62. باب أن الله تعالى لايفعل بعباده الا الصلح لهم‏

62. درباره اين كه خداوند نسبت به بندگانش فقط آن چه به نفع آنها است، انجام مى‏دهد.

1 أَخْبَرَنِي أَبُو الْحُسَيْنِ طَاهِرُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ يُونُسَ بْنِ حَيْوَةَ الْفَقِيهُ بِبَلخٍ قَالَ

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عُثْمَانَ الْهَرَوِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو مُحَمَّدٍ الْحَسَنُ بْنُ الْحُسَيْنِ بْنِ مُهَاجِرٍ قَالَ حَدَّثَنَا هِشَامُ بْنُ خَالِدٍ قَالَ حَدَّثَنَا الْحَسَنُ بْنُ يَحْيَى الْحُنَيْنِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا صَدَقَةُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ هِشَامٍ عَنْ أَنَسٍ عَنِ النَّبِيِّ ص عَنْ جَبْرَئِيلَ عَنِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ قَالَ قَالَ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى مَنْ أَهَانَ وَلِيّاً لِي فَقَدْ بَارَزَنِي بِالْمُحَارَبَةِ وَ مَا تَرَدَّدْتُ فِي شَيْ‏ءٍ أَنَا فَاعِلُهُ مِثْلَ مَا تَرَدَّدْتُ فِي قَبْضِ نَفْسِ الْمُؤْمِنِ يَكْرَهُ الْمَوْتَ وَ أَكْرَهُ مَسَاءَتَهُ وَ لَا بُدَّ لَهُ مِنْهُ وَ مَا تَقَرَّبَ إِلَيَّ عَبْدِي بِمِثْلِ أَدَاءِ مَا افْتَرَضْتُ عَلَيْهِ وَ لَا يَزَالُ عَبْدِي يَتَنَفَّلُ لِي حَتَّى أُحِبَّهُ وَ مَتَى أَحْبَبْتُهُ كُنْتُ لَهُ سَمْعاً وَ بَصَراً وَ يَداً وَ مُؤَيِّداً إِنْ دَعَانِي أَجَبْتُهُ وَ إِنْ سَأَلَنِي أَعْطَيْتُهُ وَ إِنَّ مِنْ عِبَادِيَ الْمُؤْمِنِينَ لَمَنْ يُرِيدُ الْبَابَ مِنَ الْعِبَادَةِ فَأَكُفُّهُ عَنْهُ لِئَلَّا يَدْخُلَهُ عُجْبٌ فَيُفْسِدَهُ ذَلِكَ وَ إِنَّ مِنْ عِبَادِيَ الْمُؤْمِنِينَ لَمَنْ لَا يَصْلُحُ إِيمَانُهُ إِلَّا بِالْفَقْرِ وَ لَوْ أَغْنَيْتُهُ لَأَفْسَدَهُ ذَلِكَ وَ إِنَّ مِنْ عِبَادِيَ الْمُؤْمِنِينَ لَمَنْ لَا يَصْلُحُ إِيمَانُهُ إِلَّا بِالْغِنَاءِ وَ لَوْ أَفْقَرْتُهُ لَأَفْسَدَهُ ذَلِكَ وَ إِنَّ مِنْ عِبَادِيَ الْمُؤْمِنِينَ لَمَنْ لَا يَصْلُحُ إِيمَانُهُ إِلَّا بِالسُّقْمِ وَ لَوْ صَحَّحْتُ جِسْمَهُ لَأَفْسَدَهُ ذَلِكَ وَ إِنَّ مِنْ عِبَادِيَ الْمُؤْمِنِينَ لَمَنْ لَا يَصْلُحُ إِيمَانُهُ إِلَّا بِالصِّحَّةِ وَ لَوْ أَسْقَمْتُهُ لَأَفْسَدَهُ ذَلِكَ إِنِّي أُدَبِّرُ عِبَادِي لِعِلْمِي بِقُلُوبِهِمْ فَإِنِّي عَلِيمٌ خَبِيرٌ

ترجمه :

1. رسول خدا (صلى الله عليه و آله و سلم) از جبرئيل و او از خداوند نقل مى‏كند كه فرموده است: كسى كه به دوست من توهين كند، به طور يقين با من به جنگ برخاسته است و من در چيزى كه انجام مى‏دهم، شك و ترديد نمى‏كنم آن طورى كه در قبض روح مؤمنى كه مرگ را ناپسند مى‏داند، (به خود) ترديد مى‏دهم (يعنى از يك طرف مرگ حق است و از طرفى ديگر دعاى مؤمن هم مستجاب مى‏شود و او مى‏خواهد از دنيا نرود.) و من بدى او را دوست ندارم، اما چاره از مرگ نيست و بنده‏ام به من به چيزى مانند انجام واجبات نزديك نمى‏شود و هميشه مستحبات را انجام مى‏دهد تا جايى كه او را دوست خواهم داشت و هنگامى كه او را دوست داشته باشم، گوش، چشم، دست و ياور او مى‏شوم. چنان كه مرا صدا بزند، جوابش را مى‏دهم و اگر از من چيزى بخواهد، به او مى‏دهم و بعضى از مؤمنان قصد انجام عبادتى از روشى خاص را دارند كه او را از انجام اين كار باز مى‏دارم تا غرور در باطن او داخل نشود و او را فاسد نكند و بعضى از بندگان مؤمن من كسانى هستند كه ايمانش فقط با نيازمندى اصلاح مى‏شود و اگر او را بى‏نياز مى‏كردم، همان بى‏نيازى، ايمانش را از بين مى‏برد و بعضى از مؤمنان نيز هستند كه بى‏نيازى او را اصلاح مى‏كند و اگر او را نيازمند مى‏كردم، همان نيازمندى ايمانش را فاسد مى‏كرد و بعضى از بندگان مؤمن كسانى هستند كه بيمارى او را اصلاح مى‏كند و اگر جسمش را سالم نگه دارم، همان سلامتى او را از بين مى‏برد و بعضى از بندگان فقط سلامتى او را اصلاح مى‏كند و اگر او را بيمار كنم، همان بيمارى او را فاسد مى‏كند. حقيقتا من به خاطر آگاهى نسبت به بندگانم، دلهايشان را دگرگون مى‏سازم، زيرا من دانا و آگاه هستم.

2 حَدَّثَنَا أَبُو أَحْمَدَ الْحَسَنُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سَعِيدٍ الْعَسْكَرِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْكَرِيمِ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ الرَّحْمَنِ الْبَرْقِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا عَمْرُو بْنُ أَبِي سَلَمَةَ قَالَ قَرَأْتُ عَلَى أَبِي عُمَرَ الصَّنْعَانِيِّ عَنِ الْعَلَاءِ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص قَالَ رُبَّ أَشْعَثَ أَغْبَرَ ذِي طِمْرَيْنِ مُدَفَّعٍ بِالْأَبْوَابِ لَوْ أَقْسَمَ عَلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ لَأَبَرَّهُ

ترجمه :

2. ابو هريره از رسول خدا (صلى الله عليه و آله و سلم) نقل مى‏كند كه آن حضرت فرمودند: چه بسا انسانى با لباس‏هاى خاكى، كهنه كه از خانه‏ها دورش مى‏كنند، چنان كه به خداوند قسم بخورند، خداوند او را دگركون خواهد ساخت.

3 حَدَّثَنَا أَبِي رَحِمَهُ اللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنْ أَبِيهِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْمُنْكَدِرِ قَالَ مَرِضَ عَوْنُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مَسْعُودٍ فَأَتَيْتُهُ أَعُودُهُ فَقَالَ أَ لَا أُحَدِّثُكَ بِحَدِيثٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مَسْعُودٍ قُلْتُ بَلَى قَالَ قَالَ عَبْدُ اللَّهِ بَيْنَمَا نَحْنُ عِنْدَ رَسُولِ اللَّهِ ص إِذْ تَبَسَّمَ فَقُلْتُ لَهُ مَا لَكَ يَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ عَجِبْتُ مِنَ الْمُؤْمِنِ وَ جَزَعِهِ مِنَ السُّقْمِ وَ لَوْ يَعْلَمُ مَا لَهُ فِي السُّقْمِ مِنَ الثَّوَابِ لَأَحَبَّ أَنْ لَا يَزَالَ سَقِيماً حَتَّى يَلْقَى رَبَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ

ترجمه :

3. محمد بن منكدر مى‏گويد: عون فرزند عبدالله بن مسعود مريض شد، براى عيادت به نزد او رفتم. او گفت: آيا مى‏خواهى از عبدالله بن مسعود حديثى براى تو بگويم. گفتم: بله، مى‏خواهم.

او گفت: عبدالله بن مسعود مى‏گويد: نزد رسول خدا (صلى الله عليه و آله و سلم) بودم كه ناگهان تبسم كردند. به ايشان عرض كردم: اى رسول خدا! چه شده است؟ آن حضرت فرمودند: از مؤمن و بى‏تابى او نسبت به بيمارى تعجب مى‏كنم و اگر مى‏دانست كه در مقابل بيمارى به چه ثوابى مى‏رسد، دوست داشت هميشه بيمار باشد تا اين كه خداوند را ملاقات كند. (و از دنيا برود.)

4 حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ الْوَلِيدِ رَحِمَهُ اللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ الصَّفَّارُ عَنْ يَعْقُوبَ بْنِ يَزِيدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِنَّ قَوْماً أَتَوْا نَبِيّاً فَقَالُوا ادْعُ لَنَا رَبَّكَ يَرْفَعْ عَنَّا الْمَوْتَ فَدَعَا لَهُمْ فَرَفَعَ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى عَنْهُمْ الْمَوْتَ وَ كَثُرُوا حَتَّى ضَاقَتْ بِهِمُ الْمَنَازِلُ وَ كَثُرَ النَّسْلُ وَ كَانَ الرَّجُلُ يُصْبِحُ فَيَحْتَاجُ أَنْ يُطْعِمَ أَبَاهُ وَ أُمَّهُ وَ جَدَّهُ وَ جَدَّ جَدِّهِ وَ يُرْضِيَهُمْ وَ يَتَعَاهَدَهُمْ فَشُغِلُوا عَنْ طَلَبِ الْمَعَاشِ فَأَتَوْهُ فَقَالُوا سَلْ رَبَّكَ أَنْ يَرُدَّنَا إِلَى آجَالِنَا الَّتِي كُنَّا عَلَيْهَا فَسَأَلَ رَبَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فَرَدَّهُمْ إِلَى آجَالِهِمْ

ترجمه :

4. هشام بن سالم از امام صادق (عليه السلام) نقل مى‏كند كه آن حضرت فرمودند: گروهى به نزد پيامبرى (در زمان خود) آمدند و عرض كردند: از پروردگار خود بخواه تا مرگ را از ما بردارد. آن پيامبر هم براى آنها دعا كرد و خداوند مرگ را از آنها برداشت، به طورى كه (از نظر جمعيت) زياد شدند تا جايى كه خانه براى آنها تنگ شد و نسلشان (فرزندانشان) زياد گشت و هر شخصى در صبح نياز داشت كه به پدر، مادر، جد و حتى جد؟ غذا بدهد و آنها را راضى نگه دارد و ارتباط برقرار كند و اين كارها، آنها را از به دست آوردن روزى، مشغول مى‏ساخت.

(دوباره آن گروه) به نزد پيامبر (در زمان خود) آمده و عرض كردند: از خداوند بخواه ما را بر اساس همان زمان مرگ، برگرداند. آن پيامبر (نيز) از خداوند خواست و خداوند نيز آن گروه را به اجل‏هاى خود برگرداند. (تا بر اساس همان زمان‏ها از دنيا بروند.)

5 حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ الْبَرْقِيِّ ره قَالَ حَدَّثَنَا أَبِي عَنْ جَدِّهِ أَحْمَدَ بْنِ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ عُقْبَةَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ سُلَيْمَانَ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ الصَّادِقِ عَنْ أَبِيهِ عَنْ جَدِّهِ ع قَالَ ضَحِكَ رَسُولُ اللَّهِ ص ذَاتَ يَوْمٍ حَتَّى بَدَتْ نَوَاجِذُهُ ثُمَّ قَالَ أَ لَا تَسْأَلُونِّي مِمَّ ضَحِكْتُ قَالُوا بَلَى يَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ عَجِبْتُ لِلْمَرْءِ الْمُسْلِمِ أَنَّهُ لَيْسَ مِنْ قَضَاءٍ يَقْضِيهِ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَّا كَانَ خَيْراً لَهُ فِي عَاقِبَةِ أَمْرِهِ

ترجمه :

5. امام صادق (عليه السلام) از پدر بزرگوارش و ايشان از پدرانشان نقل مى‏كنند كه فرموده‏اند: روزى رسول خدا (صلى الله عليه و آله و سلم) خنديدند تا جايى كه دندان‏هاى (مبارك) آسيابشان معلوم شد. سپس فرمودند: آيا نمى‏پرسيد كه چرا خنديدم؟ گفتند: بله، اى رسول خدا!. ايشان فرمودند: از شخص مسلمانى تعجب كردم كه هيچ رفتارى نيست كه خداوند با او انجام دهد مگر اين كه نهايت آن كار براى او خوب است.

6 حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مُوسَى بْنِ الْمُتَوَكِّلِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ السَّعْدَآبَادِيُّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَبِي قَتَادَةَ الْقُمِّيِّ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَبَانٍ الْأَحْمَرِ عَنِ الصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ ع قَالَ وَ الَّذِي بَعَثَ جَدِّي ص بِالْحَقِّ نَبِيّاً إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى لَيَرْزُقُ الْعَبْدَ عَلَى قَدْرِ الْمُرُوءَةِ وَ إِنَّ الْمَعُونَةَ لَتَنْزِلُ مِنَ السَّمَاءِ عَلَى قَدْرِ الْمَئُونَةِ وَ إِنَّ الصَّبْرَ لَيَنْزِلُ عَلَى قَدْرِ شِدَّةِ الْبَلَاءِ

ترجمه :

6. امام صادق (عليه السلام) فرمودند: قسم به كسى كه جدم را به حق پيامبر مبعوث كرد، حقيقتا خداوند بنده خود را به اندازه جوانمردى؟ دارد روزى مى‏دهد و از آسمان به اندازه هزينه و خرجى كه دارد روزى مى‏فرستد و صبر (نيز) به اندازه شدت بلا بر او نازل مى‏شود.

7 حَدَّثَنَا الْحُسَيْنُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِيسَ رَحِمَهُ اللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا أَبِي قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِي نَجْرَانَ عَنِ الْمُفَضَّلِ بْنِ صَالِحٍ عَنْ جَابِرِ بْنِ يَزِيدَ الْجُعْفِيِّ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ الْبَاقِرِ ع قَالَ إِنَّ مُوسَى بْنَ عِمْرَانَ ع قَالَ يَا رَبِّ رَضِيتُ بِمَا قَضَيْتَ تُمِيتُ الْكَبِيرَ وَ تُبْقِي الصَّغِيرَ فَقَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ يَا مُوسَى أَ مَا تَرْضَانِي لَهُمْ رَازِقاً وَ كَفِيلًا قَالَ بَلَى يَا رَبِّ فَنِعْمَ الْوَكِيلُ أَنْتَ وَ نِعْمَ الْكَفِيلُ

ترجمه :

7. امام باقر (عليه السلام) فرمودند: موسى بن عمران به خداوند عرض كردند: اى پروردگار من! به آن چه تو خواستى راضى شدم، پيران را ميراندى و كودكان را باقى گذاشتى. خداوند فرمود: اى موسى! آيا از من به خاطر اين كه روزى دهنده و سرپرست هستم، راضى نيستى؟ حضرت موسى فرمود: بله، اى پروردگار من. تو خوب نگهبان و سرپرست هستى.

8 حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مُوسَى بْنِ الْمُتَوَكِّلِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ السَّعْدَآبَادِيُّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ يَحْيَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي الْهَزْهَازِ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَسَنِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ جَعَلَ أَرْزَاقَ الْمُؤْمِنِينَ مِنْ حَيْثُ لَا يَحْتَسِبُونَ وَ ذَلِكَ أَنَّ الْعَبْدَ إِذَا لَمْ يَعْرِفْ وَجْهَ رِزْقِهِ كَثُرَ دُعَاؤُهُ

ترجمه :

8. على بن حسن مى‏گويد: از امام صادق (عليه السلام) شنيدم كه مى‏فرمود: حقيقتا خداوند روزى مؤمنان را از جايى كه گمان نمى‏كنند قرار داده است و اين زمان است كه بنده، روش (به دست آوردن) روزى‏اش را نمى‏داند و زياد دعا مى‏كند.

9 حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِمْرَانَ الدَّقَّاقُ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ الْكُوفِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ إِسْمَاعِيلَ الْبَرْمَكِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا جَعْفَرُ بْنُ سُلَيْمَانَ بْنِ أَيُّوبَ الْخَزَّازُّ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ الْفَضْلِ الْهَاشِمِيُّ قَالَ قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع لِأَيِّ عِلَّةٍ جَعَلَ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى الْأَرْوَاحَ فِي الْأَبْدَانِ بَعْدَ كَوْنِهَا فِي مَلَكُوتِهِ الْأَعْلَى فِي أَرْفَعِ مَحَلٍّ فَقَالَ ع إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى عَلِمَ أَنَّ الْأَرْوَاحَ فِي شَرَفِهَا وَ عُلُوِّهَا مَتَى تُرِكَتْ عَلَى حَالِهَا نَزَعَ أَكْثَرُهَا إِلَى دَعْوَى الرُّبُوبِيَّةِ دُونَهُ عَزَّ وَ جَلَّ فَجَعَلَهَا بِقُدْرَتِهِ فِي الْأَبْدَانِ الَّتِي قَدَّرَهَا لَهَا فِي ابْتِدَاءِ التَّقْدِيرِ نَظَراً لَهَا وَ رَحْمَةً بِهَا وَ أَحْوَجَ بَعْضَهَا إِلَى بَعْضٍ وَ عَلَّقَ بَعْضَهَا عَلَى بَعْضٍ وَ رَفَعَ بَعْضَهَا فَوْقَ بَعْضٍ دَرَجَاتٍ وَ كَفَى بَعْضَهَا بِبَعْضٍ وَ بَعَثَ إِلَيْهِمْ رُسُلَهُ وَ اتَّخَذَ عَلَيْهِمْ حُجَجَهُ مُبَشِّرِينَ وَ مُنْذِرِينَ+ يَأْمُرُونَهُمْ بِتَعَاطِي الْعُبُودِيَّةِ وَ التَّوَاضُعِ لِمَعْبُودِهِمْ بِالْأَنْوَاعِ الَّتِي تَعَبَّدَهُمْ بِهَا وَ نَصَبَ لَهُمْ عُقُوبَاتٍ فِي الْعَاجِلِ وَ عُقُوبَاتٍ فِي الآْجِلِ وَ مَثُوبَاتٍ فِي الْعَاجِلِ وَ مَثُوبَاتٍ فِي الآْجِلِ لِيُرَغِّبَهُمْ بِذَلِكَ فِي الْخَيْرِ وَ يُزَهِّدَهُمْ فِي الشَّرِّ وَ لِيُذِلَّهُمْ بِطَلَبِ الْمَعَاشِ وَ الْمَكَاسِبِ فَيَعْلَمُوا بِذَلِكَ أَنَّهُمْ مَرْبُوبُونَ وَ عِبَادٌ مَخْلُوقُونَ وَ يُقْبِلُوا عَلَى عِبَادَتِهِ فَيَسْتَحِقُّوا بِذَلِكَ نَعِيمَ الْأَبَدِ وَ جَنَّةَ الْخُلْدِ وَ يَأْمَنُوا مِنَ النُزُوعِ إِلَى مَا لَيْسَ لَهُمْ بِحَقٍّ ثُمَّ قَالَ ع يَا ابْنَ الْفَضْلِ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى أَحْسَنُ نَظَراً لِعِبَادِهِ مِنْهُمْ لِأَنْفُسِهِمْ أَ لَا تَرَى أَنَّكَ لَا تَرَى فِيهِمْ إِلَّا مُحِبّاً لِلْعُلُوِّ عَلَى غَيْرِهِ حَتَّى إِنَّ مِنْهُمْ لَمَنْ قَدْ نَزَعَ إِلَى دَعْوَى الرُّبُوبِيَّةِ وَ مِنْهُمْ مَنْ قَدْ نَزَعَ إِلَى دَعْوَى النُّبُوَّةِ بِغَيْرِ حَقِّهَا وَ مِنْهُمْ مَنْ قَدْ نَزَعَ إِلَى دَعْوَى الْإِمَامَةِ بِغَيْرِ حَقِّهَا مَعَ مَا يَرَوْنَ فِي أَنْفُسِهِمْ مِنَ النَّقْصِ وَ الْعَجْزِ وَ الضَّعْفِ وَ الْمَهَانَةِ وَ الْحَاجَةِ وَ الْفَقْرِ وَ الآْلَامِ الْمُتَنَاوِبَةِ عَلَيْهِمْ وَ الْمَوْتِ الْغَالِبِ لَهُمْ وَ الْقَاهِرِ لِجَمِيعِهِمْ يَا ابْنَ الْفَضْلِ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى لَا يَفْعَلُ لِعِبَادِهِ إِلَّا الْأَصْلَحَ لَهُمْ وَ لا يَظْلِمُ النَّاسَ شَيْئاً وَ لكِنَّ النَّاسَ أَنْفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ

ترجمه :

9. عبدالله بن فضل هاشمى مى‏گويد: به امام صادق (عليه السلام) عرض كردم به چه علت خداوند، روح‏ها را كه در ملكوت اعلى در مكان بالايى بود را در بدن‏ها قرار داد؟ آن حضرت فرمودند: حقيقتا خداوند مى‏دانست كه اگر روح‏ها را در برترى و بزرگى به همان حالت خود رها مى‏كرد، بيشترشان به جاى خداوند اداعاى پروردگارى مى‏كردند. (به همين دليل) آنها را بر اساس تقديرى كه براى روح‏ها از ابتداء مقدر ساخته بود، در بدن‏ها قرار داد به خاطر توجه و رحمتى كه به آنها داشت و بعضى از آنها را به بعضى ديگر وابسته ساخت و بعضى را نسبت به بعضى ديگر از نظر مرتبه و جايگاه بالاتر نمود و بعضى را نيز به (دست) بعضى كفايت نمود و به سوى آنها پيامبرانى فرستاد و حجت‏هاى خود را به عنوان بشارت دهنده و ترساننده منصوب كرد و به آنها دستور داد كه بر اساس بندگى (خداوند) رفتار كنند و در مقابل خداوند خود را به انواع عباداتى كه از طرف خداوند براى آنها در نظر گرفته است، فروتنى نمايند و براى آنها در آينده (آخرت) و اينك (در دنيا) عذاب‏هايى و پاداشى در نظر گرفته است تا آنها را به كار خوب تشويق كرده و از كار بد دورشان سازد و به جست و جوى روزى و كسب (حلال) وادار نمايد، تا بدانند كه مورد پرورش خداوند و بندگانى هستند كه آفريده شده‏اند و به عبادت او روى بياورند و به وسيله (عبادت) نعمت‏هاى هميشگى و بهشت جاودان را به دست آورند و از اين كه چيزى بخواهند كه حقشان نيست، در امان بمانند. سپس فرمودند: اى فرزند فضل! حقيقتا خداوند از خود بندگان به آنها بهتر نگاه مى‏كند. مگر نمى‏بينى كه در ميان مردم فقط دوستى برترى بر غير را مى‏بينى تا جايى كه بعضى از آنها بر سر پروردگارى (با يكديگر) درگير مى‏شوند و بعضى ديگر بر سر ادعاى پيامبرى بدون اين كه حقى (در اين مورد) داشته باشند، با هم دعوا مى‏كنند و بعضى از آنها بدون حق، ادعاى امامت دارند با اين كه در خود نقص، ناتوانى، ضعف، سستى، نياز، فقر و دردها (بيمارى‏هاى) پشت سر هم و مرگى كه بر آنها چيره شده و بر تمامشان پيروز مى‏شود، مى‏بينند.

اى فرزند فضل! خداوند براى بندگان خود به جز آن چه به صلاحشان است، انجام نمى‏دهد و ذره‏اى به مردم ستم نمى‏كنند، اما مردم به خودشان ظلم مى‏كنند.

10 حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ الشَّيْبَانِيُّ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ الْكُوفِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا مُوسَى بْنُ عِمْرَانَ النَّخَعِيُّ عَنْ عَمِّهِ الْحُسَيْنِ بْنِ يَزِيدَ النَّوْفَلِيِّ عَنْ عَلِيِّ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ جَعْفَرٍ الصَّادِقِ ع قَالَ سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ- وَ لا يَزالُونَ مُخْتَلِفِينَ إِلَّا مَنْ رَحِمَ رَبُّكَ وَ لِذلِكَ خَلَقَهُمْ قَالَ خَلَقَهُمْ لِيَفْعَلُوا مَا يَسْتَوْجِبُوا بِهِ رَحْمَتَهُ فَيَرْحَمَهُمْ

ترجمه :

10. ابو بصير مى‏گويد: از امام صادق (عليه السلام) درباره اين آيه شريفه پرسيدم كه خداوند مى‏فرمايد: هميشه در حال اختلاف هستند، مگر كسى كه خداوند به او رحم كرده و به خاطر آن مردم را آفريده است.⁽²⁵⁰⁾