 |
|
بهشت خانواده جلد دوم مرحوم استاد دكترسيد جواد مصطفوى - ۳ -
دليل درس هفتاد و چهارم: جدول محرم و نامحرم در جدولهاى اين درس ما سعى كرده ايم خلاصه سه درس قبل را به صورت بسيار
فشرده بياوريم. در اولين جدول خويشاوندان محرم و در جدول دوم خويشاوندان نامحرم
آمده است. البته ذكر اين نكته لازم است كه چنين نيست كه در هر رديف جدول شماره 2
تمام نامحرمها ذكر شده باشد و اگر مثلا در رديف 11 ((داماد
خاله)) نيامده است معنايش اين باشد كه داماد خاله نامحرم
نيست، و بر عكس، آنچه در شماره 1 نيامده به اين معنا نيست كه نامحرم است بلكه در
اين دو جدول مقدارى كه بيشتر مورد نياز و ابتلاى مردم بوده و به ذهن نويسنده خطور
كرده و ظرفيت جدول اقتضا داشته از دروس قبلى استخراج گرديده است:
** دختري که نامادري انسان از شوهر قبلي اش دارد، يعني خواهري که نه از پدر با انسان يکي مي باشد و نه از مادر. درس هفتاد و پنجم: تنها قوانين الهى: مى تواند سعادت خانواده را تاءمين كند هيچ مكتب و آييتى، بلكه هيچ فرد عاقلى، ضرورت قانون و حكم و ضابطه را، حتى
در محيط خانواده كه شالوده بناليس بر يگانگى و محبت و يكرنگى و محبت و يكرنگى
استوار است، انكار نمى كند؛ زيرا هر چند امور جنبى و فرعى خانواده، مانند تقسيم كار
و رسيدگى به امور كودكان و طبخ و نظافت، با توافق زوجين يا با تعاون و همكارى آنها
صورت پذيرد، اما امور اصلى و زير بنايى خانواده، مانند اينكه ازدواج با چه اشخاصى
جايز و با چه اشخاصى حرام است و همچنين تعيين انحرافهاى جنسى و مقدار مجارات
منحرفان و حقوق و وظايف اساسى زن و شوهر و راه حل اختلاف آنها و صدها مانند اين
امور، همه و همه، احتياج به ضابطه و قانون و حكم و دستور دارد تا هرج و مرج و
اختلال، در نظام خانواده راه نيايد. مسلمان مى گويد: داناترين و بى غرض ترين منشاء صدور قانون، خداوند متعال و آفريدگار
جهان هستى است كه هم از ذرات وجود مادى انسان آگاه است و هم از غرايز و عواطف و
احساساتش و هم از روابط آنها با يكديگر؛ زيرا همه آنها را خودش ساخته و خاصيت
بخشيده و به هم پيوسته و ارتباط داده است و او خود غنى با لذات است و هيچ گونه اى
كمبود و نيازى در ناحيه ذات مقدسش راه نداشته تا در قانونگذارى اش احتمال سود جويى
و انحصار طلبى پيدا شود. مسلمان مى گويد: كسى كه نطفه اى رابه شكل دختر و نطفه ديگر را به شكل پسر مى سازد و
در رحم دختر، جريان قاعده ماهانه و حيض را مقدر ساخته است و اين رحم و ريزش ديواره
آن را براى پسر قرار نمى دهد و نيز بر چهره پسر در زمانى معين مو مى روياند و چهره
دختر راصاف و خالى مى گذارد، از هر كسى ديگر بهتر مى داند و بيش از همه حق دارد كه
براى حيض دختر و محاسن صورت پسر، قانون و تشريعى وضع كند و دستوراتى در حد واجب و
حرام و مستحب و مكروه بدهد. همچنين خداوندى كه به دختر و پسر عواطف و احساسات خاصى
عنايت فرموده و رابطه آنها را با امور اخلاقى و اقتصادى و اجتماعى انسان، در نظر
گرفته است، بيشتر از هر كس ديگرى حق دارد درباره ازدواج و تشكيل خانواده آنها- از
خواستگارى تا طلاق و مرگ و ارث و وصيت- سخن بگويد و دستور بدهد و امر و نهى نمايد؛
زيرا امورى را كه موجب التيام و جدايى زن و شوهر است او مى داند، راه سعادت و شقاوت
زن و شوهر را او تشخيص مى دهد، به راه ترقى و تكامل فرزندان آنها و نسل آينده او
شناخت كامل دارد. 1. طلاق اسلام هم طبق همين قضاوت عقل و فطرت، طلاق و جدايى زن و شوهر را از يكديگر امرى جايز و حلال دانسته است؛ ولى تمام كشورهاى كاتوليك مذهب جهان، بيش از پانصد سال، با اين حكم روشن و بدون اشكال الهى مخالفت مى ورزند و مى گفتند ازدواج پيمان مقدسى است كه جز مرگ هيچ شخص يا قانونى حق ندارد اين رشته را بگسلد و معتقد بودند كه طاق حرام و نامشروع است. كليساى كاتوليك رسما اعلام مى كرد: ((اگر يكى از زوجين ديوانه شد، بر ديگرى لازم است كه تا آخر عمر از همسرش پرستارى كند و حق گرفتن همسر ديگر راهم ندارد)). و باز فتوى مى داد كه: ((اگر ميان زن و شوهر اختلاف و نزاعى رخ داد، بايد حداكثر تا مدت سه سال، از يكديگر جدا باشند و مثلا زن به خانه پدرش برود و بعد از سه سال به خانه شوهرش بيايد و با يكديگر زندگى كنند)). تعجب اينجاست كه چنين حكم ظالمانه و مخالف انصاف و عقل و وجدانى بيش از پنج قرن، در
ميان صدها ميليون جمعيت تبليغ مى شد و عملى هم گشت واحدى هم اعتراض و حتى استيضاح
نداشت. علاوه بر آنكه چنين زن و شوهر ناموافقى تا زمانى كه به اين حيله دسترسى پيدا مى
كردند، هر يك از آنها به حكم اجبار غريزه جنسى، با همسران غير رسمى بسيارى رابطه
پيدا مى كردند، حتى زنان تا آنجا كه نويسنده كتاب ((طلاق و
تجدد)) نقل مى كند ((در چند سال پيش
كه براى مدت كوتاهى، پيش كه براى مدت كوتاهى، مكالمه هاى تلفنى نيويورك بازرسى شد،
ملاحظه گرديد كه بسيارى از زنان نيز به شوهران خود خيانت مى كنند)).(14) 2. سن ازدواج البته شارع اسلام هيچ گاه واجب نكرده است كه پسر در پانزده سالگى يا دختر در نه سالگى ازدواج كند، چنانچه ازدواج خود رسول اكرم (صلي الله عليه و آله و سلم) و ائمه معصومين (عليه السلام) و فرزندانشان همگى سالها بعد از رسيدن به سن بلوغ انجام يافته است، مگر ازدواج حضرت زهرا (سلام الله عليها) كه آن هم بنا به نقل بعضى از تواريخ در هجده سالگى بوده است و يا همان استثناى نادرى است كه بيان كرديم، بلكه حقيقت دستور اسلام اين است كه اگر در ابتداى بلوغ شرايط ازدواج و همسردارى در وجود او يافت شود، از جهت قوانين اسلام، مانعى براى او نيست و نبايد جلوى آزادى او در امرى كه به خير و صلاح اوست و عقل و فطرت هم آن را تاءييد مى كند، گرفته شود. اما كسانى كه به خاطر جلوگيرى از نرخ رشد بى رويه جمعيت و امثال آن با حكم صريح و روشن خالق مهربان خود مخالفت مى ورزند و توصيه مى كنند كه دختران و پسران مثلا نبايد تاسن سى سالگى ازدواج كنند دچار محاذير و مشكلات اخلاقى و ناهنجاريهاى اجتماعى و بزهكاريهاى جوانان بدون همسر مى شوند. زمانى كه در بريتانيا حداقل سن ازدواج پسر را بيست و يك سال و حداقل سن نامزد احراز نخست وزيرى را هجده سال تصويب كرده بودند (و شايد اكنون هم چنين باشد)، مردم آن كشور اعتراض كردند كه آيا مردى كه مى تواند در سن هجده سالگى نخست وزير بشود و مملكتى را اداره كند، براى ازدواج كردن بايد سه سال ديگر صبر كند؟ قانونگذاران پاسخى داده بودند كه بيشتر به شوخى شباهت دارد و گفته بودند: ((گاهى اداره يك زن از اداره يك كشور مشكل تر است!)) كه البته از نظر يك مسلمان بهتر اين بود كه پاسخ مى دانند: حق همان است كه خالق پسر و دختر گفته است و عقل و فطرت آن را تاءييد مى كند، ولى ما براى رفع اشكالات اقتصادى و اجتماعى چنين قانونى را وضع نموده ايم و دختر و پسر را تا چند سال از حق طبيعى و مشروع خود محروم مى كنيم تا به مشكلات افزايش جمعيت دچار نشويم. گرچه از اين ناحيه هم دچار مشكلات پيدا شدن فرزندهاى غير فانونى و مانند آن مى شوند. خلاصه از مذاق اسلام دانسته مى شود كه: اولاد خداوند متعال دختر و پسر را بعد از نه سال و پانزده سال آزاد مى گذارد تا هر وقت بخواهند و صلاح بدانند، ازدواج كنند (البته در روايتى امام صادق (عليه السلام) در پاسخ كسى كه گفت ما فرزندان خود را در كوچكى همسر مى دهيم، فرمودند: ((اين گونه همسران غالبا الفت نمى گيرند.))) و اگر هيجان و غريزه جنسى بر دختر يا پسرى چنان غالب شود كه او را به استمناء (جلق زدن) يا زنا كردن يا انحرافات ديگرى وادار كند، ازدواج بر او واجب مى گردد؛ و ثانيا از نظر اسلام، شايد بهتر آن است كه سن دختر شش سال كمتر از پسر باشد؛ و ثالثا مهريه و جهيزيه و تشريفات ديگر نبايد چنان سنگين گرفته شود كه مانع ازدواج گردد؛ و رابعا پسر نبايد از هزينه تكفل همسر خوف داشته باشد كه آن ترس مانع ازدواج گردد، بلكه بايد به پروردگار خويش توكل كند و وعده اى را كه خالق مهربان در كتاب مجيد خويش داده است- كه جوانان فقيرى را كه ازدواج كنند، از فضل خويش بى نياز مى كنم- باور كند. و باز درباره سن مناسب ازدواج، نسبت به دختران، پيغمبر اكرم (صلي الله عليه و آله و سلم) فرموده است: ((دختران باكره مانند ميوه هاى روى درختان اند)). در اين حديث شريف، آن حضرت تشبيه بسيار لطيف و دقيق و مطالبى فرموده است: همان طور كه ميوه نه در زمانى كه كال و نارس است بايد چيده شود و نه زمانى كه بپوسد و فاسد شود، دخترى كه نتواند شوهر را درك كند و از وظايف همسردارى عاجز باشد و نتواند قبول مسؤ ليت كند، ميوه كال و نارسى است كه هنوز بايد روى درخت (در خانه پدر) بماند تا گذشت زمان، او را رسيده و شيرين و آبدار كند، و باز اگر دخترى نشاط و طراوت و جوانى را از دست بدهد و ازدواج نكند، در حقيقت، همان ميوه درخت مانده و پوسيده و تباه شده اى است كه هر چه بيشتر بماند بر افسردگى و پژمردگى اش افزوده مى شود و به گنديگى و عفونت مى رسد و ديگر آب رفته به جوى باز نمى گردد. خلاصه سخن آنكه سن ازدواج، بلوغ جسمى و رشد فكرى است و اسلام حد بلوغ جسمى را بيان كرده و راجع به رشد فكرى حدى معين نفرموده بلكه آن را در اختيار خود زوجين و اولياى آنها گذارده است، به دو دليل: دليل اول آنكه رشد فكرى حد و مرز مشخصى ندارد و مانند بلوغ جسمى در چارچوب لفظ و عبارت نمى گنجد، و دليل دوم اينكه كسانى هم كه رشد فكرى ندارند، همسرانى مانند خود يا داراى نقصى ديگر پيدا مى كنند و بالاخره بايد ازدواج كنند و يا ممكن است مردى رشيد با دخترى كه رشد بالقوه دارد ازدواج كند و سپس در اثر تربيت، رشد فكرى او به فعليت برساند، يا پدرى كه فرزند خردسال دارد و مى ترسد بميرد و فرزندش در حال يتيمى ازدواج كند، براى او همسر مى گيرد و هيچ يك از اينها را نبايد از حق طبيعى و مشروع خود محروم ساخت. 286 عن هشام بن الحكم، عن ابى عبدلله او ابى الحسن عليهما
السلام، امام صادق (عليه السلام) فرمودند: روزى رسول اكرم (صلي الله عليه و آله و سلم) بالاى منبر رفت و پس از حمد و ثناى الهى فرمود: جبرئيل از پيشگاه الهى نزد من آمد و گفت دختران باكره مانند ميوه روى درخت اند، موقعى كه مى رسد اگر چيده نشود اشعه آفتاب فاسدش مى كند و وزش باد آن را پراكنده مى سازد؛ همچنين دختران وقتى به حد بلوغ رسيدند و مانند زنان در خويشتن تمايل جنسى احساس كردند دارويى جز شوهر ندارند و اگر همسر نگيرند از فساد ايمن نيستند، چرا كه بشرند و بشر از خطا و لغزش مصون نيست. 3. حجاب شما را به خدا، اين حدود دو ميليارد زنى كه اكنون ادعاى آزاد شدن مى كنند و در دام تيرهاى نگاه اين و آن افتاده اند و حتى اختيار حفظ شرمگاه خود را ندارند، آيا اينان آزادى ادعايى را خودشان به دست آورده اند يامردان هوسباز آن را به آنها عطا كرده اند؟ و آيا آن مردان، در اين پيشنهاد كه باكمال جديت و سعى و تلاش هم تعقيب كرده و مى كنند، خيرخواه و دلسوز زنان شده بودند و براى رضاى خدا و تقرب به ذات مقدسش، خواستند عمل خدا پسندانه اى- به اصطلاح خودشان انجام دهند يا آزادى خود را از بهره بردارى از ايشان مى خواستند؟ اين مردان شياد چرا اكنون مى خواهند زبان كسى را كه سخن از حجاب و عفاف مى گويد، از دهانش بيرون آورند و نوشته هايش را بسوزانند؟ به شما مردانى كه با اين صيادان شياد همنوا نشده و نمى شويد و به شما بانوانى كه فريب آن صيادان مكار را نخورده و نمى خوريد، مى گويم: ((تنها فكر كردن در همين موضوع كه چرا مردان براى آزادى زنان دلسوزى مى كنند نه خود زنان، آيا كافى نيست كه ما بفهميم اين مردان، صياد و شيادند و خداوند رحمان، كه سخن از حجاب و عفاف زن مى گويد، حنان است و منان، هر چند اكنون ميلونها زن، فريب خورده باشند و به تقليد از صيادان شياد، طوطى صفت در پس آينه، فرياد آزادى برآورند؟ شما مى دانيد كه دامنه فريب به جايى رسيده است كه در بسيارى از كشورهاى اروپا و خود
ايالات متحده، مجالس مسابقات زيبايى اندام تشكيل مى شود و سالى يك بار، دختران
معصوم را در برابر هزاران جوان تماشاگر برهنه مى كنند و ساق پا و كمر و پستان و مو
و چشم و ابروى آنها را بازرسى مى كنند و نمره مى دهند و در آخر يكى از آنها به
عنوان ملكه زيبايى برمى گزينند و از فرداى آن روز، آن دختر فريب خورده جراءت نداشته
بدون مراقب پليس قدمى از خانه بيرون گذارد و بالاخره هم او در ميان رقابت شهوت
پرستان پولدار و هرزه، با ترس و دلهره، كوتاه مدتى، زندگى ننگين و پر آشوبى را طى
مى كند و هزاران دختر ديگر كه در اين آزمايش ننگين و شرم آور رفوزه شده اند، افسرده
و دماغ سوخته، رنگ پريده و لب آويخته، در گوشه عزلت و انزوا مى خزند. 4. سه طلاقه بنابراين اگر زن و شوهرى با يكديگر اختلاف پيدا كردند، بطوريكه تمام خويشان و دوستان آنها و مقامات قضايى مورد مراجعه، توافق آن دو نفر را محال دانستند و طلاق واقع شد، ولى بعد از يك ماه جدايى، شوهر پشيمان گشت و تقاضاى رجوع به همسر خود را نمود، نبايد تعجب كرد و صادر كنندگان امر طلاق را خاطى و مجرم دانست؛ زيرا اگر به آنها بگوييد: چرا حكم طلاق كرديد، خواهند گفت: ((دل در دست خداست)). اين زن و شوهر، آن روز واقعا از هم متنفر و مخالف يكديگر بودند و امروز ناگهان تو تغيير يافته و خواهان و موافق هم شده اند و شايد خودشان هم نتوانند علت اين تغيير را توضيح دهند. پس اگر چنين است و دل انسان در دست خداست- زيرا او انسان و دلش را آفريده است-
آفريننده انسان مى گويد: اگر زن و شوهرى اختلاف پيدا كردند و كار به طلاق رسيد، پس
از طلاق اگر شوهر پشيمان شد، مى تواند به همسرش رجوع كند و يا اگر عده طلاق گذشته و
زن، شوهر نكرده است، مى تواند او را دوباره عقد كند و باز هم اگر اختلاف پيدا كردند
و كار به طلاق كشيد، مانند بار اول مى توانند آشتى كنند و زندگى را از سر گيرند؛
ولى اگر بار سوم اختلاف پيدا كردند و طلاق واقع شد، ديگر بايد بدانند كه زندگى آنها
با آن صورت قابل ادامه نيست و زن بايد شوهر ديگرى اختيار كند و شوهر زنى ديگر بگيرد
و نبايد بيهوده عمر خود را تلف كنند و به جاى كارهاى مثبت و مفيد، هر روز به قهر و
آشتى بپردازند. قابل انعطاف بودن انسان، از ديد خالق و آفريننده دانا و مهربانش تا آنجا پيش مى رود كه مى فرمايد: اگر تمام اين امور بار ديگر تكرار شود، يعنى سه طلاق ديگر واقع شود و زن، شوهر ديگر كند و باز آن شوهر بميرد يا زن را طلاق دهد و آن زن و شوهر لجوج و سرسخت توبه كنند و بخواهند زندگى را از سر بگيرند، خداوند مهربان مانع چنين خيرى نمى شود و به آنها اجازه ازدواج مجدد را مى دهد؛ ولى اگر اين بار هم نادانى كرد و سه طلاق ديگر هم ميان آنها واقع شد، آن زن براى هميشه بر آن مرد حرام مى شود و ازدواج مجدد آنها به هيچ نحو ممكن نيست. حال اگر كسى از اين حكم الهى تعجب كند و بگويد: چرا خداوند متعال براى توافق يك زن
و شوهر تا اين حد پيش رفته و اين مقدار اغماض و تسامح نموده است، نويسنده خواهد
گفت: اگر در ميان ميليونها زن و شوهر دانا و فهميده يك زوج لجوج و يكدنده و ستيزه
جور و كله شق پيدا شوند كه تا هشت بار طلاق دادن و اينكه زن، دو شوهر ديگر اختيار
كند پيش بروند، ولى بعد از رجوع يا از ازدواج نهم، لجاجت را كنار گذارند و واقعا
زن و شوهرى مهربان شوند و برگذشته خود افسوس خورند، آيا خداوند مهربان بايد توبه
آنها را نپذيرد و مثلا بعد از طلاق سوم و چهارم بگويد شما بر يكديگر حرام گشته ايد؛
خداوندى كه هفت ساعت براى توبه كردن مهلت داده و نوشتن گناه را به تاءخير مى
اندازد؟ خداوند مهربان توبه پذير، ابدا چنين تنگ نظرى و كوته بينى بندگانش را دوست
ندارد، خصوصا اگر پاى فرزند يا فرزندانى در ميان باشد و به واسطه جدايى پدر و مادر،
يكى از دور كن زندگى آنها شكسته شود. اما آنچه در ميان مردم ما شهرت يافته است كه شوهرى را كه زن، بعد از طلاق سوم اختيار مى كند ((محلل)) مى نامند و حتى با او شرط مى كنند كه آن زن فقط يك شب زن او باشد و فرداى آن شب طلاقش دهد تا به شوهر اول خود باز گردد، در آيات و احاديث اسلامى شاهد و دليلى برايش يافت نمى شود. از نظر مقررات اسلام، بعد از طلاق سوم زن بايد به عقد دائم مردى ديگر درآيد و آن عقد بايد قطعى و منجز باشد نه معلق و مشروط، و اختيار طلاق هم به دست شوهر است، و اين حكم دليل بر اين است كه بعد از طلاق سوم، شوهر اول بايد به فكر زنى ديگر باشد و زن به فكر شوهرى ديگر، مگر اينكه اتفاقى بيفتد و بعد از مدت كوتاهى شوهر دوم بميرد يا زن را طلاق بدهد، كه اسلام در چنين صورتى ازدواج مجدد آنها را تجويز مى كند تا اگر تقصير از زن بوده است، پس از زندگى كرد: با شوهر دوم بفهمد كه ((به هركجا كه رود آسمان همين رنگ است)) و اگر تقصير از شوهر بوده است، او هم پس از مدتى تحمل بى همسرى، شايد از خر شيطان پايين آمده باشد. و باز چنانكه كه گفتيم، خداوند متعال مى داند كه بعضى از بندگان كله شقش، اين بار
هم خر شيطان را رها نمى كنند و آزمايش مجددى را مى طلبند، چنانكه نسبت به سارق و
شرابخوار هم خداوند حكيم اين گونه دستورى مى دهد.
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
