«السلام علي نوح نبيّ الله»

دومين مرحله از نبوت پيامبران بزرگ الهي با نبوت نوح علي نبينا و آله وعليه السلام آغاز مي گردد، زندگي و كوشش هاي خالصانه اين پيام آور عظيم الشأن الهي از نگاه قرآن اهميت خاصي دارد از اين رو نام او چهل و سه بار در قرآن، در بيست و هشت سوره ذكر شده است⁽¹⁾ در اين آيات و در روايات رسيده از معصومان عليهم السلام مطالب گوناگون، عبرت آميز و سود مندي در باره ابعاد مختلف زندگاني ايشان آمده است⁽²⁾ كه شرح آنها با موضوع اين پژوهش تناسب ندارد.

اين پيامبر بزرگ الهي در راه تبليغ معارف الهي، استوار سازي و گسترانيدن فضيلت و عدالت، بسيار كوشيد و در اين مسير بسي شكيبايي و شرح صدر از خود نشان داد كه مي تواند⁽³⁾ الگوي انسانهاي خداجو و فضيلت خواه باشد.

خداوند متعال وي را به شرح صدر،⁽⁴⁾ زبان مهرآميز،⁽⁵⁾ اصلاح امور،⁽⁶⁾ احسان به ديگران،⁽⁷⁾ استقامت براي رسيدن به هدف،⁽⁸⁾ خير خواهي⁽⁹⁾ از فضيلت هايي است كه خداوند متعال نوح و ديگر پيامبرانش را به آن ستوده است و به طور خاص نوح بنده بسيار شكر گزار خدا «عبد شكور»⁽¹⁰⁾ از بندگان مؤمن⁽¹¹⁾ و از كساني است كه بدانان نعمت هاي (ويژه) خود را ارزاني داشته⁽¹²⁾ و آنان را بر جهانيان فضيلت و برتري داده است.⁽¹³⁾

افزون بر همه ويژگي هاي اين پيامبر عظيم الشأن الهي و نعمتهاي بزرگي كه خداوند به ايشان داده است، سه نكته مهم در باره نوح وجود دارد كه از اهميت خاصي برخوردار است.

1. نوح پيامبر (نبي) و فرستاده (رسول) الهي است و مأموريت دارد⁽¹⁴⁾ قوم خويش را به راه سعادت رهنمون سازد و آنان را از گمراهي و ضلالت برهاند؛ از اين رو در آيات متعددي از قرآن كريم و در روايات متنوع و مختلفي از ايشان به عنوان پيامبر؛ بلكه پيامبر اولوالعزم ياد شده است، بدين سان نوح نبيّ الله و رسول الله است.⁽¹⁵⁾

2. رسالت و پيامبري نوح با ديگر پيامبران الهي از اين جهت متفاوت است كه او نخستين پيامبري است كه داراي شريعت و كتاب بوده است⁽¹⁶⁾ حلقه نخست پيامبران اولوالعزم و به عبارت ديگر شيخ الانبياء است؛⁽¹⁷⁾ بر پايه آيات قرآن او قومش را به توحيد و زدودن انديشه از اوهام شرك آميز⁽¹⁸⁾، تسليم در برابر خداوند متعال⁽¹⁹⁾ استوار سازي عدالت در جامعه،⁽²⁰⁾ و پالايش دامن جامعه انساني از زشتي ها و منكرات، و راست گويي و وفاي به پيمان ها فرا مي خواند.

در روايتي از امام باقر عليه السلام در اين باره چنين آمده است:

اسماعيل جعفي مي گويد امام باقر عليه السلام چنين فرمود:

«شريعت نوح آن بود كه خداوند يكتا و يگانه از سر اخلاص عبادت شده و هيچ شريكي براي او قرار داده نشود و اين همان فطرتي است كه خدا انسان را بر پايه آن آفريده است و از نوح و ديگر پيامبران پيمان گرفته است كه خدا را عبادت كنند و ساحت قدسي او را به شرك نيالايند و نوح را فرمان داده است به نماز، امر به معروف و نهي از منكر و مراعات حلال و حرام الهي و بر او (اجراي) احكام حدود و ارث را واجب نكرده است. پس اين است شريعت نوح...»⁽²¹⁾.

نتيجه اين نكته آن كه نوح داراي شريعت، احكام و كتاب و نخستين پيامبر اولوالعزم و شيخ الانبياء بوده است.

3 - بر طبق آيات و روايات بي شماري نوح قوم خود را نفرين كرده و از خدا خواست ريشه آنان را از زمين بركند و در پي اين نفرين كيفر ويران گر الهي نازل شد و آب زمين را فرا گرفت و جز اندكي از مؤمنان همه قوم نوح را به هلاكت رسانيد.

و نسل جديدي پس از طوفان نوح باقي ماندند كه خداوند آنان را مشمول نعمت هاي خاص خود ساخت⁽²²⁾ و بدين ترتيب بود كه نوح را مي توان پدر نسل دوم از مؤمنان دانست، به همان سان كه آدم أبوالبشر پدر هردو نسل به شمار مي آيد، نوح نيز نخستين پيامبر و پدر اين نسل بود و اين نكته يكي از دلايلي است بر اين كه در اين زيارت و امثال آن نوح نبيّ الله خوانده شده است و به رسالت او اشاره نشده است به عبارت ديگر به جاي رسول الله از او به نبي الله ياد شده است. به همان سان كه نافرماني مردم از او به قدري بود كه در واقع زمينه انجام رسالت را از بين برده بود از اين رو بر او نبيّ الله اطلاق شده است نه رسول الله.

با توجه به همه اين ويژگي ها و امتيازهاي نوح است كه بايد نام او جاودان بماند «و تركنا عليه في الآخرين»⁽²³⁾ و بايد بر او سلام كرد ؛ چه اينكه خداوند متعال بر او سلام و درود فرستاده است «سلام علي نوح في العالمين»⁽²⁴⁾.

بي شك يكي از بهترين راههاي جاودان ماندن نام نوح سلام بر او در زيارت هاي معصومين عليهم السلام است⁽²⁵⁾ اين سلام ها در واقع از سويي زنده نگه داشتن نام او و از سويي سلام بر او است كه خداوند به هر دو نكته در قرآن اشاره كرده است و زيارت حضرت معصومه عليها السلام در واقع در بر دارنده هر دو نكته است و همان طور كه در آينده گفته خواهد شد يكي از بركت ها و عظمت هاي اين زيارت نامه همين مطلب است و آخرين مطلب آن است كه چگونه به او سلام دهيم و نام او را با چه صفتي ياد كنيم؟

پاسخ اين پرسش از سه نكته اي كه در پايان ويژگي هاي نوح آورديم روشن شد، بر طبق آن نكات نوح رسول الله، نبيّ الله و شيخ الانبياء و نخستين پيامبر اولوالعزم و حلقه آغازين پيامبراني است كه شريعت و كتاب داشته اند به عبارت ديگر او بنيان گذار سلسله نويني از پيامبران و پدر و پيامبر نسل جديدي از مؤمنان كه در كشتي خود آن ها را جاي داد تا نسلشان حفظ شود. از اين رو مناسب ترين نوع سلام به آن پيامبر بزرگ آن است كه بگوييم «السلام علي نوح نبيّ الله» چه اين كه در بر دارنده مفاهيمي است كه بدان اشاره شد.

پي نوشت: