نماز مسافر

پس از بيان احكام روزه مسافر مناسب است تعدادى از مسائلى نماز مسافر كه مورد نياز زائران بيت الله الحرام مى باشد، يادآورى شويم:

1 ـ اگر مدّت اقامت زائران در مدينه منوّره ده روز يا بيشتر باشد بايد نماز را تمام بخوانند هر چند در بين ده روز به مسجد قبا، قبلتين، مساجد خندق يا به زيارت شهدى اُحد بروند، چون به سبب توسعه شهر، اين اماكن به شهر متّصل شده است.

2 ـ زائرانى كه در ماه رمضان، در مكّه مكرّمه قصد ماندن ده روز دارند، بايد نماز را تمام بخوانند و روزه صحيح است و رفتن به عرفات و مشعرالحرام و منى ، چون به حدّ مسافت نيست، هر چند عرفات خارج از ترخّص است ولى چون قصد توقّف زياد در آنجا را ندارد و معمولا در سفر عمره توقفشان در عرفات زياد طول نمى كشد، ضررى به قصد ده روز ندارد.

3 ـ برادرانى كه برى انجام كار خود، زياد به مدينه يا جدّه يا بيرون شهر مدينه يا مكّهدر مسافت چهار فرسخ يا بيشترتردد دارند، ولى

سفر برى آنها شغل نمى باشد نمازشان در سفر شكسته و روزهباطلى است.

4 ـ مسافرى كه نمازش شكسته است در اماكن زير مى تواند نماز را تمام يا شكسته بخواند ولى نمى تواند روزه بگيرد.

مسجد الحرام، مسجد النبى (صلى الله عليه وآله)، مسجد كوفه، حرم امام حسين(عليه السلام)

5 ـ حكم مسأله قبل اختصاص به مسجد قديم ندارد، بلكه در قسمتهى توسعه يافته جديد هم مسافر مى تواند نماز را تمام يا شكسته بخواند.

* راههى ثابت شدن اول ماه

1 ـ خود انسان ماه را ببيند.

[⁽¹⁾1 ـ آيات عظام اراكى ، خامنهى ، تبريزى ، بهجت، زنجانى ، مكارم، صانعى ، سيستانى ، صافى : چنينافرادى در غير سفر اوّل بايد نماز را تمام بخوانند و روزه نيز صحيح است. ⁽²⁾2 ـ آية الله اراكى ، آية الله بهجت: اگر بخواهد در جايى كه اوّل جزء مسجد نبوده و عبد اضافه شده نماز بخواند احتياط آن است كه شكسته بخواند.

آيات عظام گلپايگانى ، خامنهى ، فاضل، مكارم، صافى ، سيستانى : بلكه در تمام دو شهر مكّه و مدينه هم مى تواند نماز را تمام بخواند.

آية الله خويى ، آية الله تبريزى : در دو شهر قديمى مكّه و مدينه مى تواند تمام بخواند.

آية الله زنجانى : در شهرهى مكه و مدينه و نجف (يا كوفه) و كربلا تأكيد بسيار شده كه قصد اقامت ده روز كرده و نماز را تمام بخوانند ولى تا قصد اقامه نكرده، ظاهراً مانند ساير شهرها بايد نماز را شكسته بخوانند. ]

2 ـ عدهى كه از گفته آنان يقين⁽¹⁾ پيدا مى شود بگويند ماه را ديدهايم و همچنين است هر چيزى كه بواسطه آن يقين پيدا شود.

3 ـ دو مرد عادل بگويند كه در شب ماه را ديدهايم.

4 ـ سى روز از اول شعبان بگذرد، اول رمضان ثابت مى شود و سى روز از اول رمضان بگذرد اول شوال ثابت مى شود.

5 ـ حاكم شرع حكم كند كه اول ماه است.

چند مسأله:

1 ـ اول ماه با پيشگويى منجمّان ثابت نمى شود ولى اگر انسان از گفته آنان يقين پيدا كند بايد به آن عمل نمايد.

2 ـ بلند بودن ماه يا دير غروب كردن آن، دليل نمى شود كه شب پيش، شب اول ماه بوده است. 3 ـ اگر در شهرى ، اول ماه ثابت شود، برى مردم شهر ديگر فايده ندارد;⁽⁵⁾ مگر آن دو شهر به هم نزديك باشند يا انسان بداند كه افق

[1 ـ آيات عظام: گلپايگانى ، خويى ، صافى ، تبريزى ، سيستانى ، بهجت، زنجانى : يا اطمينان پيدا مى شود. ⁽²⁾2 ـ توضيح المسائل، م 1730. ⁽³⁾3 ـ توضيح المسائل، م 1732. ⁽⁴⁾4 ـ توضيح المسائل، م 1733.

5 ـ آيات عظام: خويى ، تبريزى ، نورى : در شهرهى ديگر چه دور باشند چه نزديك چه در افق متحد باشند يا نه ثابت مى شود (نورى ) همين قدر كه در شب بودن آن مثل مكه و كراچى يا لندن و كابل كه مثل تهران و واشنگتن اشتراك داشته باشند ثابت مى شود. ]

آنها يكى است.

4 ـ روزى را كه انسان نمى داند آخر رمضان است يا اول شوال، بايد روزه بگيرد، ولى اگر پيش از مغرب بفهمد كه اول شوال است بايد افطار كند.

5 ـ اگر حاكم شرع حكم كند كه اول ماه است، كسى هم كه از او تقليد نمى كند بايد به حكم او عمل كند⁽³⁾ ولى كسى كه مى داند حاكم شرع اشتباه كرده است نمى تواند به حكم او عمل كند.

[⁽¹⁾1 ـ توضيح المسائل، م 1735. ⁽²⁾2 ـ توضيح المسائل، م 1737.

3 ـ آية الله خويى ، آية الله سيستانى : اوّل ماه به حكم حاكم شرع ثابت نمى شود و رعايت احتياط اولى است.

آية الله زنجانى : ثبوت ماه به حكم حاكم محل اشكال است، بلى اگر موجب اطمينان باشد كافى است. ⁽⁴⁾4 ـ توضيح المسائل، م 1731. ]

اعتكاف

يكى از كارهى مستحب، اعتكاف است و اعتكاف عبارت است از ماندن در مسجد با شرايطى كه خواهد آمد.

چون برخى از زائران عزيز در ماه مبارك رمضان، مايل به اعتكاف در مسجدالحرام مى باشد خلاصهى از احكام آن را در اينجا مى آوريم ولى يادآورى مى كنيم كه هرگز بدون هماهنگى با مسؤولان و روحانى كاروان، معتكف نشوند.

شرايط اعتكاف

1 ـ معتكف عاقل باشد، پس اعتكاف از ديوانه صحيح نيست.

2 ـ نيّت، با قصد قربت و اخلاص در مسجد بماند.

3 ـ روزه گرفتن، مدتى كه در مسجد است بايد روزهدار باشد، پس

[⁽¹⁾1 ـ تحريرالوسيله، ج 1، كتاب صوم، خاتمه فى الاعتكاف، ص 304 . ]

كسى كه نمى تواند روزه بگيرد يا مى تواند روزه بگيرد ولى روزه نگيردى اعتكاف او صحيح نيست.

4 ـ از سه روز كمتر نباشد، حداقل اعتكاف سه روز است ولى در زياده حدّى ندارد.

* 5 ـ در يكى از اين مساجد معتكف شود:

مسجدالحرام، مسجد النبى (صلى الله عليه وآله)، مسجد كوفه، مسجد بصره

و در غير اين چهار مسجد، تنها در مسجد جامع هر شهر،⁽¹⁾ به قصد رجاء مانع ندارد. و در ساير مساجد جايز نيست.

6 ـ اجازه گرفتن از كسى كه اجازه او لازم است، مثل اجازه زن از شوهر خويش در صورتى كه اعتكاف موجب از بين رفتن حق او باشد (بنابر احتياط واجب اجازه او لازم است) و اجازه فرزند از والدين، در صورتى كه اعتكاف او موجب اذيت و آزار آنها باشد.

7 ـ ماندن در مسجد و بيرون نرفتن از آن در مدت اعتكاف

احكام اعتكاف

1 ـ نيّت اعتكاف بايد از اذان صبح كه آغاز روزه است باشد، بنابراين كسى كه ديرتر از آن وقت به مسجد برسد، آن روز نمى تواند

[1 ـ آيات عظام، خويى ، گلپايگانى ، اراكى ، فاضل، نورى ، سيستانى ، مكارم: اعتكاف در مسجد جامع شهر نيز كافى است. ] ⁽²⁾2 ـ تحريرالوسيله، ج 1، ص 304، القول فى شروطه.

اعتكاف را شروع كند.

[⁽¹⁾1 ـ توضيح المسائل، م 1992.

2 ـ آية الله مكارم: بنابر احتياط واجب فطره او را بدهد.

آيات عظام صافى ، سيستانى ، گلپايگانى : و مدتى نزد او مى ماند بنابر احتياط واجب است.

آية الله خويى : و مدتى نزد او مى ماند محل اشكال است بلكه اظهر عدم وجوب است اگر چه بهتر دادن زكات است.

آية الله فاضل: و مدتى نزد او مى ماند در صورتى كه نانخور او حساب شود بنابر احتياط واجب است.

آية الله تبريزى : و مدتى نزد او مى ماند محل اشكال است اگر چه احوط دادن زكات فطره او است. ⁽³⁾3 ـ توضيح المسائل، م 1996

آية الله بهجت: فطره كسى كه پيش از برآمدن هلال ماه شوال مهمانى شخص ديگرى شده است بر ميزبان واجب است به شرط آن كه برى ى خوردن غذا به منزل او آمده باشد ولى بعداً مانعى پيش آيد كه نتواند غذى صرف كند. ]

* 3 ـ فطره مهمانى كه بعد از غروب شب عيد فطر وارد مى شود،⁽¹⁾ بر صاحبخانه واجب نيست، اگر چه پيش از غروب او را دعوت كرده باشد و در خانه او هم افطار كند.

4 ـ كسى كه ديگرى بايد فطره او را بدهد واجب نيست فطره خود را بدهد.

* 5 ـ اگر فطره انسان بر كسى واجب باشد و او فطره را ندهد بر خودش⁽⁴⁾ واجب نمى شود.

7 ـ فقيرى كه فطره به او مى دهند لازم نيست عادل باشد ولى

[1 ـ آية الله خويى ، آية الله تبريزى : در صورتى كه ناخور او حساب شود بنابر احتياط واجب است و الا واجب نيست اگر چه پيش از غروب او را دعوت كرده باشد و در خانه او افطار كند. ⁽²⁾2 ـ توضيح المسائل، م 1997

آية الله مكارم: اگر ميهمان قبل از غروب آفتاب و فقط برى شب عيد دعوت شده باشد فطره او بر ميزبان واجب نيست. ⁽³⁾3 ـ توضيح المسائل، م 2005. ⁽⁵⁾4 ـ آية الله سيستانى ، آية الله مكارم: بنابر احتياط، واجب مى شود.

5 ـ توضيح المسائل، م 2006.

6 ـ كسى كه سيد نيست نمى تواند به سيد فطره بدهد، حتى اگر سيدى نانخور او باشد نمى تواند فطره او را به سيد ديگر بدهد. ⁽⁶⁾6 ـ توضيح المسائل، م 2009. ]

احتياط واجب آن است كه به شرابخوار⁽¹⁾ و كسى كه آشكارا معصيت كبيره مى كند فطره ندهند.

8 ـ بهكسى كهفطره رادرمعصيتمصرف مى كند نبايد فطره بدهند.

9 ـ احتياط⁽⁴⁾ واجب آن است كه به يك فقير بيش از مخارج سالش و كمتر از يك صاع فطره ندهند.

10 ـ اگر فطره را كنار بگذارد، نمى تواند آن را برى خودش بردارد و مالى ديگر را برى فطره بگذارد.

11 ـ اگر در محل خودش مستحق پيدا شود⁽⁷⁾ احتياط واجب آنست كه فطره را بهجى ديگر نبرد و اگر بهجى ديگر ببرد و تلف شود بايد عوض آن را بدهد.

[1 ـ آيات عظام فاضل، گلپايگانى ، صافى : و به كسى كه معصيت مى كند فطره ندهند. ⁽²⁾2 ـ توضيح المسائل، م 2016

آية الله بهجت: به كسى كه معصيت كبيره و امورى كه در اسلام منكر و قبيح هست مرتكب مى شود خصوصاً كسى كه آشكارا معصيت انجام مى دهد بنابر احتياط واجب نبايد زكات بدهند مگر به قدر ضروريات او و خانوادهاش. ⁽³⁾3 ـ توضيح المسائل، م 2017.

4 ـ آية الله سيستانى : احتياط مستحب است. ⁽⁵⁾5 ـ توضيح المسائل، م 2018. ⁽⁶⁾6 ـ توضيح المسائل، م 2032.

7 ـ آية الله اراكى : مى تواند آن را به جى ديگر ببرد اگر چه احتياط مستحب آن است كه به جى ديگر نبرد. ⁽⁸⁾8 ـ توضيح المسائل، م 2035. ]

بسم الله الرحمن الرحيم

محضر مبارك حضرت آية الله العظمى خامنهى مدّ ظلّه العالى

با عرض سلام و تحيّت، در آستانه ماه شريف و مبارك رمضان و با توجّه به توسعه شهرها و عدم امكان تشخيص دقيق لحظه طلوع فجر خواهشمند است نظر شريف خود را در مورد زمان امساك برى روزه و اقامه نماز صبح اعلام فرمايند.

خداوند سايه پربركت آن زعيم عاليمقام را تا ظهور ولى عصر(عج) بر سر مسلمانان مستدام فرمايد. مصلى امام خمينى طهران

بسمه تعالى