شرح زيارتنامه حضرت معصومه عليها السلام

«السلام علي آدم صفوة الله»

آدم - علي نبينا و آله وعليه السلام از ديدگاه اسلام نخستين پيامبر است و آفرينش وي و ديگر مسايل مرتبط به اين پيامبر بزرگ از اهميت بالايي برخوردار است، نام آدم بيست و پنج بار در قرآن آمده است و در دهها روايت رسيده از معصومان عليهم السلام ابعاد گوناگون مرتبط به آدم توضيح داده شده است.⁽¹⁾ به هر حال يكي از القاب آدم «صفي الله»⁽²⁾ است، «صفو» در لغت به معناي خالص بودن چيزي است و از اين رو به سنگ صاف و خالص «صفا» مي گويند.⁽³⁾ و به عسل خالص و صاف كه آميخته با چيزي نباشد عسل مصفّي گفته مي شود، «انهار من عسل مصفي»⁽⁴⁾، و بنا بر اين «اصطفا» به معناي انتخاب كردن قسمت خالص چيزي است.

خداوند متعال در قرآن مي فرمايد:

«ان الله اصطفي آدم و نوحاً و آل ابراهيم و آل عمران علي العالمين».⁽⁵⁾

«همانا خداوند آدم، نوح، خاندان ابراهيم و خاندان عمران را بر جهانيان برگزيد.»

«فلمّا مهّد ارضه، وانفذ امره،اختار آدم عليه السلام خيرة من خلقه....»⁽⁶⁾

«پس ازآن كه خداي متعال زمينش را آماده ساخت و پهن كردو فرمان خود را در باره آفرينش جاري ساخت، آدم عليه السلامرا برگزيد...».

از آيات متعدده و روايات پرشماري استفاده مي شود كه آدم عليه السلام «صفي الله» است، و در زيارت هاي متعدد اين صفت براي اين پيامبر عظيم الشأن الهي، آورده شده است، تتبع در اين آيات و روايات نشان مي دهد كه مقصود از «صفوة الله» آن است كه خداوند آفرينش آدم را از همان آغاز در مقايسه با ديگر مخلوقات، آفرينش ممتازي قرار داد و وي را بر ديگر مخلوقات خود برتري داد از اين رو بر طبق اين آيه و آياتي از اين قبيل آدم و آدميان بر ديگر آفريدگان و يا بسياري از آنان برتري دارند،⁽⁷⁾ زيرا خداوند از روح خود در آدم دميده⁽⁸⁾ و وي را جانشين⁽⁹⁾ و امين خود در زمين ساخته و با دادن اختيار و فراهم آوردن زمينه هدايتش راه تكامل را بر وي هموار كرده است. بدين سان، به طور كلي انسان مخلوق برگزيده و برتر خداوند است.⁽¹⁰⁾ و به طور خاص آدم عليه السلام صفي خداوند است،⁽¹¹⁾ زيرا او نخستين انساني است كه خداوند وي را جانشين خود در زمين ساخته⁽¹²⁾ و اول كسي است كه باب «توبه» را به روي وي گشوده⁽¹³⁾ و آغازين فردي است كه خدا براي او دين پديد آورده است.⁽¹⁴⁾

خلاصه مطلب همان است كه امير مؤمنان علي عليه السلام در نهج البلاغه، فرمود: كه خداوند چون زمين را آفريد و آن را براي زيستن بشر آماده ساخت، آدم را از ميان مخلوقاتش برگزيد و وي را بر آنها برتري دارد... .

از اين رو جا دارد و مناسب است كه به هنگام زيارت معصومان و اولياء الله به آدم آفريده ممتاز و نخستين پيامبر خدا، و خليفه او در روي زمين و آفريده برگزيده او نيز سلام دهيم، در اين سلام كه در زيارت حضرت معصومه عليها السلام آمده است در واقع به دليل اين سلام دادن نيز اشاره شده است، سلام بر آدم كه آفريده برگزيده خدا است. و چون برگزيده است و خالص و صاف و آميخته با آلودگي ها و فساد نيست خداوند او را پيامبر معصوم و خليفه خود در زمين قرار داده است. «و الله أعلم حيث يجعل رسالته»⁽¹⁵⁾

نتيجه اين سلام آن است كه بشر بايد از آدم به عنوان پيامبر معصوم، خليفه خدا در زمين، الگو بگيرد و همواره در راه سعادت گام بردارد.

پي نوشت: