25- ملا محمد باقر سبزوارى

(متوفى 1090 ه.ق)

گفتار استاد:

«ملا محمد باقر سبزوارى،معروف به‏«محقق سبزوارى‏»،اهل سبزوار بوده و درمكتب اصفهان كه هم مكتب فقهى بوده و هم فلسفى پرورش يافته و از اين روجامع المعقول و المنقول بوده است.نام او در كتب فقهيه زياد برده مى‏شود وكتاب معروف او در فقه،يكى به نامه‏«ذخيره‏»و ديگرى به نام‏«كفايه‏»است وچون فيلسوف هم بوده است،بر الهيات شفاى ابو على سينا حاشيه نوشته و درسال 1090 هجرى‏درگذشته است.محقق‏سبزوارى نزد شيخ بهائى ومجلسى اول تحصيل كرده‏است...» ⁽¹⁾

فقيه بزرگوار،محقق‏سبزوارى،فرزند محمد مؤمن‏خراسانى،در سبزوار متولد شده ودر اصفهان سكنى گزيده است.او ازاكابر علماء و فقهاى شيعه در قرن‏يازدهم هجرى بوده است. وى‏عالمى فاضل و محقق مدقق،فقيهى اصولى،متكلم،حكيم متاله،از اكابر اصحاب‏مجلسى اول و از فحول شاگردان و تلامذه شيخ بهايى و دايى مكرم آقا جمال‏خوانسارى،و برادر زن آقا حسين خوانسارى و استاد او بوده است.امامت جمعه وجماعت و منصب شيخ الاسلامى و تدريس مدرسه ملا عبد الله شوشترى به او تفويض‏گرديد.با ملا محسن فيض كاشانى رابطه الفت و انس داشت و در اثر عنايت‏خاص شاه‏عباس ثانى(سلطنت 1051-1078)بسيار محترم و بر ديگران مقدم بود.در علوم عقلى‏از شاگردان مير فندرسكى،و در علوم نقلى از شاگردان ملا حسنعلى شوشترى و برخى‏ديگر از اكابر وقت‏بود.

او در دوران صفويه در كمال احترام و اكرام مى‏زيست و بر اقران و امثال مقدم‏بود.

تاليفات او:

1-جامع الزيارات عباسى به زبان فارسى كه براى شاه عباس ثانى نگاشته است.

2-حاشيه الهيات شفاء

3-حاشيه شرح اشارات

4-ذخيرة المعاد في الارشاد كه تا آخر باب حج است و در تهران چاپ شده‏است و به همين جهت صاحب ذخيره ناميده مى‏شود.

5-روضه الانوار في آداب الملوك

6-شرح زبدة الاصول شيخ بهايى

7-كفاية الفقه كه در تهران چاپ شده است.

او طبع شعر روانى نيز داشته است و رباعى زير از اوست:

در عالم تن چه مانده‏اى بى‏مايه؟ پايى بردار و بگذر از نه پايه از مشرق جان بر تو نتابد نورى تا از پى تن همى روى چون سايه

وفات او:

او پس از يك عمر خدمت در راه فقه و فقاهت،در سال 1090 ه.ق در اصفهان‏درگذشت و جنازه‏اش به مشهد مقدس رضوى(ع)منتقل گرديد و در مدرسه ميرزاجعفر،در سردابى محاذى قبر شيخ حر عاملى مدفون گرديد.در ماده تاريخش گفته‏شده است:«شد ريعت‏بى‏سر و افتاد از پا اجتهاد».كه مجموع عدد شريعت‏بدون‏«شين‏»و اجتهاد بدون‏«دال‏»ماده تاريخ وفات او،يعنى 1090 است. ⁽²⁾

پى‏نوشتها:‌

1- آشنايى با علوم اسلامى.