم قال :
ما صنعت فى رأ س العلم حتى تسأ ل عن غرائبه قال الا عرابى :
وما رأ س العلم يا رسول الله قال :
معرفة الله حق معرفته فقال :
الا عرابى ما معرفة الله حق معرفته قال إ ن تعرفه بلامثل ولاشبه ولاند و أ نه واحد أ حد ظاهر باطن أ ول آخر لاكفوله ولانظير له فذلك حق معرفته
ابن عباس گفت : مرد عربى از رسول خدا صلى الله عليه وآله پرسيد: اى رسول خدا! به من نكات غريب ومشكل علم را بياموز، فرمود: تودر مورد اصل علم چه مى دانى كه از مشكلات آن مى پرسى ؟ اعرابى گفت : اى رسول خدا! اصل علم چيست ؟ فرمود: شناخت خدا آن طور كه حق شناخت اوست . اعرابى گفت : شناخت واقعى وحقيقى خداوند چگونه است ؟ فرمود: به اين است كه : خدا را بدون مثل وشبيه وهمتا بشناسى ، واينكه اويگانه ويگتاست ، در ظاهر وباطن وجود دارد، آغاز است وفرجام ، نه همتا دارد ونه مانند، اين است حق شناخت او.

حديث

- أ يضا من كتاب المحاسن :
عن فضل بن يحيى قال سأ لت أ با الحسن ع عن شى ء من الصفة فقال :
لاتجاوز ما فى القرآن قال الله تعالى
لَوْ كانَ فِيهِما آلِهَةٌ إِلَّا اللّهُ لَفَسَدَت ا
فضل بن يحيى گفت : از امام كاظم (ع ) از چيزى از صفت (توحيد) پرسيدم ، ايشان فرمود: از آنچه كه در قرآن است تجاوز نكن ، خداوند متعال مى فرمايد: (اگر در آسمان وزمين آلهه اى غير از خداوند بود هر آينه آسمان وزمين فاسد مى شدند).

حديث

- من كتاب الا رشاد:
عن أ بى عبد الله ع قال :
إ ن الله لايشبه شيئا ولايشبهه شى ء وكلما وقع فى الوهم فهو بخلافه
امام صادق (ع ) فرمود: خداوند متعال به هيچ چيزى شباهت ندارد وهيچ چيزى هم به اوشبيه نيست ، وهر چه در وهم وخيال آيد او بخلاف آن است

فصل دوم : در اخلاص
 الفصل الثانى فى الا خلاص

حديث

- من المحاسن :
عن أ بى عبد الله ع فى قول الله عز وجل :
حَنِيفاً مُسْلِماً :
قال خالصا مخلصا لايشوبه شى ء
امام صادق (ع ) در مورد قول خداوند متعال : (( (حنيفا مسلما) فرمود: يعنى : خالص ومخلص ؛ كه در كارهايش جز خدا در نظرش ‍ نباشد.

حديث

- عن أ بى عبد الله قال :
إ ن المؤ من يخشع له كل شى ء حتى هوام الا رض وسباعها وطير السماء
امام صادق (ع ) فرمود: همه چيز براى مؤ من فروتنى مى كند حتى جنبنده هاى روى زمين ووحوش آن وپرندگان آسمان .

حديث

- من كتاب روضة الواعظين :
قال النبى ص :
إ ن لكل حق حقيقة وما بلغ عبد حق حقيقية الا خلاص حتى لايحب أ ن يحمد على شى ء من عمل الله
پيغمبر اكرم صلى الله عليه وآله فرمود براى هر مطلب حقى حقيقيتى است ، وهيچ بنده اى از بندگان خدا به حقيقت اخلاص نمى رسد مگر اينكه دوست نداشته باشد كه به خاطر كارى كه براى خدا انجام مى دهد اورا ستايش وتمجيد كنند.

حديث

- ومن كتاب روضة الواعظين :
قال أ بوعبد الله ع قال الله عز وجل :
أ نا خير شريك من أ شرك معى فى عمل عمله لاأ قبله إ لاما كان لى خالصا
امام صادق (ع ) فرمود خداوند متعال مى فرمايد: من بهترين شريك هستم ، هر كس در عملى كه انجام مى دهد براى من شريك قرار دهد از اونمى پذيريم مگر آنچه را كه فقط خالص براى من انجام داده باشد.

حديث

وقال قال رسول الله :
من أ حب أ ن يعلم ما له عند الله فليعلم ما لله عنده
وفرمود: رسول خدا صلى الله عليه وآله مى فرايد: هر كس ‍ دوست دارد كه بداند چه موقعيتى نزد خدا دارد، پس بايد بفهمد كه موقعيت خدا نزد اوچگونه است .

فصل سوم : در يقين
 الفصل الثالث فى اليقين

حديث

- من كتاب المحاسن :
عن أ بى جعفر ع قال :
قال على فى خطبة له طويلة :
الا يمان على أ ربع دعائم على الصبر واليقين والعدل و التوحيد
امام باقر(ع ) فرمود كه : حضرت على عليه السلام در خطبه اى طولانى فرمود: ايمان بر چهار پايه استوار است : بر صبر، ويقين وعدل و توحيد

حديث

- عن أ بى عبد الله ع قال :
إ ن الا يمان أ فضل من الا سلام وإ ن اليقين أ فضل من الا يمان وما من شى ء أ عز من اليقين
امام صادق عليه السلام فرمود: ايمان از اسلام برتر است ، ويقين از ايمان برتر است ، وهيچ جيزى عزيزتر وكميابتر از يقين نيست .

حديث

- عن يونس بن عبد الرحمن قال :
سأ لت أ با الحسن الرضا عن الا يمان والا سلام فقال :
قال أ بوجعفر :
إ نما هوالا سلام والا يمان فوقه بدرجة والتقوى فوق الا يمان بدرجة و اليقين فوق التقوى بدرجة ولم يقسم بين ولد آدم شى ء أ قل من اليقين قال قلت فأ ى شى ء من اليقين قال التوكل على الله والتسليم لله والرضا بقضاء الله والتفويض إ لى الله قلت ما تفسير ذلك قال هكذا قال أ بوجعفر ع
يونس بن عبدالرحمان گويد: از امام رضا عليه السلام درباره ايمان واسلام پرسيدم ، ايشان فرمود: دين فقط اسلام است ، وايمان درجه اى بالاتر از اسلام است ، وتقوى درجه اى بالاتر از ايمان ، ويقين درجه اى بالاتر از تقوى استك وهيچ چيزى بهتر از يقين بين فرزندان حضرت آدم عليه السلام تقسيم نشده است ، پرسيدم : نشانه يقين وپديده آن چيست ؟ فرمود: توكل بر خدا، وتسليم در برابر خدا، وراضى بودن به قضا وقدر الهى ، وواگذار كردن امور به خداوند، پرسيدم : معناى اينها چيست ؟ فرمود: امام باقر عليه السلام (فقط) اين چنين فرمود.

حديث

- عن صفوان الجمال قال سأ لت أ با عبد الله عن قول الله عز وجل وَ جَلّ :
أَمَّا الْجِد ارُ فَك انَ لِغُل امَيْنِ يَتِيمَيْنِ فِى الْمَدِينَةِ وَ ك انَ تَحْتَهُ كَنْزٌ لَهُم ا :
فقال :
أ ما إ نه ما كان ذهبا ولافضة وإ نما كان أ ربع كلمات أ نا الله لاإ له إ لاأ نا من أ يقن بالموت لم يضحك سنه ومن أ يقن بالحساب لم يفرح قلبه ومن أ يقن بالقدر لم يخش إ لاالله
صفوان جمال گفت : از امام صادق عليه السلام در مورد قول خداوند متعال پرسيدم ، ترجمه آيه گفتگوى موسى وخضر: (واما ديوار؛ پس مربوط به دوپسر بچه يتيم در شهر بود كه زير آن گنجى پنهان بود كه به آن دومى رسيد) فرمود: بدانكه (مقصود از) آن گنج ؛ طلاونقره نبود، بلكه چهار كلمه بود: من خدا هستم ، معبودى غير از من نيست ، هر كس يقين به مرگ داشته باشد دندانهايش هنگام شادى نمايان نمى شود وهر كس يقين به حساب داشته باشد دلش شادمان نمى شود، وهر كس يقين به قضا وقدر داشته باشد فقط از خدا مى ترسد.

حديث

- عن أ بى جعفر ع قال :
قال على ع على المنبر :
لايجد عبد طعم الا يمان حتى يعلم أ ن ما أ صابه لم يكن ليخطئه وأ ن ما أ خطأ ه لم يكن يصيبه
امام باقر(ع ) فرمود حضرت على (ع ) بر منبر مى فرمود: هيچ بنده اى از بندگان خدا طعم ومزه ايمان را نمى چشد مگر اينكه بداند آنچه قسمت اوبود از آن بود وبه ديگرى نمى رسيد، وآنچه از آن ديگرى بود فقط به اومى رسيد وبه اين شخص نمى رسيد.

حديث

- عن أ بى عبد الله عن آبائه عن على ع قال :
قال رسول الله :
إ ن من اليقين أ ن لاترضوا الناس بسخط الله ولاتحمدوهم على ما رزقكم الله ولاتذموهم على ما لم يؤ تكم الله إ ن الرزق لايجره حرص حريص و لايرده كراهة كاره ولوأ ن أ حدكم فر من رزقه كما يفر من الموت لكان رزقه أ شد له طلبا وأ سرع إ دراكا من الموت إ ن الله تعالى جعل الروح والراحة فى اليقين والرضا وجعل الهم والحزن فى الشك والسخط
امام صادق (ع ) از قول حضرت على عليه السلام فرمود: رسول خدا صلى الله عليه وآله مى فرمايد: يكى از علائم يقين اين است كه : به خاطر خشنودى مردم ، خداوند را ناخشنود نكنى ، وآنان را به خاطر روزى كه خدا به توسط آنان به توداده ستايش منمائى ، وآنان را به خاطر محروم نمودن خداوند تورا از روزى سرزنش ننمائى ، زيرا آز هيچ آزمندى موجب جلب روزى نمى شود، وبخل هيچ بخيلى مانع از رسيدن روزى نخواهد شد، زيرا اگر از روزى همانند گريختن از مرگ بگريزد، روزى سريعتر از مرگ صاحببش را مى طلبد، همانا خداوند متعال آسايش وآرامش را در يقين و خشنودى ، واندوه وناآرامى را در ناباورى وخشم قرار داد.

حديث

- عن عبد الله بن سنان قال قال لى أ بوعبد الله ع :
من صحة يقين المرء المسلم أ ن لايرضى الناس بسخط الله ثم ساق الحديث نحوا من حديث ميمون إ لاأ نه قال لا دركه رزقه قبل موته كما يدركه الموت ثم قال إ ن الله بعدله وقسطه وعلمه جعل الروح والفرج فى اليقين والرضا عن الله عز وجل وجعل الهم والحزن فى الشك و السخط فارضوا عن الله وسلموا لا مره
امام صادق عليه السلام از علائم كمال يقين مسلمانان اين است كه : مردم را بواسطه خشم وغضب خدا خشنود نكند. در حديث ديگر آمده است كه فرمود: رزق وروزيش اورا درمى يابد قبل از مرگش ، همانطور كه مرگش اورا در مى يابد.
سپس فرمود: خداوند متعال به وسيله عدل وداد خود خرمى وآسايش را در يقين وخشنودى مقرر فرمود، وغم واندوه را در ناباورى وناخشنودى ، پس راضى به قضاى خدا شويد وتسليم فرمان خداوند باشيد.

حديث

- عن أ بى عبد الله ع قال :
كان قنبر غلام على ع يحب عليا حبا شديدا فإ ذا خرج على خرج على أ ثره بالسيف فرآه ذات ليلة فقال :
يا قنبر ما لك فقال :
جئت لا مشى خلفك يا أ مير المؤ منين فقال :
ويحك أ من أ هل السماء تحرسنى أ م من أ هل الا رض قال :
لابل من أ هل الا رض فقال :
إ ن أ هل الا رض لايستطيعون لى شيئا لوشاءوا إ لابإ ذن من السماء فارجع قال : فرجع
امام صادق عليه السلام فرمود قنبر غلام على عليه السلام ، حضرت را بسيار دوست مى داشت ، پس هر گاه امام عليه السلام از منزل خارج مى شد با شمشير به دنبال اومى رفت ، شبى حضرت متوجه اوشد، فرمود: قنبر چه قصدى دارى ؟ عرض كرد: به دنبال شما آمده ام اى امير مؤ منان ، حضرت فرمود: واى بر تو، آيا مرا از اهل آسمان محافظت مى كنى يا از اهل زمين ؟ عرض كرد نه ؛ از اهل زمين ، همانا اهل زمين توان هيچ چيزى را بر من ندارند مگر با اجازه اى از خدا، بنابراين برگرد! قنبر برگشت .

حديث

- عنه ع :
ليس شى ء إ لاله حد. قال قلت :
جعلت فداك فما حد التوكل ؟ قال :
اليقين . قلت :
فما حد اليقين ؟ قال :
أ ن لاتخاف مع الله شيئا
امام صادق عليه السلام فرمود: هيچ چيزى نيست مگر اينكه براى آن حدى است ؛ راوى از حضرت پرسيد: فدايت شوم ، حد توكل چيست ؟ فرمود: يقين است ، عرض كرد: حد يقين چيست ؟ فرمود: اين است كه : با وجود خدا از احدى نترسى .

حديث

- قيل للرضا ع :
ما حد التوكل قال :
أ ن لاتخاف مع الله غيره
از امام رضا عليه السلام سؤ ال شد: حد توكل چيست ؟
فرمود: اين است كه : وجود خداوند از غير او نترسد.

حديث

- عن الصادق ع قال :
كان على يقول :
اللهم من على بالتوكل عليك والتفويض إ ليك والرضا بقدرك والتسليم لا مرك حتى لاأ حب تعجيل ما أ خرت ولاتأ خير ما عجلت يا أ رحم الراحمين
امام صادق عليه السلام فرمود: على عليه السلام مى فرمود: خدايا! بر من منت گذار تا توان توكل بر تووواگذاردن امورم به تو، وخشنود شدن به قضا وقدر تو، وتسليم شدن به فرمانت را پيدا كنم ، به حدى در برابر فرمانت تسليم ودر آنچه برايم مقدر فرموده اى شتاب نداشته باشم و به داده هايت رضايت دهم ، اى مهربانترين مهربانان .

حديث

- عن أ بى عبد الله قال قال رسول الله :
كفى باليقين غنا وبالعبادة شغلا
امام صادق عليه السلام فرمود: رسول خدا صلى الله عليه وآله مى فرمايد: بهترين ثروت يقين است ، وبهترين شغل عبادت وپرسش ‍ خداوند.

حديث

- وقال ع :
إ ن محمد بن الحنفية كان رجلارابط الجأ ش وكان الحجاج يلقاه فيقول له لقد هممت أ ن أ ضرب الذى فيه عيناك فيقول كلاإ ن لله فى كل يوم ثلاثمائة وستين لحظة فأ رجوأ ن يكفينى بإ حداهن
امام صادق عليه السلام فرمود: محمد بن حنفيه مردى شجاع و آرام دل بود، روزى حجاج به اوگفت : بارها قصد كردم كه گردنت را بزنم .
مححد جواب داد: توقدرت انجام اين كار را ندارى ، براى خدا در هر روز سيصد وشصت لحظه اى ، اميدوارم خداوند در يكى از آن لحظات شر تورا از من دفع كند.

حديث

- عن إ سحاق بن عمار قال سمعت أ با عبد الله ع يقول :
إ ن رسول الله صلى بالناس الصبح فنظر إ لى شاب فى المسجد وهويخفق ويهوى برأ سه مصفر لونه وقد نحف جسمه وغارت عيناه فى رأ سه و لصق جلده بعظمه فقال له رسول الله ص :
كيف أ صبحت يا حارث فقال :
أ صبحت يا رسول الله موقنا. فقال :
فعجب رسول الله من قوله وقال له :
إ ن لكل يقين حقيقة فما حقيقة يقينك ؟ فقال :
إ ن يقينى يا رسول الله هوأ حزننى وأ سهر ليلى وأ ظمأ هواجرى فعزفت نفسى عن الدنيا وما فيها حتى كأ نى أ نظر إ لى عرش ربى قد نصب للحساب وحشر الخلائق لذلك وأ نا فيهم وكأ نى أ نظر إ لى أ هل الجنة يتنعمون فيها ويتعارفون على الا رائك متكئين وكأ نى أ نظر إ لى أ هل النار فيها معذبون ويصطرخون وكأ نى أ سمع الا ن زفير النار يدور فى مسامعى قال فقال رسول الله :
هذا عبد نور الله قلبه فى الا يمان ثم قال :
أ لزم ما أ نت عليه قال فقال له الشاب :
ادع الله لى يا رسول الله أ ن أ رزق الشهادة معك قال :
فدعا له بذلك فلم يلبث أ ن خرج فى بعض غزوات النبى ص فاستشهد بعد تسعة نفر وكان هوالعاشر
امام صادق عليه السلام فرمود: رسول خدا صلى الله عليه وآله به همراه مردم نماز صبح را خواند، سپس به جوانى كه در مسجد بود و چرت مى زد وسر به زير داشت نگاهى كرد، رنگش زرد وبدنى لاغر و چشمانى فرورفته در گودى سر داشت وپوست بدنش به استخوانش ‍ چسبيده بود. رسول خدا صلى الله عليه وآله به اوفرمود: چگونه شب را به صبح رساندى اى حارث ! (كنايه از اينكه در چه حالى يا حالت چطور است )؟ عرض كرد: اى رسول خدا! در حال يقين شب را به روز آوردم . پيغمبر خدا صلى الله عليه وآله از حرف اوتعجب نموده وفرمود: براى هر يقينى نشانه اى است ، نشانه حقيقى يقين توچيست ؟ گفت : اى رسول خدا! نشانه يقين من همانست كه مرا غمناك ساخته وشبم را به بى خوابى كشيده ، ومرا به تحمل تشنگى وسط روز وادار كرده ، ونفسم از دنيا وآنچه در آن است روى گردان شده ، به درجه اى كه گويا عرش پروردگارم را براى حساب رسى برپا مى بينم ، وتمامى مردم براى حساب محشور شده اند، و من در ميان آنها هستم ، وگويا به اهل بهشت مى نگرم كه غرق در نعمت هستند، ودر حاليكه بر پشتيها تكيه زده اند با همديگر آشنايى پيدا مى كنند، وگويا اهل دوزخ را مى بينم كه در آتش شكنجه مى شوند وفرياد مى زنند، و گويا من هم اكنون صداى نعره آتش دوزخ را كه در گوشم مى پيچد مى شنوم . رسول خدا صلى الله عليه وآله به اطرافيان فرمود: اين بنده اى است كه خداوند دلش را به نور ايمان روشن ساخته است ، سپس (روبه آن جوان نمود) فرمود: به آنچه بر آن هستى ثابت باش . جوان عرض كرد: اى رسول خدا! از خدا براى من بخواه كه شهادت با توودر ركاب تورا نصيبم گرداند.
رسول خدا صلى الله عليه وآله برايش چنين دعايى كرد، وطولى نكشيد كه در يكى از جنگها با پيغمبر صلى الله عليه وآله به جبهه جهاد شتافت ، و پس از نه نفر به شهادت نايل شد، وواونفر دهم بود.

حديث

- عن معمر بن خلاد عن أ بى الحسن الرضا ع قال :
كان رجل من أ صحاب على ع يقال له قيس يصلى فلما صلى ركعة تطوق أ سود فى موضع السجود فلما ذهب يصلى الثانية نحى جبينه عنه فتطوق الا سود فى عنقه ثم انساب فى قميصه وإ نى أ قبلت يوما من الفرع فحضرت الصلاة وأ نا فى بعض الطريق فنزلت فصرت إ لى ثمامة فلما صليت ركعة أ قبل أ فعى من تحت الثمامة فلما دنا منى رجع إ لى الثمامة وأ قبلت على صلاتى ولم أ خففها وعلى دعائى ولم أ خففه ثم قلت لبعض من معى دونك الا فعى تحت الثمامة فقتله ومن لم يخف إ لاالله كفاه الله
امام رضا عليه السلام فرمود: يكى از ياران على عليه السلام به نام قيس ، در حال نماز خواندن بود كه وقتى يك ركعت خواند مار سياهى در محل سجودش آمد، چون خواست ركعت دوم را بخواند، پيشانيش را از طرف آن مار به طرف ديگر گرداند، آن مار به دور گردنش پيشچيد، سپس به داخل پيراهنش رفت . امام عليه السلام فرمود، من روزى به مكانى كه نام آن (فرع ) بود وجايى بين مكه ومدينه بود رفتم ، وقت نماز شد ومن در بين راه بودم ، از مركب پياده شدم وبه طرف گياهى كه (ثمامه ) نام داشت رفتم . چون يك ركعت نماز خواندم يك افعى از زير ثمامه به طرف من آمد، وقتى نزديك من رسيد دوباره به طرف ثمامه برگشت ومن شروع به نماز خواندن كردم وآن را كوتاه ننمودم وبعد شروع به دعا خواندن كردم وآن را هم كوتاه ننمودم ، سپس به بعضى از كسانى كه با من بودند گفتم : بگيريد افعى را كه زير ثمامه است ، آنها افعى را كشتند، هر كس از غير خدا نترسد خداوند اورا يارى مى كند.

حديث

- عن أ بى القداح عن أ بيه قال :
استأ ذن رجل من أ تباع بنى أ مية على أ بى جعفر وكان من القوم سيل (كذا) فخفنا عليه فقلنا :
جعلنا الله فداك هذا فلان يستأ ذن عليك فلوتواريت منه وقلنا :
ما هوهاهنا قال :
لابل ائذنوا له قال رسول الله :
إ ن الله عز وجل عند لسان كل قائل ويد كل باسط فهذا القائل لايستطيع أ ن يقول إ لاما شاء الله وهذا الباسط لايستطيع بيده إ لابما شاء الله قال :
ثم أ ذن للرجل فدخل عليه فسأ له عن أ شياء أ مر فيها ثم ذهب
ابى القداح از پدرش نقل مى كند كه گفت : مردى از پيروان بنى اميه از امام باقر عليه السلام اجازه ملاقات خواست ، ما از اوترسيديم و گفتيم : جان ما فداى شما باد! اين فلانى است كه اجازه مى خواهد نزد شما بيايد، چرا خود را از اومخفى نمى سازيد، تا ما بگوئيم اواينجا نيست ؟ فرمود: نه ، به اواجازه دهيد داخل شود، رسول خدا صلى الله عليه وآله فرمود: خداوند سخن هر گوينده را مى شنود ودست هر ستمكارى را مى بيند، پس اين گوينده نمى تواند چيزى را بگويد مگر آنچه را كه خدا بخواهد، واين دست نمى تواند كارى بكند مگر آنچه را خدا بخواهد. سپس ‍ امام به مرد اجازه فرمود، پس آن مرد داخل بر امام شد ومسائل خود را مطرح كرد وپاسخش را گرفت ، سپس رفت .

حديث

- سأ ل أ مير المؤ منين ع الحسن والحسين ع فقال لهما :
ما بين الا يمان واليقين ؟ فسكتا. فقال للحسن :
أ جب يا أ با محمد قال :
بينهما شبر قال :
وكيف ذاك ؟ قال :
لا ن الا يمان ما سمعناه بآذاننا وصدقناه بقلوبنا واليقين ما أ بصرناه بأ عيننا واستدللنا به على ما غاب عنا
حضرت على عليه السلام از امام حسن وامام حسين عليهاالسلام پرسيد: فرق بين ايمان ويقين چيست ؟ پس آن دوبزرگوار سكوت كردند، سپس به امام حسن عليه السلام فرمود: اى ابا محمد جواب بده ، فرمودگ بين آن دويك وجب فاصله است ، فرمود: اين چگونه است ؟ فرمود: چون ايمان آن چيزى است كه ما با گوشهايمان مى شنويم وبه وسيله قلبهايمان آن را تصديق مى كنيم ، ويقين آن چيزى است كه آن را با چشمهايمان مى بينيم واستدلال مى كنيم به آن بر آنچه از ما پنهان است .

حديث

- سئل الرضا عن قول الله عز وجل لا براهيم ص :
أَ وَ لَمْ تُؤْمِنْ قال بَلى وَ لكِنْ لِيَطْمَئِنَّ قَلْبِى :
أ كان فى قلبه شك ؟ قال :
لاكان فيه يقين ولكن أ راد من الله الزيادة على يقينه
از امام رضا عليه السلام درباره قول خداوند به حضرت ابراهيم (صلوات الله عليه ) سؤ ال شد كه فرمود: (آيا ايمان نياورده اى گفت چرا ولى براى اطمينان قلبم مى پرسم ) آيا در قلب اوشكى بود؟ فرمود: نه ، در قلب اويقين بود، ولكن خداوند متعال اراده كرده بود كه بر يقين اوافزوده شود.