1. پيامبرصلى الله عليه وآله: فَنَيرِزُوا إن قَدَرتُم
كُلَّ يَومٍ يَعني تَهادَوا و تَواصَلُوا فِي اللَّهِ؛(1)
اگر مىتوانيد هر روز را نوروز كنيد؛ يعنى در راه خدا به يكديگر هديه بدهيد و با
يكديگر پيوند داشته باشيد.
2. امام علىعليه السلام: كُلُّ يَومٍ لا يُعصَى اللَّهُ
فيهِ فَهُوَ عِيدٌ؛(2)
هر روزى كه در آن خداوند نافرمانى نشود، عيد است.
3. امام صادقعليه السلام: نَيروزُنا كُلُّ يَومٍ؛(3)
هر روز ما نوروز است.
4. امام صادقعليه السلام: يَومُ النَّيروزِ هُوَ اليَومُ
الَّذي يَظهَرُ فيهِ قائِمُنا أهلَ البَيتِ؛(4)
نوروز، روزى است كه قائم ما اهل بيت در آن ظهور مىكند.
5. امام صادقعليه السلام: إذا كانَ يَومُ النَّيروزِ
فَاغْتَسِل وَ البَسْ أنظَفَ ثِيابِكَ؛(5)
هرگاه نوروز فرار رسيد، غسل كن و پاكيزهترين لباسهايت را بپوش.
6. امام صادقعليه السلام: ما مِن يَومِ نَيروزٍ إلاّ و
نَحنُ نَتَوقَّعُ فِيهِ الفَرَجَ لأِنَّهُ مِن أيّامِنا و أيّامِ شِيعَتِنا؛(6)
هيچ نوروزىنيست مگر آنكه ما در آن روز منتظر فرج (ظهور قائم آلمحمّدصلى الله
عليه وآله )هستيم؛ چرا كه نوروز از روزهاى ما و شيعيان ما است.
اگر هوا هميشه صاف و آفتابى بود، زمين خشك مىشد و گياهان مىسوخت؛ آب چشمهها و
رودها فرو مىرفت و به مردم زيان مىرسيد؛ خشكى بر هوا چيره مىشد و گونه ديگرى از
بيمارى را پديد مىآورد.
24. امام صادقعليه السلام: فَإنَّهُ يُلَيِّنُ الأبدانَ و
يَجلُو كَدِرَ الهَواءِ فَيَرتَفِعُ الوَباءُ الحادِثُ مِن ذلِكَ؛(24)
بارش باران بدنها را لطيف مىكند و آلودگى را از هوا مىزدايد و وباىِ پديدآمده از
آن را از بين مىبرد.
25. امام رضاعليه السلام: طَبائِعُ الجِسمِ عَلى أربَعَةٍ:
فَمِنها الهَواءُ الَّذي لاتَحيَا النَّفسُ إلّا بِهِ و بِنَسيِمِهِ؛(25)
طبيعت جسم بر چهار گونه است: يكى از آنها هوا است كه جان با آن و با نسيمش زنده
مىشود.
49. امام علىعليه السلام: نِعمَ البَيتُ الحَمّامُ
تُذكَرُ فيهِ النّارُ و يَذهَبُ بِالدَّرَنِ؛(51)
چه نيكو جايگاهى است حمّام؛ يادآور دوزخ است و چرك را از ميان مىبرد.
50. امام باقرعليه السلام: إذا خَرَجنا مِنَ الحَمّامِ
خَرَجنا مُتَعَمِّمِينَ شِتاءً كانَ أو صَيفاً... هُوَ أمانٌ مِنَ الصُّداعِ؛(52)
وقتى از حمّام خارج مىشويم - چه در زمستان و چه در تابستان - سر خود را
مىپوشانيم؛ اين كار براى جلوگيرى از سر درد است.
51. امام صادقعليه السلام: إيّاكَ و شُربَ الماءِ البارِدِ
فِي الحَمّامِ فَإنَّهُ يُفسِدُ المِعدَةَ؛(53)
از نوشيدن آب سرد در حمّام بپرهيز كه معده را تباه مىكند.
52. امام صادقعليه السلام: وصُبَّ الماءَ البارِدَ عَلى
قَدَميكَ إذا خَرَجتَ فَإنَّهُ يَسِلُّ الدّاءَ مِن جَسَدِكَ؛(54)
هنگام خارج شدن از حمّام بر دو پاى خود آب سرد بريز؛ اين كار بيمارى را از بدنت
بيرون مىكند.
53. امام كاظمعليه السلام: لاتَدخُلوا الحَمّامَ عَلَى
الرِّيقِ وَلاتَدخُلُوهُ حَتّى تَطعَمُوا شَيئاً؛(55)
ناشتا وارد حمّام نشويد. وارد حمّام نشويد مگر آنكه چيزى خورده باشيد.
54. امام كاظمعليه السلام: الحَمّامُ - يَومٌ و يَومٌ لا -
يُكثِرُ اللَّحمَ و إدمانُهُ في كُلِّ يَومٍ يُذيبُ شَحمَ الكُليَتَينِ؛(56)
يك روز در ميان حمّام رفتن، بر گوشت بدن مىافزايد، و هر روز به حمّام رفتن چربى
كليهها را آب مىكند (سبب لاغرى مىشود).
61. پيامبرصلى الله عليه وآله: الشَّعرُ الحَسَنُ مِن
كِسوَةِ اللَّهِ فَأكرِمُوهُ؛(63)
موى نيكو از پوششهاى خدادادى است؛ آن را گرامى بداريد.
62. پيامبرصلى الله عليه وآله: مَنِ اتَّخَذَ شَعراً
فَليُحسِنْ وِلايَتَهُ أو لِيَجُزَّهُ؛(64)
هر كس موى سر را بلند كند، يا بايد به آن خوب رسيدگى كند يا كوتاهش كند.
63. امام صادقعليه السلام در تفسير آيه:
( خُذُوا زِينَتَكُم عِندَ كُلِّ مَسجِدٍ(65))؛
يعنى: به هنگام عبادت زيورهاى شايسته به خود برگيريد، فرمودند:
المِشطُ، فَإنَّ المِشطَ يُحَسِّنُ الشَّعرَ؛(66)
منظور شانهكردن است؛ زيرا شانه كردن مو را زيبا مىكند.
64. امام صادقعليه السلام: كانَ رَسَولُ اللَّهِصلى الله
عليه وآله يَغسِلُ رَأسَهُ بِالسِّدرِ؛(67)
پيامبر خدا سرش را با سدر مىشست.
65. امام صادقعليه السلام: غَسلُ الرَّأسِ بِالخَطمِيِّ
نُشرَةٌ؛(68)
شستن سر با خطمى موجب شادابى است.
66. امام صادقعليه السلام: لا تَتَسَرَّحْ فِي الحَمّامِ
فَإنَّهُ يُرِقُّ الشَّعرَ؛(69)
در حمّام شانه نزنيد كه موى را سست مىكند.
71. امام علىعليه السلام: تَنَظَّفُوا بِالماءِ مِنَ
النَّتِنِ الرِّيحِ الَّذي يُتَأذّىمِنهُ؛(74)
خود را با آب از بوى ناخوشايند، كه ديگران را مىآزارد، پاك كنيد.
72. امام صادقعليه السلام: الدُّهنُ يُلَيِّنُ البَشَرَةَ
و يَزيدُ فِي الدِّماغِ و يُسَهِّلُ مَجارِيَ الماءِ و
يُذهِب القَشَفَ و يُسفِرُ اللَّونَ؛(75)
روغن (ماليدن به پوست) آن را نرم و عقل را زياد مىكند؛ روزنههاى پوست را پاك
مىكند و آلودگى تن را از بين مىبرد و رنگ پوست را روشنى مىبخشد.
78. پيامبرصلى الله عليه وآله: عَلَيكُم بِحُسنِ
الخَطِّ فَإنَّهُ مِن مَفاتِيحِ الرِّزقِ؛(81)
بر شما باد به زيبايى خط كه از كليدهاى روزى است.
79. پيامبرصلى الله عليه وآله: الخَطُّ الحَسَنُ يَزيدُ
الحَقَّ وَضَحاً؛(82)
خط زيبا حق را بيشتر آشكار مىكند.
80. امام علىعليه السلام: الخَطُّ لِسانُ اليَدِ؛(83)
خط، زبانِ دست است.
81. امام علىعليه السلام: اِفتَح بَريَةَ قَلمِكَ وَ
اسْمِك شَحمَتَهُ و أَيمِنْ قِطَّتَكَ يَجُدْ خَطُّكَ؛(84)
تراشه قلمت را بشكاف و پره آن را ستبر كن و آن را به جانب راست بُرِش بزن تا خطّت
زيبا شود.
82. امام علىعليه السلام: أَلِقْ دَواتَكَ و أطِلْ جِلفَةَ
قَلَمِكَ و فَرِّج بَينَ السُّطورِ و قَرمِطْ بَينَ الحُروفِ فَإنَّ ذلِكَ أجدَرُ
بِصَباحَةِ الخَطِّ؛(85)
دوات خود را ليقه بگذار و نوك قلمت را دراز بتراش و ميان خطها فاصله بگذار و حرفها
را نزديك هم بنويس؛ اين كار باعث زيبايى خط مىشود.
90. امام صادقعليه السلام: إنَّما سُمِّيَ البَليغُ؛
لأِنَّهُ يُبلِغُ حاجَتَهُ بِأهوَنِ سَعيِهِ؛(93)
بليغ از آن جهت بليغ ناميده شد كه خواسته خود را با كمترين تلاش به مخاطب
مىرساند.
3. شعر
91. پيامبرصلى الله عليه وآله: إنَّ مِنَ الشِّعرِ
لَحِكمَةً؛(94)
برخى از شعرها حكمت است.
92. پيامبرصلى الله عليه وآله: إنَّ مِنَ الشِّعرِ
لَحِكَماً و إنَّ مِنَ البَيانِ لَسِحراً؛(95)
همانا پارهاى از شعرها حكمت، و برخى از بيانها سحرآميز است.
93. قِيلَ يا رَسولَ اللَّهِصلى الله عليه وآله ماذا
تَقولُ فِي الشُّعَراءِ؟ قالَ: إنَّ المُؤمنَ مُجاهِدٌ بِسَيفِهِ و لِسانِهِ؛(96)
از پيامبر خداصلى الله عليه وآله سؤال شد: «درباره شاعران چه مىفرماييد؟» حضرت
فرمودند: «مؤمن با شمشير و زبانش جهاد مىكند».
94. امام علىعليه السلام: خَيرُ الشِّعرِ ما كانَ مَثَلاً؛(97)
بهترين شعر، آن است كه مَثَل شود.
95. امام صادقعليه السلام: مَن قالَ فِينا بَيتَ شِعرٍ
بَنَى اللَّهُ تَعالى لَهُ بَيتاً فِي الجَنَّةِ؛(98)
هر كس درباره ما يك بيت شعر بگويد، خداى بزرگ براى او در بهشت خانهاى مىسازد.
4. صداى خوش
96. پيامبرصلى الله عليه وآله: حَسِّنُوا القُرآنَ
بِأصواتِكُم فَإنَّ الصَّوتَ الحَسَنَ يَزيدُ القُرآنَ حُسناً؛(99)
قرآن را با صداى خوش بخوانيد كه صداى زيبا، بر زيبايى قرآن مىافزايد.
97. پيامبرصلى الله عليه وآله: إنَّ حُسنَ الصَّوتِ زينَةٌ
لِلقرآنِ؛(100)
صداى خوش، زيور قرآن است.
98. پيامبرصلى الله عليه وآله: نِعمَتِ النَّغمَةُ الصَّوتُ
الحَسَنُ لِلمَرءِ المُسلِمِ؛(101)
چه نيك نغمهاى است آواز خوش براى مسلمان.
99. پيامبرصلى الله عليه وآله: إنَّ مِن أجمَلِ الجَمالِ...
نَغمَةُ الصَّوتِ الحَسَنِ؛(102)
از زيباترين زيبايىها نغمه آواز خوش است.
100. امام صادقعليه السلام: ما بَعَثَ اللَّهُ نَبِيّاً
إلاّ حَسَنَ الصَّوتِ؛(103)
خداوند هيچ پيامبر را مبعوث نكرد مگر اينكه خوش آواز بود.
101. امام صادقصلى الله عليه وآله: كانَ عَليُّ بنُ
الحُسَينِعليهما السلام أحسَنَ النّاسِ صَوتاً بِالقُرآنِ... و كانَ
أبوجَعفَرٍعليه السلام أحَسَنَ النّاسِ صَوتاً؛(104)
على بن حسينعليهما السلام خوش صداترينِ مردم در قرائت قرآن بود و امام باقرعليه
السلام نيز خوش صداترينِ مردم بود.
23 فروردين روز دندان پزشكى
102. پيامبرصلى الله عليه وآله: طَهِّروا أفواهَكُم؛(105)
دهان خويش را پاكيزه كنيد.
103. امام رضاعليه السلام: شُربُ الماءِ البارِدِ عَقيبَ
الشَّىءِ الحارِّ أوِ الحَلاوةُ يَذهَبُ بِالأسنانِ؛(106)
نوشيدن آب سرد، پس از خوردن چيز گرم، يا (خوردن) شيرينى دندانها را از بين مىبرد.
1. مسواك زدن
104. پيامبرصلى الله عليه وآله: لَولا أن أشُقَّ عَلى
اُمَّتي لَأَمَرتُهُم بِالسِّواكِ مَعَ كُلِّ صَلاةٍ؛(107)
اگر بر امّت من دشوار نبود، هر آينه به آنها فرمان مىدادم كه با هر نماز مسواك
بزنند.
105. پيامبرصلى الله عليه وآله: عَلَيكُم بِالسِّواك
فَنِعمَ الشَّىءُ السِّواك يَشُدُّ اللَّثَةَ و يَذهَبُ بِالبَخرِ و يُصلِحُ
المِعدَةَ و يَزيدُ في دَرَجاتِ الجَنَّةِ و يُسخِطُ الشَّيطانَ؛(108)
بر شما باد به مسواك كردن! مسواك كردن چه كار خوبى است؛ لثه را محكم مىكند، بوى
ناخوشايند دهان را مىزدايد، معده را اصلاح مىكند،
بر درجات بهشتى مىافزايد و شيطان را به خشم مىآورد.
106. پيامبرصلى الله عليه وآله: اِستاكُوا عَرضَاً و
لاتَستاكُوا طُولاً؛(109)
دندانهايتان را از عرض(عمودى) مسواك بزنيد نه از طول (افقى).
107. پيامبرصلى الله عليه وآله: مالي أراكُم قَلِحاً،
مالَكُم لاتَستاكونَ؟؛(110)
چرا شما را با دندانهاى زرد مىبينم؟ چرا مسواك نمىزنيد؟
108. امام علىعليه السلام: السِّواكُ يَجلُو البَصَرَ؛(111)
مسواك كردن مايه روشنايى ديدگان است.
109. امام صادق،: مِن أخلاقِ الأنبِياءِ السِّواكُ؛(112)
مسواك كردن از اخلاق پيامبران است.
2- خلال كردن
110. پيامبرصلى الله عليه وآله: تَخَلَّلُوا عَلى إثرِ
الطَّعامِ فَإِنَّهُ مَصِحَّةٌ لِلفَمِ و النَّواجِذِ و يَجلُبُ الرِّزقَ عَلَى
العَبدِ؛(113)
پس از خوردن غذا خلال كنيد كه مايه سلامتى دهان و دندانهاى آسيا است و روزى را بر
بنده فرو مىريزد.
111. پيامبرصلى الله عليه وآله: تَخَلَّلُوا عَلى إثرِ
الطَّعامِ و تَمَضمَضُوا فَإنَّهُما مَصِحَّةُ النّابِ و النَّواجذِ؛(114)
پس از خوردن غذا دندانهايتان را خلال كنيد و آب در دهان بگردانيد كه اين دو كار
مايه سلامتى دندانهاى نيش و آسيا است.
112. پيامبرصلى الله عليه وآله: تَخَلَّلُوا فَإنَّهُ مِنَ
النّظافَةِ؛(115)
(دندانهايتان را) خلال كنيد كه بخشى از پاكيزگى است.
113. امام صادقعليه السلام: إنَّ رَسولَ اللَّهِ كانَ
يَتَخَلَّلُ و هو يُطَيِّبُ الفَمَ؛(116)
رسول خدا دندانهايش را خلال مىكرد و خلال كردن، دهان را خوشبو مىكند.
29 فروردين روز ارتش جمهورى اسلامى و نيروى زمينى(117)
114. ( و أعِدُّوا لَهُم مَااستَطَعتُم مِن قُوَّةٍ)؛(118)
هر چه در توان داريد قدرت خود را براى مقابله با آنها (دشمنان )آماده كنيد.
115. پيامبرصلى الله عليه وآله: لَغَزوَةٌ في سَبيلِ
اللَّهِ أحَبُّ إلَىَّ مِن أربَعينَ حَجَّةٍ؛(119)
يك بار پيكار در راه خدا، نزد من محبوبتر از به جا آوردن چهل حج است.
116. پيامبرصلى الله عليه وآله: المُجاهِدونَ في سَبيلِ
اللَّهِ قُوّادُ أهلِ الجَنَّةِ؛(120)
رزمندگان در راه خدا، راهبران اهل بهشتاند.
117. پيامبرصلى الله عليه وآله: يُباهِي اللَّهُ تَعالى
المَلائِكةَ بِالمُجاهِدينَ؛(121)
خداوند بزرگ با مجاهدان بر فرشتگان مىبالد.
118. پيامبرصلى الله عليه وآله: أقرَبُ النّاسِ مِن دَرجَةِ
النُّبوَّةِ أهلُ الجِهادِ و أهلُ العِلمِ؛(122)
نزديكترين مردم به مقام نبوّت، اهل جهاد و دانشاند.
119. امام علىعليه السلام: الجُنودُ عِزُّ الدِّينِ و
حُصُونُ الوُلاةِ؛(123)
سربازان، مايه عزّت دين و دژهاى والياناند.
120. امام علىعليه السلام: المُجاهِدونَ تُفتَحُ لَهُم
أبوابُ السَّماءِ؛(124)
درهاى آسمان به روى مجاهدان گشوده مىشود.
8 ارديبهشت روز جوان
121. پيامبرصلى الله عليه وآله: إنَّ اللَّهَ يُحِبُّ
الشّابَّ الَّذي يُفنِي شَبابَهُ في طاعَةِ اللَّهِ؛(125)
خداوند دوستدار جوانى است كه جوانىاش را به اطاعت خداوند مىگذراند.
122. امام علىعليه السلام: شَيئانِ لايَعرِفُ فَضلَهُما
إلاّ مَن فَقَدَهُما: الشَّبابُ وَ العافِيَةُ؛(126)
دو نعمت است كه ارزش آنها را نمىداند، مگر كسى كه آنها را از دست داده باشد:
جوانى و تندرستى.
123. امام علىعليه السلام: لاتَقْسِروا أولادَكُم عَلى
آدابِكُم فَإنَّهُم مَخلوقُون َ لِزَمانٍ غَيرِ زَمانِكُم؛(127)
آداب ورسوم خويش را به فرزندانتان تحميل نكنيد؛ زيرا آنان در روزگارى، غير از
روزگار شما مىزيند.
124. امام باقرعليه السلام: لَو اُتِيتُ بِشابٍّ مِن شَبابِ
الشِّيعَةِ لا يَتَفَقَّهُ(فِي الدِّينِ )لأَدَّبتُهُ؛(128)
اگر جوان شيعهاى را نزد من بياورند كه علم(دين) نمىآموزد، او را تأديب مىكنم.
125. امام صادقعليه السلام: لَستُ اُحِبُّ أن أرَى
الشّابَّ مِنكُم إلاّ غادِياً في حالَينِ: إمّا عالِماً أومُتَعَلِّماً؛(129)
دوست ندارم جوانى از شما (شيعيان) را جز بر دو گونه ببينم: دانشمند يا دانشجو.
9 ارديبهشت روز شوراها
126. ( و أمرُ هُم شُورى
بَينَهُم)؛(130)
و كسانى كه... كارشان در ميانشان مشورت است.
127. ( و شاوِرهُم فِي الأمرِ فَإذا
عَزَمتَ فَتَوَكَّل عَلَى اللَّهِ)؛(131)
اى پيامبر! در كارها با ايشان مشورت كن، و آنگاه كه تصميم گرفتى بر خدا توكّل كن.
128. پيامبرصلى الله عليه وآله: المُشاوَرَةُ حِصنٌ مِنَ
النَّدامَةِ و أمنٌ مِنَ المَلامَةِ؛(132)
مشورت دژى در مقابل (هجوم) پشيمانى و مايه ايمنى از سرزنش است.
129. پيامبرصلى الله عليه وآله: يا عَليُّ لاتُشاوِر
جَباناً فَإنَّهُ يُضَيِّقُ عَلَيكَ المَخرَجَ و لاتُشاوِرِ البَخيلَ فَإنَّهُ
يَقصُرُ بِكَ عَن غايَتِكَ ولاتُشاوِر حَريصاً فَإنَّهُ يُزَيِّنُ لَكَ شَرَهاً؛(133)
اى على! با ترسو مشورت مكن؛ زيرا راه حلّ مشكل را بر تو تنگ مىكند، و با بخيل
مشورت مكن؛ زيرا تو را از هدف باز مىدارد، و با حريص مشورت مكن؛ زيرا آزمندى را در
نظرت زينت مىدهد.
130. امام علىعليه السلام: لا مُظاهَرَةَ أوثَقُ مِنَ
المُشاوَرَةِ؛(134)
هيچ پشتيبانى اطمينان بخشتر از مشورت نيست.
131. امام علىعليه السلام: اِستَشِر عَدُوَّكَ العاقِلَ
وَاحْذَر رَأىَ صَديقِكَ الجاهِلِ؛(135)
با دشمن خردمندت مشورت كن، ولى از رأى دوست نادان خود بيمناك باش.
132. امام علىعليه السلام: خَيرُ مَن شاوَرتَ
ذَوُوالنُّهى وَالعِلمِ و اُولُو التَّجارِبِ و الحَزمِ؛(136)
بهترين كسان براى مشورت، صاحبان خرد و دانش و افراد با تجربه و دورانديشاند.
133. امام علىعليه السلام: شاوِر قَبلَ أن تَعزِمَ و
فَكِّر قَبلَ أن تُقدِمَ؛(137)
پيش از تصميمگيرى، مشورت كن و پيش از عمل بينديش.
134. امام علىعليه السلام: عَلَى المُشيرِ الاِجتِهادُ فِي
الرَّأىِ و لَيسَ عَلَيهِ ضَمانُ النُّجحِ؛(138)
مشورت دهنده بايد در ارائه نظرش كوشا باشد، و ضمانت پيروزى بر عهده او نيست.
135. امام علىعليه السلام: أفضَلُ النّاسِ رَأياً مَن
لايَستَغني عَن رَأىِ مُشيرٍ؛(139)
رأى و نظر كسى برتر است كه خود را از رأى مشاور بىنياز نداند.
136. امام حسنعليه السلام: ما تَشاوَرَ قَومٌ إلاّ هُدُوا
إلى رُشدِهِم؛(140)
هيچ قومى با يكديگر مشورت نكردند مگر آن كه به راه پيشرفت خود رهنمون شدند.
137. امام صادقعليه السلام: لاتَكُونَنَّ أوَّلَ مُشيرٍ و
إيّاك و الرَّأىَ الفَطيرَ؛(141)
در مشورت نخستين كس مباش كه نظر مىدهد و از اظهار نظر ناسخته بپرهيز.
138. امام كاظمعليه السلام: مَنِ اسْتَشارَ لَم يَعدَم
عِندَ الصَّوابِ مادِحَاً و عِندَ الخَطَإِ عاذِراً؛(142)
كسى كه مشورت كند، اگر كارش را درست انجام دهد، مردم او را بستايند و اگر به خطا
رود، معذورش دارند.
11 ارديبهشت روز جهانى كاروكارگر
139. پيامبر صلى الله عليه وآله:إنَّ اللَّهَ يُحِبُّ
أن يَرى عَبدَهُ تَعِباً في طَلَبِ الحَلالِ؛(143)
خداوند دوست دارد كه بندهاش را در جست و جوى روزىِ حلال خسته ببيند.
140. پيامبرصلى الله عليه وآله: باكِروا في طَلَبِ الرِّزقِ
و الحَوائجِ فَإنَّ الغُدُوَّ بَرَكَةٌ و نَجاحٌ؛(144)
صبح گاهان در جست و جوى روزى و در پىِ تأمين نيازهاى زندگى باشيد؛ زيرا بركت و
توفيق در صبحگاه نهفته است.
141. پيامبرصلى الله عليه وآله: مَن سَعى عَلى عِيالِهِ
في طَلَبِ الحَلالِ فَهُوَ في سَبيلِ اللَّهِ؛(145)
هر كه براى كسب روزىِ حلال براى خانواده خود بكوشد، (كوشش او )در راه خدا به شمار
است.
142. فَقَبَّلَ يَدَهُ ( سَعدَ الأنصاريّ)
رَسولُاللَّهِصلى الله عليه وآله و قالَ: هذِهِ يَدٌ لاتَمَسُّها نارٌ؛(146)
پيامبر دست آن كارگر ( سعد انصارى) را بوسيد وگفت: «اين دستى است كه آتش به آن
نمىرسد.»
143. امام على عليه السلام: مَن لَم يَصبِر عَلى كَدِّهِ
صَبَرَ عَلَى الإفلاسِ؛(147)
هركس بر رنج كسب وكار صبر نكند، بايد رنج ندارى را تحمّل كند.
144. امام كاظمعليه السلام: إنّي لأَعمَلُ في بَعضِ ضِياعي
حَتّى أعرَقَ -و إنَّ لي مَن يَكفيني
لِيَعَلَمَ اللَّهُ أنّي أطلُبُ الرِّزقَ الحَلالَ؛(148)
من در برخى از زمينهاى كشاورزىام كار مىكنم تا آن كه عرق از بدنم سرازير مىشود،
در حالى كه هستند كسانى كه به جاى من كار كنند و مرا از كار كردن بىنياز كنند، ولى
من كار مىكنم تا خداوند ببيند كه در جست و جوى روزى حلالم.
حقوق كارگر
145. پيامبرصلى الله عليه وآله: ظُلمُ الأجيرِ أجرَهُ
مِنَ الكَبائِرِ؛(149)
ظلم در پرداخت مزد كارگر، از گناهان بزرگ است.
146. امام علىعليه السلام: نَهى (رَسُولُ اللَّهِصلى
الله عليه وآله) أن يُستَعمَلَ أجيرٌ حَتّى يُعلَمَ ما اُجرَتُهُ؛(150)
پيامبر خدا از به كار گرفتن كارگر، پيش از تعيين مزدش نهى فرمود.
147. امام علىعليه السلام: اِرحَم مَن دُونَكَ يَرحَمكَ
مَن فَوقَكَ؛(151)
با فرودست خود مهربان باش تا فرادستت با تو مهربان باشد.
148. امام صادق عليه السلام: أعطِهِم اُجورَهُم قَبلَ أن
يَجِفَّ عَرَقُهُم؛(152)
پيش از آن كه عرق آنان(كارگران) خشك شود، مزدشان را بپرداز.
149. امام صادقعليه السلام: مَنِ استَأجَرَ أجيراً ثُمَّ
حَبَسَهُ عَنِ الجُمُعَةِ يَبوَءُ بِإثمِهِ وَ إن كانَ هُوَ لَم يَحبِسهُ اشتَرَكا
فِي الأجرِ؛(153)
هر كس كارگرى را به كار گيرد و او را از شركت در نماز جمعه باز دارد، گناهش را به
عهده گرفته است و اگر او را باز ندارد، در اجر او شريك
است.
150. مَرَّ شَيخٌ مَكفُوفٌ كَبيرٌ يَسألُ. فَقالَ
أميرُالمُؤمِنينَ: ما هذا؟ فقالُوا: ياأميرَالمُؤمِنينَ! نَصرانيٌّ. فَقالَ:
استَعمَلتُمُوهُ حَتّى إذا كَبُرَ و عَجَزَ مَنَعتُمُوهُ، أنفِقُوا عَلَيهِ مِن
بَيتِ المالِ؛(154)
پير مرد فرتوت و نابينايى، در حال گدايى، بر اميرمؤمنان گذشت. امام فرمود: «اين مرد
كيست و چرا گدايى مى كند؟» جواب گفتند: «نصرانى است». امام فرمود: «تا آن زمان كه
قدرت كار كردن داشت از او كار كشيديد و اينك كه پير شده و قدرت كار كردن ندارد، از
تأمين روزى وى دريغ مىورزيد؟ از بيت المال زندگى او را تأمين كنيد».
12 ارديبهشت روز معلّم
151. ( هُوَ الَّذي بَعَثَ فِي
الاُمِّيّينَ رَسُولاً مِنهُم يَتلُوا عَلَيهِم آياتِهِ و يُزَكِّيهِم و
يُعَلِّمُهُمُ الكِتابَ و الحِكمَةَ)؛(155)
اوست خدايى كه در ميان مردمِ درس نخوانده پيامبرى از خودشان مبعوث كرد تا آياتش را
بر آنها بخواند و آنها را تزكيه كند و كتاب و حكمت بياموزد.
152. پيامبرصلى الله عليه وآله: إنَّما بُعِثتُ مُعَلِّماً؛(156)
من معلّم برانگيخته شدم..
153. پيامبرصلى الله عليه وآله: أجوَدُكُم مِن بَعدِي
رَجُلٌ عَلِمَ عِلماً فنَشَرَ عِلمَهُ؛
(157)
بخشندهترين شما پس از من، كسى است كه دانشى بياموزد، آنگاه دانش خود را بپراكند.
154. پيامبرصلى الله عليه وآله: مَن تَعَلَّمتَ مِنهُ
حَرفاً صِرتَ لَهُ عَبداً؛(158)
از هر كس كه حرفى آموختى، بنده او شدهاى.
155. پيامبرصلى الله عليه وآله: اللّهُمَّ اغْفِر
لِلمُعَلِّمينَ و أطِل أعمارَهُم و بارِك لَهُم في كَسبِهِم؛(159)
خدايا! آموزگاران را بيامرز؛ عمرشان را دراز و كسبشان را با بركت كن.
156. پيامبرصلى الله عليه وآله: مَن طَلَبَ العِلمَ كانَ
كفّارَةً لِما مَضى؛(160)
كسى كه در پى تحصيل علم رود، اين عمل كفّاره گناهان گذشته او است.
157. امام علىعليه السلام: قُمْ عَن مَجلِسِكَ ِلأبيكَ و
مُعَلِّمِكَ و إن كُنتَ أميراً؛(161)
به احترام پدر و معلّمت از جاى برخيز، گرچه فرمانروا باشى.
158. امام سجّادعليه السلام: حَقُّ سائِسِكَ بِالعِلمِ،
التَّعظيمُ لَهُ و التَّوقيرُ لِمَجلِسِهِ و حُسنُ الاِستِماعِ إلَيهِ؛(162)
حق استاد تو اين است كه بزرگش دارى و محضرش را محترم شمارى و با دقّت به سخنانش گوش
بسپارى.
159. امام باقرعليه السلام: زَكاةُ العِلمِ أن تُعَلِّمَهُ
عِبادَاللَّهِ؛(163)
زكات دانش، آموختن آن به بندگان خدا است.
160. امام صادقعليه السلام: تَواضَعُوا لِمَن طَلَبتُم
مِنهُ العِلمَ؛(164)
در پيشگاه كسى كه از او دانش مىآموزيد، فروتن باشيد.
20 ارديبهشت روز وقف
161. ( وَالباقِياتُ الصّالِحاتُ
خَيرٌ عِندَ رَبِّكَ ثَواباً وخَيرٌ أمَلاً)؛(165)
و نيكىهاى ماندگار از نظر پاداش نزد پروردگارت بهتر و اميدوار كنندهتر است.
162. پيامبر صلى الله عليه وآله: إذا ماتَ الإنسانُ
انقَطَعَ عَمَلُهُ إلّا مِن ثَلاثٍ: إلّا مِن صَدَقَةٍ جاريَةٍ أو عِلمٍ يُنتَفَعُ
بِهِ أو وَلَدٍ صالِحٍ يَدعُو لَهُ؛(166)
با مرگ انسان، رشته عملش قطع مىشود، مگر از سه چيز: صدقه جارى (وماندگار)، دانشى
كه مردم از آن بهرهمند شوند، و فرزند نيكوكارى كه برايش دعا كند.
163. امام علىعليه السلام: الصَّدَقَةُ و الحَبسُ
ذَخيرَتانِ فَدَعُوهُما لِيَومِهِما؛(167)
صدقه و وقف دو ذخيرهاند، آنها را براى روز خودشان (قيامت) وانهيد.
164. امام صادقعليه السلام: تَصَدَّقَ رَسُولُ اللَّهِصلى
الله عليه وآله بِأموالٍ جَعَلَها وَقفاً؛(168)
پيامبر خدا اموالى را صدقه داد و آنها را وقف كرد.
165. امام صادقعليه السلام: قَسَمَ رَسولُ اللَّهِصلى
الله عليه وآله الْفَيءَ فَأصابَ عَلِيّاً أرضٌ فَاحتَفَرَ فِيها عَيناً فَخَرَجَ
مِنها ماءٌ... فَقالَ: هِيَ صَدقَةٌ بَتّاً بَتْلاً في حَجيجِ بَيتِ اللَّهِ و
عابِرِ سَبيلِهِ
لاتُباعُ و لاتُوهَبُ و لاتُورَثُ؛(169)
پيامبر خدا غنايم را تقسيم كرد. قطعه زمينى به على رسيد. على در آن زمين چشمهاى
حفر كرد و چشمه به آب رسيد... حضرت فرمود: «اين صدقه (و وقفى) است كه آن را به طور
قطعى (از ملك خويش) جدا كردم و به حاجيان خانه خدا و در راهماندگان حجّ، مخصوص
گردانيدم؛ نه فروختنى است، نه بخشيدنى و نه ارث بردنى.
14 خرداد رحلت امام خمينىقدس سره
166. پيامبرصلى الله عليه وآله: العُلَماءُ اُمَنَاءُ
اللَّهِ عَلى خَلقِهِ؛(170)
عالمان، امينان خدا بر آفريدههاى اويند.
167. پيامبرصلى الله عليه وآله: إنَّ مِدادَ العُلماءِ فِى
المِيزانِ أثقَلُ مِن دَمِ الشُّهداءِ و أكثَرُ ثَواباً يَومَ القِيامَةِ؛(171)
در روز قيامت، مداد عالمان در ترازو از خون شهيدان سنگينتر، و پاداشش بيشتر است.
168. پيامبرصلى الله عليه وآله: النَّظَرُ في وَجهِ
العالِمِ حُبًّا لَهُ عِبادَةٌ؛(172)
نگريستنِ به چهره عالم، از سَرِ مهر، عبادت است.
169. امام علىعليه السلام: العُلَماءُ أطهَرُ النّاسِ
أخلاقاً و أقلُّهُم فِى المَطامِعِ أعراقاً؛(173)
دانشمندان پاكترين مردم در خُلق و خوى و كم طمعترين آنان در خلقت و طبيعتاند.
170. امام علىعليه السلام: إذا ماتَ العالِمُ ثُلِمَ فِي
الإسلامِ ثُلمَةٌ لايَسُدُّها شَيءٌ إلى يَومِ القِيامَةِ؛(174)
با مرگ هر دانشمند، چنان رخنهاى در اسلام پديد مىآيد كه تا روز قيامت هيچ چيز آن
را فرو نمىپوشد.
15 خرداد روز جهانى محيط زيست(175)
171. پيامبرصلى الله عليه وآله: مَن أماطَ عَن طَريقِ
المُسلِمينَ مايُؤذِيهِم، كَتَبَ اللَّهُ لَهُ أجرَ قِراءَةَ أربَعمِائةِ آيةٍ
كُلُّ حَرفٍ مِنها بِعَشرِ حَسَناتٍ؛(176)
هركس چيز آزار دهندهاى را از راه مسلمانان بردارد، خداوند پاداش قرائت چهارصد آيه
را، كه براى هر آيه ده حسنه است، در نامه اعمال او مىنويسد.
172. امام علىعليه السلام: لاتُؤوا التُّرابَ خَلفَ البابِ
فَإنَّهُ مَأوَى الشَّياطينِ؛(177)
خاكروبه را پشت در منزل نريزيد؛ زيرا جايگاه شياطين(و ميكرب) است.
173. امام صادقعليه السلام: لاتَطيبُ السُّكنى إلّا
بِثَلاثٍ: الهَواءِ الطَّيِّبِ و الماءِ الغَزيرِ العَذبِ و الأرضِ الخَوّارَةِ؛(178)
سه چيز زندگى را خوش مىكند: هواى پاك، آب فراوان گوارا، زمين نرم و سست (آماده
زراعت).
174. امام صادقعليه السلام: لاتُفسِدْ عَلَى القَومِ
ماءَهُم؛(179)
آب مورد نياز مردم را آلوده نكن.
175. امام صادقعليه السلام: لَقَد كانَ عَليُّ بنُ
الحُسَينِعليهما السلام يَمُرُّ عَلَى المَدَرَةِ في وَسَطِ الطَّريِقِ فَيَنزِلُ
عَن دابَّتِهِ حَتّى يُنَحِّيَها بِيَدِهِ عَنِ الطَّريقِ؛(180)
امام سجّادعليه السلام هرگاه در ميان راه به كلوخى بر مىخورد، از مركب پياده مىشد
و با دستش آن را از راه دور مىكرد.
27 خرداد روز جهانى بيابان زدايى(181)
176. ( هُو أنشَأكُم مِنَ الأرضِ
وَاستَعمَرَكُم فِيها)؛(182)
اوست كه شما را از زمين آفريد و شما را در آن استقرار داد.
177. پيامبرصلى الله عليه وآله: مَن غَرَسَ شَجَراً أو
حَفَرَ وادِياً بِدْءً لَم يَسبِقُهُ إلَيهِ أحدٌ أو أحيا أرضاً مَيتَةً فَهِي لَهُ
قَضاءً مِنَ اللَّهِ و رَسولِهِ؛(183)
هر كه درختى بكارد و يا آبراهى حفر كند كه كسى در آن بر او پيشى نگرفته باشد و يا
زمين مردهاى را آباد كند، آن زمين، به حكم خدا و رسولش، از آنِ او است.
178. امام علىعليه السلام به مالك اشتر فرمودند: وَليَكُن
نَظَرُك في عِمارَةِ الأرضِ أبلَغَ مِن نَظَرِكَ في استِجلابِ الخَراجِ لأِنَّ
ذلِكَ لايُدرَكُ إلّا بِالعِمارَةِ؛(184)
بايد توجّه تو به آباد كردن زمين بيش از توجّه به گرفتن ماليات باشد؛ زيرا ماليات
جز در نتيجه آبادانى فراهم نمىآيد.
179. امام باقرعليه السلام: أيُّما قَومٍ أحيَوا شَيئاً
مِنَ الأرضِ و عَمَروُها فَهُم أحَقُّ بِها؛(185)
هر گروهى كه قطعه زمينى را احيا كنند، همانان به (مالكيّت) آن سزاوارترند.
5 تير روز جهانى مبارزه با موادّ مخدّر
180. ( و مَن أحياها فَكَأنَّما
أحيَا النّاسَ جَميعاً)؛(186)
هر كه كسى را زنده بدارد، گويى همه مردم را زنده كرده است.
181. پيامبرصلى الله عليه وآله: لا ضَرَرَ و لا ضِرارَ؛(187)
زيان رساندن به خود و به ديگران ممنوع است.
182. پيامبرصلى الله عليه وآله: سَيَأتي زَمانٌ عَلى
اُمَّتي يأكُلونَ شَيئاً اسْمُهُ البَنجُ، أنا بَريءٌ مِنهُم و هُم بَريئُونَ
مِنّي؛(188)
زمانى فرا مىرسد كه امّت من چيزى به نام «بنگ» استفاده مىكنند. من از اين گروه
بيزارم و آنان از من دورند.
183. پيامبرصلى الله عليه وآله: مَنِ احتَقَرَ ذَنبَ
البَنجِ فَقَد كَفَرَ؛(189)
كسى كه گناه كشيدن بنگ را ناچيز بشمرد، كافر است.
184. امام رضاعليه السلام: كُلُّ نافِعٍ مُقوٍّ لِلجِسمِ
فيهِ قُوَّةٌ لِلبَدَنِ فَحَلالٌ و كُلُّ مُضِرٍّ يَذهَبُ بِالقُوّةِ أو قاتِلٌ
فَحَرامٌ؛(190)
هر چيز سودمند و نيروزا براى جسم كه موجب تقويت بدن مىشود، حلال است، و هر چيز
زيانآور كه نيروى آدمى را مىگيرد، يا كشنده است، حرام است.
7 تير روز قوّه قضائيّه
185. ( فَاحْكُم بَينَهُم
بِالِقسطِ إنَّ اللَّهَ يُحِبُّ المُقسِطينَ)؛(191)
ميان آنها عادلانه داورى كن كه خداوند دادگران را دوست مىدارد.
186. پيامبرصلى الله عليه وآله: إنَّ اللَّهَ مَعَ القاضِي
مالَمْ يَحِف عَمداً؛(192)
خداوند با قاضى است تا آنگاه كه، به عمد، ستم نكند.
187. امام علىعليه السلام: مَنِ ابتَلى بِالقَضاءِ
فَليُواسِ بَينَهُم فِي الإشارَةِ و فِي النَّظَرِ و فِي المَجلِسِ؛(193)
آن كه بر مسند قضاوت مىنشيند، بايد ميان مردم در اشاره و نگاه و نشستن برابرى را
مراعات كند.
188. امام علىعليه السلام: أفضَلُ الخَلقِ أقضاهُم
بِالحَقِّ؛(194)
برترين مردم، داورترينِ آنها به حق است.
189. امام علىعليه السلام: لا يُقيمُ أمرَ اللَّهِ
سُبحانَهُ إلّا مَن لايُصانِعُ و لايُضارِعُ و لايَتَّبِعُ المَطامِعَ؛(195)
فرمان خداى سبحان را بر پا ندارد جز آن كس كه (در حق) مدارا نكند و خود را خوار
نسازد و در پى طمع نرود.
190. امام علىعليه السلام به مالك اشتر فرمودند: ثُمَّ
اخْتَر لِلحُكمِ بَينَ النّاسِ أفضَلَ رَعِيَّتِكَ في نَفسِكَ؛(196)
براى داورى ميان مردم، برترين فرد را از نظر خودت برگزين.
191. امام صادقعليه السلام: القُضاةُ أربَعَةٌ: ثَلاثَةٌ
فِي النّارِ و واحِدٌ فِي الجَنَّةِ: رَجُلٌ قَضى بِجَورٍ و هُوَ يَعَلَمُ فَهُوَ
فِي النّارِ، و رَجُلٌ قَضى بِجَورٍ و هُوَ لايَعلَمُ فَهُوَ فِي النّارِ، و
رَجُلٌ قَضى بِالحَقِّ و هُوَ لايَعلَمُ فَهُو فِي النّارِ و رَ جُلٌ قضى
بِالحَقِّ و هُوَ يَعلَمُ فَهُوَ فِي الجَنَّةِ؛(197)
قاضيان چهار گروهند: سه گروه دوزخىاند و يك گروه بهشتى: مردى كه، دانسته، حكم ناحق
مىدهد، دوزخى است. مردى كه ندانسته حكم ناحق دهد نيز دوزخى است. مردى كه ندانسته
حكم حق دهد نيز دوزخى است، و مردى كه دانسته حكم به حق دهد، بهشتى است.
1. ارزش عدالت
192. امام علىعليه السلام: العَدلُ أساسٌ بِهِ قِوامُ
العالَمِ؛(198)
عدالت شالودهاى است كه جهان بر آن استوار است.
193. امام علىعليه السلام: العَدلُ يُريحُ العامِلَ بِهِ
مِن تَقَلُّدِ المَظالِمِ؛(199)
عدالت، عمل كننده به آن را از به گردنگرفتن حقوق مردم و مظالم آسوده مىكند.
194. امام علىعليه السلام: فِي العَدلِ الاقتِداءُ
بِسُنَّةِ اللَّهِ و ثَباتُ الدُّوَلِ؛(200)
پيروى از سنّت خدا و پايدارى دولتها نتيجه عدالت است.
195. امام صادقعليه السلام: العَدلُ أحلى مِنَ الماءِ
يُصيبُهُ الظَّمآنُ؛(201)
عدالت از آبى كه شخص تشنه به آن مىرسد، گواراتر است.
2. ويژگىهاى عادل
196. پيامبرصلى الله عليه وآله: مَن عامَلَ النّاسَ
فَلَم يَظلِمهُم وحَدَّثَهُم فَلَم يَكذِبهُم و وَعَدَهُم فَلَم يُخلِفهُم فَهُوَ
مِمَّن كَمُلَت مُروءَتُهُ و ظَهُرَت عَدالَتُهُ؛(202)
هر كه در رفتار خود با مردم به ايشان ستم نكند و به گاه سخن، دروغ نگويد و در وعده
خود خلاف نياوَرَد، مردانگىاش كامل و عدالتش آشكار است.
197. پيامبرصلى الله عليه وآله: ماكَرِهتَهُ لِنَفسِكَ
فَاكرَه لِغَيرِكَ و ما أحبَبتَهُ لِنَفسِكَ فَأحبِبهُ لأِخيكَ تَكُن عادِلاً في
حُكمِكَ مُقسِطاً في عَدلِكَ؛(203)
آنچه را كه براى خود نمىپسندى براى ديگرى نيز مپسند، و آن چه براى خود دوست دارى
براى برادرت هم دوست بدار تا در قضاوت عادل باشى و در عدالتت دادگر.
3. عادل ترين مردم
198. امام علىعليه السلام: أعدَلُ النّاسِ مَن أنصَفَ
عَن قُوَّةٍ؛(204)
عادلترين مردم كسى است كه با داشتن قدرت، عدالت بورزد.
199. امام علىعليه السلام: أعدَلُ الخَلقِ أقضاهُم
بِالحَقِّ؛(205)
عادلترين مردم كسى است كه بيش از همه به حق داورى كند.
200. امام علىعليه السلام: أعدَلُ السِّيرَةِ أن تُعامِلَ
النّاسَ بِما تُحِبُّ أن يُعامِلُوكَ؛(206)
عادلانهترين روش اين است كه با مردم آن گونه رفتار كنى كه دوست دارى با تو چنان
باشند.
10 تير روز صنعت(207)
201. ( و عَلَّمناهُ صَنعَةَ لَبوسٍ
لَكُم لِتُحْصِنَكُم مِن بَأسِكُم)؛(208)
و به (داوود) فنّ زره (سازى) آموختيم، تا شما را از( خطرات) جنگ حفظ كند.
202. پيامبرصلى الله عليه وآله: إنَّ اللَّهَ يُحِبُّ إذا
عَمِلَ أحَدُكُم عَمَلاً أن يُتقِنَهُ؛(209)
خداوند دوست دارد هرگاه يكى از شما كارى انجام مىدهد، آن را درست و استوار انجام
دهد.
203. پيامبرصلى الله عليه وآله: وَيلٌ لِصُنّاعِ اُمَّتي
مِنَ اليَومِ وغَداً؛(210)
واى به حال صنعتگران امّت من، از اينكه در كار مردم امروز و فردا كنند.
204. امام علىعليه السلام: إنَّ اللَّهَ يُحِبُّ
المُحتَرِفَ الأمينَ؛(211)
به راستى كه خداوند پيشهور امانت دار را دوست دارد.
205. امام علىعليه السلام: لاتَطلُب سُرعَةَ العَملِ وَ
اطلُبْ تَجويدَهُ؛ فَإنَّ النّاسَ لايَسألونَ في «كَمْ فَرَغَ مِنَ العَمَلِ»؟
إنَّما يَسألونَ عَن جَودَةِ صَنعَتِهِ؛(212)
به دنبال سرعت در انجام دادن كار مباش، بلكه كيفيّت خوب را بجوى.
مردم نمىپرسند: «در چند روز كار را به پايان برده است؟» بلكه در پى خوبى و نيكويى
محصول كارند.
206. امام صادقعليه السلام: كُلُّ ذِي صَناعَةٍ مُضطَرٌّ
إلى ثَلاثِ خِصالٍ يَجتَلِبُ بِهَا المَكسَبَ و هُوَ أن يَكونَ حاذِقاً بِعَمَلِهِ
مُؤَدِّياً لِلأمانَةِ فِيهِ مُستَميلاً لِمَن استَعمَلَهُ؛(213)
هر صنعتگر از سه خصلت گزير ندارد تا با آنها كسبش را رونق بخشد: در كارش زبردست
باشد، امانت دار باشد و نظر كارفرماى خود را (تأمين و )به خود جلب كند.
27 تير روز نيروى انتظامى
1. امنيّت
207. ( يا أيُّهَا الَّذينَ آمَنوا
كوُنُوا قَوّامِينَ لِلّهِ شُهَداءَ بِالقِسطِ)؛(214)
اى مؤمنان! براى خدا به داد برخيزيد (و) به عدالت شهادت دهيد.
208. پيامبرصلى الله عليه وآله: نِعمَتانِ مَكفُورَتانِ:
الأمنُ والعافِيَةُ؛(215)
دو نعمت است كه شكر آنها گزارده نمىشود: امنيّت و سلامتى.
209. پيامبرصلى الله عليه وآله: يا عليُّ! لاخَيرَ
في...الوَطَنِ إلّا مَعَ الأَمنِ وَ السُّرورِ؛(216)
اى على! خيرى نيست در... وطن مگر با امنيّت و دلخوشى.
210. امام علىعليه السلام: شَرُّ الأوطانِ ما لَم يَأمَن
فيهِ القُطّانُ؛(217)
بدترين وطن، وطنى است كه ساكنانش در آن ايمن نباشند.
211. امام علىعليه السلام: الجُنُوُد بِإذنِ اللَّهِ
حُصُونُ الرَّعيَّةِ وَ زَينُ الوُلاةِ وَ عِزُّالدِّينِ وَ سُبُلُ الأَمنِ وَ
لَيسَ تَقُومُ الرَّعِيِّةُ إلّا بِهِم؛(218)
سربازان، به اذن خداوند، دژ مردم، زينت زمامداران، مايه عزّت دين و امنيّتاند و
كار شهروندان، جز به آنان استوار نمىشود.
212. امام علىعليه السلام: شَرُّ البِلادِ بَلَدٌ لا أمنَ
فِيهِ؛(219)
بدترين شهرها، شهرى است كه در آن ايمنى نباشد.
213. امام صادقعليه السلام: ثَلاثَةُ أشياءَ يَحتَاجُ
النّاسُ إلَيها: الأمنُ وَ العَدلُ و الخِصبُ؛(220)
سه چيز است كه مردم به آنها نيازدارند: امنيّت، عدالت و رفاه.
2. مبارزه با فساد
214. پيامبرصلى الله عليه وآله: إنَّ المَعصِيَةَ إذا
عَمِلَ بِهَا العَبدُ سِرّاً لَم تَضُرَّ إلّا عامِلَها و إذا عَمِلَ بِها
عَلانِيَةً و لَم يُغَيَّر عَلَيهِ أضَرَّت بِالعامَّةِ؛(221)
هرگاه بنده، پنهانى گناه كند، تنها به خود زيان مىرساند، و هرگاه آشكارا گناه كند
و بر اين كار غيرت نورزد، آن گناه به همه مردم آسيب خواهد رساند.
215. امام علىعليه السلام: أمَرَنا رَسوُلُ اللَّهصلى
الله عليه وآله أن نُلقِىَ أهلَ المَعاصِي بِوُجُوهٍ مُكَفَّرَةٍ؛(222)
رسول خداصلى الله عليه وآله به ما فرمان داد كه با اهل گناه با چهرهاى درهم كشيده
روبه رو شويم.
216. امام حسين عليه السلام: لايَحِلُّ لِعَينٍ مُؤمِنَةٍ
تَرَى اللَّهَ يُعصى فَتَطرِفَ حَتّى تَغَيِّرَهُ؛(223)
بر هيچ چشم مؤمنى روا نيست كه ببيند خدا نافرمانى مىشود و چشم خود را فرو بندد،
مگر آن كه آن وضع را تغيير دهد.
3. مبارزه با سرقت
217. ( وَالسّارِقُ وَ السّارِقَةُ
فَاقطَعُوا أيدِيَهُما جَزاءً بِما كَسَبا نَكالاً مِنَ اللَّهِ وَ اللَّهُ عَزيزٌ
حَكيمٌ)؛(224)
دست مرد و زن دزد را، به سزاى آنچه كردهاند، به عنوان كيفرى از جانب خدا ببريد و
خدا عزيز و حكيم است.
218. امام صادقعليه السلام: إنَّ أميرَالمُؤمِنينَعليه
السلام اُتِىَ بِرَجُلٍ اختَلَسَ دُرَّةً مِن اُذُنِ جارِيَةٍ فقالَ: هذِهِ
الدُّغارَةُ المُعلِنَةُ فَضَرَبَهُ و حَبَسَهُ؛(225)
مردى را كه مرواريدى از گوش دخترى ربوده بود به محضر اميرالمؤمنينعليه السلام
آوردند؛ حضرت فرمود: «اين ربودنى آشكار است.» او را (تازيانه) زد و به زندان افكند.
10 مرداد روز جهانى شير مادر
219. ( وَالوالِداتُ يُرضِعنَ
أولادَهُنَّ حَولَينِ كامِلَينِ لِمَن أرادَ أن يُتِمَّ الرَّضاعَةَ)؛(226)
مادران، فرزندان خود را دو سال تمام شير دهند، اين براى كسى است كه بخواهد دوران
شيرخوارگى را كامل كند.
220. پيامبرصلى الله عليه وآله: لَيسَ لِلصَّبِيِّ لَبَنٌ
خَيرٌ مِن لَبَنِ اُمِّهِ؛(227)
براى كودك، شيرى بهتر از شير مادرش نيست.
221. امام علىعليه السلام: ما مِن لَبَنٍ يَرضَعُ بهِ
الصَّبِيُّ أعظَمُ بَرَكَةً عَلَيهِ مِن لَبَنِ اُمِّهِ؛(228)
هيچ شيرى براى تغذيه كودك از شير مادرش با بركتتر نيست.
222. امام علىعليه السلام: اُنظُروا مَن يَرضَعُ أولادَكُم
فَإنَّ الوَلَدَ يَشِبُّ عَلَيهِ؛(229)
بنگريد كه چه كسى فرزندانتان را شير مىدهد؛ زيرا فرزند بر صفات و سرشت او
مىتَنَد.
223. امام علىعليه السلام: لاتَستَرضِعُوا الحَمقاءَ
فَإنَّ اللَّبَنَ يَغلِبُ الطِّباعَ؛(230)
زن نابخرد را به دايگى نگيريد، كه شير بر سرشتها چيره مىشود.
224. امام صادقعليه السلام: يا اُمَّ إسحاقَ! لاتُرضِعِيهِ
مِن ثَدىٍ واحدٍ و أرضِعِيهِ مِن كِلَيهِما يَكونُ أحدُهُما طَعاماً و الآخَرُ
شَراباً؛(231)
اى مادر اسحاق! فرزند خود را نه از يك پستان بلكه از دو پستان شير بده كه يكى برايش
غذا و ديگرى آب باشد.
1 شهريور روز پزشك
225. ( وَالَّذي هُوَ يُطعِمُني و
يَسقِينِ و إذا مَرِضتُ فَهُوَ يَشفِينِ)؛(232)
همان كه او غذايم مى دهد و سيرابم مىكند، و چون بيمار شوم، شفايم مىدهد.
226. پيامبرصلى الله عليه وآله: العِلمُ عِلمانِ: عِلمُ
الأديانِ و عِلمُ الأبدانِ؛(233)
علم دو گونه است: علم دين و علم بدن (پزشكى).
227. پيامبرصلى الله عليه وآله: مَنْ تَطَبَّبَ فَهُوَ
لايُعلَمُ مِنهُ طِبٌّ قَبلَ ذلِكَ فَهُوَ ضامِنٌ؛(234)
كسى كه بدون پيشينه پزشكى طبابت كند، ضامن است.
228. پيامبرصلى الله عليه وآله به پزشكى فرمودند: أللَّهُ
الطَّبيبُ، بَل أنتَ رَجُلٌ رَفيقٌ، طَبيبُها الَّذي خَلَقَها؛(235)
خدا طبيب است و تو ياورى مهربان هستى. طبيب درد كسى است كه آن را آفريده است.
229. امام علىعليه السلام مَن تَطَبَّبَ فَلْيَتَّقِ
اللَّهَ وَ لْيَنصَحْ وَليَجتَهِدْ؛(236)
هر كه طبابت مىكند بايد از خدا بترسد و خيرخواه باشد و سعى خود را به كاربرد.
230. امام صادقعليه السلام: لايَستَغنِي أهلُ كُلِّ بَلَدٍ
عَن... طَبيبٍ بَصيرٍ ثِقَةٍ؛(237)
مردم هيچ شهرى از پزشكِ بصيرِ مورد اعتماد بى نياز نيستند.
2 - 8 شهريور هفته دولت
1. سياست نيكو
231. امام علىعليه السلام: حُسنُ السِّياسَةِ
يَستَدِيمُ الرِّئاسَةَ؛(238)
نيكويىِ سياست موجب پايندگى رياست است.
232. امام علىعليه السلام: رَأسُ السِّياسَةِ استِعمالُ
الرِّفقِ؛(239)
پايه سياست، مدارا است.
2. عدالت
233. امام علىعليه السلام: مِلاكُ السِّياسَةِ
العَدلُ؛(240)
بنيان سياست، عدالت است.
234. امام علىعليه السلام: ثَباتُ الدُّوَلِ بِإقامَةِ
سُنَنِ العَدلِ؛(241)
پايدارى دولتها به برپاداشتن راه و رسم دادگرى است.
3. خوش رفتارى با مردم
235. امام علىعليه السلام: مَنْ سَما إِلَى
الرِّياسَةِ صَبَرَ عَلى مَضَضِ السِّياسَةِ؛(242)
هر كس بر مسند سياست نشيند، بايد بر رنج سياست صبر كند.
236. امام علىعليه السلام: مَن كَثُرَ جَميلُهُ أجمَعَ
النّاسُ عَلى تَفضيلِهِ؛(243)
آن كه رفتار نيكش فراون شود، مردم بر برترىاش اتّفاق كنند.
237. امام علىعليه السلام: حُسنُ السّيرَةِ جَمال
القُدرَةِ و حِصنُ الإمرَةِ؛(244)
رفتار نيكو، نشان زيبايى قدرت و پناهگاه زمامدارى است.
4. بيدارى
238. امام علىعليه السلام: مِن أماراتِ الدَّولَةِ
اليَقظَةُ لِحِراسَةِ الاُمورِ؛(245)
از نشانههاى (پايدارى) دولت، هشيارى در سامان دادن كارها است.
239. امام علىعليه السلام: مِن دَلائِلِ الدَّولَةِ
قِلَّةُ الغَفلَةِ؛(246)
از نشانههاى (پايدارى) دولت، كمىِ غفلت از كارها است.
5. ساده زيستى
240. امام علىعليه السلام: إيّاكَ والاِسِئثارَ بِما
النّاسُ فيهِ اُسوةٌ؛(247)
بپرهيز از آن كه چيزى را به خود مخصوص كنى كه مردم همه در آن يكسانند.
241. امام علىعليه السلام: إنَّ اللَّهَ جَعَلَني إماماً
لِخَلقِهِ فَفَرَضَ عَلَىَّ التَّقديرَ في نَفسي و مَطعَمي و مَشرَبي و مَلبَسي
كَضُعفاءِ النّاسِ؛(248)
خداوند مرا پيشواى خلقش كرده، و مرا واداشته كه بر خود تنگ بگيرم، و در خوردن و
آشاميدن و لباس مانند مستمندان باشم.
6. دقّت در انتخاب كارگزاران
242. امام علىعليه السلام: اِجعَل لِرأسِ كُلِّ أمرٍ
مِن أمورِك رأساً مِنهُم، لايَقهَرُهُ كَبيرُها و لايَتَشتَّتُ عَلَيه كَثيرُها؛(249)
براى سامان دادن به هر يك از كارهايت، سرپرستى از ميان آنان بگمار كه بزرگى كار، او
را مقهور خود نسازد و بسيارىِ آن، آشفتهاش نكند.
243. پيامبرصلى الله عليه وآله: مَن وَلّى مِن أمرِ
المُسلِمينَ شَيئاً فَوَلّى رَجُلاً و هُوَ يَجِدُ مَن هُوَ أصلَحُ لِلمُسلِمينَ
مِنهُ فَقَد خانَ اللَّهَ و رَسُولَهُ؛(250)
كسى كه عهدهدار يكى از امور مسلمانان شود و فردى را سرپرست كارى كند، با اينكه
مىتواند كسى را كه براى مسلمانان بهتر از او باشد بيابد، به خدا و رسولش خيانت
كرده است.
7. ارتباط مستقيم با مردم
244. امام علىعليه السلام: لايَكُنْ لَك إلَى النّاسِ
سَفيرٌ إلّا لِسانَك و لاحاجِبٌ إلّا وَجهَك؛(251)
ميان تو و مردم رابطى جز زبانت و پردهاى جز چهرهات نباشد.
4 شهريور روز كارمند
1. وجدان كارى
245. پيامبرصلى الله عليه وآله إنَّ اللَّهَ يُحِبُّ
إذا عَمِلَ أحدُ كُم عَمَلاً أن يُتقِنَهُ؛(252)
خداوند دوست دارد كه هرگاه يكى از شما كارى انجام مىدهد آن را استوار و درست به
سامان رساند.
246. پيامبرصلى الله عليه وآله: إنَّ اللَّهَ تَعالى
يُحِبُّ مِنَ العامِلِ إذا عَمِلَ أن يُحسِنَ؛(253)
خداى تعالى دوست دارد وقتى كسى كارى مىكند آن را به خوبى انجام دهد.
2. شناخت كار
247. پيامبرصلى الله عليه وآله مَنْ عَمِلَ عَلى غَيرِ
عِلمٍ، ما يُفسِدُ أكثَرُ مِمّا يُصلِحُ؛(254)
هر كس كارى را بدون شناخت انجام دهد، تباهكارىِ او بيشتر است از آنچه سامان مى
دهد.
248. امام على عليه السلام: يا كُمَيلُ ما مِن حَرَكَةٍ
إلّا و أنتَ مُحتاجٌ فيها إلى مَعرِفَةٍ؛(255)
اى كميل! هيچ كارى نيست مگر اينكه تو در آن نيازمند شناخت هستى.
3. حق مدارى
249. پيامبرصلى الله عليه وآله: قُلِ الحَقَّ و
لاتأخُذكَ فِي اللَّهِ لَومَةُ لائمٍ؛(256)
حق را بگو و در راه خدا از ملامت هيچ ملامتگرى نهراس.
250. امام علىعليه السلام ألزِمِ الحَقَّ مَن لَزِمَهُ مِن
القَريبِ و البَعيدِ و كُن في ذلِكَ صابِراً مُحتَسِباً واقِعاً ذلِكَ مِن
قَرابَتِكَ و خاصَّتِكَ حَيثُ وَقَعَ؛(257)
حق را، از آنِ هر كه بود، نزديك يا دور، بر عهده گير؛ در اين راه شكيبا باش و آن را
به حساب خداوند بگذار، هر چند اين رفتار با نزديكان و خويشاوندانت باشد.
4. حلّ مشكلات مردم
251. پيامبرصلى الله عليه وآله: مَن قضى لأخيهِ
المُؤمِنِ حاجَةً كانَ كَمَن عَبَدَاللَّهَ دَهرَهُ؛(258)
كسى كه حاجت برادر مؤمن خود را برآورده سازد، مانند كسى است كه عمر خود را به عبادت
گذرانده باشد.
252. امام علىعليه السلام أنصِفوا النّاسَ مِن أنفُسِكُم
وَاصْبِرُوا لِحَوائجِهِم . . . ولاتُحشِّمُوا أحَداً عَن حاجَتِهِ ولاتَحبِسُوهُ
عَن طَلِبَتِهِ؛(259)
داد مردم را از خود بستانيد و در برآوردن نيازهايشان شكيبا باشيد. . . كسى را براى
نيازش شرمگين نسازيد و از خواستهاش باز مداريد.
5. خوشرويى با مردم
253. امام علىعليه السلام: فَاخفِضْ لَهُ جَناحَكَ
وألِنْ لَهُم جانِبَكَ وَ ابسُطْ لَهُم وَجَهَكَ و آسِ بَينَهُم فِي اللَّحظَةِ
والنَّظرَةِ؛(260)
بالهاى محبت خود را بر آنان بگستر، و با آنان نرمخو و گشاده رو باش و مساوات را
در توجّه و نگاه مراعات كن.
254. امام على عليه السلام: عَلَيكَ بِالبَشاشَةِ فَإنَّها
حِبالَةُ المَوَدَّةِ؛(261)
بر تو باد به گشاده رويى كه گشاده رويى دام دوستى است.
6. نظم در كارها
255. امام على عليه السلام: أمضِ لِكُلِّ يَومٍ
عَمَلَهُ فَإنَّ لِكُلِّ يَومٍ ما فيهِ؛(262)
كار هر روز را در همان روز انجام ده؛ زيرا هر روزى را كارى است (ويژه آن روز).
7. وفاى به عهد
256. پيامبرصلى الله عليه وآله مَنْ كانَ يُؤمِنُ
بِاللَّهِ و اليَومِ الآخِرِ فَلْيَفِ إذا وَعَدَ؛(263)
هر كه به خدا و روز معاد ايمان دارد بايد به وعده خود عمل كند.
257. امام على عليه السلام: ما أيقَنَ بِاللَّهِ مَن لَم
يَرعَ عُهُودَهُ و ذِمَّتَهُ؛(264)
به خدا يقين ندارد كسى كه عهد و پيمان خود را فرو گذارد.
13 شهريور روز تعاون
258. ( تَعاوَنُوا عَلَى البِرِّ و
التَّقوى و ولا تَعاوَنُوا عَلَى الإثمِ و العُدوانِ)؛(265)
در نيكوكارى و پرهيزكارى يكديگر را يارى كنيد و در گناه و تجاوز، به يكديگر يارى
نرسانيد.
259. پيامبرصلى الله عليه وآله: لايَزالُ النّاسُ بِخَيرٍ
ما أمَرُوا بِالمَعرُوفِ و نَهَوا عَنِ المُنكَرِ و تَعاوَنُوا عَلَى البِرِّ
وَالتَّقوى؛(266)
مردم هميشه در خير خواهند بود تا وقتى كه امر به معروف و نهى از منكر مىكنند، و در
نيكى و پرهيزكارى يكديگر را يارى مىرسانند.
260. امام علىعليه السلام: طَلَبُ التَّعاوُنِ عَلى
إقامَةِ الحَقِّ دِيانَةٌ و أمانَةٌ؛(267)
درخواست همكارى براى برپا كردن حق، نشانه ديانت و امانت (دارى )است.
261. امام علىعليه السلام: مِن واجِبِ حُقُوقِ اللَّهِ
عَلَى العِبادِ النَّصيحَةُ بِمَبلَغِ جُهدِهِم وَ التَّعاوُنُ عَلى إقامَةِ
الحَقِّ بَينَهُم؛(268)
از حقوق واجب خدا بر بندگان، خيرخواهى به اندازه توان، و يارى كردن يكديگر براى
برپايى حق در ميان خود است.
262. امام علىعليه السلام: ألا إنَّ الذُّلَّ فِي طاعَةِ
اللَّهِ أقرَبُ إلَى العِزِّ مِنَ التَّعاوُنِ بِمَعصِيَةِ اللَّهِ؛(269)
آگاه باشيد كه خوارى در راه اطاعت خدا به عزّت نزديكتر است از يارى كردن يكديگر
براى نافرمانى خدا.
17 شهريور روز شهدا
263. ( ولاتَحسَبَنَّ الّذينَ
قُتِلُوا في سَبيلِ اللَّهِ أمواتاً بَل أحياءٌ عِندَ رَبِّهِم يُرزَقُونَ)؛(270)
هرگز كسانى را كه در راه خدا كشه شدهاند مرده مپندار، بلكه زندهاند و نزد
پروردگارشان روزى مىخورند.
264. ( ولاتَقُولوا لِمَن يُقتَلُ في
سَبيلِ اللَّهِ أمواتٌ بَل أحياءٌ و لكِن لاتَشعُرونَ)؛(271)
بهكسانى كه در راه خدا كشته مىشوند مرده نگوييد، بلكه آنان زندهاند، امّا شما در
نمىيابيد.
265. پيامبرصلى الله عليه وآله: أوَّلُ مَن يَدخُلُ
الجَنَّةَ شَهِيدٌ؛(272)
نخستين كسى كه وارد بهشت مىشود شهيد است.
266. پيامبرصلى الله عليه وآله: أشرَفُ المَوتِ قَتلُ
الشَّهادَةِ؛(273)
شرافتمندانهترين مرگ، شهادت است.
267. پيامبرصلى الله عليه وآله: مَن سَألَ اللَّهَ
الشَّهادَةَ بِصِدقٍ بَلَّغَهُ اللَّهُ مَنازِلَ الشُّهَداءِ و إن ماتَ عَلى
فِراشِهِ؛(274)
هر كس صادقانه از خداوند شهادت بخواهد، خداوند او را به مقام شهيدان مىرساند، هر
چند در بستر بميرد.
268. امام صادقعليه السلام: مَن قُتِلَ في سَبيلِ اللَّهِ
لا يُعَرِّفُهُ اللَّهُ شَيئاً مِن سَيِّئاتِهِ؛(275)
هر كه در راه خدا كشته شود، خداوند چيزى از گناهانش را به او نمىنماياند.
31 شهريور تا 6 مهر هفته دفاع مقدّس(276)
269. ( و لَولا دَفعُ اللَّهِ النّاسَ
بَعضَهُم بِبَعضٍ لََهُدِّمَت صَوامِعُ و بِيَعٌ و صَلَواتٌ و مَساجِدُ يُذكَرُ
فيهَا اسمُ اللَّهِ كَثيراً)؛(277)
اگر خدا بعضى از مردم را با بعض ديگر دفع نمى كرد، صومعهها و كليساها و كنيسهها و
مساجدى كه نام خدا در آنها بسيار برده مىشود، سخت ويران مىشد.
270. پيامبرصلى الله عليه وآله: إنَّ اللَّهَ يُبغِضُ
رجُلاً يُدخَلُ عَلَيهِ في بَيتِهِ و لايُقاتِلُ؛(278)
خداوند دشمن مىدارد مردى را كه در خانهاش بر او حمله كنند و او نجنگد.
271. پيامبرصلى الله عليه وآله: مَن قُتِلَ دُونَ مالِهِ
فَهُوَ شَهيدٌ؛(279)
هر كه در راه (حفظ) مالش كشته شود، شهيد است.
272. امام علىعليه السلام: إنَّ الجِهادَ بابٌ مِن أبوابِ
الجَنَّةِ فَتَحَهُ اللَّهُ لِخاصَّةِ أوليائِهِ؛(280)
جهاد درى از درهاى بهشت است كه خداوند آن را بر روى اولياى خاص خود گشوده است.
273. امام علىعليه السلام: در وصيت به حسنينعليهما السلام
فرمود: وَاللَّهَ اللَّهَ فِي الجِهادِ بِأموالِكُم و أنفُسِكُم و ألسِنَتِكُم في
سَبيلِ اللَّهِ؛(281)
خدا را خدا را در باره جهاد با مال و جان و زبانتان در راه خدا.
274. معصومعليه السلام: لِيُقاتِل كُلُّ امرِىءٍ عَن
نَفسِهِ و مالِهِ و أهلِهِ؛(282)
هر مردى بايد براى (حفظ) خود و مال و خانوادهاش بجنگد.