17آداب و سنن آن حضرت در روزه‏

سپس روزهاى دوشنبه و پنجشنبه از هر هفته را روزه مى‏گرفت. سرانجام سنّت بر آن‏جارى شد که آن حضرت در هر ماه سه روز: پنجشنبه اول ماه، و چهار شنبه وسط، وپنجشنبه آخر ماه را روزه مى‏گرفت. و آن حضرت مى‏فرمود: این روزه همه عمراست (اگر کسى چنین کند مثل آن است که تمام عمرش روزه باشد) .

امام صادق علیه السّلام فرمود: پدرم مى‏فرمود: هیچ کس نزد خداوند مبغوض‏تر ازکسى نیست که وقتى به او نگویند: رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله چنان و چنان مى‏کرد، او در جواب‏بگوید : خدا مرا به خواندن نماز و روزه بسیار عذاب نخواهد کرد (نماز و روزه حدمعینى ندارد و هر چه بیشتر بهتر!) . زیرا معنى این حرف این است که گویارسول خدا صلّى اللّه علیه و آله از انجام بیش از آن عاجز بود.

.324 على علیه السّلام فرمود: روزه گرفتن سه روز از هر ماه که پنجشنبه اول وچهارشنبه وسط و پنجشنبه آخر باشد و روزه ماه شعبان، وسوسه را از دل، و غم وغصه را از قلب آدمى مى‏زداید. . . ما اهل بیت پنجشنبه اول و آخر و چهارشنبه وسطهر ماه را روزه مى‏داریم .

.325 عنبسه عابد گوید: رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله رحلت فرمود در حالى که همیشه ماه‏شعبان و ماه رمضان و سه روز از هر ماه را روزه مى‏گرفت.

.326 روزى رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله به یاران خود فرمود: کدام یک از شما تمام‏روزها را روزه مى‏دارید؟سلمان گفت: یا رسول اللّه، من. یکى از حاضران گفت: اى‏سلمان، اکثر روزها تو را دیده‏ام که غذا مى‏خورى!سلمان گفت: چنان نیست که توگمان کرده‏اى، من در هر ماه سه روز آن را روزه مى‏گیرم، و خدا فرموده: «هر که‏یک عمل خوبى انجام دهد ده برابر آن ثواب داده مى‏شود». و از طرفى هم روزه ماه‏شعبان را به ماه رمضان وصل مى‏کنم، و هر که چنین کند ثواب روزه تمام دهر رادارد. رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله به آن مرد فرمود : کجا دیگر با مثل لقمان حکیم برخوردخواهى کرد؟آنچه خواهى از او بپرس که تو را پاسخ خواهد داد.

.327 سماعه گوید: از امام صادق علیه السّلام پرسیدم: آیا رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله ماه شعبان‏را روزه مى‏گرفت؟فرمود: آرى، ولى تمام آن را روزه نبود. پرسیدم: چند روز از آن‏ را افطار مى‏کرد؟فرمود: افطار مى‏کرد. این سؤال را سه بار تکرار کردم و آن حضرت‏بجز کلمه«افطار مى‏کرد»چیزى نمى‏فرمود، سپس سال بعد نیز همان سؤال را ازحضرت کردم و باز همان طور پاسخ فرمود.

.328 امام باقر علیه السّلام فرمود: رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله ماه شعبان و ماه رمضان را روزه‏مى‏گرفت و آن دو را به هم وصل مى‏کرد، ولى دیگران را از این کار نهى مى‏نمود، ومى‏فرمود: این دو ماه، ماه خداست و روزه آن کفاره گناهان قبل و بعد آنها خواهدبود.

مؤلف: شاید مراد از نهى این باشد که آن حضرت خوش نداشت مردم تمام ماه‏شعبان را روزه بگیرند، چنانکه در پاره‏اى از اخبار امر شده که میان روزه ماه شعبان وماه رمضان و لو به یک روز در اواسط آن افطار کنند.

.329 انس بن مالک گوید: طعام رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله شربتى در افطار و شربتى درسحر بود، و بسا اتفاق مى‏افتاد که شبانه‏روز جز یک بار خوردنى نداشت. و خیلى ازاوقات این شربت شیر بود و گاهى غذاى آن حضرت نان خیس خورده بود.

.330 امام صادق علیه السّلام فرمود: رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله زمانى که رطب (خرماى تازه) وجود داشت اول چیزى که با آن افطار مى‏کرد رطب بود و در زمان تمر (خرماى‏خشک) با تمر افطار مى‏فرمود.

.331 امام باقر علیه السّلام فرمود: رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله وقتى روزه مى‏گرفت و براى افطاربه چیز شیرینى دست نمى‏یافت با آب افطار مى‏کرد.

.332 و در بعض روایات وارد است: آن حضرت گاهى با کشمش افطارمى‏کرد.

.333 شیخ مفید رحمه اللّه گوید: از آل محمّد علیهم السّلام روایت شده که سحرى خوردن‏مستحب است اگر چه با یک شربت آب باشد. و روایت شده که بهترین غذاى سحر«خرما»و«قاووت»است، زیرا رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله در سحرها از آن میل مى‏کرد.

.334 رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله بیشتر اوقات حلیم مى‏خورد و گاهى نیز آن را غذاى‏سحر قرار مى‏داد.

.335 رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله چون ماه رمضان فرا مى‏رسید تمامى اسیران را آزادمى‏کرد، و به هر سائلى چیزى مى‏داد.

.337 على علیه السّلام فرمود: رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله روز عید فطر هنگامى که مى‏خواست‏براى نماز عید به سوى مصلّى بیرون رود قبلا با چند دانه خرما یا کشمش افطارمى‏نمود .

ملحقات‏

336) چون ماه مبارک رمضان فرا مى‏رسید رنگ رخسار رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله‏ تغییر مى‏کرد و نماز خواندنش زیاد مى‏شد، و در دعا و درخواست از خداوند بسیارزارى و تضرع مى‏کرد و از خدا ترسان بود.

338) على علیه السّلام فرمود: چون ماه شعبان فرا مى‏رسید، رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله در اول‏آن، سه روز، و در وسط آن سه روز، و در آخر آن سه روز روزه مى‏گرفت، و دو روزبه ماه مبارک رمضان مانده روزه نمى‏گرفت، سپس ماه رمضان را روزه مى‏داشت.

340) جابر گوید: امام باقر علیه السّلام فرمود: رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله با دو چیز سیاه افطارمى‏کرد. پرسیدم: دو چیز سیاه چیست؟فرمود: یکى خرماى خشک و آب، ودیگرى خرماى تازه و آب.

342) امام صادق علیه السّلام فرمود: چون دهه آخر ماه مبارک رمضان مى‏رسید، رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله کمر همّت مى‏بست و از نزدیکى کردن با زنانش احتراز مى‏کرد وشب‏زنده‏دارى مى‏نمود و خود را براى عبادت فارغ مى‏ساخت.

343) شیخ طوسى رحمه اللّه گوید: آنچه از سنّت رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله ثابت شده این است‏که آن حضرت خود متصدى رؤیت هلال ماه مبارک رمضان مى‏شد و در جستجوى‏آن برمى‏آمد .

344) على علیه السّلام فرمود: جدا کردن زکات فطره پیش از[نماز]فطر از سنّت‏است.

346) سعید نقّاش گوید: امام صادق علیه السّلام به من فرمود: آگاه باش که در عیدفطر تکبیر گفتن از سنّت است. گفتم: چه زمانى باید گفت؟فرمود: بعد از نماز مغرب‏و عشاء شب عید فطر و بعد از نماز صبح عید و بعد از نماز عید فطر، سپس تکبیرات‏را قطع کند.

348) امام صادق علیه السّلام مى‏فرمود: سنّت بر این است که زکات فطره یک صاع (که تقریبا سه کیلوگرم است از یک جنس، مثلا) از خرما یا کشمش و یا جو داده‏شود.

350) مردى به امام رضا علیه السّلام در روز عید فطر عرض کرد: من امروز با خرما وبا خاک قبر (تربت امام حسین علیه السّلام) افطار کردم. آن حضرت فرمود: سنّت و برکت رابا هم جمع کرده‏اى.