28- فاضل هندى

(متولد 1062-متوفى‏1137 ه.ق)

گفتار استاد:

«شيخ بهاء الدين اصفهانى،معروف به‏«فاضل هندى‏».اين مرد قواعد علامه راشرح كرده است و نام كتابش‏«كشف اللثام‏»است و به همين مناسبت‏خود او را«كاشف اللثام‏»مى‏خوانند.آراء و عقائد و نظرات او كاملا مورد توجه فقهاء است.

فاضل هندى در سال‏1137 در گير و دار فتنه افعان درگذشت.فاضل هندى نيزجامع المعقول و المنقول بوده است.» ⁽¹⁾

ولادت او:

محمد بن تاج الدين حسن بن محمد اصفهانى،ملقب به‏«بهاء الدين‏»،معروف‏به‏«بهاء»كه به‏«عالم ربانى‏»و«فاضل هندى‏»نيز شهرت يافته است،و گاهى به جهت‏تاليف كتاب‏«كشف اللثام‏»،به‏«كاشف اللثام‏»هم ناميده مى‏گردد.به هر صورت ولادت‏او در سال 1062 ه.ق در يك خانواده روحانى صورت گرفت.پس از طى مراحل‏تحصيل و كمالات،به مرتبه‏اى رسيد كه از او به عنوان يكى از فقهاى بزرگ و نامداراواخر دولت صفويه نام برده مى‏شد و در اغلب علوم عقلى و نقلى و فنون اصلى وفرعى اسلامى،وحيد عصر و اعجوبه دهر بود.پيش از سيزده سالگى از تحصيل معقول‏و منقول فراغت‏يافت و قبل از 12 سالگى شروع به تاليف كتاب نموده است.او به‏واسطه پدرش تاج الدين حسن،از ملا حسنعلى پسر ملا عبد الله شوشترى كه از مشايخ‏علامه مجلسى بوده است،روايت مى‏كند.علت اشتهار او به فاضل هندى به مناسبت‏همراهى او با پدرش در سفر هندوستان بوده است كه مدتى در آنجا اقامت گزيد و برخلاف رضايت و ميل باطنى‏اش به‏«فاضل هندى‏»مشتهر گرديده است.

تاليفات و آثار او:

از او كتابها و آثار مفيدى به يادگار مانده است كه مرحوم مدرس در كتاب ريحانة‏الادب اسامى برخى از آنها را به اين ترتيب نام مى‏برد:

1-كشف اللثام عن قواعد الاحكام،كه شرح قواعد علامه و مشهورترين تاليف‏او،و از مهم‏ترين منابع و مدارك صاحب رياض در موقع تاليف كتاب رياض،و مستندصاحب جواهر در تاليف كتاب پر ارزش‏«جواهر»بوده است و مرحوم صاحب جواهراعتقاد كامل به اين كتاب داشته است و هر گاه اين كتاب را همراه نداشته،چيزى را آغازبه تحرير نمى‏نموده است.

2-اصالة النظر في القضاء و القدر

3-تفسير القرآن،كه مبسوط و مفصل است(در جلد سوم‏«طبقات مفسران‏شيعه‏»معرفى شده است.)

4-تلخيص الشفا كه ملخص شفاى بوعلى است.

5-چهار آئينه به پارسى،در اثبات چهار مطلب:اثبات صانع-اثبات عصمت آل‏عبا(ع)از آيه تطهير-اثبات اينكه اجماع امت‏بر امامت غير معصوم مستلزم كفر است‏اثبات اينكه آيه غار دلالت‏بر ضد مرام استدلال كنندگان آن مى‏كند.»

6-حاشيه شرح عقائد نسفيه تفتازانى

7-حاشيه شرح مواقف سيد شريف

8-الزبدة في اصول الدين

9-حاشيه شرح هداية ميبدى

10-شرح العوامل الماة

11-شرح قصيده حميرى

12-شرح الكافية

13-كليد بهشت(به پارسى)

14-ملخص التلخيص

15-المناهج السوية في شرح الروضة البهية في شرح اللمعة الدمشقية‏و غير اينها كه هشتاد مورد را در فنون متنوعه به او منسوب داشته‏اند.

وفات او:

او در سال‏1137 ه.ق در همان سال فتنه افغان و تسلط آنان بر اصفهان‏درگذشت و در تخت فولاد،بالاتر از قبر خاجوئى مدفون گشت،و فاضل نامى حاج ملامحمد نائينى هم كه از فضلاى علماى اعلام بود،در سال‏1263 ه.ق در اصفهان وفات‏يافت و در جنب آرامگاه فاضل هندى مدفون گرديد و به همين مناسبت اين آرامگاه رامردم اصفهان‏«فاضلان‏»گويند. ⁽²⁾

پى‏نوشتها:‌

1- آشنايى با علوم اسلامى،ص‏306.