اشاره
الف حضرت على عليه السلام به عثمان بن
حنيف فرمود: گمان نمى كردم به سفره طعامى حاضر شوى كه ثروتمندان در
آنجا دعوت باشند و فقرا حضور نداشته باشند. ...
ما ظننت انك تجيب الى طعام قوم عائلهم مجفوّ و غنيّهم مدعوّ.
نهج البلاغه / نامه 45
ب حضرت على عليه السلام را محزون مشاهده كردند. شخصى پرسيد: چرا شما
ناراحت هستيد؟ فرمود: زيرا هفت روز بر من گذشته و مهمان به منزل ما
نيامده است .
سفينه 5/268
ج ) براى امام رضا عليه السلام مهمانى رسيد و ساعاتى از شب با او نشسته
و براى او سخن گفت . ناگاه چراغ منزل خراب شد. مرد مهمان دست برد تا
چراغ را درست كند. امام اجازه ندادند و فرمودند: ما گروهى هستيم كه از
مهمان خود كار نمى كشيم انّا قوم لانستخدم
اضيافنا بحار49/102
نكته :
شيخ بهايى گويد: و من جملة اكرام الضيف تقديم الفاكهة اليه قبل
الطعام لانّه اوفق بالطبّ و ابعد عن الضرر كما قدّمها سبحانه فى قوله
عزّ و جلّ: (و فاكهة مما يتخيّرون # و لحم طير مما يشتهون ).
واقعه / 20 21؛ سفينة البحار / 5 / 270
آداب غذا خوردن
1 معرفت 2 راضى بودن 3 بسم الله گفتن 4 شكر كردن 5 شستن دست ها
قبل از غذا 6 روى پاى چپ نشستن 7 با سه انگشت غذا خوردن 8 انگشت ها را
پاك كردن 9استفاده از غذايى كه مقابل انسان است 10 لقمه را كوچك
برداشتن 11 غذا را خوب جويدن 12 كمتر به مردم نگاه كردن
قال المجتبى عليه السلام :
فى المائدة اثنتا عشرة خصلة يجب على كل مسلم ان
يعرفها اربع منها فرض و اربع سنة و اربع تاءديب فاما الفرض فالمعرفة و
الرضا و التسمية و الشكر و اما السنة فالوضوء قبل الطعام و الجلوس على
الجانب الايسر و الاكل بثلاث اصابع و لعق الاصابع و اما التاءديب
فالاكل مما يليك و تصغير اللقمة و تجويد المضغ و قلّة النظر فى وجوه
الناس .وسائل / 16 / 539
13 غذاى داغ نخوردن
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله :
لا ياءكل الحار حتى يبرد. قصار الجمل / 1
/ 20
14 كم غذا خوردن
الف قال على عليه السلام : اذا اراد الله
سبحانه صلاح عبده الهمه قلّة الكلام و قلّة الطعام و قلّة المنام
. مستدرك / 3 / 61
ب قال الصادق عليه السلام : ... فاذا اكل احدكم
طعاما فليجعل ثلث بطنه للطعام و ثلث بطنه للشراب و ثلث بطنه للنفس
. كافى / 6 / 270
15 با نمك غذا را آغاز
كردن
قال على عليه السلام : ابدؤ ا بالملح فى
اول طعامكم . وسائل / 16 /5 20
16 در بازار غذا نخوردن
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله :
الاكل فى السوق دنائة . وسائل / 19 / 453
17 تكيه ندادن
قال الصادق عليه السلام : ما اكل رسول
الله متكاءً قطّ. سفينة البحار / 1 /
107
18 آثار پرخورى
الف از بين رفتن فهم و زيركى ؛ قال على عليه السلام :
لا تجتمع الفطنة و البطنة .مستدرك
/16 / 222
ب قساوت ؛ قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله :
من تعوّد كثرة الطعام و الشراب قسا قلبه
.مستدرك / 16 / 213
ج امراض مختلف ؛ قال على عليه السلام : ادمان
الشبع يورث انواع الوجع . غررالحكم /
1363
د غفلت ؛ قال المسيح عليه السلام : يا بنى
اسرائيل ! لا تكثروا الاكل فانه من اكثر الاكل اكثر النوم و من اكثر
النوم اقلّ الصلوة و من اقلّ الصلوة كتب من الغافلين .
تنبيه الخواطر / 1 / 46
ه طغيان ؛ قال الباقر عليه السلام : اذا شبع
البطن طغى . كافى / 6 / 270
اشاره
الف توجه داشتن به گرسنگى حيوان ؛ امام مجتبى عليه السلام غذا
تناول مى كردند و به حيوانى كه آنجا بود نيز لقمه هايى مى دادند. شخصى
گفت اجازه دهيد او را برانم . فرمود: دعه انى
لاستحيى من الله تعالى ان يكون ذو روح ينظر فى وجهى و انا آكل ثم لا
اءُطعمه . مستدرك / 8 / 295
ب ابليس به حضرت يحيى عليه السلام گفت : گاهى غذا زياد مى خورى و بر
اثر آن از عبادت باز مى مانى ؛ ربما شبعت فثقلتك
عن الصلوة و الذكر. يحيى عليه السلام گفت : ديگر شكم خود را پر
نخواهم كرد. ابليس هم گفت : من ديگر كسى را نصيحت نخواهم نمود!
سفينة البحار / 1 / 103
آداب دوستى و رفاقت
1 معيار دوستى بر اساس تقوا
قال على عليه السلام : احبب الاخوان على
قدر التقوى . بحار / 78 /3 3
2 اعلام دوستى
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله :
اذا احب احدكم صاحبه او اخاه فليعلمه فانّه اصلح لذات البين .بحار
/ 74 / 182
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : اذا
احببت رجلا فاخبره . بحار / 74 / 181
3 عدم شوخى و جدال با
دوست
قال الصادق عليه السلام : اذااردت ان
يصفولك ودّاخيك فلاتمازحنّه و لا تمارينّه .
بحار/78/291
4 انتخاب دوست قديمى
قال على عليه السلام : اختر من كل شى ء
جديده و من الاخوان اقدمهم . غرر الحكم /
2461
5 دوست حقيقى ؛ قال على
عليه السلام :
انّ اخاك حقّا من غفر زلّتك و سدّ خلّتك
و قبل عذرك و ستر عورتك و نفى وجلك و حقّق املك .
غرر الحكم / 3645
6 سؤ ال از نام و نشان
دوست ؛
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : ((اذا
اخا احدكم رجلا فليسئله عن اسمه واسم ابيه و قبيلته ومنزله فانّه من
واجب الحق و صافى الاخاء)).بحار/74/174
7 پرهيز از دوستان مادّى
قال الصادق عليه السلام : احذر ان تواءخى
من ارادك لطمع او خوف او ميل او للاكل و الشرب و اطلب مواءخاة الاتقياء
و ان افنيت عمرك فى طلبهم .بحار/ 74/ 272
8 تكريم دوست
قال الصادق عليه السلام : من اتاه اخوه
المسلم فاكرمه فانمااكرم الله عزّوجلّ.بحار/74/298
9 حفظ دوستى و عدم غرور
به رياست
قال الصادق عليه السلام : اذا كان لك
صديق فولّى ولاية فاصبته على العشر ممّا كان لك عليه قبل ولايته فليس
بصديق سوء. بحار / 75 / 341
10 بهترين دوست
الف قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله :
((خيراخوانكم من اهدى اليكم عيوبكم )).
تنبيه الخواطر/2/ 123
ب قال على عليه السلام : خير اخوانك من دلّك على
هدى و اكسبك تقى و صدك عن اتباع الهوى .
غرر الحكم / 5029
ج قال على عليه السلام : خير الاخوان من لم تكن
على الدنيا مودّته . غرر الحكم / 5016
11 آگاه نكردن دوست بر
اسرار
قال الصادق عليه السلام : لا تطلع صديقك
من سرّك الا على ما لو اطلعت عليه عدوك لم يضرك فانّ الصديق قد يكون
عدوا يوما ما. مشكاة الانوار /3 23
12 ملاك انتخاب دوست
قال الصادق عليه السلام : من غضب عليك من
اخوانك ثلاث مرات فلم يقل فيك شرّا فاتخده لنفسك صديقا.
امالى صدوق / 532
13 پرهيز از دوستى با
نااهل
قال الجواد عليه السلام : ايّاك و مصاحبة
الشرير فانّه كالسيف المسلول يحسن منظره و يقبح اثره .
بحار / 74 / 198
14 معيار شناخت دوست
قال لقمان عليه السلام : لا تعرف اخاك
الاّ عند حاجتك اليه . بحار / 74 / 178
15 نشانه ى دوستى
قال الصادق عليه السلام : تستبين مودّة
الرجل لاخيه فى اكله . سفينة البحار / 1
/ 101
اشاره
حضرت سجاد عليه السلام از شخصى پرسيدند: آيا كسى بر شما وارد مى
شود از دوستان كه هر چه نياز دارد از كيسه شما بدون اجازه بردارد؟ عرض
كرد: خير. حضرت فرمود: بنابراين شما با يكديگر برادر و دوست نيستيد.
هل يدخل احدكم يده فى كمّ اخيه و كيسه فياءخذ
منه ما يريد من غير اذن قال لا قال لستم باخوان .
محجة البيضاء / 3 / 320
آداب خوابيدن
1 طهارت
قال الصادق عليه السلام : من تطهّرثم اوى
الى فراشه بات وفراشه كمسجده .ثواب
الاعمال /35
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : من بات
على طهر فكانّما احيى الليل . معانى
الاخبار / 234
2 نظافت
قال على عليه السلام : ... فاذا نمت
فاعرض نفسك على الخلاء. خصال /2 29
3 محاسبه
قال الصادق عليه السلام : اذا اويت الى
فراشك فانظر ما سلكت فى بطنك و ما كسبت فى يومك و اذكر انك ميت و انّ
لك معادا. بحار / 76 / 190
4 قرائت قرآن و دعا
قال على عليه السلام : من قراء قل هو
الله احد حين ياءخذ يضجعه وكلّ الله عزّ و جلّ به خمسين الف ملك
يحرسونه ليلته . خصال / 631
5 به پشت يا طرف راست
خوابيدن
قال على عليه السلام : النوم على اربعة
اوجه : الانبياء تنام على اقفيتهم مستلقين و اعينهم لا تنام متوقّعة
لوحى الله عزّ و جلّ و المؤ من ينام على يمينه مستقبل القبلة ....
خصال /263
6 پرهيز از خوابيدن زياد
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله :
اياكم و كثرة النوم فانّ كثرة النوم يدع صاحبه فقيرا يوم القيامة
.اختصاص / 218
7 مبغوض بودن خواب زياد
قال الباقر عليه السلام : قال موسى عليه
السلام اىّ عبادك ابغض اليك ؟ قال جيفة بالليل بطّال بالنهار.قصص
الانبياء / 163
اشاره
پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله هنگامى كه مى خواستند
بخوابند، مى فرمود: پروردگارا! به نام تو زنده مى شوم و از دنيا مى روم
و هرگاه بيدار مى گشت مى فرمود: خداوند را سپاس مى گويم كه ما را بعد
از مردن زنده نمود و حشر و نشر انسان در قيامت با اوست (كان رسول الله
يقول باسمك اللهم احياء و اموت و اذا استيقظ قال الحمد لله الذى احيانا
بعد ما اماتنا و اليه النشور)منهاج الصالحين 891
آداب كسب و تجارت
1- يادگيرى مسايل ؛ قال على عليه السلام :
يا معشر التجار الفقه ثم المتجر ....
كافى / 5 / 150
2 صداقت
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : التاجر
الصدوق الامين مع النبيين و الصديقين و الشهداء.الدر
المنثور / 2 / 495
3 اقاله
قال الصادق عليه السلام : ايما مسلم اقال مسلما
بيع ندامة اقاله الله عزّ و جلّ عشرته يوم القيامة .
وسائل / 12 / 287
4 آسان گيرى
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : غفر الله
عزّ و جلّ من كان قبلكم كان سهلا اذا باع سهلا اذا اشترى .
بحار / 103 / 95
5- پرهيز از ربا
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : من باع و
اشترى فليجتنب خمس خصال و الاّ فلا يبيعن و لا يشترينّ الربا و الحلف
و كتمان العيب و الحمد اذا باع و الذمّ اذا اشترى .بحار/103/95
6 طلب حلال ؛ قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله :
العبادة سبعون جزءا و افضلها طلب الحلال
.سفينة البحار / 1 / 298
7 ياد الهى
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : السوق
دار سهو و غفلة فمن سبّح فيها تسبيحه كتب الله له بها الف حسنة
. كنز العمال / 9330
8- پرهيز از سوگند
قال على عليه السلام :اياكم والحلف فانّه ينفق
السلعة و يمحق البركة محجة البيضاء / 3 / 173
9- پرهيز از احتكار و گرانفروشى
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : من جمع طعاما يتربصّ به الغلاء
اربعين يوما لقد برئ من الله و برئ الله منه .
سفينة / 1 / 29
اشاره
اصبغ بن نباته گويد: حضرت على عليه
السلام برفراز منبر فرمودند: نخست احكام دينى مربوط به تجارت را ياد
بگيريد سپس تجارت نمائيد و سه مرتبه اين جمله را فرمودند
الفقه ثم المتجر به خدا سوگند حركت ربا
در اين امّت پنهان تر از جنبش مورچه روى سنگ خارا است و شخص تاجر گنه
كار است و گنه كار در جهنم است مگر آنكه حق بگيرد و حق بدهد.
جامع الاحاديث الشيعة / 18 / 1
آداب مسافرت
1 انتخاب رفيق
قال على عليه السلام : سل عن الرفيق قبل
الطريق و عن الجار قبل الدار. نهج
البلاغه / نامه 31
2 انتخاب رفيق همطراز
اذا صحبت فاصحب نحوك فلا تصحب من يكفيك
فانّ ذلك مذلة للمؤ من .مكارم الاخلاق /
131
3 انتخاب رئيس
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله :
اذا كان ثلاثة فى سفر فليؤ مّروا احدهم .كنزالعمال
/ 17550
4 صدقه
قال الصادق عليه السلام : افتتح سفرك
بالصدقة و اخرج اذا بدالك فانّك تشترى سلامة نفسك .بحار
/ 100 / 103
5 به ديگران اطلاع دادن
عن ابى عبدالله عليه السلام قال : قال
رسول الله صلّى اللّه عليه و آله حقّ على المسلم اذا اراد سفرا ان
يُعلم اخوانه و حق على اخوانه اذا قدم ان ياءتوه .
كافى / 2 / 174
6 تهيه زاد و توشه 7
موافقت با دوستان
قال لقمان لابنه : تزوّد معك الادوية
فتنتفع بها و من معك و كن لاصحابك موافقا الاّ فى معصية الله .
بحار / 73 / 275
8 دعا و نماز خواندن
قال الرضا عليه السلام : و اذا اردت سفرا
فاجمع اهلك و صلّ ركعتين و قل اللهم انى استودعك دينى و نفسى و اهلى و
ولدى و عيالى . مستدرك / 2 /2 5
قال الصادق عليه السلام : من قراء قل هو الله
احد حين يخرج من منزله عشر مرّات لم يزل فى حفظ الله عزّ و جلّ ... حتى
يرجع الى منزله . كافى / 4 /3 33
9 بذل و بخشش 10 حفظ
اسرار 11 شوخى نمودن
قال الصادق عليه السلام : ((المروّة
فى السفر كثرة الزاد و طيبه و بذله لمن كان معك و كتمانك على القوم
سرّهم بعد مفارقتك اياهم وكثرة المزاح فى غيرمايسخط الله عزّوجلّ.بحار/73/266
12 بازگو نكردن مشكلات
سفر
قال النبى صلّى اللّه عليه و آله : ... و
ترك الرواية عليهم اذا انت فارقتهم .
مستدرك / 2 / 43
13 به تنهايى سفر نرفتن ؛
قال الكاظم عليه السلام : لا تخرج فى سفر
وحدك فان الشيطان مع الواحد و هو من الاثنين ابعد.
وسائل / 5 / 300
14 مشورت با دوستان 15
تبسم داشتن
قال الصادق عليه السلام : قال لقمان
لابنه اذا سافرت مع قوم فاكثر استشارتهم فى امرك و امرهم و اكثر التبسم
فى وجوههم .... بحار/76/271
16 سفر با افراد متواضع ؛
قال على عليه السلام : لا تصحبنّ فى سفر
من لا يرى لك الفضل عليه كما ترى له الفضل عليك .
بحار / 76 / 267
17 فوايد سفر
الف سلامتى ؛ قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله :
سافروا تصحوا و جاهدوا تغنموا.بحار/76/221
ب زياد شدن عقل ؛ قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله :
((سافروا فانكم ان لم تغنموا مالا افدتم
عقلا.
اشاره
الف پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله در مسافرت كمك به
همسفران مى نمود. هر كسى كارى را به عهده گرفت ، پيامبر صلّى اللّه
عليه و آله فرمود: جمع كردن هيزم به عهده ى من باشد. بعد فرمودند:
ولكن الله عزّوجلّ يكره من عبده اذاكان مع
اصحابه ان ينفردمن بينهم .بحار/76/273
ب حضرت على عليه السلام با شخصى ذمى هم سفر شد در بين راه مرد ذمى گفت
: كجا مى روى ؟ فرمود: به كوفه و چون راه مرد ذمى به طرف ديگر بود حضرت
مقدارى با او رفتند شخص ذمى گفت : مسير شما به طرف كوفه است چرا همراه
من مى آيى ؟ حضرت فرمود: انسان وقتى از هم سفرش جدا مى شود بايد مسافتى
او را مشايعت كند مرد ذمى به خاطر اين منطق اخلاقى مسلمان شد.
سفينه /1/416
آداب احسان
1- ترك منت
قال على عليه السلام : ملاك المعروف ترك
المنّ به مستدرك /2/413
2- شتاب نمودن 3- كوچك
شمردن 4- پوشاندن
قال الصادق عليه السلام : لايتم المعروف
الا بثلاث خصال تعجيله و تصغيره و ستره فاذا عجلّته هنّاءته و اذا
صغرّته عظمّته و اذا سترته اتممته سفينه
/2/178
آثار احسان
الف مصونيت از لغزش
قال على عليه السلام : صنايع المعروف تقى
مصارع الهوان مستدرك /2/394
ب مصونيت از مرگ بد
قال رسول اللّه صلّى اللّه عليه و آله :
صنيع المعروف يدفع ميتة السوء مستدرك
/2/393
ج زاد و توشه قيامت
قال على عليه السلام : عليكم بصنايع
المعروف فانّها نعم الزاد الى المعاد
مستدرك /2/394
د جذب دلها
قال على عليه السلام : من بذل معروفه
مالت اليه القلوب مستدرك /2/394
اشاره
مردى در محضر امام حسين عليه السلام گفت : بخشش و نيكى چون به
نااهل برسد ضايع و تباه شود. حضرت فرمودند: نه چنين است بلكه بخشش
همانند باران است كه به نيك و بد برسد.
قال عندالحسين عليه السلام : رجل انّ المعروف
اذا اُسدى الى غير اهله ضاع فقال عليه السلام ليس كذلك و لكن تكون
الصنيعة مثل وابل المطر تصيب البرّ و الفاجر
بحار/75/117
سلام
1 ارزش سلام
قال الباقر عليه السلام : ان الله يحب
اطعام الطعام و افشاء السلام . محاسن / 2
/ 143
2 سلام نام خداوند
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله :
ان السلام اسم من اسماء الله فافشوه بينكم .
كنز العمال / 25237
3 سلام نشانه ى فروتنى
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله :
البادى ء بالسلام برى ء من الكبر. كنز
العمال / 25265
4 سلام به هنگام ملاقات
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله :
اذا تلا قيتم فتلاقوا بالتسليم و التصافح و اذا تفرفتم فتفرقوا
بالاستغفار. بحار / 76 / 5
5 سلام بهترين رفتار
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله :
الا اخبركم بخير اخلاق اهل الدنيا و الاخرة ؟ قالوا: بلى يا
رسول الله فقال : افشاء السلام فى العالم
. بحار / 76 / 12
6 سلام به هنگام ورود به
منزل
اذا دخل احدكم منزله فيسلّم على اهله . يقول السلام عليكم فان
لم يكن له اهل فليقل السلام علينا من ربّنا.
بحار / 76 / 4
7 آداب سلام
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله :
يسلّم الصغير على الكبير و يسلّم الواحد على الاثنين و يسلّم القليل
على الكثير و يسلّم الراكب على الماشى و يسلّم المار على القائم و
يسلّم القائم على القاعد. كنز العمال /
25321
8 سلام ممنوع
قال الصادق عليه السلام : لا تسلّموا على
اليهود و لا على النصارى و لا على المجوس و لا على عبدة الاوثان و لا
على موائد شرب الخمر و لا على صاحب الشطرنج و النرد ... و لا على
المصلّى و ذلك لانّ المصلى لا يستطيع ان يردّ السلام ... و لا على آكل
الرّبا ... و لا على الفاسق المعلن بفسقه .
بحار / 76 / 9
9 سلام بر كودك
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله :
خمس لا ادعهن حتّى الممات ... و التسليم على الصبيان لتكون سنة من بعدى
. بحار / 76 / 10
10 بخل به سلام
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله :
انّ اعجز الناس من عجز من الدعاء و انّ ابخل الناس من بخل بالسلام
. بحار / 76 / 4
11 آثار و بركات سلام
الف آمرزش ؛ قال ابو عبدالله عليه السلام :
انّ من موجبات المغفرة بذل السلام و حسن الكلام
. بحار / 76 / 11
ب نزول بركت ؛ قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله :
اذا دخل احدكم بيته فليسلّم فانّه ينزله البركة
و تاءنسه الملائكة . بحار / 76 / 7
ج پاداش فراوان ؛ قال على عليه السلام : للسلام
سبعون حسنة تسعة و ستون للمبتدى و واحدة للرادّ.
بحار / 76 / 11
12 سلام قبل از سخن
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله :
من بداء بالكلام قبل السلام فلا تجيبوه .
سفينة البحار / 4 / 237
اشاره
شخص عربى وارد مسجد شد و در آغاز به حضرت على عليه السلام سلام
كرد بعد از آن به پيامبر صلّى اللّه عليه و آله سلام نمود حاضران در
مسجد به او گفتند: چرا اول به پيامبر سلام نكردى ؟ در پاسخ گفت : من از
پيامبر شنيدم كه فرمود: انا مدينة العلم و على
بابها بدين جهت به فرمايش پيامبر عمل نمودم .
سفينة البحار/1/404
اوصاف مؤ من
1 خوشرويى 2 اندوه در قلب 3 سعه صدر 4 فروتنى 5
همت عالى 6 خاموشى 7 نرمخويى و ...
قال على عليه السلام : المؤ من بشره فى
وجهه و حزنه فى قلبه او سع شى ء صدرا و اذل شى ء نفسا يكره الرفعه و
يشناء السمعه طويل غمّه بعيد همّه كثير صمته مشغول وقته شكور صبور ....بحار
/ 69 / 411
8 بردبارى 9 ثبات قدم 10
قناعت 11 عدم ستم
قال على عليه السلام : المؤ من وقور عند
الهزاهز ثبوت عند المكاره صبور عند البلاء شكور عند الرخاء قانع بما
رزقه الله لا يظلم الاعداء و لا يتحامل للاصدقاء الناس منه فى راحة و
نفسه منه فى تعب . كافى / 2 / 47
12 راز نگهدارى 13 مدارا
با مردم 14 صبر
قال الرضا عليه السلام : لا يكون المؤ من
مؤ منا حتى تكون فيه ثلاث خصال سنة من ربّه و سنة من نبيّه و سنة من
وليّه فاما السنة من ربه فكتمان السر و اما السنة من نبيه فمداراة
الناس و اما السنة من وليه فالصبر فى الباءساء.بحار
/ 78 / 334
15 پاكيزگى در كسب 16 حسن
خلق 17 انفاق
قال الصادق عليه السلام : المؤ من من طاب
مكسبه و حسنت خليقته و صحّت سريرته و انفق الفضل من ماله و امسك الفضل
من كلامه .سفينة البحار / 1 / 146
18 استقامت
قال الصادق عليه السلام : ان المؤ من
اشدّ من زبر الحديد انّ زبر الحديد اذا دخل النار تغيّر و انّ المؤ من
لو قتل ثم نشر ثم قتل لم يتغيّر قلبه .
بحار / 67 /3 04
اشاره
الف راحتى مؤ من در لقاء پروردگار؛ انس گويد: خدمت پيامبر صلّى
اللّه عليه و آله رسيدم روى حصير خوابيده بود، بيدار شد و فرمود: اجل
من نزديك شده و اشتياق به لقاء پروردگار فراوان است ، بعد فرمود:
ليس شى ء احبّ الىّ من الموت و ليس للمؤ من راحة
من دون لقاء الله بعد پيامبر صلّى اللّه عليه و آله گريه كرد.
عرض كردم چرا گريه مى كنيد؟ فرمود: به دليل مسايلى كه بر امت من وارد
مى شود. عرض كردم چه حوادثى رخ مى دهد؟ فرمود:
الاهواء المختلفة و قطيعة الرحم و حبّ المال و الشرف و البدعة .مستدرك
/ 12 / 64
ب مؤ من كامل ؛ شخصى به امام صادق عليه السلام عرض كرد: مى ترسيم كه مؤ
من نباشيم . حضرت فرمودند: چرا؟ گفت : به دليل اين كه درهم و دينار را
از برادران ايمانى بيشتر دوست داريم . حضرت فرمودند: شما مؤ من هستيد
لكن مؤ من كامل نيستيد. زمانى كه حضرت مهدى قيام كنند عقل مردم كامل مى
شود و در اثر آن اهل ايمان به كمال ايمان مى رسند. بعد حضرت فرمودند:وا
شوقاه لمجالستهم و محادثتهم . سفينة
البحار / 1 / 148
والدين
1 اهميت نيكى به والدين
عن منصور بن حازم عن ابى عبدالله عليه السلام قال : قلت اىّ
الاعمال افضل ؟ قال : الصلوة لوقتها و برّ
الوالدين و الجهاد فى سبيل الله . كافى /
2 / 158
2 كيفيّت احسان به والدين
قال الصادق عليه السلام : ... الاحسان ان
تحسن صحبتهما و ان لا تكلفهما ان يساءلاك شيئا ممّا يحتاجان و ان كانا
مستغنين . كافى / 2 / 157
3 اهتمام احسان به مادر
جاء رجل الى النبى فقال : يا رسول الله من ابرّ قال : امّك .
قال : ثم من ؟ قال : امّك . قال : ثم من ؟ قال : امّك . قال : ثم من ؟
قال : اباك . كافى / 2 / 159
4 احسان به والدين
گناهكار
عن ابى جعفر قال : ثلاث لم يجعل الله عزّ
و جلّ لاحد فيهنّ رخصة اداء الامانة الى البرّ و الفاجر و الوفاء
بالعهد للبر و الفاجر و برّ الوالدين برّين كانا او فاجرين .بحار/
71 / 56
5 احسان به والدين بعد از
مرگ
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله :
سيدالابراريوم القيامة رجل برّ والديه بعد موتهما.بحار/71/86
6 عدم اطاعت والدين در
معصيت
قال الرضا عليه السلام : برّ الوالدين
واجب و ان كانا مشركين و لا طاعة لهما فى معصية الخالق .بحار
/ 71 / 72
7 حقوق والدين
لما سئل عن رسول الله صلّى اللّه عليه و آله عن حق الوالد على
ولده فقال صلّى اللّه عليه و آله : لا يسمّيه
باسمه و لا يمشى بين يديه و لا يجلس قبله و لا يستسب له .
كافى / 2 / 159
8 آثار احسان به والدين
قال الصادق عليه السلام : من احبّ ان
يخفف الله عزّ و جلّ عنه سكرات الموت فليكن لقرابته وصولا و بوالديه
بارا فاذا كان كذلك هوّن الله عليه سكرات الموت و لم يصبه فى حياته فقر
ابدا.بحار / 71 / 66
9 سخن كريمانه با والدين
قال الصادق عليه السلام : فى قوله تعالى
: (و قل لهما قولا كريما) ان ضرباك فقل لهما غفر الله لكما.
كافى / 2 / 158
10 نگاه مهرآميز به
والدين
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله :
ما ولد بارّ نظر الى ابويه برحمة الاّ كان له بكلّ نظرة حجة مبرورة
فقالوا: يا رسول الله و ان نظر فى كل يوم ماءة نظرة قال :
نعم الله اكبر و اطيب .
بحار / 71 / 73
11 بى احترامى به والدين
عن ابى جعفر عليه السلام قال : انّ ابى
نظر الى رجل و معه ابنه يمشى والابن متكى ء على ذراع الاب قال فما
كلّمه ابى مقتا له حتّى فارق الدنيا.
كافى / 2 /3 49
12- برترى احسان به
والدين بر جهاد
اتى رسول الله صلّى اللّه عليه و آله رجل فقال انّى رجل شابّ
نشيط و احبّ الجهاد ولى والدة تكره ذلك فقال له النبى صلّى اللّه عليه
و آله : ارجع فكن مع والدتك فوالذى بعثنى بالحق
نبيا لاَُنسها بك ليلة خير من جهادك فى سبيل الله سنة .
بحار / 71 / 59
اشاره
الف حضرت صادق عليه السلام مى فرمايد: وقتى يعقوب به ديدار
فرزندش آمد، يوسف عليه السلام نگاه به مقام خود كرد و پياده نشد.
جبرئيل نازل شد و فرمود: دست خود را باز كن . ناگاه نورى از آن خارج
شد، به او فرمود: به دليل عدم رعايت احترام به پدر نور نبوت از نسل تو
خارج شد و به برادرت كه پيشنهاد كرد يوسف را نكشيد منتقل گشت ؛
نزعت النبوة من عقبك عقوبة لما لم تنزل الى
الشيخ يعقوب فلا يكون من عقبك نبىّ.بحار
/ 12 /2 52
ب جوانى در حال احتضار بود و نمى توانست شهادتين بگويد. پيامبر صلّى
اللّه عليه و آله متوجه شدند مادرش از او راضى نيست . پيامبر صلّى
اللّه عليه و آله مادر را راضى ساخت تا جوان توانست شهادتين را بگويد،
و پيامبر به او فرمود: چنين بگويد يا من يقبل
اليسير و يعفو عن الكثير اقبل منّى اليسير و اعف عنّى الكثير انك انت
الغفور الرحيم و خداوند گناهان جوان را بخشيد.
امالى طوسى / 1 / 63
ازدواج
1 ازدواج سنت پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله :
النكاح سنتى فمن رغب عن سنّتى فليس منّى .
بحار / 103 / 220
2 ازدواج مايه ى حفظ دين
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله :
اذا تزوج العبد فقد استكمل نصف الدين فليتق الله فى النصف الباقى
. كنز العمال / 44403
3 فضيلت نماز متزوّج
قال الصادق عليه السلام : ركعتان يصليهما
متزوج افضل من سبعين ركعة يصليهما غير متزوج .بحار
/ 103 / 219
4 نكوهش از عدم ازدواج
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله :
شرار موتاكم العزّاب . بحار / 103 /2 20
5 فراهم نمودن زمينه ى
ازدواج
قال الصادق عليه السلام : من زوّج اعزبا
كان ممن ينظر الله عزّ و جلّ اليه يوم القيامة .كافى
/ 5 / 331
6 اهتمام به ديندارى در
خواستگار
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله :
اذا جاءكم ممن ترضون دينه و امانته يخطب (اليكم ) فزوجوه ان لا تفعلوه
تكن فتنة فى الارض و فساد كبير. بحار /
103 / 372
7 عدم منع نگاه به زن به
هنگام خواستگارى
عن ابى عبدالله عليه السلام : لا باءس
بان ينظر الى وجهها و معاصمها اذا اراد ان يتزوّجها.كافى
/ 5 / 365
8 ترك ازدواج و سوء ظن به
خدا
عن ابى عبدالله عليه السلام : من ترك
التزويج مخافة العيلة فقد اساء الظن بالله )).كافى
/5/330
9 آسان گرفتن مهريه
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله :
تياسروا فى الصداق فانّ الرجل ليعطى المراءة حتى
يبقى ذلك فى نفسه عليها حسيكة (عداوة و حقدا).
كنز العمال /4 4731
10 عدم ازدواج با غير
صالح
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله :
اياكم و خضراء الدّمن قيل : يا رسول الله و ما خضراء الدمن ؟
قال : المراءة الحسناء فى منبت السّوء.
بحار / 103 / 232
11 حقوق مرد
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله :
لو امرت احدا ان يسجد لاحد لامرت المراءة ان تسجد لزوجها.كافى
/ 5 / 508
12 حقوق زن
قال زين العابدين عليه السلام : و اما حق
الزوجة فان تعلم ان الله عزّ و جلّ جعلها لك سكنا و انسا فتعلم ان ذلك
نعمة من الله عليك فتكرمها و ترفق بها و ان كان حقك عليها اوجب فانّ
لها عليك ان ترحمها. بحار / 74 / 5
13 ازدواج مايه ى توسعه
رزق
قال الصادق عليه السلام : جاء رجل الى
النبى فشكا اليه الحاجة فقال صلّى اللّه عليه و آله : تزوّج فتزوّج
فوسّع عليه . كافى / 5 / 330
14 بهترين زن
قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله :
افضل نساء امتى احسنهنّ وجها و اقلهنّ مهرا.
بحار/103/237
15 آزاررسانى زوجين مانع
قبولى عبادات
الف قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله
: من كان له امراءة تؤ ذيه لميقبل الله صلاتها و
لا حسنة من عملها حتى تعينه و ترضيه و ان صامت الدهر ... و علىالرجل
مثل ذلك الوزر و العذاب اذا كان لها موذيا ظالما.وسائل
/ 14 /1 16
ب قال رسول اللّه صلّى اللّه عليه و آله
: اذا قالت المراءة لزوجها ما راءيتمنك خيرا قطّ
فقد حبط عملها نهج الفصاحه /44
16 جهاد زن ، نيكو شوهردارى
الف جويبر شخص بى بضاعتى بود. پيامبر به او فرمود: ازدواج كن تا
به دنيا و آخرت خود كمك كرده باشى . او گفت : من نه مال دارم و نه
زيبائى و كسى بر من رغبت پيدا نمى كند فايّة
امراءة ترغب فىّ حضرت به زياد بن لبيد كه از اشراف بود فرمود:
دختر خود را به جويبر بدهد. او گفت : با هم طراز خود ازدواج مى كنيم .
پيامبر فرمود: جويبر و دختر تو در ايمان به خدا هم طراز هستند. زياد بن
لبيد پذيرفت و دختر خود را به عقد جويبر درآورد جويبر به شكرانه اين
نعمت سه شب به مناجات با خداوند پرداخت . سفينه
/1/540
ب امام صادق عليه السلام مى فرمايد: مردى نزد پدرم آمد، پدرم به او
فرمود: آيا همسر دارى ؟ عرض كرد: خير. پدرم به او فرمود: من دوست ندارم
همه ى دنيا و آنچه در آن است داشته باشم ولى يك شب را بدون همسر بسر
ببرم ، سپس فرمود: دو ركعت نماز انسانى كه همسر دارد بهتر است از عبادت
يك شب و روزه ى آن روز مردى كه همسر ندارد. سپس پدرم به او هفت دينار
داد و فرمود: با اين پول ازدواج كن و فرمود: پيامبر اكرم صلّى اللّه
عليه و آله فرمود: اتخذوا الاهل فانّه ارزق لكم
. وسائل الشيعه / 14 / 7
ج روزى حضرت على عليه السلام نمك و خرما خريده و به طرف منزل مى رفت .
شخصى گفت : اجازه دهيد كمك كنم . فرمود: از كمال انسان كاسته نمى شود
اگر آذوقه ى خانواده را به دست بگيرد و به منزل ببرد.
تاريخ كامل / 3 /2 03
قال رجل لرسول الله صلّى اللّه عليه و آله ما قبّلت صبيا قطّ
فلمّا ولىّ. قال صلّى اللّه عليه و آله : هذا
رجل عندى انه من اهل النار. كافى / 4 /5
0
حضرت صادق عليه السلام به عيادت مريضى رفتند. به مريض فرمودند:
چرا غمناك هستى ؟ عرض كرد: اندوه من براى دخترانم است . حضرت فرمود: به
آن كسى اميد براى مضاعف ساختن كارهاى نيك خود و نابود شدن گناهانت دارى
به همان كس اميد براى اصلاح كار فرزندان خود داشته باش
الذى ترجوه لتضعيف حسناتك و محو سيئاتك فارجه
لاصلاح حال بناتك .بحار/18/ 352
صله رحم از سه جهت مورد توصيه ى اسلام است ، گرچه به سلام كردن
باشد گرچه به نوشيدن آب باشد، گرچه اقوام قطع رابطه كرده باشند:
1 قال رسول الله صلّى اللّه عليه و آله : صلوا
ارحامكم فى الدنيا ولو بالسلام . بحار /
71 / 104
2 قال الصادق عليه السلام : صل رحمك ولو بشربة
من ماء. بحار / 71 / 117
3 قال على عليه السلام : صلوا ارحامكم و لو
قطعوكم . امالى طوسى /2 08
الف مردى به خدمت امام صادق عليه السلام رسيد و گفت : پسر عمويت
در باره ى شما ناسزا مى گفت . حضرت به نماز ايستاد، با خود گفتم امام
مى خواهد در باره ى او نفرين كند. ديدم حضرت دو ركعت نماز خواند و
فرمود: خداوندا! من از حق خودم در مورد او گذشتم و تو از من بخشنده تر
هستى او را ببخش .
ب روزى حضرت على عليه السلام خطبه مى خواند، در ضمن آن فرمود:
اعوذ بالله من الذنوب التى تعجل الفناء.
شخصى پرسيد: آيا چنين گناهى هم وجود دارد؟ فرمود: بلى ،قطع رحم .كافى
/ 2 / 260
